Tomasz Kruczek – autor serii powieści historycznych „Młodzi Wojowie”
1. Tomasz Kruczek – bard, poeta, twórca piosenek i tekstów satyrycznych. Na okładce książki znajduje się także informacja, że pasjonuje się Pan rekonstrukcją historyczną i stąd pomysł na stworzenie serii powieści „Młodzi Wojowie”. Proszę opowiedzieć jak narodził się pierwszy tom serii „Bitwa o słowiański gród”.
To miała być zupełnie inna książka. Na początku pisałem powieść z pogranicza fantasy. Jednak pomimo wszelkich starań nic z tego nie wychodziło. Dałem rękopis do przeczytania swoim córkom, a one wytłumaczyły mi, że takich książek jest mnóstwo i że właściwie popełniam plagiat. Stanąłem więc w sytuacji, w której miałem nieuchronnie zbliżający się termin wydawniczy i pustą kartkę papieru. I wtedy moje dzieci zadały mi pytanie: czemu nie piszesz książki opartej na przygodach drużyny rekonstrukcyjnej. Miałem za sobą prawie dekadę działań w rekonstrukcji historycznej. Prowadziłem drużynę Jaźwiec osadzoną tematycznie we wczesnym średniowieczu. Odtwarzaliśmy drużynę wikingów z Lubonia, na podstawie wykopalisk z tego miejsca. Co ważne, drużyna składała się głównie z pedagogów więc bardzo szybko zaprosiliśmy do naszego grona sporą gromadę dzieci i młodzieży. Pomyślałem, że będzie to doskonały pomysł na alternatywne nauczanie historii. Pomysł wypalił. Seria Młodzi Wojowie została stworzona w nawiązaniu do naszej rekonstrukcyjnej przygody. To był zaczyn. Leszek, Dis, Janek istnieją naprawdę. Choć mają inne imiona, to jednak moi bohaterowie wzorowani są na prawdziwych postaciach.
2. Co było najtrudniejsze w pracy nad powieścią, której akcja rozgrywa się ponad tysiąc lat temu i która adresowana jest do młodych czytelników?
Może odpowiem tak. Kiedy chodziłem do szkoły, uczyłem się historii dwoma metodami. Pierwsza z nich polegała na tym, że nauczyciel podawał nam całą masę nudnych faktów i gigantyczną ilość dat do zapamiętania. To była udręka. Proszę na przykład spróbować wykuć na pamięć w ten sposób przebieg Wojny Obronnej w 1939 roku. Druga metoda polegała na tym że dziadek sadzał mnie na krześle w swoim warsztacie i opowiadał jak walczył w tej wojnie, jak jego oddział eskortował oficjeli do Rumunii. Jak uciekł z internowania i przedostał się do Polski. Siedziałem i chłonąłem tę wiedzę. Miejsca i daty same wskakiwały na swoje miejsce. Miałem też szczęście do kilku nauczycieli, którzy również pracowali taką metodą. Wracając do pytania: najtrudniejsze w pracy było to, aby moja książka była taka jak opowieści dziadka. Żeby stała się historią z X wieku, którą poznaje się siedząc z otwartymi ustami. Starałem się więc pisać dla samego siebie z czasów kiedy miałem dwanaście lat.
3. Czy w powieściach z cyklu „Młodzi Wojowie” postacie historyczne odgrywają lub będą odgrywać istotne role, czy też będą jedynie tłem, na którym przedstawia Pan przygody młodych bohaterów?
Może warto by dać na początek, pewne sprostowanie. ,,Młodzi Wojowie”, to powieści głównie przygodowe. Nie aspiruję w żaden sposób do pisania książek historycznych. Tak więc umieszczam nasze przygody w konkretnych momentach i miejscach historii Polski, jednak dzieje się to w wyraźnym, ale jednak tle. Chodzi mi bowiem o to by dać młodym czytelnikom przygodę! Przygodę z którą sami chcieliby przeżyć. Książkę którą mogliby ,,połknąć” w czasie kilku deszczowych wakacyjnych dni, lub dłuższego weekendu. Przeżywanie przygody, rodzi fascynację. Tak było ze mną i z moją fascynacją historią. Zaczęła się bardzo konkretnie od serialu dla młodzieży ,,Znak orła”. Miałem wtedy może dziesięć lat, ale bardzo chciałem być Gniewkiem który po licznych przygodach zostaje pasowany na rycerza. I to zrodziło moją miłość do historii. Jeśli jakiś nastolatek po przeczytaniu ,,Młodych Wojów” zacznie zwiedzać muzea, zamki i grody, zacznie czytać historyczne książki, to znak że osiągnąłem swój cel.
4. Jakich autorów powieści historycznych, którzy w swej twórczości nawiązywali do czasów pierwszych Piastów ceni Pan najwyżej? Bunsch, Gołubiew, Kraszewski czy może ktoś inny?
Zdecydowanie Kraszewskiego. Na Bunscha ,,obraziłem się śmiertelnie” za to co zrobił z Dzikiem w powieści ,,Dzikowy skarb”. Jestem bardzo uczuciowym czytelnikiem i śmierć ulubionego bohatera, wtedy w czasach mojego dzieciństwa bardzo mną wstrząsnęła. Moje historyczne czytanie zostało uratowane dzięki lekturze zeszytów ,,Historii Powszechnej” dr. Michała Sokolnickiego z 1931 roku, które jakimś cudem przetrwały zawieruchę wojenną w domu babci. Ich choć to nie powieść, to jednak zeszyty te miały na mnie ogromny wpływ. Przeglądałem je trochę tak jak przegląda się dawne mapy skarbów. Czułem się jak odkrywca. Dzięki nim oprócz historii, pozostała mi miłość do starych książek.
