środa, 29 lipca 2015

„North znaczy północ”



Adam Gruda „North znaczy północ”


Warszawa, lata sześćdziesiąte ubiegłego wieku. Sierpień wielkimi krokami zbliża się do końca. Niebawem Olek, Zbyszek i Gruby ponownie zasiądą w szkolnych ławach. Ale nim to się stanie, chłopcy zupełnie nieoczekiwanie przeżyją jeszcze jedną wakacyjną przygodę.  Pewnego dnia Zbyszek odwiedza kolegów i oznajmia im, że został poproszony przez brata aby pojechał na Mazury po jacht „North”, który trzeba sprowadzić do Warszawy. Ma nadzieję, że Olek i Gruby będą mu towarzyszyć. Niestety, mimo, że chce im nawet zapłacić, koledzy nie palą się do udziału w wyprawie. Każdy z nich ma swoje plany, obawiają się ponadto, że nie zdążą wrócić do Warszawy przed rozpoczęciem roku szkolnego.

Po długich negocjacjach Olkowi udaje się jednak skompletować załogę. Dołącza do niej nawet pies. Co prawda jamnik Grubego niezbyt przypomina Szarika, ale chłopiec uparł się, że nigdzie się nie ruszy bez swojego czworonożnego przyjaciela. Trójka kolegów z kłopotami wyrusza autostopem z zamiarem dotarcia do Giżycka. Po przyjeździe czeka na nich bardzo przykra  niespodzianka. Jacht został skradziony. Nie poddają się jednak i rozpoczynają poszukiwania.

Akcja powieści Adama Grudy rozgrywa się niemal w całości w scenerii malowniczych jezior mazurskich. Prawie każdy autor powieści przygodowej, której bohaterowie spędzają wakacje na jachcie ma ambicje aby żeglarze mogli zmierzyć się z nagłym załamaniem pogody, wichrem, falami i piorunami. I tu Adam Gruda nie ustępuje ani Zbigniewowi Nienackiemu ani Jerzemu Putramentowi. Jego opis zmagań załogi „Northa” z wodnym żywiołem jest bardzo realistyczny i niezwykle pasjonujący. Warto zaznaczyć, że bohaterowie zdają ekstremalnie trudny egzamin, mimo tego, że dwaj z nich nie mają żadnego doświadczenia żeglarskiego.

Po przeczytaniu kilkudziesięciu stron odniosłem wrażenie, że autor znalazł się na rozdrożu i nie bardzo wiedział w którym kierunku rozwinąć akcję. A w momencie kiedy młodzi żeglarze docierają do poniemieckich bunkrów zaczyna się naprawdę robić interesująco. Niestety pan Adam nie wykorzystał możliwości urozmaicenia fabuły, koncentrując się głównie na wodnych przygodach. Zapewne to co dla mnie jest wadą niniejszej powieści, dla miłośników żeglarskich klimatów będzie zaletą. „North znaczy północ” to także powieść o przyjaźni. Chłopcy, którym za wyruszenie w drogę Olek musiał obiecać wynagrodzenie, po kilkunastu dniach wspólnie przeżytych na wodzie, mimo wielu trudności i niewygód rozsmakowują się rejsie i starają się zrobić wszystko, aby zrealizować swe zadanie.

Muszę przyznać, że przed rozpoczęciem lektury miałem cichą nadzieję, że odnajdę w niej choć namiastkę znakomitej powieści Jerzego Putramenta „Wakacje.”[1] I tę namiastkę odnalazłem. Warto sięgnąć po tę zupełnie zapomnianą dziś powieść, mimo że do poziomu „Wakacji” trochę jej brakuje. Utwór jest sprawnie napisany, niestety brak w nim akcentów humorystycznych. Napisany jest zbyt poważnie, jak na książkę adresowaną do młodych czytelników. Klimat powieści przypomina nieco utwory Aleksandra Minkowskiego. Podobnie jak  pan Aleksander, także Adam Gruda stworzył wyraziste sylwetki młodych bohaterów. No i oczywiście występuje w niej (inny co prawda), ale Gruby.

