„Warszawie”

Teresa Bogusławska  „Warszawie”

Teresa Bogusławska urodziła się 13 lipca 1929 roku w Warszawie. Dorastała w domu wypełnionym patriotycznym duchem. Jej ojciec - Antoni Bogusławski - poeta, pisarz, tłumacz, oficer przedwojennego Wojska Polskiego, był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, następnie w czasie II wojny członkiem polskiego rządu na emigracji. Brat - Andrzej Bogusławski, starszy o dziesięć lat od Teresy, brał udział w kampanii wrześniowej, następnie walczył w 24 Pułku Ułanów 1 Drużyny Pancernej Generała Maczka. Po przeszkoleniu w Anglii został „cichociemnym”. Matka - Maria - ceniony lekarz okulista, niosła ofiarną pomoc rannym w czasie Powstania Warszawskiego.

Lata dorastania Teresy przypadły na tragiczny okres II wojny światowej. Przemierzając ulice stolicy Teresa niejednokrotnie była świadkiem tragicznych zdarzeń - łapanek, wywożenia więźniów do obozów albo wręcz egzekucji na widoku publicznym. Wszystko to utrwalała w swoich wierszach. Jej poezję cechuje ogromna dojrzałość i kultura literacka. Trudno uwierzyć, że tworzyła ją dziewczynka zaledwie trzynasto- czy czternastoletnia. W wierszach młodej poetki najbardziej rzucającą się w oczy cechą jest jej niezwykły związek z Warszawą, miasto rodzinne jest w tej twórczości żywym organizmem, oddycha, czuje...

Źródło:

http://www.wydawnictwoambaje.pl/#!books/cnec

Wydawca: Ambaje

ISBN: 987-83-63606-24-4

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 91

Wydawnictwo Ambaje na Facebooku:

https://www.facebook.com/Wydawnictwo-Ambaje-1708426916059644

„Czarny trójkąt”

Marek Romański „Czarny trójkąt”

Najwięcej powieści kryminalnych, których fabuła ogniskuje się wokół tematyki związanej z okultyzmem, ma w dorobku niewątpliwie Stanisław Wotowski.[1] O zagadkowych symbolach, sektach, czy wyuzdanych obrzędach, ten znany pisarz, detektyw i badacz zjawiskach nadprzyrodzonych wiedział chyba najwięcej spośród literatów tworzących w okresie dwudziestolecia międzywojennego. No, może poza Stanisławem Przybyszewskim…  Nie był jednak Wotowski jedynym autorem kryminałów, którego zafascynowały nauki tajemne. Jego zainteresowania podzielał, może w nieco mniejszym stopniu Marek Romański, autor m.in. dwóch powieści „Czarny trójkąt” oraz „Człowiek z Titanica”, których bohaterem jest młody funkcjonariusz policji państwowej, aspirant Leon Solski.

Ciąg dalszy przygód aspiranta Leona Solskiego 

znajdziemy w tomie „Człowiek z Titanica”.

Pewnej deszczowej, dyżurujący w komisariacie Solski odbiera telefon. Przerażona kobieta informuje go o śmierci studenta politechniki, który wynajmował u niej pokój. Po przybyciu na miejsce, do kamienicy przy ulicy Hożej, policjant stwierdza, że Wacławowi Hurwiczowi mógł ktoś ułatwić przeprowadzkę na tamten świat. Wkrótce do mieszkania studenta przychodzi piękna i tajemnicza kobieta, narzeczona Wacława. Na widok uroczej brunetki mocniej zaczyna bić serce aspiranta. Irma Zaleska zdradza Solskiemu, że w ostatnim czasie Hurwicz „interesował się nieco okultyzmem”. Giną kolejne osoby. Policjanci zdają sobie, że ryzykują życiem podejmując walkę z tajemniczymi i bezwzględnymi przeciwnikami. Solski łatwo się nie poddaje, niebawem jednak otrzymuje ostrzeżenie, na którym zamiast podpisu widnieje symbol w postaci odwróconego czarnego trójkąta – znak sekty czcicieli diabła.

Enigmatyczna i niebezpieczna sekta, której macki oplatają nie tylko ofiary, lecz także usiłujących ją zniszczyć policjantów, niedopowiedzenia między Solskim a Irmą, pełna dwuznaczności postać lekarza policyjnego a także tajemniczy klimat zaułków i uliczek nocnego miasta, sprawiają, że nie trudno wybaczyć Markowi Romańskiemu fakt, że skonstruowana przez niego zagadka, mogłaby być w kilku punktach nieco bardziej skomplikowana. Muszę jednak przyznać, że lektura tej napisanej kilkadziesiąt lat temu powieści powinna sprawić wiele przyjemności miłośnikom „Kryminałów przedwojennej Warszawy”. Ciąg dalszy przygód aspiranta Leona Solskiego znajdziemy w tomie „Człowiek z Titanica”, o którym wkrótce napiszę kilka słów na stronach Zapomnianej Biblioteki. Obydwie powieści ukazały się po raz pierwszy w 1932 r. i nie były dotychczas wznawiane. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-92-3

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 191

---

[1] Recenzje powieści Stanisława Wotowskiego wznowionych po latach w serii Kryminały przedwojennej Warszawy: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Stanis%C5%82aw%20Wotowski

Siedem pytań do Agnieszki Chodkowskiej–Gyurics (część 1)

Agnieszka Chodkowska–Gyurics – tłumaczka i pisarka, 

współautorka powieści kryminalnej „Pan Whicher w Warszawie”

1. Jakie są według Pani najbardziej istotne składniki dobrego kryminału retro?

To trudne pytanie. Gdyby ktokolwiek znał na nie wyczerpująca odpowiedź napisałby pewnie bestseller wszechczasów. Jednkowoż spróbuję podjąć wyzwanie i odpowiedzieć najlepiej jak umiem. Myślę, że przepis na dobry kryminał retro to ciekawy bohater, rzetelność pisarza i, oczywiście, zagadka do rozwiązania. Gdy się nad tym głębiej zastanowić, jest to przepis dający się odnieść do każdego gatunku literackiego, nie tylko do kryminału retro.

Najważniejszy jest bohater. Musi być wyrazisty. Powinien budzić emocje – nie ważne, czy będą to emocje pozytywne, czy negatywne, ważne żeby były intensywne. Jeśli polubimy bohatera będziemy z zapartym tchem śledzić jego poczynania, kibicować mu, przeżywać jego sukcesy i porażki. Gdy główna postać okaże kanalią, z niecierpliwością będziemy oczekiwać kiedy mu się w końcu noga powinie. Najgorzej gdy bohater jest mdły, nijaki. Wtedy jego poczynania są nam doskonale obojętne. Znam wiele arcydzieł literatury, praktycznie pozbawionych akcji, ale zawsze mają one bohatera. Nie musi to być konkretny Kowalski, Smith czy Iwanow, może to być bohater zbiorowy – naród, grupa społeczna czy etniczna, ród albo dynastia, czy chociażby stado pingwinów albo zbiorowisko mrówek. Nieważne. Ważne, że budzi emocje czytelnika.

Druga składowa dobrej książki, to rzetelne rzemiosło pisarskie. Niestety, coraz częściej, natrafiam na powieści byle jakie. Niby i pomysł autor miał, i postaci są fajne, i akcja wartka, ale całość tchnie chałturą na kilometr, poczynając od spraw czysto technicznych takich jak brak redakcji, czy korekty, po zwykłe niedoróbki autora. A to scena zakończona subtelnie jakby ją ktoś siekierą uciął, a to wątek niedomknięty jakby autor nie miał pomysłu na zakończenie, a to wołające o pomstę do nieba bzdury merytoryczne, bo się autorowi sprawdzić nie chciało. W przypadku kryminału retro rzetelność merytoryczna nabiera szczególnego znaczenia. Bardzo łatwo wpaść w pułapkę, zapomnieć, że czegoś w przeszłości nie było, że coś robiono inaczej, że obowiązywały inne zasady postępowania, itd. Nie twierdzę, że autor musi z góry wszystko wiedzieć. Powinien mieć jednak bardzo dużo pokory,  a jeśli czegoś nie jest w dwustu procentach pewny ma sprawdzać, sprawdzać i jeszcze raz sprawdzać.

