Pokazywanie postów oznaczonych etykietą partyzanci. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą partyzanci. Pokaż wszystkie posty

piątek, 1 kwietnia 2022

Świętokrzyskie regionalia (cz. 131)

 

Scenariusz: Sławomir Zajączkowski, rysunki: Krzysztof Wyrzykowski

Wilcze tropy. Zeszyt 6. „Szary” – Antoni Heda

 

Szósty zeszyt z serii „Wilcze Tropy” został poświęcony jednemu z najważniejszych dowódców polowych AK z Okręgu Kieleckiego – kpt. Antoniemu Hedzie „Szaremu”.

Po zakończeniu walk z Niemcami w ramach akcji „Burza” starał się on początkowo wygasić swój udział w konspiracji niepodległościowej. Represje komunistyczne, skierowane także przeciwko jego rodzinie, zmusiły go jednak do podjęcia zdecydowanych działań. Pomimo znacznej dekompozycji konspiracji akowskiej na Kielecczyźnie udało mu się stworzyć 200-osobową grupę uderzeniową, która w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. rozbiła więzienie w Kielcach i uwolniła ponad 300 więźniów. Była ta jedna z największych i, co ważniejsze, skutecznych akcji podjętych przez podziemie antykomunistyczne w Polsce.



Źródło:

https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/komiksy/153385,Wilcze-tropy-Zeszyt-6-Szary-Antoni-Heda.html

 

Wydawca: 

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Warszawie

ISBN: 978-83-8229-273-2

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 40



wtorek, 6 kwietnia 2021

Świętokrzyskie regionalia (cz. 115)

 

Antoni Heda-Szary Wspomnienia „Szarego”


"Szary" to legenda podziemnego państwa polskiego. Partyzant, który organizował brawurowe akcje bojowe na oddziały niemieckie, więzienia i banki, wymierzał chłosty volksdeutschom i gorliwym żandarmom, chronił i wspierał materialnie ludność cywilną… Zdradzony, został aresztowany i skazany na wielokrotną karę śmierci. Ta historia była opowiadana, śpiewana, przekazywana z ust do ust, mimo oficjalnego zakazu. Jej siła wynika z faktu, że "Szary" jest zwycięzcą w wymiarze moralnym i historycznym.

 


Źródło:

http://www.rytm-wydawnictwo.pl/nowosci/wspomnienia-8222-szarego-8221_p_1891.html 

Recenzje książki:

https://histmag.org/antoni-heda-szary-wspomnienia-szarego-recenzja-13826

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/6550/wspomnienia-szarego

 

Wydawca: Oficyna Wydawnicza RYTM

ISBN: 978-83-7399-875-9

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 468



wtorek, 20 marca 2018

„Dobry ubek”



Grzegorz Majewski „Dobry ubek”


II wojna światowa dobiegła końca. W otaczających Przemyśl lasach nadal jednak ukrywają się partyzanci, którzy nie potrafią pogodzić się z nowym ustrojem. Dla majora Kosy i jego oddziału rozpoczyna się kolejny etap walki. Owiany legendą dowódca i jego ludzie doskonale zdają sobie sprawę z beznadziejności swojego położenia. Wiedzą, że nie mogą dostać się do niewoli, gdzie czeka ich pewna śmierć z rąk sadystycznych funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Nim polegną na polu walki pragną zadać jak największe straty ubekom oraz żołnierzom Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Władza ludowa robi wszystko aby rozbić leśne oddziały. Rozkaz zlikwidowania oddziału majora Kosy powierzony zostaje kapitanowi KBW Lesławowi Wolskiemu. To bezwzględny degenerat, który dla kariery gotów jest dopuścić się nawet najpodlejszych czynów. Akcja, której nadano kryptonim „Dobry ubek” nie rozwija się jednak po myśli Wolskiego. Na scenie pojawiają się postacie, które odegrają w powieści kluczowe role. Jedną z nich jest młody sierżant UB Edward Berg, drugą zdesperowany partyzant o pseudonimie „Trup”.




„Dobry ubek” to okraszona wieloma mocnymi scenami sensacyjna powieść historyczna, z wartką akcją i soczystymi dialogami. Z prymitywnymi, sadystycznymi postaciami ubeków kontrastują szlachetne charaktery żołnierzy podziemia niepodległościowego. Choć akcja powieści rozgrywa się na ziemiach polskich, znajdziemy tu sceny jakby żywcem wyjęte z filmów o Dzikim Zachodzie. Na kartach książki często dochodzi do strzelanin i bijatyk. Dość brutalną fabułę autor stara się nieco ocieplić poprzez wprowadzenie wątku miłosnego. Delikatnie naszkicowane tło historyczne, szybkie tempo i częste zwroty akcji sprawiają, że choć konstrukcja powieści nie jest zbyt skomplikowana, czytelnik z zainteresowaniem śledzi dramatyczne przygody bohaterów. Książka Grzegorza Majewskiego jest drugą pozycją tego autora wydaną w cyklu „Niezłomni”. Pierwszą jest opublikowana w 2015 r. powieść „Piekło odzyskane”. Polecam.

