Podniebne walki i wojenne losy polskiego myśliwca Władysława Gnysia
Władysław Gnyś – pierwszy polski
pilot myśliwski, który we wrześniu 1939 roku odniósł powietrzne
zwycięstwo w walce z Niemcami. Jak inni polscy lotnicy, Gnyś
wystartował 1 września spod Krakowa, aby powstrzymać niemiecki atak. Walka
z liczniejszymi i nowocześniejszymi maszynami najeźdźców była
nierówna. Uniknąwszy zestrzelenia przez sztukasy, Władek wracał
na lotnisko, gdy trafił mu się niespodziewany łup – dwa bombowce typu
Dornier.
Jako doświadczony pilot myśliwski, Gnyś walczył nad Polską, Francją
i w bitwie o Anglię. W 1944 roku został zestrzelony
nad Francją i rozbił się. Ranny, wzięty do niewoli, uciekł przy
wsparciu francuskiego ruchu oporu. Po wojnie wyemigrował do Kanady.
Napisana przez syna, Stefana, barwna biografia Władysława czerpie
obszernie z jego dzienników, wspomnień i dokumentów. Została ona
także bardzo bogato zilustrowana zdjęciami z rodzinnego archiwum. Opowiada
historię Gnysia od dzieciństwa spędzonego na polskiej wsi,
przez lata służby w alianckich siłach powietrznych podczas II wojny
światowej, aż po symboliczny gest pojednania z niemieckim pilotem,
z którym przyszło mu się zmierzyć owego pamiętnego 1 września…
Wspomnienia legendarnego boksera
z KL Auschwitz - „MISTRZ. Tadeusz „Teddy” Pietrzykowski” to intymny portret
człowieka obdarzonego wrażliwością artysty i siłą pięściarza. Dla świata
Tadeusz Pietrzykowski jest przede wszystkim bokserem – pierwszym szeregowym
więźniem, który stoczył walkę na terenie obozu koncentracyjnego KL Auschwitz,
gdzie boksował dla rozrywki esesmanów i dla chleba. Za wygrany pojedynek
dostawał jedzenie, którym dzielił się z innymi. Jego zwycięstwa dawały jednak
coś więcej – przynosiły otuchę pozbawionym nadziei, wycieńczonym współwięźniom,
którzy mogli zobaczyć, jak „Polak pokonuje Niemca”. Dla rodziny to ciepły,
wrażliwy człowiek o niezłomnej postawie i olbrzymiej sile charakteru. „Teddy”
to również utalentowany malarz, choć nigdy nie kształcił się w tym kierunku.
Być, to być najlepszym, pisał
Tadeusz Pietrzykowski. Książka powstała na podstawie odnalezionych i wcześniej
niepublikowanych rękopisów pięściarza. Przygotowała ją i okrasiła osobistymi
wspomnieniami jego córka Eleonora Szafran. To publikacja, która odsłania
prawdziwy, intymny portret człowieka, sportowca, bohatera wojennego, jakiego
dotychczas nie znaliśmy.
- Często widziałam, jak pochylony nad biurkiem godzinami robił notatki,
jak przypominał sobie bolesne zdarzenia sprzed wielu lat. Pragnął zostawić po
sobie coś jeszcze, co byłoby bardzo wartościowe dla następnych pokoleń. Teraz
więc moja kolej, żeby spróbować spełnić życzenie taty i w końcu
opublikować jego wspomnienia, tym samym ocalić pamięć o nim. O
Teddym, obozowym Mistrzu Wszech Wag. Kto, jak nie ja, ma to zrobić. W tej
książce oddaję głos przede wszystkim tacie, aby Wam, Drodzy Czytelnicy, sam
opowiedział o swoim życiu - Eleonora Szafran, córka.
Tadeusz Pietrzykowski boksować
uczył się przed wojną u Feliksa Stamma, słynnego trenera warszawskiego klubu
Legia. Zdobył kilkakrotnie mistrzostwo Warszawy oraz wicemistrzostwo Polski
Wschodniej w wadze koguciej. Kiedy wybuchła wojna miał zaledwie 22 lata.
W KL Auschwitz stawał do walki z
dobrze odżywionymi kapo, często zawodowymi bokserami, którzy byli o kilka wag
ciężsi od niego. Walczył także z innymi sportowcami osadzonymi w obozie m.in. z
mistrzem Holandii w wadze średniej Leenem Sandersem. Działał również w ruchu
oporu, kierowanym przez rotmistrza Witolda Pileckiego. Jego obozowe ścieżki
przecięły się też z ojcem Maksymilianem Kolbe. Ocalały, po wojnie, w latach 60.
trafił do Bielska-Białej, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego
i trener w SP 12.
- Jeżeli przeżyję to piekło, całe swoje życie poświęcę młodzieży. Żeby
nie musiała walczyć o życie, żeby nigdy nie była głodna, żeby była zdrowa i
silna, żeby mogła ucząc się, uprawiać sport – pisał Teddy w swoich
pamiętnikach.
„MISTRZ. Tadeusz „Teddy”
Pietrzykowski”, zapiski ojca zebrała i opatrzyła komentarzem Eleonora Szafran.