Teraz, gdy mamy już fajnego (że pozwolę sobie na taki kolokwializm) bohatera i rzetelnego pisarza, możemy zająć się akcją. I tu wchodzimy w specyfikę gatunku. Gdy rzecz idzie o kryminale – czy to współczesnym, czy to retro, kwintesencją opowieści jest zagadka. Przy czym równie ważne jak odpowiedź na pytanie „kto zabił” jest pokazanie, w jaki sposób udało się dotrzeć do prawdy. W tym właśnie, w mozolnym rozwiązywaniu zagadki, wyszukiwaniu tropów, kojarzeniu faktów, wyciąganiu wniosków, tkwi istota kryminału. Niestety, wielu autorów albo tego nie rozumie, albo nie podziela mojej opinii i psuje książkę fatalnym zakończeniem. A to na detektywa, który przez kilkaset stron błądził niczym dziecko we mgle, spływa nagle nieuzasadnione niczym natchnienie, a to morderca targany wyrzutami sumienia pozostawia list z przyznaniem się do winy, a to w przypływie szczerości opowiada komuś o swej zbrodni z najdrobniejszymi szczegółami. Za każdym razem, gdy trafiam na takie rozwiązanie, czuję się oszukana.

2. Książkę „Pan Wicher w Warszawie” napisała Pani wspólnie z małżonkiem Tomaszem Bochińskim (autorem powieści fantasy i science-fiction – przyp. red.). Jak wyglądała praca nad kryminałem?

Na samym początku pracy postanowiliśmy z mężem, że „Pan Whicher w Warszawie” to nasze wspólne dziecko i wspólnie niesiemy za niego odpowiedzialność – wspólnie zbieramy zarówno cięgi jak i zaszczyty. Nie zdradzę więc, kto co napisał. Ciekawe, że znajomi próbowali zgadywać, ale procent trafień wynosi około 50%, czyli tyle ile wynika z rachunku prawdopodobieństwa. Mogę jednak uchylić rąbka tajemnicy i opowiedzieć nieco o warsztacie.

„Pan Whicher w Warszawie” nie jest naszym pierwszym wspólnym tekstem. Swego czasu napisaliśmy opowiadanie „Tylko pieśń” (tekst można za darmo i legalnie pobrać tutaj: http://www.bazaebokow.robertjszmidt.pl/?q=taxonomy/term/110 ). Wspominam o tym bo dzięki temu doświadczeniu przystępując do pracy nad powieścią wiedzieliśmy, że jesteśmy w stanie doprowadzić wspólny projekt literacki końca bez rękoczynów, chociaż oboje jesteśmy niezłymi uparciuchami, a do tego gusty literackie mamy mocno rozbieżne (choć nie pozbawione części wspólnej).

Zaczęliśmy od opracowania ogólnego zarysu i ustalenia co wiemy, a czego nie wiemy. Rzeczy, których nie wiedzieliśmy, było znacznie więcej, nastąpiła więc żmudna faza gromadzenia informacji, zwana ostatnio z angielska researchem. Tu muszę z niejakim wstydem przyznać, że na tym etapie nieco się leniłam i lwią część pracy wykonał mąż. Ja tylko nieco poszperałam w materiałach rosyjskojęzycznych i przyłożyłam się do wyszukiwania ilustracji. Poza tym przyszłam na gotowe.

W końcu nadszedł czas pisania. Podzieliliśmy się scenami i ustaliliśmy, że każdy decyduje o szczegółach w obrębie swoich fragmentów. Co prawda, nie do końca się to udało – kilkakrotnie trzeba było wprowadzać zmiany. Nie ukrywam, że było to przyczyną dość burzliwych twórczych dyskusji, ale szczęśliwie jakoś doszliśmy do porozumienia.

To, że jesteśmy małżeństwem, niewątpliwie bardzo ułatwiło współpracę. Jak by na to nie patrzeć, współautor był zawsze osiągalny. W razie wątpliwości można było od razu porozmawiać, ustalić to i owo, coś zasugerować. Nie było dnia, żebyśmy nie rozmawiali o powieści. Czasami żartujemy, że ważną rolę w procesie twórczym odegrały nasze dwa psy – chcąc nie chcąc musimy codziennie chodzić na długie spacery. Każdy psiarz wie, że deszcz nie deszcz, śnieg nie śnieg, nie ma zmiłuj. Trzeba iść. A taki spacer to dobry czas na rozmowę. Także na rozmowę o kolejnych scenach, które trzeba napisać.

3. Co sprawiło Państwu najwięcej trudności w pracy nad powieścią, której akcja rozgrywa się pod koniec 1862 r. w Warszawie?

Drobiazgi. Ze sprawami zasadniczymi nie ma problemu – informacje są ogólnie dostępne. Bez trudu można dowiedzieć się wielu rzeczy na temat wydarzeń politycznych, niepokojów społecznych, czy wydarzeń kulturalnych. Przy odrobinie wysiłku można też ustalić jak wyglądało miasto – wystarczy poszperać w Internecie czy w bibliotece i znaleźć stare mapy, plany, ryciny, szkice. Ale gdy dochodzimy do drobiazgów zaczyna się problem. Oto przykład: nasz bohater chce napisać list, bierze do ręki... No właśnie, co bierze? Czym pisano pod koniec roku 1862? Gęsim piórem? Stalówką w obsadce? A może istniały już wieczne pióra? Albo inny przykład. Czym zapalić świecę? Czy wynaleziono już wtedy zapałki i czy były one powszechnie stosowane – przecież niektóre wynalazki przyjmują sie od razu, a inne bardzo opornie. Nigdy bym nie pomyślała, jak bardzo czasochłonne może być ustalenie takiego szczegółu.

Recenzja powieści „Pan Whicher w Warszawie”:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Agnieszka%20Chodkowska-Gyurics

"Warszawski trudny czas..."

Teresa Stachurska-Maj, Violetta Urbaniak (red.)

„Warszawski trudny czas, czyli stolica i jej mieszkańcy w świetle archiwaliów”

Publikacja edukacyjna Warszawski trudny czas, czyli stolica i jej mieszkańcy w świetle archiwaliów. Scenariusze i lekcje dla nauczycieli historii wszystkich etapów edukacyjnych, red. T. Stachurska-Maj i V. Urbaniak, Archiwum Państwowe w Warszawie, Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2016, ss. 88 + płyta CD, ISBN 978-83-932824-3-2 (APW) ISBN 978-83-64806-69-8 (NDAP) ISBN 978-83-938184-6-4 (MSDN) dostępna jest w siedzibie Archiwum Państwowego w Warszawie oraz Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. Osoby zainteresowane książką mogą napisać na adres: edukacja@warszawa.ap.gov.pl

Źródło:

http://www.warszawa.ap.gov.pl/index.php?c=article&id=337

Więcej:

http://archiwalna.archiwa.gov.pl/pl/aktualnoci-edu/205-altualnoci-edu/3873-warszawski-trudny-czas-warsztaty-metodyczne-dla-nauczycieli.html

Wydawca: Archiwum Państwowe w Warszawie

ISBN: 987-83-932824-3-2

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 88 + płyta CD

„Skok w otchłań”

Adam Nasielski „Skok w otchłań”

Adam Nasielski stara się, aby każda z jego książek zaskakiwała czytelników świeżą, pozornie nie do rozwikłania zagadką kryminalną. Często nawiązuje w swych powieściach do klasyków gatunku, głównie do twórczości poczytnego angielskiego pisarza Edgara Wallace`a. „Skok w otchłań” jest kolejnym tomem wchodzącym w skład cyklu kryminalnego „Wielkie gry Bernarda Żbika”. Bohaterem powieści, która ukazała się po raz pierwszy w 1936 r. jest inspektor warszawskiego urzędu śledczego. Wędząc płuca w papierosowym dymie papierosa genialny detektyw, Bernard Żbik rozwiązuje jedną zagadkę kryminalną za drugą, siejąc w trwogę w sercach przestępców liczących na to, że ich niecne czyny nigdy nie ujrzą światła dziennego.

