„75 lat Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku”

„75 lat Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku”

Katalog zbiorów

 

Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku od początku swojego istnienia gromadzi zabytki związane z postacią tego genialnego uczonego oraz przejawami upamiętniania go na przestrzeni wieków. Wyjątkowe miejsce w muzealnych zbiorach zajmują obiekty pochodzące z epoki Mikołaja Kopernika, w tym zabytki archeologiczne. Zbiór ten, pozyskany podczas wieloletnich badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie Fromborka, pozwala nam zobrazować kulturę materialną czasów, w których przyszło żyć Kopernikowi. Zainteresowania badawcze i profil wielodziałowej fromborskiej placówki, której zbiory liczą tysiące zabytków, wykraczają jednak poza szeroko pojętą tematykę kopernikańską. W czasie 75 lat swojego istnienia Muzeum zgromadziło pokaźny zbiór różnoczasowych zabytków z zakresu sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego, wspomnianych artefaktów archeologicznych, a także obiektów związanych z historią nauk, jak również z historią fromborskiego Wzgórza Katedralnego oraz całego regionu Warmii. W zasobach Muzeum znajdują się także kolekcje szczególne, wyjątkowe nie tylko w skali regionu, ale też świata, jak np. zbiory z zakresu historii medycyny, sztuki witrażowej czy historii ogrzewania.

 

W 2022 r., wydając katalog Świat Kopernika w świetle zabytków ze zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, zainicjowaliśmy serię wydawniczą, w ramach której planowane są kolejne katalogi zbiorów naszego Muzeum. W związku z 75-leciem instytucji, a także 550. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika wydano drugi tom zapoczątkowanej serii, którym jest katalog wybranych zabytków z okresu od XIV do XX w., figurujących w muzealnym inwentarzu. Wśród nich znajdują się zarówno obiekty z czasów Kopernika, jak i artefakty upamiętniające jego postać. Żywimy nadzieję, iż wydawnictwo to, ukazujące pokrótce historię naszego Muzeum, a także fromborskie tradycje muzealnicze oraz przede wszystkim bogactwo i różnorodność zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika, pozwoli Państwu bliżej poznać specyfikę instytucji i docenić naszą rolę w gromadzeniu, opracowywaniu i udostępnianiu wiedzy na temat Mikołaja Kopernika, a także historii i kultury materialnej regionu. (Mirosław Jonakowski Dyrektor Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku).

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://muzeumkopernika.pl/wp-content/uploads/2023/11/75-lat-MMK.-Katalog-zbiorow.pdf

 

Wydawca: Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku

ISBN: 978-83-936235-5-6

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 391

 

Publikacje Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku dostępne w promocyjnych cenach:

 

"Złote jabłka mi się śnią...."Śmierć dziecka w kulturze i sztuce, Frombork 2023, cena 80 zł.

Anioły chrzcielne. Zachowane dziedzictwo sztuki ewangelickiej. Frombork 2020 (twarda oprawa) cena 30 zł.

Reiner Nooms zwany Zeemanem (1612 - 1664). Holenderska grafika marynistyczna XVII w. Katalog wystawy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku, oprac. K. Zabuska, Frombork 1994, oprawa miękka, cena: 10 zł.

Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce. materiały konferencji naukowej zorganizowanej w Muzeum Mikołaja Kopernika w dniach 5-7 września 2008, red. M.Dąbrowska, J.Semków, W.Wojnowska, Frombork 2010, oprawa twarda, cena: 20 zł. (piękna publikacja w dużej przecenie)

Ryciny Daniela Chodowieckiego w kolekcji Jacoba Kabruna ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Katalog wystawy, Frombork 2004, miękka, cena: 1 zł.

Nauka i sztuka w czasach Mikołaja Kopernika. Katalog wystawy. W 450 rocznicę śmierci Mikołaja Kopernika i 450 lecie wydania De revolutionibus, Frombork 1993, oprawa miękka, cena: 1 zł.

„Katalog strat wojennych i zbiorów rozproszonych zamku w Malborku”, t. 2

 

Barbara Pospieszna „Katalog strat wojennych i zbiorów rozproszonych zamku w Malborku”

Tom 2, Ceramika, detal architektoniczny, kafle 

Red. Aleksandra Siuciak

 

Tegoroczne prace projektowe są kontynuacją i efektem działań ostatnich kilku lat. Są zwieńczeniem wysiłku badawczego podjętego przez pracowników Muzeum Zamkowego w Malborku w zakresie badania strat wojennych. Dzięki temu pod koniec bieżącego roku będziemy mogli zaprezentować Państwu kolejny już, drugi, tom katalogu strat wojennych i zbiorów rozproszonych zamku w Malborku. Obejmuje on swym zakresem zbiory ceramiczne, detalu architektonicznego oraz kafli. Autorką katalogu jest  dr Barbara Pospieszna kustoszka dyplomowana i wieloletnia kuratorka ds. badań i zbiorów artystycznych naszego muzeum oraz opiekunka kolekcji ceramiki, szkła artystycznego oraz kafli piecowych.

 

Przygotowany katalog zawiera opracowanie przedwojennych kolekcji zamku malborskiego: ceramiki archeologicznej, antycznej, średniowiecznej i nowożytnej, w tym kuchennej, stołowej i dekoracyjnej, kafli piecowych oraz europejskiej i chińskiej ceramiki budowlanej. W opracowaniu odnotowane zostały także obiekty rozproszone oraz znajdujące się obecnie w naszym muzeum. Ponadto wszystkie obiekty utracone, które znalazły się  w publikacji zostały zarejestrowane w bazie strat wojennych prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki temu, w przypadku odnalezienia jakiegokolwiek obiektu, możliwa będzie szybka identyfikacja oraz podjęcie próby odzyskania, a takie sytuacje mają miejsce coraz częściej. Tylko w tym roku dzięki projektowi i współpracy z MKiDN do zbiorów zamku powróciły trzy obiekty z dawnych zbiorów, oraz prowadzone są kolejne działania odnośnie kilku innych.