---

Grzegorz Majewski urodził się w 1980 roku w Trzciance. Studia dziennikarskie ukończył w Poznaniu, a obecnie mieszka w Wejherowie. Jest wnukiem Żelisława Majewskiego, partyzanta AK działającego pod pseudonimami „Demon” i „Żbik”, który po wojnie został jednym z pierwszych leśniczych na terenach Pomorza Zachodniego.


Wydawca: Instytut Wydawniczy Erica
Cykl: Niezłomni
ISBN: 978-83-65310-73-6
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 263



piątek, 1 września 2017

„Baszta Szarej Sowy”



Ryszard Doroba „Baszta Szarej Sowy”


Niemal każdemu z dzisiejszych czterdziesto i pięćdziesięciolatków nieobce są powieści przygodowe, których akcja rozgrywa się w latach II wojny światowej. Do klasyków takiej literatury zaliczani bywają m.in. autor „Kaktusów z Zielonej ulicy” Wiktor Zawada, czy Cezary Leżeński, twórca postaci bohaterskich chłopców Jarka i Marka. Nie można tu pominąć Janusza Przymanowskiego autora zekranizowanego dzieła „Czterej pancerni i pies”. Nowelka „Filip i jego załoga na kółkach” była natomiast przez długie lata lekturą obowiązkową w jednej z pierwszych klas szkoły podstawowej. Przygody dzielnych żołnierzy i konia ciągnącego, o ile dobrze pamiętam, wóz z kuchnią polową poznałem jako kilkuletni chłopiec, mając w nosie ideologiczny sos jakim autorka Janina Broniewska obficie zaprawiła fabułę tego utworu.

Ryszard Doroba napisał kilka książek dla młodzieży, z których najbardziej znana jest powieść w wakacyjnych klimatach „Tajemnica podziemnego lochu”[1] (wyd. 1972 r.). Jego kolejna, opublikowana tym razem w 1974 r. książka „Baszta Szarej Sowy” to wojenna opowieść o kilku chłopcach, którzy marzą o tym aby dostać się do partyzantki i wraz z leśnymi ramię w ramię bić się o wyzwolenie ojczyzny spod niemieckiej okupacji. Wzorem dla nich są rówieśnicy walczący kilkadziesiąt kilometrów dalej w Powstaniu Warszawskim. Linia frontu zatrzymała się tuż tuż za Wisłą. Z każdym dniem coraz głośniejsze salwy armatnie zwiastują nieuchronne nadejście przełomowego momentu w wojnie…

Lolek i jego koledzy o przezwiskach Zyga, Tyka oraz Serdel mieszkają w niewielkiej wsi położonej pośród rozległych lasów. Najroztropniejszy z chłopców - Lolek wraz z matką zamieszkuje w dworku, przylegającym do kamiennej baszty stanowiącej jedyną pozostałość po starym zamczysku. Jego matka pracowała tu niegdyś jako kucharka. Przed wybuchem wojny w sąsiedztwie Baszty Szarej Sowy chłopcy lubili bawić się w Indian. Basztę zaś wykorzystywali jako miejsce spotkań i narad.

Chłopcy dowiadują się, że partyzanci nie zamierzają przyjąć ich do swojego oddziału. Uważają, że są zbyt młodzi na walkę z bronią w ręku i powinni się jeszcze uczyć, aby w przyszłości odbudowywać ojczyznę ze zniszczeń wojennych. Nadarza się jednak okazja aby w inny sposób osłabić okupanta. Do dworu przyjeżdża na kwaterę oddział niemieckich żołnierzy. Hitlerowcy magazynują w baszcie skrzynie z amunicją. Czwórka kolegów postanawia wykraść amunicję ze skrzyń i przekazać ją do oddziału partyzanckiego. Drzwi baszty strzeże uzbrojony strażnik. Chłopcy muszą działać niezwykle ostrożnie. Zdają sobie sprawę, że odkrycie ich poczynań może skończyć się dla nich i dla mieszkańców dworku tragicznie. Opracowują jednak dokładny plan działania i przystępują do akcji…

Niewątpliwie dużym minusem powieści jest zredukowanie roli żołnierzy niemieckich do roli statystów, biernie obserwujących kręcących się po okolicy chłopców. Trzeba jednak zrozumieć postępowanie autora, wszak książka adresowana jest do młodych czytelników i niewskazane byłoby w niej epatowanie przemocą i okrucieństwem. Powieść jest sprawnie napisana. Kiedy powoli zbliżałem się do ostatniej strony, ze zdziwieniem zauważyłem, że Ryszardowi Dorobie niemal udało się uniknąć obowiązkowych w latach PRL-u nawiązań do braterstwa broni i wkładu sojuszniczej armii ze wschodu w wyzwolenie naszego kraju. Niestety, w krótkim epilogu pojawia się zdanie przypominające w jakich latach powstała książka: „A już po czterech spokojnych miesiącach we wsi pojawiły się czołgi z czerwonymi gwiazdami na pancerzach – zwiastuny upragnionej, od dawna wyczekiwanej wolności”[2]. Mimo wszystko, polecam.