Ukazały się już kolejne tomy „Kryminałów przedwojennej Warszawy”.

To powieści Marka Romańskiego „Czarny trójkąt” oraz „Człowiek z Titanica”.

Tym razem Żbik prowadzi śledztwo w sprawie tajemniczego morderstwa dokonanego na peryferiach Żoliborza, w willi inżyniera Bartłomieja du Saule`a. Ofiara, syn właściciela rezydencji, Karol du Saule zostaje uduszony w swoim pokoju. Ekipa śledcza nie znajduje na miejscu zbrodni żadnego, najmniejszego nawet śladu, mogącego ułatwić natrafienie na trop zabójcy. Żbik dowiaduje się w trakcie przesłuchań, że ofiara była znienawidzona niemal przez każdego członka rodziny, tak więc każdy z du Saule`ów mógł mieć powody do pozbycia się Karola. W żoliborskiej willi panuje duszna, niezdrowa, pełna niedomówień atmosfera. W trakcie śledztwa okazuje się, że nie tylko ofiara miała wiele na sumieniu, lecz także mieszkańcy domu pieczołowicie skrywają swoje grzeszki i mroczne sekrety. Żbik jest przekonany, że tradycyjne śledztwo nie przyniesie w tym przypadku pożądanych rezultatów. Nie byłby jednak sobą, gdyby poddał się bez walki. Przeciwnie, paląc jednego za drugim papierosa, detektyw wykorzystuje swoje niezwykłe zdolności i rozpoczyna „śledztwo psychologiczne”. Sekunduje mu w tym przyjaciel aspirant Adam Billewski oraz kilku policjantów, którzy mieli już okazję współpracować z inspektorem przy okazji spraw, którym Nasielski poświecił kilka innych tomów cyklu.[1]

Klimat „Skoku w otchłań” przypomina nieco inne powieści Nasielskiego: „Człowiek z Kimberley” oraz „Dom tajemnic”. Bohaterowie zamknięci w czterech ścianach budynku przesłuchiwani są przez inspektora, który niemal na każdej stronie książki odsłania kolejny fragment rodzinnej tajemnicy. Wszyscy zdają sobie sprawę, że pośród nich znajduje się osoba, na której sumieniu ciąży zabójstwo jednego z domowników. Wynik jednego z najtrudniejszych śledztw w bogatej karierze Żbika zaskoczy nie tylko mieszkańców feralnego domu i podkomendnych inspektora lecz przede wszystkim czytelników. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

Podseria: Wielkie gry Bernarda Żbika

ISBN: 978-83-63424-91-6

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 205

---

[1] Recenzje innych tomów „Wielkich gier Bernarda Żbika”: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Wielkie%20gry%20Bernarda%20%C5%BBbika

„Magnetyzer”

Konrad T. Lewandowski „Magnetyzer”

Komisarz Drwęcki nie lubi oglądać trupów, zwłaszcza gdy ofiarą jest młoda dziewczyna, która sama zadała sobie straszną śmierć. W Warszawie działa zbrodniarz, który być może przy pomocy hipnozy skłania młode kobiety do samobójstwa. Trop wiedzie do kościołów, w których sprawca ukrywa się pod postacią księdza. Śledztwo zostaje zawieszone, bo odrodzona Polska właśnie zawarła konkordat z Watykanem. By dotrzeć do prawdy, Drwęcki musi uzyskać zgodę na działanie samego kardynała Kakowskiego, co jest zadaniem nie do wykonania.

Weteran powstania styczniowego opowiada komisarzowi historię rosyjskiego magnetyzera, który w czasach napoleońskich działał w Warszawie i opracował metodę łamania ludzkich charakterów za pomocą specjalnie dobranych słów. Ten sam weteran wprowadza Drwęckiego w zamknięty krąg stałych bywalców Ziemiańskiej, w której ucztują Bóg Ojciec, czyli Frnac Fiszer, pułkownik Wieniawa-Długoszewski, Boy Zeleński czy Julian Tuwim. Te znajomości nie pomogą jednak młodemu komisarzowi w starciu z warszawskim półświatkiem, który wydał wyrok śmierci.

Źródło:

http://polskaksiegarnianarodowa.pl/pl/p/Magnetyzer/636

Wydawca: Bollinari Publishing House Sp. z o.o. 

ISBN: 978-83-63865-85-6

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 294

„Złota bransoleta”

Anna Kłodzińska „Złota bransoleta”

„Złota bransoleta” jest drugim kryminałem milicyjnym w bogatym dorobku Anny Kłodzińskiej. Jak pamiętamy, jeszcze w poprzednim tomie, ulubiony bohater tej autorki porucznik Szczęsny prowadził śledztwo w sprawie zabójstwa pracownicy Zakładów Elektrotechnicznych. Młody oficer całkiem nieźle się wówczas spisał, nic więc dziwnego, że zadowoleni z jego pracy przełożeni szybko pomyśleli o awansowaniu zdolnego funkcjonariusza.[1]  Kolejną zagadkę kryminalną, w której ważną rolę odgrywa tytułowy cenny rekwizyt, Szczęsny będzie rozwiązywał już jako kapitan.

„Najlepsze kryminały PRL” - nowa seria wydawnictwa CM.

Arena nowej zbrodni znajduje się w jednym ze sklepów komisowych, w Warszawie, na Nowym Świecie. Tam właśnie zostaje znaleziony konający kierownik placówki, Andrzej Zadrożny. Wkrótce po przewiezieniu do szpitala Zadrożny umiera. W trakcie pierwszych ustaleń okazuje się, że szef komisu dorabiał sobie na boku, prowadząc nie do końca legalne interesy z zamożnymi klientami. Niestety, Szczęsny i jego koledzy w milicyjnych mundurach mają problem wykryciem sprawcy napadu. Z grona podejrzanych nie można wykluczyć kilku pracowników sklepu, jak również klientów, których stać było na robienie zakupów w komisie. Kiedy wydaje się, że nie uda się schwytać zabójcy, milicjanci otrzymują zgłoszenie o kolejnym morderstwie. Szczęsny zaczyna się zastanawiać, czy zbrodnie mogą mieć ze sobą jakiś związek.