„North znaczy północ” to jedna z tych książek, których zapewne w latach szkolnych nie mieliśmy okazji przeczytać. Autor nie może się równać popularnością z klasykami formatu Bahdaja, Nienackiego czy Szklarskiego. Mimo to warto nadrobić zaległości i w wolnej chwili pożeglować z Adamem Grudą po Śniardwach i innych mazurskich jeziorach.

W tekście recenzji wykorzystałem ilustracje autorstwa Janiny Musiałczyk.


Wydawca: Wydawnictwo Łódzkie
ISBN: 978-83-62329-68-7
Rok wydania: 1969
Liczba stron: 304


niedziela, 26 lipca 2015

Szlakiem przydrożnych kapliczek (cz. 1)


Kapliczki i krzyże przydrożne są od wieków świadectwem religijności i przywiązania do tradycji mieszkańców ziem polskich. Budowane z kamienia, metalu lub drewna obiekty, częstokroć oryginalne w swej formie są niestety narażone na działanie warunków atmosferycznych. Deszcz, śnieg, wiatr i słońce sprawiają, że rzeźbione Madonny, Nepomuceny, Floriany oraz drewniane krzyże z roku na rok przechylają się i coraz trudniej odczytać wyryte na nich przed dziesiątkami lub setkami lat inskrypcje.

Na szczęście wiele organizacji i samorządów lokalnych dba o to aby zabezpieczyć znajdujące się na ich terenach obiekty małej architektury sakralnej przed niszczącym działaniem czasu. Władze lokalne zlecają opracowanie albumów lub innych publikacji dokumentujących dzieje obiektów będących symbolami wiary naszych przodków, dzięki temu te z kapliczek, których nie uda się uchronić zostaną ocalone od zapomnienia. 

W ostatnich latach ukazało się kilkadziesiąt takich wydawnictw. Wiele trafiło już na półki ZAPOMNIANEJ BIBLOTEKI.  Oto niektóre z nich:



Łukasz Babula „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne Gminy Iłża”
Wydawca: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Iłży
Iłża 2014 r.

Więcej o książce:



Andrzej Cebula „Figury, krzyże i kapliczki w gminie Samborzec”
Wydawca: Gminne Centrum Kultury Sportu i Rekreacji w Samborcu,
Wydawnictwo Armoryka
Sandomierz 2012

Więcej o książce:



Mariusz Piotrowski „Z wysokości spogląda Pan. 
Krzyże i kapliczki nadnarwiańskiej gminy Choroszcz”
Wydawca: Miejsko Gminne Centrum Kultury w Choroszczy, Urząd miejski w Choroszczy
Choroszcz, Białystok 2013

Więcej o albumie:



„Kartki z historii gminy Rzeczniów. Tradycje i współczesność”
Wydawca: P.P.W. ASGRAF na zlecenie Stowarzyszenia Tworzyć Edukować Rozwijać
Partnerzy projektu: Gminna i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Rzeczniowie
Urząd Gminy w Rzeczniowie
Rzeczniów 2013

Więcej o książce:



Małgorzata Skowrońska „Architektura drewniana Gminy Czarny Dunajec”
Publikacja zrealizowana przez Gminę Czarny Dunajec 
w ramach małych projektów działanie  413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju ” 
objętego PROW na lata 2007-2013”
Wydawca: Artcards
Czarny Dunajec, Chochołów 2014

Więcej o albumie:


niedziela, 19 lipca 2015

„Pan Whicher w Warszawie”




Agnieszka Chodkowska-Gyurics, Tomasz Bochiński „Pan Whicher w Warszawie”


Dobiega końca rok 1862 r. Już niebawem na ziemiach Królestwa Polskiego oraz zaboru rosyjskiego wybuchnie największe w historii polskie powstanie narodowe. W Warszawie pogłębiają się rozdźwięki pomiędzy organizacjami spiskowymi. Władze rosyjskie podejmują działania zmierzające do skłócenia i rozbicia konspiratorów. W takiej oto scenerii Agnieszka Chodkowska-Gyurics oraz Tomasz Bochiński umieścili akcję bardzo udanej powieści kryminalnej. Bohaterem książki jest as londyńskich detektywów Jonathan Whicher.  W tych niespokojnych czasach Anglik przybywa do Warszawy na zaproszenie cara. Ma pomóc w wyłapywaniu buntowników a także podzielić się wiedzą, doświadczeniem oraz nowoczesnymi metodami pracy z policjantami pracującymi w kraju nad Wisłą.