Książka trafi do rąk czytelników 1 września. Historia jej bohatera stała się
inspiracją do powstania filmu fabularnego. Film „Mistrz” w reżyserii Macieja
Barczewskiego inspirowany historią Tadeusza Pietrzykowskiego zobaczymy w kinach
od 27 sierpnia. W rolach głównych: Piotr Głowacki, Grzegorz Małecki, Marcin
Bosak, Marian Dziędziel, Piotr Witkowski, Rafał Zawierucha, Marcin Czarnik i
Jan Szydłowski.
- Walczył i dawał nadzieję. Jego dzieje to gotowy materiał na film -
Maciej Barczewski, reżyser filmu „Mistrz”
- Historia Tadeusza Pietrzykowskiego udowadnia, że człowiek dzięki silnej
woli przetrwania i pasji może podjąć walkę nawet z największym złem, jednak
żeby zwyciężyć, musi zacząć czynić dobro. - Piotr Głowacki, odtwórca roli
„Teddy’ego” w filmie „Mistrz
Wydawnictwo: Ringier Axel Springer Polska Sp. z o.o.
Stanisław Srokowski „Widma nocy. Dokumentacja zbrodni”
Jeśli nie umiemy się
upomnieć o tych, którzy ginęli w okrutny sposób, tylko dlatego, że
byli Polakami, nie zasługujemy na miano wspólnoty. Najbardziej osobista
książka Stanisława Srokowskiego, pisarza od lat upominającego się o sprawiedliwość
i szacunek dla ofiar rzezi kresowej. To antologia i chronologia
zbrodni ukraińskiego ludobójstwa na Kresach, która pozwoli czytelnikowi
uporządkować swoją wiedzę na ten ciągle zakłamywany temat.
WSPOMNIENIA Z WRZEŚNIA 1939 r.
RELACJA OJCA I OPOWIEŚĆ MATKI
RĄBALI NAS JAK KURY NA KLOCU
ZACHOWANIE SOWIETÓW, BIAŁORUSINÓW I ŻYDÓW
TERROR OUN WOBEC RODAKÓW
ZACHOWANIE KOŚCIOŁA UNICKIEGO
UKRAIŃSKIE GWAŁTY NA POLKACH
362 SPOSOBY MORDOWANIA POLAKÓW
Każdy badacz historii po
przeczytaniu tej książki będzie już wiedział na pewno, że początki masowych
ukraińskich mordów sięgają września 1939 roku, a kończą się dopiero w 1947
roku, ogarniając swoim zasięgiem aż siedem województw. W prezentowanych
świadectwach i innych dokumentach zachowaliśmy ich pierwotny, oryginalny
kształt, nawet wtedy, kiedy wydawał się nam niezgrabny lub niezgodny z normami
gramatycznymi.
Warszawa. Wymarłe miasto, do
którego wraca życie, i w którym życie się odbiera. Odradzają się kina,
Fogg śpiewa w swojej kawiarni, znów kursują tramwaje i kolejka EKD, a nowe
władze organizują areszty, więzienia i obozy.
Październik 1944. Na lewym brzegu
Wisły upadło powstanie. Na prawym swoje rządy wprowadzają Armia Czerwona, NKWD
oraz UB. Funkcjonariusz przedwojennej Policji Państwowej – Wincenty Rybski -
dostaje się w ręce majora Kolickiego, oficera radzieckiego kontrwywiadu
wojskowego. Rybskiego zdradziła Aleksandra Fuchs, Żydówka której uratował życie
w czasie wojny. Kolicki daje Rybskiemu ultimatum – nie tylko chce uratować mu
życie za oddanie tajnych dokumentów, które zdobył w czasie powstania, ale
oferuje mu posadę w Głównym Zarządzie Informacji Wojskowej. Jaką decyzję
podejmie Rybski? Czy przyjmie propozycję, by ocalić swoje życie? A może planuje
coś więcej, niż tylko ratowanie własnej skóry?
Wyzwolony 45 to sensacyjna
opowieść o trudach i niebezpieczeństwach powojennego życia, w której fikcja
przeplata się z historycznymi wydarzeniami.
Opowieść o ludziach, którzy
potrafili stawić opór piekłu. Oporem mogło być wszystko, bo wszystko było
zabronione. Oporem stawała się każda działalność, która stwarzała wrażenie, że
więźniowi pozostało coś z dawnej osobowości i indywidualności.
KL Auschwitz to bezmiar ludzkiego cierpienia, poniżenie, rozpad osobowości i heroiczne
próby ocalenia własnej tożsamości. Świat odwróconego Dekalogu. Świat odwróconych
ludzkich wartości. Świat bez nadziei, bez litości dla innych, świat bez
Boga. Przykazaniami tego świata było: „zabijaj”, „kradnij” albo też „mów
fałszywe świadectwo”. Trzeba było niezwykłego męstwa, charakteru
i opanowania, żeby być po prostu człowiekiem, kiedy przychodził głód,
praca ponad siły, groźby i szantaże. Próba przeżycia w warunkach
panujących w KL Auschwitz bez zeszmacenia się, już była bohaterstwem.
Opowiemy o ludziach, którzy będąc tylko ziarnkami piasku rzuconymi
w tryby wielkiej machiny terroru, potrafili skutecznie dobro przeciwstawić
złu i tą drogą ocalić miłość, wiarę i nadzieję tam, gdzie inni zatracili nawet swoje człowieczeństwo.