Akcja przenosi się z komisu, na komisariat, z komisariatu do szpitala. Zaglądamy do mieszkania rodziny denata oraz odwiedzamy mieszkanie asa warszawskiej milicji. Choć wydarzenia w powieści rozgrywają się w latach 50-tych ubiegłego wieku, a książka ukazała się drukiem w 1958 r., pozytywnie zaskakuje umiar autorki w serwowaniu czytelnikowi ideologicznych sloganów, jakimi przesiąknięte były dziesiątki utworów publikowanych w tym okresie. Anna Kłodzińska splotła losy postaci wywodzących się z różnych środowisk, sprawiając tym niemały kłopot przedstawicielom organów ścigania. Mało tego, milicjantom zdarza się czasem popełniać błędy. Nawet sam kapitan ponownie łamie procedury i podejmuje ryzyko, zapuszczając się bez wsparcia w niebezpieczne i mroczne zakamarki starych kamienic. Ludzki wymiar stróżów prawa sprawia, że nawet na kolegów Szczęsnego spoglądamy z pewną dozą sympatii. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL

ISBN: 978-83-63424-95-4
Rok wydania: 2015

Liczba stron: 161

---

[1] Recenzja powieści „Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny”: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2016/01/sledztwo-prowadzi-porucznik-szczesny.html

„Moja Warszawka”

Kazimierz Krukowski „Moja Warszawka”

,,Któż nie zna Lopka? Lopek i kropka” – taki refren powtarzała rozbawiona Warszawa lat 20 i 30. XX wieku, mając na myśli doskonałego komika, świetnego aktora i, jak się okazuje, również wspaniałego narratora, Kazimierza Krukowskiego (1901-84). W pamięci miłośników kabaretu i filmu (w tej właśnie kolejności) pozostał „Lopek” jako odtwórca przezabawnych piosenek satyrycznych wyśmiewających otaczającą go rzeczywistość, ale głównie jako doskonały odtwórca skeczów typu „szmonces” – ubrany w mizerne brązowe paletko w czarną kratę i zniszczony melonik na głowie  latami bawił tłumy spragnionych śmiechu ludzi.  Po wojnie, po powrocie z emigracji, wrócił na scenę, ale  zaczął też pisać wspomnienia. I tak, w 1957 roku  Filmowa Agencja Wydawnicza wydała jego Moją Warszawkę z uroczymi rysunkami Eryka Lipińskiego.  Na niewielu ponad 100 stronach Krukowski pozwala tam czytelnikom zanurzyć się w atmosferę Warszawy przedwojennych czasów, poznać klimat tamtych lat, świat teatru, kabaretu i kina. A ma o czym pisać i... potrafi pisać. Z kart Warszawki spoglądają na nas minione gwiazdy: zwiewna Loda Halama z siostrami, przecudna i przedwcześnie zmarła Zula Pogorzelska, charyzmatyczna Ordonka, niepowtarzalny konferansjer i twórca teatrzyku „Qui Pro Quo” Fryderyk Jarossy, świetni aktorzy: Adolf  Dymsza, Ludwik Solski, Michał Znicz i wielu, wielu innych, o których Krukowski opowiada z ogromnym ciepłem i swadą. Warszawka to też nostalgiczna podróż po samej stolicy, po jej kawiarniach, eleganckich restauracjach i... spelunkach. To taka mała, ale jakże ciepła pigułka przedwojennej Warszawy. Po latach przypominamy czytelnikom tę niezwykłą książkę, licząc, że dzięki niej poznają zapominany powoli kawałek historii naszej stolicy. 

Źródło:

http://www.inicjal.com.pl/oferta.html

Więcej o książce:

http://www.wydawca.com.pl/?s__karta.id__145

Wydawca: Inicjał Andrzej Palacz

ISBN: 978-83-64066-04-7

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 137

„Odkrywanie żydowskiej Pragi”

„Odkrywanie żydowskiej Pragi”

Studia i materiały

Warszawska Praga zawsze pociągała miłośników stolicy odmiennością swego oblicza. Miało ono także rys tajemniczości, do dnia dzisiejszego bowiem nie doczekało się portretu mogącego satysfakcjonować wszystkich interesujących się dziejami Warszawy. Tymczasem obraz żydowskiej Pragi spowija jeszcze gęstsza zasłona.

W książce tej znajdziecie Państwo nie tylko ważne i interesujące teksty o historii i życiu Żydów od początków ich obecności na prawym brzegu Wisły, aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, ale też poświęcony im pierwszy obszerniejszy polski tekst z 1916 roku we współczesnym opracowaniu naukowym oraz wybór materiałów, w których żydowscy mieszkańcy Pragi przemawiają własnym głosem.

„Recenzowana praca jest niezwykle cennym uzupełnieniem historii Żydów warszawskich osiedlonych na Pradze. Nie ma dotychczas syntetycznego opracowania tej problematyki. Prezentowana praca jest zatem pierwszym ważnym krokiem do zbudowania całościowej wizji życia codziennego, struktury zawodowej, pozycji społecznej ludności żydowskiej dość specyficznie rozwijającej się rzeczywistości gospodarczej, politycznej i kulturalnej prawobrzeżnej Warszawy”. (Prof. Elżbieta Mazur, Instytut Archeologii i Etnologii PAN)

Źródło:

http://www.jhi.pl/publikacje/109

Więcej o książce:

http://warszawa.jewish.org.pl/pl/aktualnosci/670-odkrywanie-zydowskiej-pragi

Książka dostępna w księgarni internetowej Sforim.pl:

http://www.sforim.pl/Odkrywanie-zydowskiej-Pragi-Studia-i-materialy(3,1399,1952).aspx

Księgarnia na facebooku:

https://www.facebook.com/KsiegarniaNaTlomackiem

Wydawca: Żydowski Instytut Historyczny

ISBN: 978-83-61850-42-7

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 462

„Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny”

Anna Kłodzińska „Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny”

Lata pięćdziesiąte ubiegłego wieku. W centrum Warszawy, w piwnicach kamienicy przy ulicy Złotej dozorca odkrywa zwłoki. Przybyli na miejsce milicjanci oraz lekarz stwierdzają, że ciało spoczywa w piwnicy co najmniej od pół roku. Po pewnym czasie okazuje się, że ofiarą jest młoda, dwudziestokilkuletnia kobieta, zatrudniona na stanowisku tokarza w Zakładach Elektrotechnicznych. Zapowiada się trudne i mozolne śledztwo. Porucznik Szczęsny przypuszcza, że co najmniej kilka osób może mieć coś wspólnego ze śmiercią Janiny Kowalik. Rozpoczynają się przesłuchania. Niestety, nie wszyscy mieszkańcy kamienicy chętnie współpracują z milicją. Nie zraża się tym nasz bohater. Jest pewien, że uda mu się doprowadzić do wykrycia i przykładnego ukarania mordercy.

Recenzje kryminałów Anny Kłodzińskiej „Złota bransoleta” i „Srebrzysta śmierć” 

z nowej serii „Najlepsze kryminały PRL” pojawią się już niebawem 

na stronach ZAPOMNIANEJ BIBLIOTEKI.

Annę Kłodzińską można bez wątpienia określić jako pierwszą damę polskiego kryminału milicyjnego. Pracująca w redakcji ”Życia Warszawy” dziennikarka była jedną z prekursorek gatunku, niezwykle popularnego w latach PRL-u. Spod jej pióra wyszło kilkadziesiąt tomików wydawanych już od lat 50-tych ubiegłego wieku. Na podstawie jej książek zrealizowane zostały dwa odcinku kultowego polskiego serialu „O7 zgłoś się”.[1] Bohaterem wielu powieści Kłodzińskiej jest porucznik Szczęsny, młody funkcjonariusz, któremu doświadczenia operacyjnego mógłby pozazdrościć niejeden milicyjny wyga. Jasnowłosy przystojniak o dużych czarnych oczach podoba się kobietom, jest wyrozumiały dla podwładnych i bezwzględny dla przestępców. Ambitny porucznik wysoko zawiesza sobie poprzeczkę. Przełożeni cenią w nim zdolności śledcze i powierzają mu prowadzenie trudnych, skomplikowanych spraw.