 

Źródło:

https://straty.zamek.malbork.pl/zapowiedz-wydawnicza

Publikacja na stronach wydawcy:

https://straty.zamek.malbork.pl/publikacje

Projekt Straty na Facebooku:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100057481448425

 

Wydawca: Muzeum Zamkowe w Malborku

ISBN: 978-83-966365-9-1

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 453

„Lira korbowa – instrument romantycznego mitu”

„Lira korbowa – instrument romantycznego mitu” Katalog wystawy

Red. Aneta I. Oborny

 

W 2023 r. Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu realizuje rozległy projekt wystawienniczo-artystyczno-naukowy dedykowany lirze korbowej – unikatowemu instrumentowi średniowiecznej proweniencji, należącemu do grupy tzw. chordofonów smyczkowych, i roli jaką odegrał w przestrzeni społecznej i artystycznej na ziemiach polskich w XIX i XX w.

Swoista mityzacja liry korbowej, wynikająca z wysokiego statusu lirnika w społeczeństwach tradycyjnych tego czasu i praktyk muzycznych z nim związanych, pozwoliła temu instrumentowi odegrać, poza muzyczną, także ważną rolę społeczną, a przez to artystyczną i literacką. Instrument w sposób szczególny wpisał się w polską tradycję. Najdłużej przetrwał w praktyce wykonawczej na Kresach Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.

 

Symbolem kresowych lirników stał się legendarny wieszcz Kozak – Wernyhora, który w czasie buntów kozackich działał na rzecz ukraińsko-polskiego pojednania. Przez lud ukraiński traktowany jest jako wieszcz i poeta. W świadomości Polaków utrwalił się głównie jako autor przepowiedni przyszłego odrodzenia Rzeczpospolitej w jej dawnych granicach.

 

Osią projektu „Lira – korbowa instrument romantycznego mitu” jest wystawa czasowa, która prezentować będzie 25 najcenniejszych lir korbowych znajdujących się w polskich zbiorach, a także przedstawienia tego instrumentu w grafice, malarstwie i fotografiach archiwalnych.

 

Wystawa realizowana będzie we współpracy z instytucjami z całego kraju m.in.: Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Narodowym w Lublinie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Muzeum im. J. Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach, Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, Muzeum Mazowieckim w Płocku, Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu, Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, Muzeum Ziemi Bieckiej, Muzeum-Skansenem Kurpiowskim im. Adama Chętnika w Nowogrodzie, Biblioteką Jagiellońską w Krakowie, Biblioteką Narodową w Warszawie, Narodowym Archiwum Cyfrowym w Warszawie.

 

W ramach projektu „Lira korbowa – instrument romantycznego mitu” zorganizowane zostaną koncerty tworzące cykl „Lira korbowa – konteksty”, ukazujące ten instrument w perspektywie etnicznej, jako inspiratora różnych gatunków i stylów muzycznych; przeprowadzone zostaną warsztaty budowy lir oraz gry przy ich akompaniamencie; odbędzie się także wydarzenie plenerowe „Ballady dziadowskie” – happening z dziadem-lirnikiem grającym pod kościołem w Szydłowcu, będące odtworzeniem najbardziej typowej dla polskiej kultury kresowej XIX/XX wieku sytuacji wykonawczej z udziałem liry korbowej.

 

Źródło:

https://muzeuminstrumentow.pl/projekt-lira-korbowa-instrument-romantycznego-mitu

 

Wydawca: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu

https://muzeuminstrumentow.pl/wydawnictwa

ISBN: 978-83-959239-3-7

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 184

„Tajemnice Caravaggia”

 

ks. Witold Kawecki „Tajemnice Caravaggia”

 

Caravaggio fascynuje mnie od kilkudziesięciu lat. Wędrując po świecie, zawsze z drżeniem serca wyszukiwałem obrazy tego artysty, by móc je kontemplować na żywo. W ten sposób na przestrzeni wielu lat udało mi się obejrzeć prawie wszystkie jego dzieła. Twórczość ta w wyjątkowy sposób stała się częścią mojego życia. O Caravaggiu pisałem, wygłaszałem konferencje, prowadziłem prace naukowe, wykłady na uniwersytecie, a nawet rekolekcje w kościołach, posługując się jego obrazami. Zawsze spotykało się to z dużym zainteresowaniem audytorium. Ośmieliło mnie to do napisania o nim książki, którą właśnie prezentuję. Ma być ona próbą odkrycia licznych tajemnic Caravaggia dotyczących jego osobowości, życia i techniki malowania (ze wstępu autora do publikacji).

 

Witold Kawecki CSsR (redemptorysta) – profesor i kaznodzieja, kierownik Katedry Dialogu Wiary z Kulturą UKSW, pisarz i człowiek mediów, dziennikarz i kulturoznawca, autor 30 książek i setek artykułów, współpracownik Polskiego Radia i TVP oraz innych środków społecznego przekazu. Nagrodzony m.in. Feniksem w kategorii sztuka za książkę Sztuka polska a Kościół dzisiaj. Ekspert w zakresie kulturoznawstwa, teologii (kultury, moralnej, piękna, mediów), kultury politycznej i katolickiej nauki społecznej.