Opiekę nad gościem zza Kanału La Manche powierzono zdolnemu policjantowi, inspektorowi Mikołajowi Borysowiczowi Czernyszewskiemu. Między detektywami nawiązuje się nić porozumienia. Niestety, plany Whichera szybko weryfikuje życie. „Książę detektywów” otrzymuje nowe zadanie. Musi odnaleźć zaginioną krewną cara. Zadanie nie jest proste a pan Jonathan zgłębiając zawiłe i mroczne rodzinne tajemnice, musi wykazać się nie lada zręcznością aby nie narazić się wielu wpływowym osobom pośrednio lub bezpośrednio związanym ze sprawą. W tym samym czasie Mikołaja Czernyszewskiego absorbują sprawy tajemniczych mordów do jakich dochodzi na ulicach Warszawy.

Zawsze kiedy sięgam po książkę, która jest owocem pracy autorskiego duetu mam wątpliwości, czy jej twórcy potrafili zgrać się ze sobą na tyle, abym w treści nie dostrzegał zgrzytów stylistycznych. W tym przypadku moje obawy zostały rozwiane już po przeczytaniu kilku stron powieści. Fabuła jest pomysłowo skonstruowana. Przygody XIX-wiecznych detektywów  przeplatane są wspomnieniami pana Whichera. Choć w posłowiu autorzy przyznają, że nie mieli zamiaru stworzyć powieści stricte historycznej, to jednak na kartach książki pojawia się kilka autentycznych postaci. Poza tytułowym bohaterem najbardziej znanym z nich jest niewątpliwie zaangażowany politycznie pisarz Józef Ignacy Kraszewski.

Autorzy powołali do życia sympatyczny duet głównych bohaterów. Anglik i Rosjanin to postacie z krwi i kości. Nie obce są im, szczególnie Czernyszewskiemu, zwykłe ludzkie słabostki. Charaktery postaci drugoplanowych są także doskonale dopracowane. W powieści znajdziemy szereg ciekawostek z pracy dawnych śledczych. Wraz z bohaterami mamy okazję uczestniczyć w seansie spirytystycznym, przyjęciach towarzyskich, jak również w niebezpiecznych nocnych eskapadach ulicznych. Jesteśmy wszędzie tam gdzie Whicher i Czernyszewski usiłują wpaść na trop przybliżający ich do rozwiązania skomplikowanych zagadek kryminalnych. Agnieszka Chodkowska-Gyurics oraz Tomasz Bochiński zadbali oczywiście o wierne oddanie detali historycznych i obyczajowych Warszawy w przededniu zrywu narodowowyzwoleńczego. Polecam.


Wydawca: Instytut Wydawniczy Erica
Seria wydawnicza: Alibi
ISBN: 978-83-62329-68-7
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 494


wtorek, 14 lipca 2015

„Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”




Katarzyna Majgier „Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”


Rodzice dwunastoletniej Magdy wygrywają w grze losowej olbrzymią sumę pieniędzy. Sytuacja życiowa mieszkającej w bloku, zwyczajnej dotąd rodziny zmienia się z dnia na dzień. Państwo Czereśniakowie postanawiają nabyć stary pałac położony w miejscowości Niewiadomice. Niezbyt zadowolona z przeprowadzki dziewczynka zaczyna z czasem fascynować się dziejami pałacu. Z tajemniczą budowlą związana jest legenda o duchu ostatniej właścicielki, którego rzekomo spotkało kilkunastu okolicznych mieszkańców. Pani Niewiadomska zaginęła wkrótce po rozpoczęciu II wojny światowej. Według opowieści została zabita przez Niemców, którzy później podpalili pałac. Jej ciało nigdy nie zostało jednak odnalezione.