Mimo, że książka „Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny” jest debiutem powieściowym autorki, trzeba przyznać, że Kłodzińska potrafiła budować napięcie, kluczyć i podsuwać czytelnikom mylne tropy a tym samym całkiem zgrabnie konstruować intrygi kryminalne.[2] W powieści Kłodzińskiej, jak w każdym kryminale milicyjnym znajdujemy wiele elementów propagandowych, gloryfikujących ówczesną władzę oraz podkreślających skuteczność działania organów ścigania. Nie brak także scenek, na które po kilkudziesięciu latach spoglądamy z przymrużeniem oka, a które kiedyś stanowiły nieodłączne elementy dnia codziennego: ekspedientka MHD odkładająca dla znajomego ćwiartkę wódki, czy krytyka zachodnich filmów wyświetlanych w kinach. Pojawiają się także różne rekwizyty, marki produktów, np. papierosy „Wczasowe” które znikły z rynku wraz z nadejściem przemian ustrojowych. Właśnie tego typu smaczki z lat PRL-u, są również tym, czego poszukuje w kryminałach milicyjnych wielu czytelników. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL

ISBN: 978-83-63424-94-7
Rok wydania: 2015

Liczba stron: 135

---

[1] Odcinek 17 - „Morderca działa nocą” oraz odcinek 20 - „Złocisty”.

[2] Książka została wydana po raz pierwszy w 1957 r.

Publikacje historyczne wydawnictwa The Facto (cz. 3)

Joanna Rolińska „Ale jest Warszawa”

Żadne chyba miasto w Polsce nie budzi tylu niechętnych uczuć, co Warszawa. Żadne nie jest też tak bardzo kochane. I żadne nie przeżyło własnej śmierci. Miasto Feniks. Zbiór rozmów Joanny Rolińskiej „Ale jest Warszawa”, to rozpisany na głosy portret miasta.

Portret pisany sercem, pełen pasji, ale nie wolny od refleksji i krytycznego spojrzenia. Rozmówcy autorki to między innymi Danuta Szaflarska, Gustaw Holoubek, Józef Hen, Jan Kobuszewski, Wanda Chotomska, Edward Dwurnik. Opowiadają o swoich związkach z miastem i o inspiracjach twórczych związanych z Warszawą i jej historią. W tomie znalazły się również rozmowy z bohaterami Powstania Warszawskiego.

Źródło:

http://www.thefacto.pl/ksiazki/biografie/ale-jest-warszawa.html

Książka dostępna także w formie E-booka.

Dystrybucja: DICTUM Sp. z o.o.

www.dictum.pl 

Wydawca: The Facto

ISBN: 978-83-61808-37-4

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 269

Jan Ołdakowski, Maciej Mazur 

„Muzeum. Miejsce, które zwróciło Warszawie duszę”

Przez jednych stawiane za wzór, przez innych mocno krytykowane, ale nikomu nie obojętne. Muzeum Powstania Warszawskiego – miejsce, które powstańcom oddało należną cześć, połączyło rocka z patriotyzmem i na dobre zmieniło oblicze miasta.

Szef i współtwórca muzeum, Jan Ołdakowski, w rozmowie z dziennikarzem Faktów TVN Maciejem Mazurem zdradza, jak przekonał prezydenta Lecha Kaczyńskiego do punka, co wspólnego z Powstaniem mają wieloryby z Winnipeg i któremu światowemu przywódcy weterani Batalionu Zośka chcieli pokazać cztery litery. Ten wywiad jest trochę jak samo muzeum. Iskrzy, prowokuje, zadaje pytania i zmusza do myślenia.

Źródło:

http://www.thefacto.pl/ksiazki/biografie/muzeum-miejsce-ktore-zwrocilo-warszawie-dusze-oldakowski-mazur.html

Książka dostępna także w formie E-booka.

Dystrybucja: DICTUM Sp. z o.o.

www.dictum.pl

Wydawca: The Facto

ISBN: 978-83-61808-47-3

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 276

„Zagadkowi milionerzy”

Ludwik Kurnatowski „Zagadkowi milionerzy”

Ludwik Kurnatowski to jeden z niewielu przedwojennych urzędników Policji Państwowej, którzy po godzinach pracy śledczej znajdowali czas aby spisywać przypadki z jakimi spotykali się w trakcie prowadzonych spraw kryminalnych. W książce „Zagadkowi milionerzy” zostały zamieszczone cztery historie, z którymi pan Ludwik miał do czynienia w czasie swej bogatej i długiej kariery policyjnej. Akcja opowiadania tytułowego rozgrywa się w 1908 r. W Warszawie pojawiają się dwaj tajemniczy młodzieńcy. Czujne oko wytrawnego policjanta zwraca uwagę na ich dziwne zachowanie. Podczas wizyty na balu maskowym w Teatrze Wielkim, starszy z mężczyzn nienawistnie spogląda na młodszego kolegę, nieustannie dolewa mu alkoholu, sam natomiast wyraźnie unika sięgania po kielich wypełniony winem. Kiedy okazuje się, że delikwenci to bardzo bogaci Rosjanie, Kurnatowski postanawia przyjrzeć się im dokładniej.

W opowiadaniu „Dzieje grzechu Krausa” autor przedstawia dramatyczne losy pewnej szanowanej rodziny mieszczańskiej. Strapieniem głowy pięcioosobowej familii, sędziwego już ślusarza jest syn Edward. W przeciwieństwie do nie sprawiających kłopotów córek, chłopiec od najmłodszych lat przysparza rodzicom a także nauczycielom wielu zgryzot i problemów. Stroniący od książek, dokuczający kolegom urwis po pewnym czasie zaczyna przywłaszczać sobie przedmioty należące do innych uczniów. Z biegiem lat jest jeszcze gorzej. Młodemu człowiekowi imponuje beztroskie, hulaszcze życie. Nawiązuje więc kontakty z warszawskim półświatkiem. Od tego momentu nad głową rodziny Kraussów zbierają się czarne chmury.

W dwóch tomach „Spraw kryminalnych” zamieszczone zostało 

dziewięć innych historii napisanych przez ówczesnego 

zastępcę Naczelnika Urzędu Śledczego w Warszawie.

Równie wzruszająca i dramatyczna jest opowieść o mieszkającej w kamienicy przy ulicy Mariensztat biednej, ortodoksyjnej żydowskiej rodzinie Mincesów, a w zasadzie o miłości pięknej Sary do przystojnego oficera Kubańskiego pułku stacjonującego w Warszawie. Zakochani gotowi są uczynić wiele, by związać się ze sobą wbrew piętrzącym się trudnościom. Wydarzenia ukazane w tym opowiadaniu mają miejsce pod koniec XIX wieku, a przedstawiona historia miłosna byłaby zapewne świetnym punktem wyjścia do stworzenia epickiego romansu z wątkiem sensacyjnym. W zamykającym tom opowiadaniu „Sprawa o mord rytualny” przeczytamy o dzieciobójczyni, która chcąc uchronić się przed odpowiedzialnością oskarża o morderstwo pewnego Żyda. Stąd już tylko krok do samosądu.