Wydawnictwo: Wydawnictwo Łódzkie
Rok wydania: 1974
Liczba stron: 237




[2] Ryszard Doroba „Baszta Szarej Sowy”, s. 237.

wtorek, 15 grudnia 2015

„Wielka Księga Armii Krajowej”




„Wielka Księga Armii Krajowej”


„Wielka Księga Armii Krajowej” to doskonałe kompendium wiedzy o dziejach najważniejszej konspiracyjnej organizacji zbrojnej w czasie II wojny światowej. W składającej się z czternastu obszernych rozdziałów „Księdze” znajdziemy bogaty zasób informacji o kształtowaniu się polskiego podziemia i postaciach które wywierały największy wpływ na działalność Armii Krajowej. W każdy z rozdziałów autorzy wplatają wyjątki z życiorysów konspiratorów, sanitariuszek, partyzantów, dowódców i szeregowców. Dzięki relacjom świadków tematyka publikacji, związana z organizacją i funkcjonowaniem AK zyskuje nieco inny, bardziej osobisty wymiar. 

Rozdział otwierający „Księgę” poświęcony jest nieznanemu szerzej wydarzeniu, jakie miało miejsce pewnej styczniowej nocy w 1940 r. w Czortkowie,. To właśnie w mieście położonym w dawnym województwie tarnopolskim, zajętym przez Armię Czerwoną, doszło do pierwszego antyradzieckiego zrywu Polaków po wybuchu II wojny światowej. Zryw ten nazywany jest często przez historyków „powstaniem czortowskim”. Konspiratorzy zamierzali opanować kilka strategicznych obiektów w mieście, uwolnić więźniów a następnie przedostać się przez granicę w Zaleszczykach do Rumunii. Niestety, słabo uzbrojonym powstańcom planów nie udało się zrealizować. W odwecie NKWD aresztowało kilkuset Polaków, spośród których przynajmniej 21 osób skazano na karę śmierci, wielu innych po brutalnych przesłuchiwaniach dalsze lata życia spędziło w więzieniach i łagrach.

Wiele miejsca w „Księdze” zajmują rozdziały ukazujące codzienne życie w konspiracji: ćwiczenia, problemy z wyżywieniem, brakami w uzbrojeniu oraz finansowaniem działalności. Przeczytamy jakie zagrożenia czyhały na osoby świadomie lub nieświadomie łamiące podstawowe zasady konspiracji. Osobne rozdziały przeznaczono na przedstawienie brawurowych akcji przeprowadzanych przez AK-owców na terenie okupowanego kraju, w tym akcje mające na celu odbicie aresztowanych współtowarzyszy walki. W nieco krótszym, lecz niezwykle interesującym rozdziale przedstawiono oryginalne sposoby walki z hitlerowcami. Choć nie jest to temat często poruszany w opracowaniach historycznych, warto nadmienić, że polskie podziemie w walce z Niemcami korzystało z „pomocy” kobiet lekkich obyczajów oraz innych przedstawicieli kryminalnego półświatka a setki hitlerowców poniosło śmierć dzięki wykorzystaniu do walki broni biologicznej.

„Wielka Księga Armii Krajowej” nie jest wydawnictwem pretendującym do miana monografii naukowej. Mimo to w gronie autorów, którzy przyczynili się do jego powstania znajdziemy wybitnych historyków, dziennikarzy i muzealników. Wszystkich łączy jedno: są pasjonatami dziejów podziemia niepodległościowego lat II wojny światowej. Na kilkuset stronach niniejszego wydawnictwa udało im się skondensować cały szereg zagadnień związanych z działalnością organizacji rozwiązanej w styczniu 1945 r. przez Komendanta Głównego, generała Leopolda Okulickiego. Bogato ilustrowane, monumentalne wydawnictwo uzupełnia kalendarium zawierające wybrane daty z historii Polskiego Państwa podziemnego, biogramy autorów oraz obszerna bibliografia. Polecam.