Magda poznaje mieszkającego nieopodal rówieśnika - Wiktora. Chłopiec od dawna interesuje się historią pałacu, marzy nawet, że kiedy zostanie bogaty będzie mógł w nim zamieszkać. Z niechęcią patrzy na zmiany w wystroju rezydencji dokonywane przez pozbawionych gustu nowych właścicieli. Mili i sympatyczni bohaterowie zaprzyjaźniają się i razem postanawiają odkryć jaką zagadkę skrywają mury wiekowego zabytku. Nie będę oczywiście zdradzał zakończenia powieści, ale chyba warto napisać, że autorka zeszła z drogi utartych schematów i czytelników, którzy spodziewają się w finale odnalezienia kufra wypełnionego kosztownościami czeka duża niespodzianka.




Katarzynie Majgier udało się stworzyć wciągającą książkę przygodową. Autorka unikając moralizowania zwróciła uwagę młodych czytelników na wiele poważniejszych tematów: miłość do historii, szacunek dla starszych czy konsekwencje dokonywania nieprzemyślanych wyborów. W krzywym zwierciadle, z humorem, przedstawiła także przeobrażenia jakie nastąpiły w życiu (i psychice) rodziny Czereśniaków po niespodziewanej zmianie statusu materialnego.

Powieść „Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic” została zgłoszona do drugiej edycji konkursu na Najlepszą Samochodzikową Książkę 2014 roku. W konkursie zajęła drugie miejsce. Kapituła Konkursu postanowiła uhonorować także powieść wyróżnieniem za krzewienie pasji historycznej oraz popularyzację zainteresowania zabytkami wśród młodych czytelników.[1] Nie są to pierwsze i jedyne wyróżnienia dla „Ducha z Niewiadomic.” Powieść została także nominowana do nagrody IBBY w kategorii "Książka roku."[2] Czytelnicy oraz autorka zapewne polubili bohaterów, gdyż po wakacjach pojawi się kolejny tom przygód Magdy i Wiktora, a Katarzyna Majgier jeszcze w tym roku rozpocznie pracę nad tomem trzecim.[3] Polecam.


Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
ISBN: 978-83-10-12601-6
Rok wydania: 2014
Liczba stron: 270


czwartek, 9 lipca 2015

„Skrzynie Sturmbannführera”




Luiza Frosz „Skrzynie Sturmbannführera”


Połowa lipca. Warszawa. Biuro Pawła Dańca, urzędnika Ministerstwa Kultury i Sztuki zajmującego się rozwiązywaniem zagadek związanych z kradzieżami dzieł sztuki i odszukiwaniem zabytków zrabowanych w latach wojny. Zmagania z przemytnikami dzieł sztuki wiążą się z częstymi wyjazdami służbowymi w różne, często odległe zakątki naszego kraju. To bardzo pasjonujące, absorbujące, ale także stresujące zajęcie. Dlatego też Daniec co roku z utęsknieniem oczekuje na nadejście lata, kiedy to ma nadzieję na relaks w malowniczej scenerii mazurskich jezior i lasów. Niestety, zazwyczaj na nadziei się kończy, a w ostatniej chwili przed wyjazdem pojawia się przeszkoda sprawiająca, że zamiast błogiego lenistwa nad którymś z licznych mazurskich akwenów, wakacyjna wycieczka przeradza się pasjonującą, niebezpieczną przygodę.