Dzięki wydawnictwu CM mieliśmy okazję spotkać się ponownie ze wspomnieniami Ludwika Kurnatowskiego. W ubiegłym roku w serii „Kryminały przedwojennej Warszawy” ukazał się tom „Tajemnica Belwederu”[1] zawierający pięć opowiadań policjanta. Ponadto w dwóch tomach „Spraw kryminalnych”[2] zamieszczone zostało dziewięć innych historii napisanych przez ówczesnego zastępcę Naczelnika Urzędu Śledczego w Warszawie. Opowiadania opublikowane w tomie „Zagadkowi milionerzy” różnią się jednak diametralnie od wydanych we wcześniejszych zbiorach. Uprzednio jak pamiętamy Kurnatowski wyraźnie eksponował swoje dokonania i zasługi w rozwiązywaniu każdego z opisywanych śledztw. Tu zaś snuje wspomnienia przepełnione mnóstwem ciekawostek obyczajowych z przełomu XIX i XX stulecia, skrywając swój udział gdzieś w tle. W wielu przypadkach jest bardziej psychologiem niż śledczym. Stara się w miarę możliwości wskazać osobom, o których niewinności jest przekonany najwłaściwszą drogę do szczęśliwego rozwiązania danej sprawy. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-82-4

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 164

---

[1] Patrz recenzja: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2014/12/tajemnica-belwederu.html

[2] Patrz recenzje: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Sprawy%20kryminalne

„Grobowiec Ozyrysa”

Adam Nasielski „Grobowiec Ozyrysa”

Piąty tom przygód detektywa Bernarda Żbika wydany w serii „Kryminały przedwojennej Warszawy” nosi tajemniczy tytuł: „Grobowiec Ozyrysa”. Bernard Żbik jest jednym z najpopularniejszych detektywów jacy pojawiali się na kartach przedwojennych powieści kryminalnych. Trzydziestopięcioletni przystojny mężczyzna o przenikliwym spojrzeniu wzbudza strach u przestępców i podziw u podkomendnych. Nic dziwnego, genialny inspektor w mig rozwiązuje nawet najbardziej skomplikowane zagadki i żaden, nawet najbardziej przebiegły morderca nie jest w stanie wywieść go w pole. Tym razem jednak Żbik zmierzy się ze sprawą, nie podobną do żadnej innej z jakimi wcześniej miał do czynienia w bogatej policyjnej karierze.

Historia przedstawiona Adama Nasielskiego rozpoczyna się na pozór niewinnie. Bernard Żbik wraz z przyjacielem, aspirantem Adamem Billewskim goszczą na balu w Resursie Obywatelskiej. Z wielu prominentnych osób którzy przybyli do budynku przy Krakowskim Przedmieściu, uwagę obdarzonego niezwykłą spostrzegawczością Żbika zwraca pewien człowiek w średnim wieku. Detektyw zauważa, że mężczyzna jest śmiertelnie przerażony. Niezawodna intuicja podpowiada mu, że obiekt jego zainteresowania niedługo pożegna się z życiem. Swoim podejrzeniem dzieli się z nie dostrzegającym niczego niepokojącego Billewskim.

W przygotowaniu kolejne tomy „Kryminałów przedwojennej Warszawy”.

Wkrótce Żbik otrzymuje zaproszenie do złożenia wizyty w Banku Południowym, którego dyrektorem jest człowiek poznany na balu – Erazm Stokowski. Dyrektor dzieli się z asem przedwojennych detektywów nieprawdopodobną opowieścią związaną ze swoim pobytem w Afryce i odkryciem egipskiego grobowca. Stokowski wyznaje inspektorowi iż jest przekonany, że  niebawem zostanie zamordowany. Żbik podejrzewa jednak, że dyrektor nie mówi mu całej prawdy…

Podobnie jak w przypadku innych powieści Nasielskiego z cyklu „Wielkie gry Bernarda Żbika”, także akcja niniejszej rozgrywa się w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Tym razem tłem wydarzeń jest gmach olbrzymiego, pełnego pomieszczeń banku. Zogniskowanie fabuły w zamkniętej przestrzeni, stopniowanie napięcia, ograniczona liczba bohaterów i niezwykle trudna, wydawałoby się niemożliwa, sprawa do rozwiązania, wszystko to powoduje, że nie trudno zauważyć inspirację Adama Nasielskiego twórczością Agaty Christie, czy Arthura Conan Doyla. Fascynacja dokonaniami zachodnich klasyków powieści kryminalnej przejawia się także w innych książkach autora przygód Bernarda Żbika. Niniejsze wydanie „Grobowca Ozyrysa” Adama Nasielskiego jest pierwszym od 1936 r. Wydawnictwo CM zapowiada, że wznowi po latach także pozostałe tomy przygód genialnego detektywa.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

Podseria: Wielkie gry Bernarda Żbika

ISBN: 978-83-63424-79-4

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 201

---

Recenzje innych tomów serii „Wielkie gry Bernarda Żbika”:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Wielkie%20gry%20Bernarda%20%C5%BBbika

„Kryminały przedwojennej Warszawy”

Ranking „Kryminałów przedwojennej Warszawy”

Seria „Kryminały przedwojennej Warszawy” wydawnictwa CM ukazuje się od maja 2012 r. Wydano w niej już ponad 20 powieści. Czytelnik często rozpoczyna swą przygodę z dawnymi kryminałami od „Czerwonego Błazna” Aleksandra Błażejowskiego. Wydana po raz pierwszy w 1925 r. książka jest często określana jako pierwsza polska powieść kryminalna. Nie jest to prawda. Wcześniej ukazało się kilka, a może nawet kilkanaście kryminałów. Henryk Nagiel „Tajemnice Nalewek” i „Sępa” napisał pod koniec lat 80-tych XIX wieku.

Po przedwojenne powieści kryminalne sięgamy nie tylko ze względu na skomplikowane zagadki kryminalne. W trakcie lektury chcemy przenieść się choć na kilka godzin do innego świata. Świata dawnej Warszawy. Klimatu dawnych kabaretów, nocnych lokali, kamienic, ulic, teatrów i melin lepiej od Błażejowskiego, Romańskiego, Wotowskiego czy Nasielskiego nie są w stanie oddać nawet najlepsi współcześni autorzy kryminałów retro.

Poniżej zamieściłem własny ranking pierwszych 20 tomów „Kryminałów przedwojennej Warszawy”. Głównym kryterium jakie przyjąłem układając poniższą listę jest właśnie atmosfera dawnej stolicy. Czytelnicy, którzy jednak cenią wyżej wątki kryminalne powinni zapoznać się powieściami Adama Nasielskiego z cyklu „Wielkie gry Bernarda Żbika.” Cztery pierwsze pozycje z listy określiłbym jako „lekturę obowiązkową”, która powinna rozbudzić apetyt na przeczytanie pozostałych powieści tej serii wydawniczej.

1. Aleksander Błażejowski, Korytarz Podziemny B
2. Henryk Nagiel, Sęp
3. Ryszard Braun, Manekin nr 6
4. Henryk Nagiel, Tajemnice Nalewek
5. Józef Jeremski, Tajemnica komisarza policji
6. Ludwik Kurnatowski, Tajemnica Belwederu
7. Stanisław A. Wotowski, Upiorny dom
8. Adam Nasielski, Dom tajemnic (Wielkie gry Bernarda Żbika)
9. Adam Nasielski, Człowiek z Kimberley (Wielkie gry Bernarda Żbika)
10. Rafał Scherman, Samobójstwo zmarłego
11. Stanisław A. Wotowski, Człowiek, który zapomniał swego nazwiska
12. Adam Nasielski, Alibi (Wielkie gry Bernarda Żbika)
13. Stanisław A. Wotowski, Czarny Adept
14. Marek Romański, Żółty szatan
15. Marek Romański, Ostatnia gra Yoshimury
16. Adam Nasielski, Opera śmierci (Wielkie gry Bernarda Żbika)
17. Adolf Doliński, Opowiadania kryminalne. Część 1.
18. Stanisław A. Wotowski, Sekta diabła
19. Aleksander Błażejowski, Czerwony Błazen
20. Aleksander Błażejowski, Sąd nad Antychrystem

Recenzje wszystkich tomów znajdziecie w ZAPOMNIANEJ BIBLIOTECE:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Krymina%C5%82y%20przedwojennej%20Warszawy

„Słownik polsko-złodziejski z rozmówkami”

Antoni Kurka „Słownik polsko-złodziejski z rozmówkami”

W końcu XIX w. lwowski policjant, zarządca aresztów policyjnych, Antoni Kurka zebrał używane w tym środowisku wyrazy i zwroty złodziejskie, zarówno polskie, jak i żydowskie. Powstał unikalny słownik przedwojennej gwary złodziejskiej, zawierający nawet rozmówki (!). Po ponad stu latach zapomnienia wznawiamy ten tytuł w serii „Kryminały przedwojennej Warszawy”. Mamy nadzieję, że pomoże on lepiej czytelnikom zrozumieć slang powieści kryminalnych naszej serii. Niektóre wyrazy zadziwiają swoją aktualnością, inne zostały już zupełnie zapomniane.