Ochotnik do piekła WITOLD PILECKI
Bohater heroicznego czynu MAKSYMILIAN KOLBE
Zapomniany troskliwy lekarz JÓZEF BELLERT
Anioł z Auschwitz STANISŁAWA LESZCZYŃSKA
„Pielęgniarka” z misją IRENA WIŚNIEWSKA
Krokusy BRONISŁAW CZECH
Bokser, śmierć i szczęście TADEUSZ „TEDDY” PIETRZYKOWSKI
Książka roku 2017 Forum Miłośników Pana Samochodzika.
Pierwsze dni wakacji. Ojciec
wysyła Igora do mieszkającego na Śląsku wujka. Niezadowolony z pomysłu swego
rodzica chłopiec kręci nosem, lecz zrezygnowany wsiada do pociągu pewien, że
najbliższe dni i tygodnie nie przyniosą mu zbyt wielu wrażeń. Po przyjeździe do
Katowic Igor poznaje mieszkającego w tym mieście rówieśnika – Krzyśka. Między
chłopakami szybko nawiązuje się nić porozumienia. Niebawem Igor dowiaduje się o
ukrytej przez dziadka Krzyśka, pana Rudolfa skrzyni z karabinami. Wkrótce
okazuje się, że ze skrzynią związana jest dramatyczna, sięgająca powstań
śląskich historia związana z przodkami Krzyśka. Odnalezienie skrzyni mogłoby
rzucić nowe światło na dzieje rodziny Pana Rudolfa i oczyścić z podejrzeń o
zdradę wojenną pradziadka chłopca. Igor bez chwili wahania postanawia pomóc
koledze.
W kolejnej książce Artura Pacuły
spotkamy się z dobrze znanymi młodymi bohaterami. Igorowi pomagać będą Miras,
Ala oraz Monika. W rolach drugoplanowych pojawią się rodzice niektórych z
dzieciaków, a całą czwórkę wspierał będzie nauczyciel historii Marcin Krygier,
zwany przez uczniów i przyjaciół Bossem. Fabułę powieści urozmaica pojawienie
się czarnego charakteru. W książkach Zbigniewa Nienackiego taką niewdzięczną
rolę odgrywał Waldemar Batura, w powieści Artura Pacuły osobnikiem, który za
wszelką cenę pragnie zdobyć ukrytą przez dziadka Rudolfa skrzynię jest pewien
pazerny antykwariusz – Henryk Majer.
Tradycyjnie już Artur Pacuła
urozmaicił dynamiczną fabułę wplatając w nią liczne wątki poświęcone problemom
nastolatków oraz relacjom między młodymi ludźmi a dorosłymi. Podobnie jak w
pierwszej powieści autora, i tym razem ważnym elementem zbliżającym do siebie
bohaterów jest sport. W niniejszym tomie obok wspinaczki skałkowej tłem dla
budowania się więzów między nimi jest najbardziej uniwersalna dyscyplina
sportowa, piłka nożna. Okazuje się też, że do znalezienia „skarbu” nie
wystarczą jedynie dobre chęci, lecz konieczne jest posiadanie przez
poszukiwacza gruntownej wiedzy oraz odpowiedniego przygotowania. Autor
uświadamia młodym czytelnikom, że nawet wakacyjny wyjazd do pozornie niezbyt
atrakcyjnego dla turystów przemysłowego miasta może przerodzić się w pasjonującą,
wspominaną przez długi czas przygodę. Polecam.
„Straty wojenne Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) w Gdańsku”
Seria Nowa, t. 1: Malarstwo
W założeniu autorki jej książka
miała być rozszerzonym i poprawionym materiałem w stosunku do opracowania
Straty wojenne Muzeum Miejskiego w Gdańsku, t. 1: Straty w dziedzinie sztuki:
malarstwa, rysunku, grafiki, rzeźby (Gdańsk 2005, wydawca Muzeum Narodowe w
Gdańsku). W rezultacie powstał tekst, który mimo że odnosi się do tamtej
publikacji, to jednak ze względu na takie zmiany, jak ograniczenie tematyki do
malarstwa, rozszerzenie haseł o 100 obiektów, odmienna struktura zawartości w
ramach tomu i poszczególnych haseł, stanowi odrębną i samodzielną publikację
jednej autorki, wyraźnie odmienną od wspomnianego pierwszego opracowania.
Jakkolwiek książka jest
przeznaczona dla szerokiego grona muzealników i badaczy poszukujących
informacji o zaginionych obrazach, należy też pamiętać o jej roli w
upowszechnianiu i podnoszeniu świadomości problemu, jakim jest utracone
dziedzictwo kulturowe. Opracowanie to stwarza szansę na odnalezienie,
zidentyfikowanie i ewentualne odzyskanie przynajmniej części utraconej
spuścizny Muzeum Miejskiego w Gdańsku.
Helena Kowalska jest związana z
Muzeum Narodowym w Gdańsku od 1976 roku, od wielu lat współpracuje także z
Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie badań nad polskimi
stratami wojennymi w obszarze dzieł sztuki. Oddana właśnie do rąk Czytelników
książka jest efektem wieloletnich i drobiazgowych badań jej autorki, które
zasługują na najwyższe uznanie.
Książka roku 2018 w konkursie Forum Miłośników Pana
Samochodzika.