Ten szablon wykorzystała również Luiza Frosz, autorka powieści „Skrzynie Sturmbannführera.” Jest to kolejna z książek serii „Pan Samochodzik i…” olsztyńskiego wydawnictwa Warmia. Zbyt kurczowe trzymanie się przez autorkę schematu sprawiło, że to właśnie pierwsze strony powieści były dla mnie najtrudniejsze do przebrnięcia. Na szczęście rozwój fabuły zrekompensował mi z nawiązką sztampowy początek. Akcja powieści rozgrywa się nad Jeziorem Narie, gdzie Paweł Daniec przy pomocy swego przyjaciela, detektywa Kamila Podworskiego, uczennicy klasy maturalnej – Kornelii oraz niezwykłego oryginała – Kompozytora usiłuje rozwiązać zagadkę, której korzenie sięgają  czasów okupacji niemieckiej. Historia prowadzi do Sturmbannführera Heinricha Winkle, który tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej ukrył gdzieś w okolicy skrzynie z tajemniczą zawartością. Oczywiście ochotę na odnalezienie depozytu ma jeszcze kilka innych osób, stąd też Daniec oraz jego przyjaciele muszą mieć oczy szeroko otwarte.

Luizie Frosz udało się dość wiernie odtworzyć klimat znany z klasycznych „samochodzików” autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Moja ocena byłaby zapewne nieco wyższa, gdyby nie przeładowanie fabuły dynamiczną akcją. Bohaterowie niemal nie znajdują czasu, aby usiąść na chwilę przy ognisku, porozmawiać, nacieszyć się rześkością mazurskich nocy. Autorka zastosowała ciekawy zabieg, wplatając w fabułę powieści dramatyczne historie z lat II wojny światowej. Choć nie uniknęła kilku potknięć i nieścisłości, książka zasługuje na dość wysoką ocenę i może stanowić przyjemną lekturę podczas kilku wakacyjnych wieczorów.

Powieść Luizy Frosz „Skrzynie Sturmbannführera” zwyciężyła w drugiej edycji konkursu na Najlepszą Samochodzikową Książkę 2014 roku.[1]


Wydawnictwo: Warmia
Seria wydawnicza: Pan Samochodzik i …
ISBN: 978-83-60586-36-6
Rok wydania: 2014
Liczba stron: 179





[1] O powieści Luizy Frosz możecie podyskutować na Forum Miłośników Pana Samochodzika: http://pansamochodzik.net.pl/viewtopic.php?t=2649 Zapraszam.

niedziela, 5 lipca 2015

„Noc patagonów”




Michał Młotek „Noc patagonów”

Patronat medialny: ZAPOMNIANA BIBLIOTEKA


Pewien poszukiwacz skarbów dowiaduje się o znalezionej przez znajomego w czasie prac w  ogrodzie złotej monecie z 1634 r. Wiadomością dzieli się z przyjacielem, częstym towarzyszem poszukiwawczych wypraw. Intuicja podpowiada im, że znalezisko może być fragmentem większego depozytu. Po dokonaniu identyfikacji monety, poszukiwacze próbują odtworzyć drogę, jaką przebył cenny krążek nim znalazł się w tym właśnie miejscu. Mają nadzieję, że uda im się odnaleźć na ukryty przed wiekami skarb.

Bohater książki, a myślę że Michał Młotek ma z nim bardzo wiele wspólnego, sięga wspomnieniami do początków swej przygody z historią i eksploracją. Zapewne wielu poszukiwaczy przeżywało podobne nadzieje, rozterki i rozczarowania nim natrafiło na swoje pierwsze „poważne” znalezisko. Autor między wierszami zwraca uwagę i podpowiada młodym ludziom, którzy niedawno połknęli poszukiwawczego bakcyla, jak ważna jest praca nad źródłami. Przed wyjściem w teren warto przecież nie tylko sprawdzić na mapie, co kiedyś znajdowało się w danym miejscu, lecz także sięgnąć na półkę z książkami i dokładnie poznać historię terenów, które zamierzamy „przeczesać” za pomocą wykrywacza metalu. Warto także po znalezieniu wiekowego przedmiotu zastanowić się dlaczego artefakt znalazł się w tym a nie innym miejscu, a także spróbować poszukać odpowiedzi na pytanie: kim byli ludzie, do których niegdyś należał? Wszystkie te sugestie podane są tak jak wspomniałem w niemal niezauważalny sposób, bez moralizowania, z którego słynął jeden z ulubionych bohaterów literackich wielu poszukiwaczy skarbów - Pan Samochodzik.