Ze słownika:

Klawo w kuźni juchcić, jak pieją albo plichacz zita
z beczki; wszystko tedy szpanuje na plichacza.

Pytał, wiele małp zabywało się w chodaku?

Odmajchruj ten niedźwiadek od potoki.

Kogut czepił dwóch hołotników za ostrą jazdę, dziakował
im manyle i knaje z nimi do kwacza.

Kojfowałem na urban szmaty i zagrabiłem kireję
i nastygi, ale peda szpanował i czepił mię za parkan,
a ja wystawił.

Jak będziesz w kwaczu, szpanuj, dziakuję ci na lufcie
grypsankę, byś kumał, co miniasz zitać.

I w beseraju nie lepi, tam znowu grojse gips, dziakują
mikre okręty i ciągle tylko złotą zupę i srebne obiady;
za pół łokcia można się zaśmiać do sufitu.

Źródło:

http://www.wydawnictwocm.pl/antoni-kurka-slownik-polsko-zlodziejski-z-rozmowkami-p-165.html

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy 

(wydanie specjalne)

ISBN: 978-83-63424-76-3

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 122

„Cmentarz Powązkowski w Warszawie”

Tadeusz Maria Rudkowski „Cmentarz Powązkowski w Warszawie”

Cmentarz Powązkowski obok Rakowickiego w Krakowie, Łyczakowskiego we Lwowie oraz Wileńskiej Rossy należy do najważniejszych polskich nekropolii narodowych. Położony w dość dużej odległości od miasta, z biegiem lat został wchłonięty przez rozwijającą się Warszawę. Obszar cmentarza wielokrotnie powiększano poprzez przyłączanie do niego sąsiadujących parceli. O cmentarzu ukazało się jak dotąd bardzo wiele publikacji. W przeciwieństwie jednak do wcześniejszych obszernych opracowań Kazimierza Władysława Wójcickiego czy Stanisława Szenica, poświęconych w głównym stopniu życiorysom osób zasłużonych pochowanych na tej nekropolii, Tadeusz Maria Rudkowski najwięcej miejsca przeznaczył na ukazanie Powązek jako muzeum rzeźby warszawskiej. Elitarny charakter cmentarza, który przez szereg lat był jedyną nekropolią na lewym brzegu Warszawy, wysokie opłaty za pola grobowe sprawiły, że na pochowek stać było jedynie bardziej majętnych mieszkańców. To właśnie dzięki temu na Powązkach zaczęły pojawiać się nagrobki o wysokiej wartości artystycznej.

W pracy Tadeusza Marii Rudkowskiego nie brakuje nieznanych szerzej ciekawostek związanych z pracami konserwatorskimi na Cmentarzu Powązkowskim. Dowiemy się m.in. o tym, że w trakcie renowacji jednego z bardziej zniszczonych pomników, po rozebraniu jego podstawy odnaleziono ukryte w sarkofagu, prawdopodobnie czasie wojny, marmurowe popiersie zmarłego. Książka jest również niezwykle cennym źródłem informacji o twórcach pomników na najbardziej znanej stołecznej nekropolii. Warto nadmienić, że niemal każdy ze znanych i cenionych polskich rzeźbiarzy pozostawił na Powązkach materialny ślad swej artystycznej działalności. Najwięcej zachowanych nagrobków opuściło pracownię Bolesława Syrewicza. Wiele miejsca poświęcono w książce historii Kościoła pw. św. Karola Boromeusza, katakumbom oraz stanowiącym największą ozdobę cmentarza kaplicom i mauzoleom.

Pracę zamyka rozdział dotyczący najważniejszych wydarzeń w ponad dwustuletnich dziejach nekropolii. Pierwszą osobą, o której pochówku zachowały się wiadomości była zmarła 12 marca 1794 r. żona starosty piaseczyńskiego Ludwika z Melinów Ryxowa. Autor opisał uroczystości pogrzebowe m.in. Stanisława Staszica, Bolesława Prusa, Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury. W manifestacje patriotyczne przerodziły się uroczystości pogrzebowe Jana Kilińskiego czy pięciu poległych. W trakcie lektury mamy okazję prześledzić, jak zmieniały się obyczaje pogrzebowe w Warszawie na przestrzeniu ponad dwóch stuleci. Niestety, archiwum cmentarza spłonęło w 1944 r., stąd też niemożliwe jest dokładne oszacowanie dokładnej liczby pogrzebanych na Cmentarzu Powązkowskim. Szacuje się, że spoczęło tu co najmniej milion osób. Cmentarz Powązkowski jest dziś również miejscem spacerów oraz obowiązkowym punktem w planach wielu wycieczek odwiedzających stolicę. Aby kolejna wędrówka pomiędzy malowniczymi nagrobkami starych Powązek miała inny, bardziej pełny wymiar, warto sięgnąć po obficie przeplataną fotografiami monografię naszej narodowej nekropolii autorstwa długoletniego działacza Społecznego Komitetu Opieki nad tym cmentarzem. Polecam.

Wydawca: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo

ISBN: 978-83-61056-68-3

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 343

Publikacje historyczne Wydawnictwa Nowy Świat

Karol Mórawski ,,Cmentarze warszawskie”

Nekropole – miejsca zadumy ocalające od zapomnienia historię, tradycję, człowieka. To szczególny panteon narodowy wielu wybitnych i zasłużonych dla kraju i Warszawy Polaków, a także przestrzeń twórczości artystycznej. Wszystko to sprawia, że są cennym nośnikiem zjawisk kulturowych i skarbnicą wielu informacji.

Książki poświęcone historii Warszawy, jej najważniejszym miejscom i mieszkańcom, cieszą się od lat wielką popularnością zarówno wśród starszych, a w ostatnim czasie również młodszych czytelników, chcących poznać korzenie miasta.

W książce przedstawiono cmentarze komunalne i wyznaniowe. Łącznie zamieszczono opis 42 stołecznych nekropoli z ich zabytkami, historią, podano miejsca spoczynku sławnych ludzi, a także zaprezentowano miejsca pochówku w podziemnych kryptach kościelnych i mauzoleach, na cmentarzach przyświątynnych oraz w miejscach walk i bitew historycznych, jak również martyrologii z lat II wojny światowej, a także ofiar powojennego totalitaryzmu. Znaczącym walorem książki jest bogata szata ikonograficzna.

Często nie mamy zbyt wiele czasu, by zastanowić się nad znaczeniem cmentarza w społecznej, a więc i w naszej świadomości. A przecież nigdzie tak wyraziście i nieomal namacalnie nie splatają się odległe dzieje z teraźniejszością. Cmentarze aspirują do kręgu miejsc godnych poznania, które ą spuścizną tożsamości narodowej i ważną kartą w historii.

,,Cmentarze warszawskie” to niezwykle ważna i potrzebna praca, którą rekomendują kardynał Kazimierz Nycz – Metropolita Warszawski, Piotr Żuchowski – Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków oraz Wiesław Kaczmarek – prezes Towarzystwa Opieki nad Zabytkami.