 

Album na stronie wydawcy:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/4591/1/albumy/tajemnice-caravaggia

Recenzja publikacji:

https://histmag.org/Ks.-Witold-Kawecki-Tajemnice-Caravaggia-recenzja-i-ocena-19254

 

Wydawca: Jedność

ISBN: 9788381441230

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 440

 

„Malarstwo w Muzeach Watykańskich”

 

„Malarstwo w Muzeach Watykańskich”

 

Album prezentuje wybrane arcydzieła malarskie ze skarbów zgromadzonych w Muzeach Watykańskich. Jego autor, wybitny historyk sztuki i wieloletni dyrektor Muzeów, jak nikt potrafił dokonać atrakcyjnego wyboru dzieł do prezentacji i zadbać o bogaty komentarz rzeczowy. Proponuje spojrzenie na włoską sztukę przez pryzmat wielkich malarzy, którzy tworzyli jej historię – od Giotta po Francesca Podestiego. Zapoznaje nas z malowidłami na desce i płótnie oraz freskami z Muzeów Watykańskich, dziełami o różnym pochodzeniu i zamówionymi przez różnych zleceniodawców, ale połączonymi kolekcjonerską pasją kolejnych papieży.

 

Prezentacja zaczyna się od Pinakoteki i przechowywanych w niej skarbów, czyli dzieł Giotta, Fra Angelica, Benozza Gozzolego, Melozza da Forlì, Carla Crivellego, Pietra Pierugina, Rafaela, Leonarda, Tycjana, Belliniego, Veronese, Barocciego, Guercina, Reniego, Domenichina i Caravaggia. Następnie odwiedzamy kaplicę Mikołaja V z arcydziełem Fra Angelico, w Apartamencie Borgia oglądamy efekt pracy Pinturicchia, zatrzymujemy się w słynnych Stanzach Rafaela. Na kolejnych stronach trafiamy do Galerii Map Geograficznych, przechodzimy przez Salę Sobieskiego, w której możemy podziwiać ofiarowane przez papieżowi przez Polaków w 1883 roku dzieło Jana Matejki, by skończyć zwiedzanie w Sali Niepokalanego Poczęcia przed dziełem wielkiego portrecisty Francesca Podestiego.

 

Oprócz ogromnego waloru estetycznego i edukacyjnego album ma także wartość praktyczną i może służyć jako fachowy przewodnik po malarstwie zebranym w Muzeach Watykańskich. Po jego lekturze czytelnik będzie wiedział, przed którymi dziełami warto się na dłużej zatrzymać w czasie zwiedzania, pozna historię powstania poszczególnych malowideł i powody, dla których kolejni papieże chcieli je posiadać w zbiorach.

 

Anatonio Paolucci  (ur. w 1939 r. w Rimini) to włoski historyk sztuki, specjalista w zakresie historii renesansu, minister kultury w latach 1995–1996, dyrektor Muzeów Watykańskich w latach 2007–2017, autor kilkuset artykułów naukowych, a także monografii poświęconych takim twórcom, jak Luca Signorelli czy Marco Palmezzano. 

 

Album na stronie wydawcy:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/5435/1/albumy/malarstwo-w-muzeach-watykanskich

 

Wydawca: Jedność

Tłumaczenie: Krzysztof Stopa

ISBN: 9788381443739

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 380

„Efemerofity na ziemiach polskich. Śladem migracji instrumentów muzycznych”

 

„Efemerofity na ziemiach polskich. Śladem migracji instrumentów muzycznych”

Red. Aneta I. Oborny

 

Wydawnictwo naukowe, dwujęzyczne (polsko-angielskie), ilustrowane (68 ilustracji i fotografii), liczące 116 stron, z dwujęzycznymi indeksami nazw osobowych (440 indeksów), nazw geograficznych (358 indeksów) i nazw instrumentów (198 indeksów), zawierające zbiór tekstów prezentowanych podczas Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Efemerofity na ziemiach polskich – śladem migracji instrumentów muzycznych”, pierwszej w historii szydłowieckiego muzeum konferencji naukowej, skoncentrowanej na ściśle instrumentologicznym problemie, w wymiarze merytorycznym realizowanej przez naukowców o największym dorobku w zakresie prezentowanego tematu.

 

Efemerofity to gatunki roślin obcego pochodzenia przybyłe przypadkowo na nowy obszar geograficzny, często przejściowo występujące we florze danego kraju. Niektórym gatunkom udaje się trwale zaaklimatyzować, w wyniku skrzyżowania z rodzimymi gatunkami tudzież wskutek ewolucji. Owi „botaniczni migranci” stali się inspiracją do rozważań tematu instrumentologicznego, który co prawda nie jest związany z naturą, lecz kulturą, ale przecież z naturą ma wiele wspólnego. Kultura zbudowana jest na naturze, wykorzystuje ją i zmienia. Oba światy przenikają się wzajemnie, bywa też, że zmiany w ich obrębie zachodzą pod wpływem podobnych mechanizmów. Geografia występowania instrumentów muzycznych, miejsca ich występowania, migracje i powody tych migracji – to obszar dość płytko poznany i bazujący na hipotezach, stąd wart był głębszej naukowej analizy.