Nieco bardziej doświadczeni poszukiwacze w trakcie lektury „Nocy patagonów” mogą przypomnieć sobie własne pierwsze wyprawy z wykrywaczem. Często nim wbili saperkę w twardą, spękaną od słońca ziemię, przed wyjazdem w teren musieli stoczyć znacznie trudniejszą walkę – z małżonką lub dziewczyną, które nie zamierzały samotnie spędzać kolejnego popołudnia czy wieczoru. Przygody chłopaków poszukujących skarbu przeplatane są historiami sprzed wieków. Czytelnik otrzymuje te informacje podane w bardzo przyjaznej, lekkostrawnej formie. Nie odczuwamy dzięki temu pokusy, aby szybko przekartkować strony, na których przedstawiono burzliwe lata z historii naszego kraju i kontynentu czy też opisy odnalezionych monet. Autor zadbał o dokładne przekazanie emocji jakie towarzyszą poszukiwaczom po usłyszeniu sygnału wykrywacza.

Nie jest to obszerna, epicka powieść, stąd też nie znajdziemy w niej pogłębionych porterów psychologicznych bohaterów czy też rozwlekłych opisów przyrody. Na jednym z forów Michał Młotek napisał o swej książce: „Nie spodziewajcie się poszukiwawczego "Pana Samochodzika i...". To książka napisana z pasji, o poszukiwaniach i dla poszukiwaczy. Nie ma w niej spektakularnych odkryć. Są za to fajne opisy pojedynczych znalezisk. Każdy, kto choć raz kopał, zrozumie... Myślę, że każdy znajdzie w niej coś dla siebie...”[1] Trudno się z nim nie zgodzić.

Warto podkreślić solidny warsztat literacki autora. Książkę szybko się czyta. Każdy, komu nieobce są wędrówki z wykrywaczem odłoży ją jednak na półkę z lekkim uczuciem niedosytu. Powieść jest zbyt krótka. Chętnie poczytalibyśmy o dalszych odkryciach mazurskich poszukiwaczy skarbów. Na szczęście Michał Młotek zapowiada, że „Noc patagonów” otwiera nową serię powieściową. A w kolejnych wyprawach Kornela i jego przyjaciół będziemy być może mogli uczestniczyć jeszcze w bieżącym roku. Rozpoczęły się upalne wakacje. Dojrzewa zboże na polach, w lasach niczym mikroskopijni esesmani, czyhają na swe ofiary lubujące się w krwi eksploratorów kleszcze. Nim będziemy mogli bez obaw oddać się poszukiwawczej pasji upłynie jeszcze trochę czasu. Warto wykroić z niego jedno lub dwa popołudnia na przeczytanie „Nocy patagonów.”  


Wydawca: Księgarnia Poszukiwacza
Patronat medialny: Zapomniana Biblioteka
ISBN: 978-83-942534-1-7
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 142


piątek, 3 lipca 2015

Wyniki konkursu na najlepszą samochodzikową książkę 2014 roku



Kapituła drugiej edycji konkursu na najlepszą samochodzikową książkę 2014 roku,
w której obradach miałem przyjemność uczestniczyć
ogłosiła wyniki swojej pracy.


Tytuł najlepszej samochodzikowej książki 2014 roku
otrzymała powieść

Luizy Frosz "Skrzynie Sturmbannführera"

A oto oficjalne wyniki konkursu:

1. Luiza Frosz "Skrzynie Sturmbannführera"
2. Katarzyna Majgier – "Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”
2. Andrzej Irski - "Sztucery Göringa"
4. Andrzej Irski - "Tablice mormonów"
5. Emilia Nowak - "Tajemnica Orlego Gniazda"

---

Kapituła Konkursu postanowiła uhonorować dodatkowym wyróżnieniem powieść 
Katarzyny Majgier – "Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”
za krzewienie pasji historycznej
oraz popularyzację zainteresowania zabytkami wśród młodych czytelników.



Recenzje wszystkich książek
znajdziecie niebawem na stronach ZAPOMNIANEJ BIBLIOTEKI.

Zapraszam
J