Świętokrzyskie regionalia (cz. 126)

 

Tomasz Figiel „Legendy zawichojskie”

 

Publikacja zawiera 20 legend i opowieści związanych z historią i kulturą ziemi zawichojskiej.

Pisząc "Legendy zawichojskie" wykorzystywałem nieraz fragmenty zasłyszanych w okolicy opowieści, lecz w przeważającej części utwory te są efektem mojej wyobraźni, a ich akcja została wpleciona w rzeczywiste wydarzenia historyczne. (ze wstępu).

Książkę można zakupić w Miejsko Gminnym Ośrodku Kultury, w cenie 10 zł. 

Istnieje również  możliwość zakupu książki w drodze wysyłkowej:

http://mgok-zawichost.pl/aktualnosci/legendy-zawichojskie-do-nabycia-w-mgok

Więcej o publikacji:

https://leliwa.pl/zawichost-promocja-legend-zawichojskich

https://tyna.info.pl/zawichost-o-legendach-zawichojskich-spotkanie-z-tomaszem-figlem

 

Wydawca: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Zawichoście

ISBN: 978-83-938050-8-2

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 75

„Ochotnicza Straż Pożarna w Zawichoście we wspomnieniach Michała Starzyka”.

W liczącej 60 stron książce zamieszczono kilkadziesiąt archiwalnych i współczesnych fotografii. Spotkanie promujące publikację odbyło się w dniu 1 lipca 2021 roku w strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej w Zawichoście.

 

Więcej informacji o publikacji znajdziecie na stronach:

https://www.stv.pl/wiadomosci/2067,powstala-ksiazka-o-ochotniczej-strazy-pozarnej-w-zawichoscie

http://mgok-zawichost.pl/aktualnosci/ochotnicza-straz-pozarna-w-zawichoscie-we-wspomnieniach-michala-starzyka-promocja-ksiazki

„Diabły w legendach polskich”

 

Herbert Oleschko „Diabły w legendach polskich”

 

Diabły – wrogowie Boskiego ładu, wichrzyciele i buntownicy. Nieustannie piętrzą przeszkody i uciekają się do przemyślnych forteli, aby szkodzić człowiekowi i zdobyć jak najwięcej dusz. Często tak dobrze ukrywają się w fałdach ludzkich mózgów, że mało kto dopatrzy się w naszych złych czynach oraz wydarzeniach historycznych diabelskich inspiracji. Od kilku wieków coraz częściej i głośniej powątpiewa się w istnienie złych duchów, a to dla nich sytuacja wymarzona.

 

Legendy zaprezentowane w tym tomie – będącym kontynuacją Aniołów w legendach polskich[1] – osadzone są w konkretnej przestrzeni historycznej, powiązane z prawdziwymi wydarzeniami i osobami kształtującymi dzieje Polski, co pozwala lepiej zrozumieć poszczególne opowieści i oświetlić ich bogate konteksty.

 

„Życzę wszystkim odbiorcom, aby przytoczone tu legendy oraz materiały objaśniające skłoniły ich do refleksji nad sprawami niewidzialnymi. Może każą zastanowić się nad udziałem niewidzialnych mocy w kulturze materialnej oraz duchowej naszego narodu?” Autor

 

Źródło:

https://wydawnictwom.pl/historia/7093-diably-w-legendach-polskich-9788380437517.html

 

Wydawca: Wydawnictwo M

ISBN: 978-83-8043-751-7

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 321

---

[1] „Anioły w legendach polskich”: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2021/06/anioy-w-legendach-polskich.html

„Współczesny bajarz polski”

 

Zuzanna Orlińska „Współczesny bajarz polski”

 

Legendy i baśnie polskie. Trzeba je znać. Warto, żeby dzieci je znały. No tak, ale jak przekonać najmłodszych do starych i nudnych opowieści? Dzięki Współczesnemu bajarzowi polskiemu nudy już nie będzie. W naszym zbiorze umieściliśmy 20 tradycyjnych legend i baśni, w tym lektury obowiązkowe, w nowej i znakomitej odsłonie, autorstwa Zuzanny Orlińskiej. Historie o diabłach, strzygach, królewnach i czarnoksiężnikach opowiedziane zostały współczesnym, dynamicznym i pełnym humoru językiem. Autorka sięgnęła po mniej znane wersje klasycznych wątków, co z pewnością mile zaskoczy czytelnika. Do atrakcyjności Współczesnego bajarza polskiego przyczynia się bez wątpienia szata graficzna. Każda z czterech części książki została zilustrowana przez inną artystkę. Nic więc tylko czytać i oglądać. W szkole i poza nią. Zapraszamy!