 

Beniamin Vogel poświęcił uwagę różnym aspektom wzajemnego przenikania się instrumentarium ludowego i profesjonalnego, na styku różnych regionów geograficznych, narodowych oraz jego podatności na wpływy zewnętrzne. Zbigniew J. Przerembski analizował efemeroficzność dud podhalańskich – jedynych w kraju instrumentów dudowych mających postać czterogłosową – w aspekcie ich cech organologicznych, czy historyczno-geograficznych i enigmatyczności ich pochodzenia. Piotr Dahlig dokonał przeglądu instrumentarium muzycznego w aspektach geograficzno-społecznym, zwracając uwagę na efemeryczność, jako na pojęcie względne przestrzennie i doceniając rozważania na temat efemeroficzności instrumentów, trafnie poszerzając myślenie o świecie instrumentów muzycznych. Ewa Dahlig-Turek odniosła się do problemu interkulturowości instrumentów skrzypcowych w tradycyjnej kulturze muzycznej na ziemiach polskich. Tomasz Nowak poświęcił uwagę heligonkom – marginalnie zauważanym w polskiej literaturze muzykologicznej, popularnym w dawnych wsiach galicyjskich. Aneta Oborny zwróciła uwagę na efemeroficzność instrumentów muzycznych w zbiorach muzealnych, które jako muzealia, zyskując status dobra narodowego, dostają nowe, często dużo bogatsze życie. Migrując w wymiarze wizualnym, audialnym, ukazują swój nieznany wcześniej potencjał, żyjąc na różnych płaszczyznach: badawczo-naukowej, artystycznej czy społecznej.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://muzeuminstrumentow.pl/project/sobiescy-zachowane-w-dzwiekach

 

Wydawca: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu

https://muzeuminstrumentow.pl/wydawnictwa

ISBN: 978-83-959239-1-3

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 116

„Zamek w Szydłowcu. Wokół mecenatu dawnych właścicieli”

 

„Zamek w Szydłowcu. Wokół mecenatu dawnych właścicieli”

Red. Aneta I. Oborny

 

„Zamek w Szydłowcu. Wokół mecenatu dawnych właścicieli” to katalog pierwszej wystawy stałej Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu poświęconej zagadnieniom związanym z historią zamku i miasta nad Korzeniówką. Publikacja, przygotowana w wersji dwujęzycznej: polsko-angielskiej, składa się z tekstów o charakterze naukowym i popularno-naukowym oraz barwnego katalogu. Treść dwóch pierwszych artykułów autorstwa Przemysława Mrozowskiego i Waldemara Kowalskiego, przybliżając tematykę fundacji artystycznych rodziny Szydłowieckich, jednocześnie uzasadnia wybór kontekstu, w którym została umieszczona opowieść o szydłowieckim zamku. Artykuł o zajmujących znaczące miejsce na ekspozycji płytkach posadzkowych i kaflach piecowych, odnalezionych w czasie badań archeologicznych prowadzonych na szydłowieckim zamku, przygotowali – Wojciech Głowa i Cezary Buśko.

 

Podsumowaniem jest tekst kurator wystawy – Moniki Sadury opowiadający o historyczno-artystycznej wystawie „Zamek w Szydłowcu. Wokół mecenatu dawnych właścicieli”. Część katalogowa publikacji zawiera fotografie 90 obiektów znajdujących się na wystawie w podziale na pomieszczenia (komnaty) i tematykę, opatrzone szczegółowymi notami.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://muzeuminstrumentow.pl/project/zamek-w-szydlowcu-wokol-mecenatu-dawnych-wlascicieli

 

Wydawca: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu

https://muzeuminstrumentow.pl/wydawnictwa

ISBN: 978-83-959239-0-6

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 120

„Przeszłe i teraźniejsze kolekcje w świetle problematyki strat wojennych i badań proweniencyjnych”

 

„Przeszłe i teraźniejsze kolekcje w świetle problematyki strat wojennych 

i badań proweniencyjnych”

Red. Aleksandra Siuciak, Joanna Czarnowska-Pfeifer

 

Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum zamkowe w Malborku 10 grudnia 2021 roku.

Publikacja na stronach wydawcy:

https://straty.zamek.malbork.pl/publikacje_malbork/przeszle-i-terazniejsze-kolekcje-w-swietle-problematyki-strat-wojennych-i-badan-proweniencyjnych-materialy-z-konferencji-naukowej-zorganizowanej-przez-muzeum-zamkowe-w-malborku-10-grudnia-2021-roku

Spis treści:

https://straty.zamek.malbork.pl/wp-content/uploads/2023/02/Spis-tresci.pdf

Projekt Straty na Facebooku:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100057481448425

Wydawca: Muzeum Zamkowe w Malborku

Projekt graficzny: Barbara Bugalska

ISBN: 978-83-966365-4-5

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 200

 

„Inwentarz kolekcji Theodora Josepha Blella. Opracowanie krytyczne”

 

„Inwentarz kolekcji Theodora Josepha Blella. Opracowanie krytyczne”

 

Oprac.: Daniel Gosk, Aleksander Masłowski, Bartłomiej Butryn

Współpraca: Aleksandra Siuciak

Transkrypcja i tłumaczenie: Aleksander Masłowski

 

Jednym z głównych celów projektu realizowanego przez zespół pracowników Muzeum Zamkowego w Malborku jest scalenie, zbadanie i opracowanie dostępnego materiału archiwalnego, a także wszelkich źródeł dotyczących dawnych zbiorów zamku malborskiego. Prezentowana publikacja jest namacalnym efektem działań w tym zakresie. Źródło, którego los łączy historię Muzeum Narodowego we Wrocławiu, zamku malborskiego oraz funkcjonującego w nim od 60 lat Muzeum Zamkowego w Malborku, jest dowodem wzorcowych praktyk muzealnych i owocnej współpracy pomiędzy instytucjami kultury. A dlaczego, o tym już za chwilę.