5. Jacek Komuda, Maciej Liziniewicz i inni autorzy piszący o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej, sięgają między innymi do pamiętników z epoki oraz źródeł archiwalnych. Z jakich materiałów korzystał Pan w trakcie pracy nad powieścią z czasów wczesnopiastowskich?
Tu z jednej strony jest spory problem bo materiałów mamy bardzo mało, z drugiej strony daje to spore pole do wyobraźni. Oczywiście przesiedziałem swoje w muzeach. W Gnieźnie, na Ostrowie Lednickim, w Poznaniu. Co ciekawe, doskonałe materiały można znaleźć w małych gminach. Mieszkam pod Poznaniem i sporo podróżuję odwiedzając Gminne Ośrodki Kultury i biblioteki. Często można tam, nawet za darmo, otrzymać opracowania o historii danej wsi lub miasteczka od samych jego początków. Autorami bywają totalni fascynaci historii, którzy swoją pasję zaczęli np. od faktu że ojciec lub wujek wykopali na polu jakieś artefakty. A przecież ziemia nasza do dzisiaj ,,garnki rodzi”. Często odwiedzam też pozostałości grodów. W Bninie bywam właściwie co miesiąc. Inna sprawa to moja fascynacja archeologią eksperymentalną, w moim mniemaniu powiązaną ściśle z częścią ruchu rekonstrukcji historycznej. Tak właśnie napisałem scenę rozpalania ognia w ,,Bitwie o słowiański gród”. Najzwyczajniej sam się tego nauczyłem i tak zdarza mi się rozpalać ognisko - zrekonstruowanym krzesiwem.
6. Seria „Młodzi Wojowie” to jedynie część Pana dorobku literackiego. Czy może Pan przybliżyć czytelnikom inne swoje publikacje oraz opowiedzieć o swojej działalności, która w znacznej mierze związana jest z historią?
,,Młodzi Wojowie” to trochę odskocznia od poważniejszych tematów. Przez kilka lat zajmowałem się opracowywaniem tekstów utworów muzyki dawnej. Były to między innymi hymny Efrema Syryjczyka z IV wieku i psalmy z ,,Psałterza Genewskiego”. Fascynuje mnie pisanie polskich tekstów do dawnych utworów z bardzo odległych kultur. Opracowywałem sporo kolęd z kilkunastu języków min z syryjskiego, etiopskiego, rumuńskiego, fińskiego czy języka Huronów. Oczywiście nie znam tych języków. Pracuję w zespole z tłumaczami, jednak to co przetłumaczone trzeba jeszcze opracować, tak aby zgadzał się rym i rytm a także swoisty klimat kulturowy pieśni. I to moje zadanie. Ostatnio zagnało mnie do Transylwanii. Oprócz tych zmagań piszę też, głównie dla dzieci i młodzieży. Kilka tytułów pojawiło się już w Polsce, ale także w RPA w Brazylii czy w USA. Głównie piszę o przygodach młodych ludzi osadzonych we współczesnym świecie. Co do mojej działalności, w rekonstrukcji historycznej wczesnego średniowiecza jestem już raczej na emeryturze. Drużyna Jaźwiec działa nadal lecz prowadzą ją już młodsi ode mnie. Robią niesamowite rzeczy. Ostatnio najwięcej czasu poświęcam na uczenie innych. Tym razem uczę młodych twórców, pisania tekstów piosenek. Pracuję także nad powieścią o Poznaniu z dawnych lat. Jeśli zdarzają się wolne chwile to poświęcam je na podróże w starym stylu: z analogowym aparatem, szkicownikiem i notesem. To kolejna rekonstrukcyjna zabawa, tym razem samotna, powrót do czasów odkrywców i badaczy z początków XX wieku.
7. W zapowiedziach wydawnictwa Replika pojawił się już kolejny tom cyklu „Młodzi Wojowie”. Premiera zaplanowana została na 30 lipca. Czego mogą spodziewać się czytelnicy, którzy sięgną po Pana nową powieść „Wśród spalonych osad”?
,,Wśród spalonych osad” to kontynuacja sagi. Przeskakujemy do roku 1038, do najazdu Brzetysława Czeskiego”. Bnin zostaje spalony i ograbiony w czasie najazdu a mieszkańcy zostają uprowadzeni. Pojawiają się nowi młodzi bohaterowie, którzy będą musieli poradzić sobie w tych ciężkich czasach. Pojawia się też wątek, w którym przywołuję z pośród nielicznych przekazów, mitów i legend postać najbardziej tajemniczego władcy Polski.
W jednej z recenzji pierwszej części sagi, przeczytałem że książka zawiera nieprawdopodobne zwroty akcji. Zgadzam się z recenzentem w stu procentach! Co więcej starałem się żeby dalsza historia była jeszcze bardziej niesamowita i nieprawdopodobna. Celem ,,Młodych Wojów” jest przecież zaproszenie czytelników do wzięcia udziału w przygodzie. W przygodzie z historią.
Dziękuję za rozmowę.