Autorzy „Wielkiej Księgi Armii Krajowej”


Stanisław M. Jankowski
Prolog
Czortków 1940 Pierwsze powstanie II wojny światowej

Anna Gabryś
Wojna miała trwać niedługo...
Początki Polskiego Państwa Podziemnego

Marek Gałęzowski
„Jesteśmy w służbie sprawy nadrzędnej”
Kluczowe postaci Armii Krajowej

Sebastian Pawlina
Jak przetrwać, to tylko w podziemiu!
Życie w konspiracji

Grzegorz Mazur
Walcząc bez broni
Propaganda i prasa Armii Krajowej

Wojciech Königsberg
„Nie należy szczypać szwaba, lecz bić pięścią w mordę!”
Słynne akcje Armii Krajowej

Sebastian Pawlina
Trzymajcie się, idziemy po was! 
Odbijanie więźniów

Rafał Kuzak
Wąglik, wszy i prostytutki
Najbardziej nietypowe metody walki z okupantem

Kacper Śledziński
W sieci wywiadów
Oddział II KG AK w walce z III Rzeszą

Anna Herbich
Morowe panny
Kobiety z Armii Krajowej

Wojciech Lada
„Bo my, proszę pana, po prostu dziurkowaliśmy ludzi”
Likwidatorzy z Armii Krajowej

Michał Mackiewicz
Mieliśmy bardzo mało broni...
Arsenał Armii Krajowej

Dawid Golik
„Na zawsze wierni tylko Polsce”
Rozwiązanie Armii Krajowej

Stanisław M. Jankowski
Epilog
Śladem powstańczych legitymacji


 ---


Wydawca: Znak Horyzont
ISBN: 978-83-240-3422-2
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 560



poniedziałek, 3 lutego 2014

"Cień słońca"


Jan Piepka "Cień słońca"


Bohaterem zbiorowym powieści Jana Piepki jest grupka dzieci mieszkających w niewielkiej kaszubskiej wiosce położonej nieopodal Wejherowa. Jeden z chłopców o przezwisku Kolumb znajduje w dziupli starej wierzby butelkę, w której ukryty jest zielony notes z tajemniczymi zapiskami. Znalezisko rozpala wyobraźnię, dzieci są przekonane, że już wkrótce uda im się znaleźć skarb. Postanawiają więc rozszyfrować to co zostało zapisane w notesie. Każde z nich inaczej odczytuje niewyraźnie słowa sprzed lat. Udaje im się ustalić, że zapiski sporządzono 16 lipca 1944 r.  Okazuje się także „skarb” zlokalizowany jest w pobliżu starego kopca. Młodzi poszukiwacze korzystają z pomocy Torbusa, bohaterskiego psa, który kiedyś uratował z pożaru dwoje dzieci.

W trakcie poszukiwań w wiosce zjawia się pracownik sekcji dokumentów historycznych pobliskiego muzeum. Od niego dzieci dowiadują się, że w ostatnim roku II wojny  światowej we wzgórku, którym zainteresowały się dzieci ukryto skrzynkę z dokumentami partyzanckimi. Skrzynia zostaje odnaleziona i zabrana do zbadania przez pana z muzeum.

Wkrótce potem chłopcy odkrywają, że to nie jedyna tajemnica, jaką kryje rozkopany wzgórek. W kopcu znajduje się jeszcze bunkier. Jego odsłonięcie omal nie doprowadziło do tragedii. Jeden z młodzieńców został zasypany i dopiero dzięki ofiarnej akcji jego kolegów udało się uratować mu życie. Do wioski przyjechała także pisarka, która opowiedziała dzieciom dramatyczną wojenną historię Franka, dzielnego chłopca, autora zapisków w notesie.

Powieść Jana Piepki przedstawia świat widziany oczami dziecka. Dwie „dziecięce” definicje tajemnicy możemy również znaleźć na kartach książki: „Tajemnica jest wszędzie i jest nigdzie, jeżeli jest tajemnicą” oraz „W nocy wiele spraw zwykłych staje się niezwykłymi, czyli normalnie nabierają tajemniczości, a małe stają się dużymi.”

Mimo, że wydarzenia w książce rozgrywają się latem ok. 1980 r., znajdziemy w niej bardzo wiele odniesień do lat wojny. Traumatyczne przeżycia wojenne są jeszcze bardzo żywe we wspomnieniach starszych mieszkańców wioski.

Na okładce książki znalazłem informację, że „Cień słońca” to kontynuacja powieści "Torbus i reszta zgrai" (opowiadającej zapewne historię wspomnianego wcześniej psa)  lecz stanowi odrębną całość. Niestety, książka którą streściłem powyżej, nie wciągnęła mnie na tyle, abym skusił się na przeczytanie kolejnej pozycji tego autora. Przewidywalna i momentami naiwna opowieść dla dzieci, mimo niewątpliwych wartości literackich nie wytrzymała próby czasu.

Wydawnictwo: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej
ISBN: 83-11-07021-0
Rok wydania: 1984
Liczba stron: 232

Moja ocena: 3/6