Bez cmentarzy trudno opisać głębiej historię i tożsamość danego miejsca, wioski czy miasta. Dla miasta takiego jak Warszawa, w którego dzieje wpisanych jest tyle tragicznych wydarzeń, cmentarze stały się jednym z głównych świadectw jego historii. Jak mało gdzie, warszawiacy idą na cmentarze, aby tam odnajdywać nie tylko swoich przodków i bliskich zmarłych, ale aby odnajdywać siebie. Z tych świętych miejsc bowiem, odczytują swoją historię – swoją tożsamość.
                                                                

Kardynał KAZIMIERZ NYCZ, Arcybiskup Metropolita Warszawski

Warto odwiedzać warszawskie nekropole z vademecum Karola Mórawskiego w ręku.  Tam, gdzie mroki niewiedzy gaszą pamięć ludzką, niech przemówią stronice jego książki.

                           PIOTR ŻUCHOWSKI, Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

                                                                     Generalny Konserwator Zabytków

Troszczmy się o pamiątki po naszych przodkach z taką samą starannością, jak chcielibyśmy być zachowani w pamięci naszych potomnych.

                                WIESŁAW KACZMAREK, prezes Towarzystwa Opieki nad Zabytkami

O AUTORZE

Karol Mórawski – warszawiak z dziada pradziada. Z wykształcenia historyk i filolog. Od przeszło czterdziestu lat badacz historii Warszawy. Autor kilkudziesięciu książek o Warszawie, kilkuset artykułów, recenzji, referatów, felietonów, audycji radiowych, wystaw historycznych, biograficznych i artystycznych.  Redaktor wydawnictw zbiorowych, organizator licznych sesji naukowych. Muzeolog, wieloletni kurator Muzeum Woli.

Więcej informacji:

Aleksandra Kurzep

promocja@nowy-swiat.pl

Wydawnictwo Nowy Świat, wydanie pierwsze, Warszawa 2012

ISBN 978-83-7386-457-3, oprawa miękka, stron: 240, format: 165 x 235 mm,

cena detaliczna: 29,99 zł

Karol Mórawski „Judaica warszawskie”

Historia, kultura i sztuka żydowska na trwałe wpisała się w dzieje Warszawy. Ślady działalności żydowskiej można odnaleźć nie tylko w opowiadaniach, wspomnieniach, literaturze, lecz także w toponomastyce ulicznej, w  zabytkach architektury czy na starych nekropolach. W muzeach,  archiwach, bibliotekach przechowały się relikty kultury materialnej i duchowej, resztki dokumentów, a wśród starszego pokolenia wciąż żywa jest pamięć.

Chcielibyśmy przybliżyć Czytelnikowi dzieje niektórych – zachowanych na terenie Warszawy –  obiektów architektonicznych, instytucji czy nekropoli związanych ściśle z historią warszawskich Żydów.

Przewodnik ,,Judaica warszawskie” łączy historię ze współczesnością, ponieważ zostało także zamieszczone Informatorium zawierające aktualne dane adresowo-kontaktowe, umożliwiające poznanie  opisanych obiektów i ukazujące także nowe miejsca związane z kulturą żydowską.

Znaczącym wyróżnieniem dla publikacji jest recenzja prof. dr. hab. Mariana Fuksa:

„Dzieje Żydów warszawskich na skutek tragedii, która osiągnęła apogeum w latach II wojny światowej, z biegiem czasu, utraciły wiele materialnych śladów swej obecności. Toteż bezcenne są prace historyków, a szczególnie varsavianistów upamiętniających ową niezwykłą przeszłość. Znaczącą rolę odegrał i odgrywa tu Karol Mórawski, który książce ,,Judaica warszawskie” obok cech właściwych przewodnikom, nadał znaczący, wybitny walor historyczny. […]

,,Judaica warszawskie” to praca o niezwykle bogatym materiale, zawierająca bardzo dużo ważnych, często mało znanych, posiadających unikalną wartość historyczną – informacji.

Książkę czyta się łatwo, ma wciągającą narrację, jest pożyteczną i wartościową pracą historyczną w dziedzinie varsavianów”.

Wydawnictwo Nowy Świat, wydanie I, Warszawa 2014,

ISBN 978-83-7386-502-0, oprawa miękka, stron 244,

cena detaliczna: 29, 99 zł

Vera Frister „Strzępy pamięci”

Dziś każdy szczeniak ma już więcej niż siedemdziesiąt lat – powiada mój mąż. A ponieważ właśnie znajduję się w tej kategorii, więc jeśli chcę zdążyć przed kompletną sklerozą, afazją czy innym Alzheimerem, najwyższy czas zabrać się do spisywania strzępów rodzinnej pamięci. Nie będzie to dla mnie łatwym zadaniem, bo jeszcze nigdy nie „opowiedziałam” siebie do końca. Zawsze coś zostawało ukryte, pominięte, uznane jako nieważne etc. Tym razem (bo to już ostatni dzwonek) postaram się napisać z ręką na sercu. Na ile mi się to uda nie wiem, ale zrobię to uczciwie.

My, pokolenie „przedwojenne”, zaczynamy obawiać się, że his­toria, która powstała na naszych oczach zostanie uwieczniona tylko w mało ciekawych szkolnych podręcznikach.

Przez wieki ludzie rodzili się, żenili, płodzili następne pokolenia i umierali – wszystko razem w tej samej parafii. Tam też znajdują się w rodzinnych almanachach zapisane dziesiątki pokoleń wstecz. My, większość Żydów europejskich, nie mamy takiego komfortu. Dzieje naszych przodków spłonęły razem z nimi w Holocauście. Tylko niektórym udało się i przeżyć i odnaleźć w archiwach cząstki swoich korzeni rodzinnych.

Ci, którzy ocaleli, dzielą się dziś na dwie połowy: pierwsza pisze pamiętniki – a druga je czyta. Próbuję się dołączyć do tej pierwszej. Zdaję sobie też sprawę z tego, że to moje opowiadanie jest jak pyłek w porównaniu z ogromną, tragiczną biblioteką napisaną na temat Holocaustu. To co przedstawiam, to po prostu bardzo osobista relacja przejść i czasów, które przeżyłam wraz z moim pokoleniem w Polsce.

Źródło:

http://strona.nowy-swiat.pl/strona/vera-frister-strzepy-pamieci/

Wydawnictwo Nowy Świat

ISBN: 978-83-7386-578-5

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 200

Wojciech Letki „Pocztówki z innej planety”

PRL – cóż to za dziwna, zapomniana już kraina? Obca nam dzisiaj jak odległa planeta. Zaciera się pamięć o tym, jak wtedy żyliśmy, a młodsze pokolenia nie potrafią sobie już tego wyobrazić. Bo czy ktoś dziś uwierzy, że na planecie PRL po ochłap mięsa trzeba było stać w wielogodzinnej kolejce, przepychając się z inwalidami i kobietami w ciąży? Kto da dzisiaj wiarę, że milicja pilnowała, czy lokatorzy mieszkań na pewno mają meldunek (bo jeśli nie, to grzywna z zamianą na areszt)? Albo czy zabrzmi wiarygodnie, iż zamiast dolarów wolno było kupować jedynie bony „dolarowe”, o nominałach zaczynających się od 1 centa (w banknocie)? Mimo pozorów surrealizmu opisane tu wydarzenia naprawdę miały miejsce!

Źródło:

http://strona.nowy-swiat.pl/strona/wojciech-letki-pocztowki-z-innej-planety/

Wydawnictwo Nowy Świat

ISBN: 978-83-7386-536-5

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 139