Przyjrzyjmy się najpierw dokumentowi, którego opracowaniu zespół w składzie: dr Daniel Gosk, Aleksander Masłowski, Bartłomiej Butryn, przy współpracy Aleksandry Siuciak, poświęcił blisko dwa lata.

 

Blell’sche Waffensammlung im Hochschloss d. Marienburg 1894−1944 jest rękopiśmiennym, inwentarzem kolekcji Theodora Josepha Blella, zakupionej w czerwcu 1894 roku do zbiorów zamku malborskiego. Ten niepozorny zeszyt powstał na potrzeby administracji zamkowej, i jak się okazało w toku badań, był skróconą i oszczędniejszą formą (zapewne na potrzeby transakcji) pełnego spisu kolekcji, którego odpis znajduje się obecnie w zasobie Archiwum Państwowego w Malborku. Inwentarz był kontynuowany, wpisywano do niego kolejne zabytki pozyskiwane do zamku, stąd umieszczona w tytule dokumentu data 1944.

Już powierzchowna analiza źródła pozwoliła na stwierdzenie, że zakupiona kolekcja (wbrew zawartemu na okładce tytułowi), nie była jedynie zbiorem militariów, zawierała bowiem szereg przedmiotów i zabytków określonych mianem kulturowo-historycznych (pośród nich występowały przedmioty użytkowe, dekoracyjne i naturalia). Ogółem kolekcja liczyła 2919 obiektów, z czego niespełna połowę – 1310 obiektów – stanowiły militaria.

Prezentowany inwentarz jest wyjątkowy pod wieloma względami. Przede wszystkim jednak jest jedynym, najpełniej zachowanym spisem kolekcji przechowywanej na zamku malborskim do 1945 roku, jest zatem nieocenionym źródłem do badań proweniencyjnych.

 

Powojenne losy samego inwentarza są równie ciekawe, jak jego zawartość. Nie znamy jego dokładnej historii, jednakże możemy domniemywać, iż tuż po zakończeniu działań wojennych w marcu 1945 pozostawał jeszcze na zamku, a po objęciu pieczy nad warownią przez Wojsko Polskie i utworzeniu w jego murach Oddziału Nr 1 Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie wszedł do zasobu tej instytucji, podobnie jak pozostałe obiekty uprzednio zabezpieczone przez Starostwo Powiatowe w Malborku. Kierownikiem nowo powstałego oddziału w Malborku została najpierw Alicja Godlewska, a rok później Zofia Hendzel, z której osobą wiążemy przemieszczenie interesującego nas spisu. Zofia Hendzel była aktywną uczestniczką i świadkiem działań związanych z powojennym zabezpieczeniem zbiorów zamkowych. Kierowała tą instytucją, aż do momentu jej likwidacji w 1950 roku. Wówczas została przeniesiona do Oddziału Nr 2 MWP we Wrocławiu i zapewne mając świadomość wartości dokumentu zabrała go ze sobą. Są to jednak tylko przypuszczenia. Niespodziewane pojawienie się inwentarza w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu może jednak potwierdzać tę teorię. Pod koniec l. 90. XX wieku ówczesny kustosz malborskiej kolekcji militariów, badacz kolekcji blellowskiej, Antoni Romuald Chodyński odkrył omawiane źródło w zasobie wrocławskiego muzeum i wprowadził je do obiegu naukowego. Przez kolejne lata obiekt pozostawał w zapomnieniu, dopiero prace nad wystawą Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej, doprowadziły do przypomnienia o ważności tego dokumentu dla malborskiego muzeum. Tym sposobem, w 2015 roku, po blisko 70 latach, inwentarz zaprezentowano w murach zamku. Kulminacją historii rękopisu był moment jego przekazania do zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborku przez dr. hab. Piotra Oszczanowskiego, dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Uroczyste przekazanie odbyło się w Malborku 14 marca 2019 roku, podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Dzięki temu wspaniałemu gestowi nasze muzeum wzbogaciło się o drobne fizycznie świadectwo, stanowiące namacalny dowód istnienia niezwykłego zbioru w Malborku. Dowód działalności poprzedników, których dzieło kontynuujemy, a za sprawą realizowanego projektu możemy poznawać coraz lepiej.

 

Publikacja na stronach wydawcy:

https://straty.zamek.malbork.pl/inwentarz-kolekcji-theodora-josepha-blella-nowa-publikacja

Spis treści:

https://straty.zamek.malbork.pl/wp-content/uploads/2022/02/Spis-tresci.pdf

Projekt Straty na Facebooku:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100057481448425

 

Wydawca: Muzeum Zamkowe w Malborku

ISBN:  978-83-958986-6-2

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 329

 

„Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego”

Artur Dobry, Janusz Trupinda (red.) 

„Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego”

 

Prezentowane wydawnictwo jest kolejnym wymiernym efektem rozpoczętego w 2018 roku projektu poszukiwania strat wojennych zamków w Malborku i Kwidzynie.