Źródło:

https://polarnylis.pl/ksiazka/50/Wsp%EF%BF%BD?czesny-bajarz-polski

Więcej o książce:

https://www.polskieradio.pl/18/4562/Artykul/2829526,Wspolczesny-bajarz-polski

 

Wydawca: Polarny Lis

ISBN: 978-83-957940-3-2

Liczba stron: 284

Rok wydania: 2021

„U stóp słowiańskiego parnasu”

 

Leonard J. Pełka „U stóp słowiańskiego parnasu”

Bogowie i gusła

 

Wyjątkowa opowieść wprowadzająca w świat bogów, wierzeń i obyczajów Słowiańszczyzny przedhistorycznej.

Światowit – groźny bóg o czterech obliczach, gromowładny Perun, władający ogniem Swarożyc, Trygław – czczony w Szczecinie i na Wolinie, a także Weles, Rugiewit, Jarowit i wielu innych. Ich kult stanowił sens życia dawnych Słowian i był podstawowym elementem kultury religijnej.

 

Jaką rolę Słowianie wyznaczali bogom w swoim życiu codziennym? Temat ten stanowi dla Leonarda J. Pełki punkt wyjścia do dalszych rozważań nad kształtowaniem się magicznych praktyk i wierzeń, których ślady spotykamy do dziś w folklorystyce i obrzędowości ludowej. Autor z prawdziwą pasją opisuje również pogańskie zwyczaje, które przetrwały do czasów współczesnych, zachowując świecki charakter i są one obecne w kulturze ludowej, jak choćby dożynki, noc kupalna czy topienie marzanny.

 

U stóp słowiańskiego parnasu. Bogowie i gusła to książka dająca możliwość pełniejszego poznania naszych pradziejów, jakże często mitologizowanych i przedstawianych jako legendy.

 

Źródło:

https://replika.eu/tytul/u-stop-slowianskiego-parnasu-bogowie-i-gusla%c2%81

 

Wydawca: Replika

Seria: Wierzenia i zwyczaje

ISBN: 978-83-66790-84-1

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 208

„Młot na czarownice”

 

Heinrich Kramer, Jacob Sprenger „Młot na czarownice”

Przekład: Stanisław Ząbkowic

Uwspółcześnienie języka: Tomasz Specyał

 

Nowe, uwspółcześnione językowo wydanie słynnego dzieła o czarach, czarownicach i ich związkach z szatanem. Młot na czarownice (Malleus Maleficarum) po raz pierwszy ukazał się u schyłku średniowiecza, w roku 1487. Autorami tego dzieła są dwaj dominikańscy inkwizytorzy i profesorowie teologii: Jacob Sprenger i Heinrich Kramer.

 

Pierwsza cześć książki, składająca się z szesnastu rozdziałów, traktuje między innymi o szatańskich praktykach czarownic i ich spółkowaniu z diabłem, a także o demonach zwanych latawcami. Opisuje m.in. metody, za których pomocą szkodzą ludziom, zamieniając siebie lub innych w zwierzęta, i opowiada, jak potrafią odejmować mężczyznom przyrodzenie. Druga część skupia się na tym, jak przeciwdziałać czarom.

Niniejsze wydanie Młota na czarownice jest uwspółcześnioną językowo wersją opracowania dokonanego przez Stanisława Ząbkowica. To jedna z tych kontrowersyjnych książek, o której wielu słyszało, ale rzadko kto ją czytał, dzięki czemu przez wieki obrastała legendą.

 

W przygotowaniu część trzecia, najbardziej kontrowersyjna, nigdy dotąd nie przetłumaczona na język polski. Jacob Sprenger i Heinrich Kramer przedstawiają w niej sposoby wykrywania, sądzenia i likwidacji czarownic. Była ona swego rodzaju instrukcją jak krok po kroku postępować powinien inkwizytor przeprowadzający proces osoby oskarżonej o czary.