Co robić kiedy rozpoczynają się
ferie zimowe, za oknem pada śnieg a temperatura spada poniżej zera? Można
wyjechać w góry aby poszusować na nartach, kręcić piruety na lodowisku lub
nadwyrężać wzrok przed telewizorem lub monitorem komputera. Młodzi bohaterowie
trzeciej już powieści Artura Pacuły „Gdzie jest skrytka generała Grota?” mają
jednak inne sposoby na spędzanie czasu wolnego od zajęć szkolnych. Dwa tygodnie
zimowej laby przeznaczają na poszukiwanie miejsca, w którym generał Stefan
Grot-Rowecki ukrył tajemnicze dokumenty, mogące mieć niebagatelny wpływ na
dalszy przebieg II wojny światowej.
Czytelnicy, którym przypadły do
gustu dwie pierwsze książki autora, będą mieli powody do zadowolenia. Ponownie
spotkają się bowiem ze swoimi dobrymi znajomymi, czwórką rezolutnych
nastolatków, specjalistów od rozwiązywania zagadek historycznych: Alą i Moniką
oraz Igorem i Mirosławem (zwanym przez wszystkich Mirasem). Nad gromadką
dzieciaków czuwał będzie Marcin Krygier (zwany Bossem), nauczyciel który
stosując nie zawsze konwencjonalne metody zaszczepił w młodych bohaterach
historycznego bakcyla. Nauczyciel jest dla uczniów nie tylko autorytetem, lecz
przede wszystkim przyjacielem. Nie podejmuje decyzji za podopiecznych, ale
umiejętnie pobudza kreatywność i podsyca ich ciekawość. Zainteresowania
dziejami naszego kraju rozniecać nie musi, gdyż pasja ta rozwinęła się w
bohaterach już w trakcie poszukiwań korony cara, przedstawionych w pierwszej
powieści autora. Autor tak wiarygodnie przedstawił relacje pomiędzy młodymi
ludźmi, ich radości i problemy, że nie trudno się domyśleć iż w jego otoczeniu
zapewne nie brakuje rówieśników głównych bohaterów.
Od czasu do czasu do akcji
wkraczają rodzice. Wypada tu wyjaśnić, że ojcu jednego z chłopców także
udzielił się entuzjazm nauczyciela i kiedy tylko czas pozwala, ów tato włącza
się do akcji wspierając poczynania dzieciaków. Warto zaznaczyć, że istotny
wpływ na działania młodocianych poszukiwaczy ma życzliwa pomoc małżeństwa
starszych Warszawiaków, zakochanych w historii swojego miasta. Na kartach
książki pojawia się oczywiście postać, która znacznie utrudni bohaterom
prowadzenie poszukiwań skrytki generała Roweckiego. Artur Pacuła subtelnie
zarysował także wątek miłosny, który na szczęście wyblakł nim zdążył
rozkwitnąć. Dzięki temu nic nie przysłania tego co w powieści miało znajdować
się na pierwszym planie, czyli przygody i historii.
Autor wodzi bohaterów i
czytelników zaśnieżonymi ulicami Warszawy. Przedstawia historie miejsc
związanych z losami dowódcy Armii Krajowej Stefana Grota-Roweckiego, co
zrozumiałe szczególny nacisk kładąc na wydarzenia jakie miały miejsce tuż przed
aresztowaniem generała, 30 czerwca 1943 r. Akcja powieści rozkręca się z każdą
stroną. Bohaterowie pokonując kolejne trudności przeżywają szereg,
niejednokrotnie karkołomnych przygód. Krok po kroku zbliżają się do celu jaki
sobie założyli, odkrywając jednocześnie nieznane epizody z lat wojny.
Warto tu przypomnieć wypowiedź z
2016 r., w której Artur Pacuła zdradza małe co nieco z tajników swojego
warsztatu pisarskiego. Znajduje ona również odzwierciedlenie w niniejszej
powieści: „Musiałem się wystrzegać skomplikowanych odniesień historycznych,
które uwielbiam, ale młodzież niekoniecznie. Starałem się tak wpleść je w
opowiadanie historii, aby nie zanudziły czytelnika. Jednak jakaś wiedza jest
potrzebna i musi się przewinąć. Staram się, aby historia opowiadana w powieści
była jak najbliższa rzeczywistości. Stąd długo grzebię w źródłach. Musiałem
uważać, aby wszyscy mówili językiem zrozumiałym i adekwatnym do wieku”[1].
Powieść „Gdzie jest skrytka
generała Grota?” została wydana pod patronatem Forum Miłośników Pana
Samochodzika. Miłośnicy twórczości Zbigniewa Nienackiego mogą się zatem pobawić
w wyszukiwanie na jej kartach pewnych analogii związanych z bohaterami utworów
jakie wyszły spod pióra autora, który znalazł życiową przystań nad Jeziorkiem.
Choć na okładce książki widnieje wskazówka sugerująca, że jej adresatem jest
młodzież uważam, że jest to raczej powieść familijna, a jej lektura może
sprawić przyjemność również nieco starszym czytelnikom. Dwie poprzednie
powieści Artura Pacuły zostały wysoko ocenione przez członków kapituły konkursu
na najlepszą Samochodzikową Książkę Roku. „Gdzie jest skrytka generała Grota?”
zdobyła ten zaszczytny tytuł w roku 2018. Polecam.
Wojna zdawała się wisieć w
powietrzu. I rzeczywiście rozpoczęła się i września 1939 r. Od tego też dnia
rozpoczęła swoją wojenną opowieść Monika Kicman, młoda żona i matka, której
przyszło wraz z najbliższymi przeżywać okupację przede wszystkim w Warszawie.