 

Publikacja na stronach wydawcy:

https://straty.zamek.malbork.pl/publikacje

Spis treści:

https://straty.zamek.malbork.pl/wp-content/uploads/2021/08/Sprawozdania-spis-tres%CC%81ci.pdf

Więcej o publikacji:

https://malbork.naszemiasto.pl/malbork-taki-zamek-i-miasto-widac-w-sprawozdaniach/ar/c7-8055067

Projekt Straty na Facebooku:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100057481448425

 

Wydawca: Muzeum Zamkowe w Malborku

ISBN: 978-83-958986-1-7

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 589

 

 

„Katalog strat wojennych i zbiorów rozproszonych zamku w Malborku”

 

„Katalog strat wojennych i zbiorów rozproszonych zamku w Malborku”

Tom 1, Malarstwo, rysunek, grafika

red. Justyna Lijka, Aleksandra Siuciak, Janusz Trupinda

 

Publikacja jest efektem prac zespołu pracowników Muzeum Zamkowego w Malborku, prowadzonych od 2018 w ramach programu MKiDN pn. Badanie polskich strat wojennych. Stanowi pierwszy tom serii wydawniczej prezentującej straty wojenne i zbiory rozproszone przedwojennych kolekcji zamku w Malborku. Katalog ukazuje w usystematyzowany sposób wyniki badań w zakresie malarstwa, rysunku i grafiki. Trudność prowadzonych działań, powodował fakt, iż wspomniane zbiory, gromadzone pieczołowicie przez ponad 120 lat przez Zarząd Odbudowy Zamku oraz Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego, nigdy nie tworzyły klasycznych kolekcji muzealnych, nie doczekały się naukowego opracowania, nie tworzono dla ich potrzeb inwentarzy ani uporządkowanych spisów. Traktowane były w głównej mierze jako dopełnienie rekonstruowanych wnętrz zamkowych. Informacje zawarte w publikacji są zatem efektem żmudnych prac na ze wszech miar niekompletnym, niewystarczającym, a także rozproszonym materiale archiwalnym, ikonograficznym i nie tylko.

 

Podjęta próba rekonstrukcji zasobu jest ważnym krokiem w kierunku poznania pełnej historii i losów zamkowych kolekcji. Ważną częścią publikacji jest prezentacja obiektów które przetrwały pożogę wojenną, a dzięki prowadzonym badaniom zidentyfikowanych w krajowych instytucjach.

 

Publikacja na stronach wydawcy:

https://straty.zamek.malbork.pl/publikacje_malbork/katalog-strat-wojennych-i-zbiorow-rozproszonych-zamku-w-malborku-t-1-malarstwo-rysunek-grafika-malbork-2022

https://www.instagram.com/p/Cp2C2hTowuo/?utm_source=ig_web_copy_link&igshid=MzRlODBiNWFlZA

Projekt Straty na Facebooku:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100057481448425

 

Wydawca: Muzeum Zamkowe w Malborku

ISBN: 978-83-966365-2-2

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 484

„Kalwarie polskie”

 

Marek Prejs „Kalwarie polskie”

Perspektywa komunikacyjna

 

Praca jest próbą opisu naukowego najważniejszych i najbardziej reprezentatywnych kalwarii w ich rozwoju czasowym, znajdujących się obecnie na terenie Polski. I tak obok powszechnie znanych obiektów pochodzących z XVII wieku, takich jak Kalwaria Zebrzydowska, Pakoska, Wejherowska, Pacławska, Krzeszowska czy Wambierzycka, oraz kalwarii z XVIII wieku, takich jak Kalwaria Annogórska, opisowi poddane zostały również mniej znane obiekty architektoniczno-krajobrazowe, dziewiętnastowieczne i z I połowy XX wieku, np. Kalwaria Piekarska, Głotowska, Ujska, tzw. małe kalwarie słupowe na Dolnym Śląsku, Kalwarie Wielewska, Panewnicka, oraz te całkiem współczesne, z końcówki wieku XX i XXI, jak Kalwaria Gietrzwałdzka, Kodeńska, Golgota Beskidów, Kalwaria w Wąsoszu Górnym, w Wierszach na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej, w Pratulinie na Podlasiu czy też w Kurzętniku na Pojezierzu Brodnickim.

Uwzględnienie tych najnowszych założeń na równych prawach i z jednakową dokładnością, jak w przypadku ich utytułowanych barokowych poprzedniczek, umożliwiło całościowy ogląd fenomenu polskich kalwarii, ich rangi artystycznej i miejsca w dziedzictwie kulturowym, kształtującym naszą narodową tożsamość. Przy czym zastosowanie aparatury teorii komunikacji pozwoliło wykazać, jak skomplikowanym i wielopiętrowym są one tekstem kultury. Komunikują się językiem przestrzeni, będąc systemem „przestrzennych podpór” pamięci kulturowej (Assmann), językiem dekoracji plastycznej i towarzyszących im napisów, dzięki konsekwentnej teatralizacji i oralizacji programów treściowych, również językiem gestu i ciała, poprzez właściwe im praktyki cielesne (Connerton). Całość wzbogaca oryginalny autorski materiał fotograficzny, będący wynikiem wielu lat pracy „w terenie” i stanowiący organiczny element samego wywodu.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.wuw.pl/product-pol-16666-Kalwarie-polskie-Perspektywa-komunikacyjna.html

 

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

ISBN: 978-83-235-5596-4

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 298

 

 

Łukasz Bukowiecki „Muzea-preteksty”

Niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie

 

Książka przedstawia niezrealizowane koncepcje muzeów, które formułowano w kontekście przełomowych dla Warszawy momentów XX wieku. Były one pretekstem do fizycznej transformacji i symbolicznego przechwycenia budowli postrzeganych jako „negatywne dziedzictwo” (Lynn Meskell). Muzea te miały służyć zagospodarowaniu i przekształceniu budynków, o których dalszą przyszłość toczono publiczne spory: opuszczony przez wiernych w 1915 roku sobór prawosławny na pl. Saskim, szykowany do powojennej odbudowy Zamek Królewski, odziedziczony po PRL-u Pałac Kultury i Nauki. Kto i dlaczego domagał się utworzenia muzeów w tych obiektach? Dlaczego te muzea nie powstały? Co z tego wynikło? Podstawą analiz są m.in. materiały archiwalne, dokumentacja projektowa, artykuły prasowe, a nawet utwory literackie.

Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej, która w 2020 roku otrzymała wyróżnienie w konkursie Nagroda Prezydenta m.st. Warszawy za prace dyplomowe z zakresu rozwoju Warszawy.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.wuw.pl/product-pol-17224-Muzea-preteksty-Niezrealizowane-przedsiewziecia-muzealne-wobec-negatywnego-dziedzictwa-w-Warszawie.html

 

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

ISBN: 978-83-235-5420-2

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 414

„Amalia Krieger”

 

Ewa Gaczoł, Joanna Gellner „Amalia Krieger”

 

Amalia, córka Ignacego i Hanny z Thiebergów, urodziła się w 1846 roku w Lipniku w powiecie bialskim. Czternaście lat później rodzina przeprowadziła się do Krakowa, gdzie Ignacy otworzył zakład fotograficzny. Początkowo często pozowała ojcu i jako jedyna z pięciu córek, zainteresowała się pracą fotografa. Po śmierci ojca rodzeństwo odziedziczyło cieszący się renomą zakład i zgromadzoną kolekcję szklanych klisz. Choć oficjalnie firmę przejął Natan, to jednak prowadzili ją razem, zwłaszcza że brat często przyjmował zamówienia wymagające wyjazdów z Krakowa. Po śmierci Natana w 1903 roku Amalia została samodzielną właścicielką rodzinnego atelier. Kierowała zakładem do 1926 roku.

Prowadząc firmę, Amalia Krieger kontynuowała prace rozpoczęte przez swych poprzedników, udostępniając kolekcję klisz na potrzeby rozmaitych wydawnictw, publikacji i czasopism naukowych, prasy ilustrowanej oraz do produkcji pocztówek z widokami miasta. Amalia Krieger przejęła zakład fotograficzny będąc już kobietą w wieku dojrzałym co z pewnością wpłynęło w znaczący sposób na charakter wykonywanej przez nią pracy. Swoją uwagę skupiła więc na ścisłym centrum Krakowa i portretach oraz reprodukcjach dokumentów i dzieł sztuki.

Amalia Krieger starała się zatrzymać w swoich kadrach najważniejsze przemiany zachodzące w mieście. W szczególności dokumentowała stare budynki, które stopniowo znikały z mapy Krakowa. Amalia pozostawała wyczulona na różne przejawy życia artystycznego w mieście. Fotografowała jednak nie tylko dzieła uznanych artystów, lecz także twórców młodego pokolenia, m.in. należących do Grupy Pięciu Vlastimila Hofmana, Tymona Niesiołowskiego i Mieczysława Jakimowicza. Fotografka pozostawiła także bogatą kolekcję portretów pojedynczych osób oraz grup. Spod ręki Amalii wyszła też cała galeria portretów krakowian. Amalia Krieger zmarła 21 września 1928 roku. Na pogrzebie, który odbył się 23 września poza rodziną i przyjaciółmi, obecni byli także przedstawiciele czołowych instytucji miejskich, m.in. prezydent Krakowa Karol Rolle. Po jej śmierci zgodnie z pozostawionym testamentem gmina miejska stała się dysponentem klisz pochodzących z rodzinnego atelier.

Źródło:

https://sklep.muzeumkrakowa.pl/produkt/amalia-krieger-wer-pol#oprawa-miekka

 

Wydawca: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

ISBN: 978-83-66334-21-2

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 147

„Ignacy Krieger”

 

Ewa Gaczoł, Teresa Kwiatkowska „Ignacy Krieger”

Wydanie drugie

 

Ignacy Krieger urodził się w 1817 roku w Mikołaju, później mieszkał w Lipniku, dawnym powiecie bialskim. W Krakowie zamieszkał z żoną Anną, trzema córkami oraz synem, w 1861 roku doczekał się jeszcze jednej córki. Pierwsze atelier przy ulicy Grodzkiej działało dość krótko, w tym czasie Krieger rozpoczął starania o wybudowanie zakładu fotograficznego w podwórzu domu przy ulicy św. Jana 1 i prawdopodobnie już na początku 1861 roku przeniósł się do nowej pracowni. Początkowo nowy zakład w kamienicy Bonerowskiej, mieszczącej się na rogu Rynku Głównego i ulicy św. Jana, był pozbawioną ogrzewania drewnianą budką na podwórzu, przybudowaną do murowanej oficyny.

Pod koniec lat 70. XIX wieku, w czasie przebudowy kamienicy, którą podwyższono o jedną kondygnację, atelier zostało przeniesione na IV piętro. Przez cały okres istnienia zakładu reklamowały go gabloty i okna wystawowe ze zdjęciami, umieszczone na parterze kamienicy. Ignacy Krieger w ciągu całej kariery zawodowej posługiwał się w pracy techniką mokrego kolodionu. Proces ten polegał na naniesieniu na szklaną płytę substancji zwanej kolodionem - alkoholowo-eterowego roztworu azotanu celulozy z światłoczułymi solami srebra. Nowa technika pozwalała na uzyskanie dowolnej liczby odbitek na podłożu papierowym. Stosowano papier albuminowy, który był cienki i delikatny, wymagał więc podklejania na tekturę, często zdobioną dekoracją litograficzną. Technika kolodionowa, odznaczająca się wysoką jakością obrazu, była znacznie prostsza i tańsza od dagerotypii. Dzięki tym cechom szybko zapewniła fotografii prawdziwą powszechność i masowość.