Źródło:

https://replika.eu/tytul/mlot-na-czarownice-malleus-maleficarum

 

Wydawca: Replika

Seria: Wierzenia i zwyczaje

ISBN: 978-83-66790-85-8

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 272

„W imię trzech diabłów”

 

Dieter Breuers „W imię trzech diabłów”

Historia polowań na czarownice

Przekład: Emilia Skowrońska

 

NIEZWYKŁA HISTORIA POLOWAŃ NA CZAROWNICE W ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPIE

W ciągu trzech stuleci życie straciło kilkadziesiąt tysięcy osób oskarżonych o czary. Polowaniami na czarownice zajmowali się inkwizytorzy i władze świeckie. Wielu sędziów, wydając wyroki skazujące, sugerowało się katolickim traktatem na temat czarownictwa, spisanym przez dominikańskiego inkwizytora Heinricha Kramera, zatytułowanym Młot na czarownice, który stanowił kompendium ówczesnej wiedzy z dziedziny demonologii i czarownictwa. W średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym strach przed czarną magią wpisywał się w bolączki życia codziennego. Za głód, choroby oraz wiele innych nieszczęść obwiniano osoby, które podejrzewano o uprawianie czarów i konszachty z diabłem.

 

Witold Bunikiewicz „Żywoty diabłów polskich”

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2020/11/zywoty-diabow-polskich.html 

Bohdan Baranowski „Pożegnanie z diabłem i czarownicą”

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2020/05/pozegnanie-z-diabem-i-czarownica.html

Dieter Breuers zaprasza na fascynującą podróż przez stulecia zabobonu, histerycznego lęku i wiary we władzę szatana, kiedy oskarżyć o czary można było każdego – kobiety, dzieci i mężczyzn, żebraków i szlachetnie urodzonych, uczonych i niepiśmiennych. Przeważnie odbywało się to w wyniku nieszczęśliwych zbiegów okoliczności lub pomówień ze strony nieżyczliwych. Czasem wystarczyło być piękną kobietą, upośledzonym dzieckiem, znachorką czy niewdzięcznym sługą żeby zostać sługą szatana.

 

Źródło:

https://replika.eu/tytul/w-imie-trzech-diablow-troche-inna-historia-polowan-na-czarownice

 

Wydawca: Replika

Seria: Wierzenia i zwyczaje

ISBN: 978-83-66790-33-9

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 364

„Legendy warszawskie. Antologia”

 

„Legendy warszawskie. Antologia”

 

Niniejsza antologia zawiera pierwszy tak obszerny, ilustrowany i opracowany wybór legend warszawskich. Wśród 61 tekstów znalazły się zarówno opowieści spisywane w XIX wieku przez historyka Walerego Przyborowskiego praz folklorystów Kazimierza Władysława Wójcickiego i Romana Zamorskiego, jak i dwudziestowieczne opracowania literackie legend, autorstwa m.in. Edmunda Jezierskiego, Artura Oppmana, Ewy Szelburg-Zarembiny, Hanny Januszewskiej, Marii Krüger, Wandy Chotomskiej, Zdzisława Nowaka, a także teksty powstałe już w XXI wieku, w większości wcześniej niepublikowane. Jako zbiór w sposób komplementarny opisują one legendarne dzieje Warszawy. 

 

 "Legendy warszawskie. Antologia" to nowa, ponad sześćsetstronicowa i bogato ilustrowana publikacja Muzeum Warszawy, obejmująca 61 tekstów powstałych od połowy XIX wieku do drugiej dekady XXI wieku, która daje czytelnikom dostęp do legendarnych dziejów Warszawy w powiązaniu z topografią współczesnego miasta. Patrząc przez pryzmat legend, możemy dostrzec ukryty wymiar znanych sobie miejsc, a na wydarzenia i postaci z przeszłości spojrzeć w nowym świetle.

 

Książka otrzymała wyróżnienie w konkursie książki dziecięcej i młodzieżowej polskiej sekcji IBBY.

 

Źródło:

https://sklep.muzeumwarszawy.pl/pl/p/Legendy-warszawskie.-Antologia/953

Więcej o publikacji:

https://culture.pl/pl/dzielo/legendy-warszawskie-antologia

Recenzje książki:

https://historykon.pl/legendy-warszawskie-antologia-recenzja

https://kulturaliberalna.pl/2017/03/21/maria-kaminska-o-legendach-warszawskich-kl-dzieciom

 

Wydawca: Muzeum Warszawy

ISBN: 978-83-62189-80-9

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 624

„Anioły w legendach polskich”

 

Herbert Oleschko „Anioły w legendach polskich”

 

„Wierzę w istnienie dobrych oraz złych duchów, wierzę w ich misję i niebagatelny wpływ tak na losy indywidualne, jak i całych społeczności oraz państw”. Herbert Oleschko

Każde miejsce ma swojego ducha – genius loci – który sprawia, że jest ono niepowtarzalne. Anielskie legendy zaprezentowane w tym tomie są osadzone w konkretnej czasoprzestrzeni oraz powiązane z wydarzeniami i osobami kształtującymi dzieje Polski. Szerokie tło historyczne i odwołania do źródeł pozwalają czytelnikowi lepiej zrozumieć poszczególne opowieści, naświetlając ich bogate konteksty i rozmaite uwarunkowania.