Wojenna rzeczywistość codziennie przynosiła nowe wyzwania, a jej wszechobecnym
towarzyszem był lęk. O siebie i najbliższych. Ale mimo aresztowań, szykan i
ulicznych łapanek bohaterowie, podjęli walkę nie tylko o swoje przetrwanie, ale
i aktywnie włączyli się do konspiracji. Co nimi kierowało? Jak zrozumieć to – w
gruncie rzeczy – codzienne igranie ze śmiercią? Książka jest absolutnie
porywająca. Mimo wszystkich potworności, jakie niesie za sobą wojna, ta
historia nimi nie epatuje, pozbawiona jest podkolorowanych faktów czy patosu.
Bo to w istocie książka o wielkiej i prawdziwej miłości, która wszystko
przetrzyma.
Monika Kicman z domu Formińska
(1912-1997) – warszawianka, pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych. W
1936 r. wyszła za mąż za Czesława Kicmana, a rok później przyszedł na świat ich
syn Stanisław Maciej. Przed II wojną światową oboje małżonkowie pracowali w
warszawskim urzędzie telekomunikacyjnym, podczas okupacji włączyli się w
działania konspiracyjne, Monika została łączniczką, a jej mąż działał w
oddziałach bojowych AK. Wybuch Powstania Warszawskiego zamiast długo
oczekiwanej wolności przyniósł niewyobrażalne barbarzyństwo, jakim była rzeź
Woli, a potem aresztowanie całej rodziny i wywózkę do obozów koncentracyjnych w
Niemczech. Monika wraz z synem trafili do Bergen-Belsen (w Dolnej Saksonii), a
Czesław – do Sachsenhausen (w Brandenburgii), później do Flossenburga (w
Bawarii). Już po wyzwoleniu Kicmanowie długo nie mogli się odnaleźć, a kiedy to
nastąpiło, zamieszkali z racji otrzymanej pracy w Jeleniej Górze, ale
ostatecznie w 1949 r. wrócili do ukochanej stolicy, gdzie żyli, ciesząc się
wnukami i prawnukami.
„Opowieści z
wojny polsko-bolszewickiej. 1920 i inne wojenne historie”
Autor (zm. w 1922 r.) to
żołnierz, oficer z Błękitnej Armii Hallera, a zarazem niezwykle uzdolniony
poeta i pisarz (jego zbiór opowiadań Koń no wzgórzu został nazwany
przez Kornela Makuszyńskiego „arcyksiążką", „jednym ze spiżowych pomników
mowy polskiej"). Był jednym z „Lwów Północy", walczących przeciwko
bolszewikom nad Dźwiną Północną. Książka jest wyborem jego twórczości
literackiej. Zamieszczono tu opowiadania, eseje, publicystykę i wiersze
Małaczewskiego, które opisują wojenne perypetie, dramaty i tragedie polskich
żołnierzy w latach 1918-1920, szczególnie podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Ewelina Karpińska-Morek „Soszka. Wojna
się dzieciom nie przywidziała”
Historycy szacują, że od 50 do
250 tysięcy polskich dzieci zostało w czasie II wojny światowej porwanych,
pozbawionych tożsamości i zgermanizowanych. Wiele z nich umierało zanim
dotarło do miejsca przeznaczenia – wycieńczone biciem, głodem, trudami podróży.
Dzieci mają dobrą pamięć. Zosia
pamięta niemal cały wiek. Jako nastolatka została skatowana przez SS-mana
i zabrana z domu. Trafiła do obozu przesiedleńczego w Łodzi, przeszła selekcję,
a następnie wywieziono ją na roboty przymusowe w Zagłębiu Ruhry. Tam stała się
Soszką.
Czy ja mówiłam, że się chciałam powiesić? Wiedziałam, że muszę
znaleźć gruby sznur. Wszystko miałam przemyślane. Drabinka też się znalazła.
Plan był już dobry, fajny, tylko sznura nie znalazłam. To i się nie powiesiłam.
Historycy szacują, że od 50 do
250 tysięcy polskich dzieci zostało w czasie II wojny światowej porwanych,
pozbawionych tożsamości i zgermanizowanych. Wiele z nich umierało zanim
dotarło do miejsca przeznaczenia – wycieńczone biciem, głodem, trudami
podróży. Młodsze dzieci przeznaczano do adopcji, starsze, które również
musiały spełniać kryteria rasowe, do pracy w gospodarstwach, fabrykach, przy
robotach drogowych.
Taki los spotkał Soszkę. Choć jej
historia jest rdzeniem książki, autorka udziela również głosu dzieciom
spotkanym „po drodze”. Tym, które udało się po latach odnaleźć, i tym, których
głos zachował się już tylko w archiwach.
Podczas zbierania materiałów do
książki autorka natrafiła na ślad tajemniczego szpitala położniczego, który
okazał się być centralnym obozem aborcyjnym dla Westfalii. Zgromadzona przez
nią dokumentacja spowodowała, że IPN wszczął śledztwo ws. zbrodni przeciwko
ludzkości.