Najstarsze fotografie Ignacego Kriegera ukazują jeszcze zbiedniały Kraków ze śladami wielkiej przeszłości jako stolicy Polski. Widzimy na nich Rynek - serce miasta od czasów lokacji w 1257 roku - ze szpecącymi go Sukiennicami. Na kolejnych, powstających z biegiem lat kliszach utrwalone zostały więc przemiany miasta, takie jak renowacja i przebudowa Sukiennic czy budowa nowych gmachów użyteczności publicznej. Dużą część klisz Ignacego Kriegera stanowią tak zwane typy ludowe. Największa część to zdjęcia mieszkańców podkrakowskich wiosek. Byli oni fotografowani głównie w swych odświętnych strojach, a charakterystyczny ubiór Krakowiaków budził zachwyt zarówno artystów jak i ludoznawców, tworzył całe serie fotografii typów ludowych w różnych ujęciach lub pozowanych scenkach. Ignacy Krieger zmarł 17 czerwca 1889 roku i został pochowany na Nowym Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Miodowej.

Dobrze prosperujący zakład wraz ze zrobionymi dotychczas kliszami pozostawił swoim dzieciom których wyuczył zawodu. W 1926 roku Amalia Krieger przekazała wielotysięczny zbiór szklanych negatywów i wyposażenie atelier gminie miasta Krakowa. Klisze te, przechowywane obecnie w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, są bezcennym świadectwem zmian zachodzących w mieście i posiadają olbrzymią wartość jako źródła historyczne.

 

Źródło:

https://sklep.muzeumkrakowa.pl/produkt/ignacy-krieger-wer-pol#oprawa-miekka

 

Wydawca: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

ISBN: 978-83-66334-23-6

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 119

„Podgórze”

 

Anna Kwiatek „Podgórze”

Album

 

Położone na prawym brzegu Wisły Podgórze ma grono wiernych miłośników. Niegdyś Królewskie Wolne Miasto, założone w 1784 roku przez cesarza Austrii Józefa II, od ponad stu lat połączone z Krakowem, przykuwa uwagę dzięki pięknym zabytkom, malowniczym zaułkom, parkowej zieleni, skałom Krzemionek, widokom roztaczającym się z kopca Kraka… Znajdują się tu miejsca będące zarówno świadkami historii, sięgające mitycznych początków Krakowa, jak i odgrywające istotną rolę w najnowszych dziejach miasta.

 

Album, który oddajemy do Państwa rąk, nie jest katalogiem – to subiektywny wybór fotografii Podgórza z zasobu Muzeum Krakowa, prezentowany w układzie chronologicznym. Terytorialnie obejmuje widoki tzw. Starego Podgórza, bowiem dzisiejsza dzielnica XIII jest znacznie większa niż historyczny teren dawnego miasta. Głównym bohaterem albumu jest zmieniający się krajobraz miasta, decydujący o jego specyficznej atmosferze. W związku z tym główną rolę w albumie odgrywają fotografie wykonane w plenerze.

 

Podgórze przez lata przyciągało fotografów, którzy utrwalali jego architekturę, mieszkańców, sceny z życia codziennego, momenty wyjątkowe i odświętne. Plon ich pracy zachował się między innymi w zbiorach Muzeum Krakowa, które od 2018 roku może się poszczycić oddziałem poświęconym historii Podgórza mieszczącym się w odrestaurowanych zabudowaniach zajazdu Pod św. Benedyktem. Dokumentacja fotograficzna znajdująca się w muzealnej kolekcji umożliwia wgląd w jego przeszłość tej części Krakowa, a fotografie te są nie tylko nośnikiem bezcennych informacji i niezwykle wartościowym źródłem ikonograficznym, ale skłaniają także do zadumy nad burzliwymi dziejami Podgórza. Wiele z nich ma również wyjątkowe walory estetyczne.

Inspiracją do powstania albumu była również wystawa „Wizja lokalna. Podgórze w oczach fotografów”, prezentowana w 2018 roku w Muzeum Podgórza.

 

Źródło:

https://sklep.muzeumkrakowa.pl/produkt/podgorze-album

  

Wydawca: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

ISBN: 978-83-66334-58-8

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 192

„Świątynia pamięci Krakowa”

 

Zdzisław Żygulski Jun. „Świątynia pamięci Krakowa”

 

Książka ta jest dziełem jedynym w swoim rodzaju, Profesor Zdzisław Żygulski jun. (1921-2015) był bowiem świadkiem i uczestnikiem wielu wydarzeń, o których pisze, sam był więc niejako „źródłem historycznym”. W czasie sześćdziesięcioletniej pracy Profesora w Muzeum Książąt Czartoryskich, od 1950 roku związanego z Muzeum Narodowym w Krakowie, poznał i współpracował z sześcioma dyrektorami tej instytucji (których wszystkich było siedmiu). Rozpoczął pracę, gdy odchodził Feliks Kopera, piastujący urząd niemal pół wieku (1900-1950). Dzieje Muzeum Narodowego w Krakowie Autor napisał charakterystycznym dla siebie, obfitującym w dygresje, pięknym, żywym językiem literackim, przepojonym wspomnieniami i osobistym stosunkiem do instytucji, pracujących w niej ludzi, dzieł i gmachów. Słowo od Redakcji, Teresa Grzybkowska

Źródło:

https://www.aromatslowa.pl/swiatynia-pamieci-krakowa-zdzislaw-zygulski-jun

 

Wydawca: Fundacja „Panteon Narodowy”

ISBN: 978-83-955306-0-9

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 240