Rzecz o kulisach wojny
polsko-bolszewickiej oraz o jej kulminacyjnym wydarzeniu: Bitwie Warszawskiej,
która w 1920 r. zadecydowała o losach Polski i świata. Jest to jednak książka
wyjątkowa. Autor koncentruje się nie tyle na działaniach zbrojnych, strategii
wojskowej, rozkazach dowódców i bohaterskich czynach żołnierzy, ile raczej na
duchowym aspekcie tej wojny, który okazał się decydujący. Mówi o cudownej
interwencji Matki Bożej, która objawiła się czerwonowarmistom powstrzymując ich
krwawą ofensywę. Opowiada też o nadzwyczajnej przemianie Polaków, którzy w
godzinie próby podnieśli się ze stanu duchowego zagubienia, dezorientacji a
nawet dekadencji, by z żywą wiarą stanąć w obronie Ojczyzny stojącej w obliczu
śmiertelnego niebezpieczeństwa.
Moje pierwsze boje to
spisane przez Józefa Piłsudskiego w czasie niewoli magdeburskiej wspomnienia
wydarzeń z początków Legionów Polskich. Bezcenne świadectwo pierwszych
wojennych szlifów Komendanta Piłsudskiego i Legionów Polskich-żołnierzy, którzy
wywalczyli Niepodległość dla Polski. Naczelnik Państwa, Marszałek Piłsudski
opowiada tu o swoich wojennych doświadczeniach, pierwszych potyczkach, trafnych
i błędnych decyzjach, rozterkach, taktyce, trudach, znoju, odwadze i
bohaterstwie żołnierzy. Dzięki tym wspomnieniom możemy poznać, jak kształtował
się bojowy hart ducha człowieka, pod którego dowództwem polska armia w sierpniu
1920 roku ocaliła Polskę i Europę przed bolszewickim barbarzyństwem.
Znajdziemy tu również anegdoty z
życia Legionów, zdjęcia Komendanta i jego żołnierzy z kampanii 1914 r. oraz
wiele przemyśleń Piłsudskiego, który już wówczas zasłynął jako sprawny dowódca
i strateg. Spotkamy bliżej i niemalże osobiście tego niezwykłego człowieka, za
którym legioniści gotowi byli pójść w ogień, rzucając na stos swoje życie w
nadziei na odrodzenie się Polski.
Monika Karolczuk „Polska. Śladami Żołnierzy Wyklętych”
Przewodnik
Przewodnik przedstawia wielkich
bohaterów polskiego podziemia w niezakłamanym świetle. Prowadzi szlakami ich
życia i działalności, przybliża czytelnikom, na czym dokładnie polegała walka
konkretnych osób z sowieckim zniewoleniem i gdzie się rozgrywała. Poprzez
miejsca upamiętnienia - pomniki, tablice, muzea, izby pamięci, groby (z rzadka,
ponieważ nie są znane miejsca pochówku większości Żołnierzy Wyklętych) -
przewodnik przedstawia szczegółowo drogę życia i działalność dwudziestu
czterech Żołnierzy Wyklętych: od generałów po sanitariuszkę. Wspomina też o
wielu innych osobach, współpracujących w podziemiu z pierwszoplanowymi
postaciami. Zamieszczone w przewodniku orientacyjne mapki i liczne fotografie
umożliwiają poznanie Polski i niedawnej polskiej historii poprzez pryzmat
dokonań bohaterów antykomunistycznego oporu. Umieszczono tu także indeksy:
osobowy i miejsc.
Elżbieta Berus-Tomaszewska, Jerzy
Tomaszewski „Walcząca Warszawa '44”
Powstanie Warszawskie
przedstawione w fotoreportażu i relacjach Jerzego Tomaszewskiego -
korespondenta i sprawozdawcy z ramienia Delegatury Rządu na Kraj i Komendy
Głównej Armii Krajowej. Terenem jego działania objęte były dzielnice:
Powiśle, Śródmieście (Północ i Południe) i bliska Wola. Powierzone mu zadania
wykonywał od 1 sierpnia do 6 września 1944 roku – do dnia, w którym został
ranny i aresztowany przez Niemców.
Z rozkazu, który otrzymałem 1
sierpnia 1944 roku zapamiętałem trzy podstawowe zasady – wspomina Jerzy
Tomaszewski – fotoreporter wojenny musi być wszędzie, a najczęściej na
pierwszej linii frontu, filmy muszą być wywoływane możliwie natychmiast po
zrobieniu zdjęć, negatywy chronić w pierwszej kolejności przed własnym życiem.
Rozkaz wykonał celująco. Reporterska służbę Jerzy Tomaszewski zakończył 6
września. Ostatnie zdjęcia wykonał ciężko ranny, w bramie rodzinnego domu przy
ulicy Tamka, na Powiślu. To one najdobitniej oddają tragedię upadającego
Powiśla.
W czasie 36 dniowej służby
powstańczej wykonał około 2000 zdjęć i przekazał kilkadziesiąt stron meldunków.
W publikacji zamieszczono najlepsze, najbardziej poruszające zdjęcia. Wiele
relacji Jerzego Tomaszewskiego publikowała prasa powstańcza, a także radio BBC.
Bohaterami fotografii są żołnierze, przeważnie jego rówieśnicy, sanitariuszki i
łączniczki, ludność cywilna. Udokumentowano także powstańcze groby, płonące
miasto i ruiny.
Jeśli jesteś jednym z milionów,
które przeczytały „Dziennik Anne Frank” to poznaj teraz kobietę, która nadal
dba o jej dziedzictwo… poznaj historię przyrodniej siostry Anne Frank.
Literatura obozowa cieszy się
nieustannie dużym zainteresowaniem. Mogłoby się wydawać, że o Holokauście,
obozach koncentracyjnych i doświadczeniach ludzi z tamtego okresu napisano i
powiedziano już wszystko…
Eva Schloss zabrała głos po ponad
30 latach, które minęły od bolesnych doświadczeń obozowych. Jej wyznanie i
historia pełne szczęśliwych splotów okoliczności, waleczności i siły
dorastającej dziewczyny nie pozostają tylko echem przeszłości. Austriaczka,
Żydówka, Holenderka czy Brytyjka? Każde z tych miejsc odcisnęło na niej swoje
piętno a życie po 45’
zostało splecione nierozerwalnie z jej zmarłą koleżanką z podwórka...Anną
Frank. Eva została pasierbicą Otto Franka obserwując przez lata jak jej matka i
ojczym angażują się w pracę na rzecz najpierw wydania „Dziennika Anne Frank” a
później w działania fundacji. Po śmierci Otto, Eva, wywołana niespodziewanie na
podium zaczęła mówić...i tak postanowiła zawalczyć o lepszy świat, skupiając
całą swoją energię na walce z rasizmem, nierównościami społecznymi i
nietolerancją, z którymi borykamy się niezależnie od wojen toczących się na
świecie.
To opowieść, biografia kobiety,
której nie jest łatwo mówić o uczuciach. Śmierć ukochanego ojca i brata, trudne
relacje z matką- przyjaciółką, szukanie swojego miejsca na świecie, podróże,
praca i tajemnica Auschwitz ,którą nosiła w sobie przez dziesięciolecia
doprowadziły do tego, że nadal pamiętamy o dziedzictwie Anne Frank, że każda
historia jest ważna i każdy może wziąć życie w swoje ręce.
Dlaczego dwa lata po odzyskaniu
niepodległości Polacy musieli walczyć o swoją wolność? Jak to się stało, że w
1920 r. armia sowiecka dotarła aż pod Warszawę? Dlaczego Bitwa Warszawska
zaliczana jest do tych, które zdecydowały o losach świata? Czy faktycznie był
to cud?
Opowiada o tym najnowszy komiks,
który w sposób niezwykle barwny pokazuje historię bohaterskiej walki żołnierzy
polskich z budzącą grozę armią sowiecką. Przed nami cała galeria bohaterów:
znakomici dowódcy i stratedzy, oddani żołnierze i... pewien cichy kapłan, który
stał się symbolem tej zwycięskiej bitwy, określanej jako Cud nad Wisłą.
Joanna Wieliczka-Szarkowa,
Franciszek Szarek „Dziś idę walczyć, Mamo”
Książka, nawiązująca tytułem do
wiersza młodego poety i żołnierza, Józefa Szczepańskiego „Zbitka” poległego w
Powstaniu Warszawskim, przedstawia wybrane postaci z Panteonu Polskich Dzieci,
czyli tych najmłodszych Polaków, którzy z miłości do Ojczyzny stawali w obronie
ojczystego języka, wiary i niepodległości. W walce o te wartości byli gotowi do
największych poświęceń aż do ofiary życia. Są wśród nich kilkunastoletni
Powstańcy Styczniowi, strajkujący uczniowie we Wrześni, nieletni legioniści
Józefa Piłsudskiego, Orlęta Lwowskie i Przemyskie, obrońcy Płocka w roku 1920 i
Grodna w 1939, Powstańcy Warszawscy, Żołnierze Wyklęci, polegli w Poznaniu w
1956 roku i zabici przez komunistów w stanie wojennym.
Choć najczęściej poszli walczyć
wbrew woli dorosłych, dali świadectwo niezwykłego poświęcenia oraz umiłowania Polski.
Dlatego jesteśmy Im winni pamięć i wdzięczność, szczególnie w roku stulecia
odzyskania przez Polskę niepodległości. Przed rozmiarem poświęcenia, przed
wielkością ceny, jaką najmłodsi płacili za niepodległość Ojczyzny - jak mówił
św. Jan Paweł II - należy w milczeniu skłonić głowę. „W płaceniu tej ceny byli,
być może, rozrzutni, ale ta rozrzutność była zarazem wspaniałomyślnością. Kryła
się w niej jakaś odpowiedź na to wezwanie, które przyniósł Chrystus, przede
wszystkim swoim własnym przykładem, oddając życie za braci: 'Nikt nie ma
większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich’”.
Książka została zilustrowana
rysunkami 16-letniego Franciszka. Dziecięce twarze nastoletnich bohaterów
przemawiają bardziej do wyobraźni niż słowo pisane.
Joanna Wieliczka-Szarkowa,
historyk, autorka książek: Czarna księga
Kresów (2012), Żołnierze wyklęci (2013), Wołyń we krwi
1943 (2013), Żołnierze Niepodległości
1914-1918 (2013), Bitwy polskich żołnierzy 1940-1944 (2014), Powstanie
Warszawskie 1944. Gloria Victis (2014), III Rzesza. Zbrodnia bez
kary (2015), Józef Piłsudski 1867-1935. Wszystko dla
Niepodległej (2015), Bohaterskie akcje Żołnierzy
Wyklętych (2016), Jestem Andrzej Bobola (2016). Współautorka
książki W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na
Polakach (1917-1956) (2010) oraz serii książek historycznych dla
dzieci Kocham Polskę.
Wstrząsające relacje ofiar,
zorganizowanej przez III Rzeszę akcji rabowania i przymusowej germanizacji
polskich dzieci w czasie II wojny światowej. Ci, którzy przeżyli wspominają,
jak zostali rozdzieleni z rodzicami, na czym polegała selekcja rasowa oraz jak
odkrywali po wojnie swoją prawdziwą tożsamość.
Książka jest zapisem losów
polskich dzieci, które w czasie II wojny światowej padły ofiarą zaplanowanej
już w 1938 roku przez Reichsführera-SS Heinricha Himmlera akcji rabunku i
bezwzględnej germanizacji.
Uprowadzane przemocą i często z
użyciem podstępu były kierowane na badania, a następnie do specjalnych
ośrodków. Tam niszczono ich oryginalne metryki urodzenia i zastępowano je
nowymi, zmieniano nazwiska na niemieckie, a także dokonywano wstępnej germanizacji.
Selekcji dokonywali niemieccy lekarze. Mierzyli rozstaw oczu i wielkość
nosa, badali kształt czaszki. Sprawdzali, czy cechy fizyczne i osobowe
kwalifikują je do „rasy panów”. Dzieci, które nie spełniały oczekiwań, były
odsyłane lub „likwidowane”.
Zacierano wszelkie ślady
pochodzenia. Nazistowscy urzędnicy czynili to tak skutecznie, że dziesiątki
tysięcy ofiar zbrodniczej polityki nigdy nie odkryły swojej prawdziwej
tożsamości.
Według szacunków, w czasie
okupacji około 200 tys. polskich dzieci padło ofiarą tej akcji, uznanej przez
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze za zbrodnię ludobójstwa. Z tej
liczby udało się odnaleźć po wojnie zaledwie 30 tys. osób. Również konferencja
UNESCO z 1948 w Szwajcarii uznała proceder rabunku i eksterminacji dzieci za
zbrodnię przeciwko ludzkości.
Dzieci, które przeżyły,
opowiadają po latach swoje historie: jak odkrywały prawdę? jaki to miało wpływ
na ich dorosłe życie? Czy odnalazły swoje rodziny? Książka porusza wiele
nieznanych dotąd wątków, jak choćby losy zrabowanych dzieci polskich robotnic
wywiezionych do Niemiec. Pozwala tez spojrzeć na poszczególne opowieści z
perspektywy psychologicznej i historycznej.
Ewelina Karpińska-Morek – absolwentka dziennikarstwa na Uniwersytecie
Jagiellońskim, od 2006 roku związana z Interią. Laureatka
Polsko-Niemieckiej Nagrody im. T. Mazowieckiego za tekst „Z niej już jest
Niemka”, wyróżniona przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich
za publikację „150 kobiet z Auschwitz. Czarna transakcja farmaceutycznego
giganta”. W pracy zawodowej ceni w szczególny sposób spotkania ze
świadkami historii.
Agnieszka Waś-Turecka – dziennikarka Interii, na co dzień zajmuje się
tematami związanymi z Unią Europejską i migracją, autorka projektu
„Sycylia. Interia na granicy UE”, korespondentka ze Strasburga i Brukseli.
Monika Sieradzka – od 2016 roku jest warszawską korespondentką
Deutsche Welle. Zajmuje się relacjami polsko-niemieckimi, od lat robi
także reportaże o tematyce historycznej. W latach 1994 - 2015 pracowała w
TVP jako reporterka i wydawca Wiadomości, korespondentka w Szwecji oraz
szefowa Redakcji Publicystyki TVP 2. Współtworzyła Festiwal Sztuki Faktu w
Toruniu oraz magazyn "Reporter Polski" w TVP (2011-2015). Autorka
filmów dokumentalnych dla TVP, BBC, ARD, ZDF. Nominowana do Grand Press
(2011).
Artur Wróblewski – ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Pracuje w redakcji portalu Interia. Wykonując zawód
dziennikarza jest w stanie poświęcić się największej pasji - historii.
Tomasz Majta – jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego i
doktorantem na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego. Aktualnie zajmuje się
wybranymi zagadnieniami z zakresu historii Europy Środkowej. Publikował na
łamach kilku czasopism naukowych i popularnych oraz w portalu Interia. Z
wykształcenia filolog polski, z zamiłowania badacz języków i poszukiwacz
ciekawostek.
Michał Drzonek – socjolog i europeista. Ukończył Uniwersytet
Jagielloński oraz University of Exeter. W kręgu zainteresowań autora leżą
zwłaszcza procesy tworzenia tożsamości na poziomie jednostkowym i
grupowym. Od zawsze zainteresowany również historią najnowszą. Związany z
Interią, w której pracuje na styku redakcji i biznesu.
Bogato
ilustrowany dokumentalnymi zdjęciami album przedstawia przebieg i najważniejsze
wydarzenia wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919-1921, począwszy od budzącego
trwogę marszu bolszewików przez obecne tereny Kresów, poprzez jej centralny
punkt zwrotny - Bitwę Warszawską, aż po kończący wojnę traktat w Rydze z marca
1921 roku. Przedstawiono tu sylwetki bohaterów tej wojny, wielkich dowódców i
strategów, formacje wojskowe ścierające się w walce, ukazano kluczowe decyzje
polityczne i militarne, oraz wielki szturm do Nieba - duchowe wsparcie
modlitewne dla walczącej ojczyzny. Album uzupełnia kalendarium wojny
polsko-bolszewickiej.