 

Książka adresowana jest nie tylko do osób zajmujących się tematyką anielską. Ogrom przedstawionego w niej materiału historycznego i etnograficznego z pewnością zainteresuje wszystkich, którym drogie są dzieje Ojczyzny i jej kultura duchowa.

 

Źródło:

https://wydawnictwom.pl/duchowosc/6682-anioly-w-legendach-polskich--9788380437470.html

 

Wydawca: Wydawnictwo M

ISBN: 978-83-8043-747-0

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 304

„Legendy polskich zamków”

 

Mariola Jarocka „Legendy polskich zamków”

 

Dwadzieścia siedem legend związanych z najsłynniejszymi zamkami znajdującymi się na terenie Polski - jurajskimi orlimi gniazdami, krzyżackimi warowniami, stolicami królów, siedzibami książąt i magnatów. Niezwykle wydarzenia, tajemnicze postaci, zagubione skarby, tajne przejścia, zamkowe, lochy, opowieści o wielkiej miłości i tajemniczych zjawach... Legendarne opowieści zostały wspaniale zilustrowane oraz wzbogacone o informacje dotyczące historii i aktualnego stanu zamków opisywanych w przedstawionych tu opowieściach. Bogactwo baśniowych opowieści związanych ze starymi polskimi zamczyskami to świadectwo barwnego życia Polski z czasów odległych.

 

Źródło:

https://www.aromatslowa.pl/legendy-zamkow-polskich

 

Wydawca: Wydawnictwo AA

ISBN: 978-83-7864-006-6

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 112

„Polska demonologia ludowa”

 

Leonard J. Pełka „Polska demonologia ludowa”

Wierzenia dawnych Słowian

 

Jedna z najważniejszych książek poświęconych polskiej demonologii. Fascynujący świat słowiańskich duchów i demonów od lat inspiruje najznakomitsze osobistości nauki. Doktor Leonard Pełka, uczeń Bohdana Baranowskiego, spędził wiele lat swojego życia na studiowaniu tego intrygującego tematu. Efektem jego badań jest Polska demonologia ludowa. Wierzenia dawnych Słowian – pozycja wyjątkowa i ponadczasowa.

 

Demony chmur burzowych i gradowych. Demony wiatrów i wirów powietrznych. Demony domowe, demony zła. Istoty szkodzące położnicom, duszące i wysysające krew. Demony chorób i śmierci. Demony patroszące zwierzęta domowe. Skąd się wzięły? Dlaczego w nie wierzono? Jak z nimi walczono?

 

Autor odwołuje się do folkloru, nawiązuje do baśni oraz opowieści ludowych z różnych stron kraju, a także do podań i porzekadeł regionalnych. Przedstawia barwny obraz świata polskich demonów, diabłów i istot półdemonicznych, jak również wszelakich strachów, zjaw i mar. Czyni to dokładnie i z pasją, która emanuje z każdej strony tego dzieła.

 

Książka na stronie wydawcy:

https://replika.eu/tytul/polska-demonologia-ludowawierzenia-dawnych-slowian

Recenzje publikacji:

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/4939805/polska-demonologia-ludowa

  

Wydawca: Replika

ISBN: 978-83-66481-79-4

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 400

„Żywoty diabłów polskich”

 

Witold Bunikiewicz „Żywoty diabłów polskich”

Legendy i podania

 

Gdzie w kraju nad Wisłą znajdują się wrota do piekieł? Jakie sposoby wymyślano, aby pokonać diabła Borutę? Do czego zdolny był najsłynniejszy spośród polskich czartów – Rokita? Z czego tak naprawdę słynął Fugas? Nie zabrakło tu również historii z udziałem samego Lucyfera, czy też znanego z klasyki literatury Mefista.

W Żywotach diabłów polskich, spisanych przepięknym językiem, istoty piekielne zaprezentowane zostały ze swadą i kunsztem. To przebogate kompendium wiedzy na temat polskich czartów poparte ogromną wiedzą autora, a nadto okraszone wybornym humorem. Witold Bunikiewicz przedstawia legendy i podania, zarówno te bardziej, jak i mniej znane, wzbogacając je o charakterystykę poszczególnych diabłów. Mądre, głupie, złośliwe, naiwne, niemiarkujące w jedzeniu czy piciu – wszystkie znane są nam od zarania dziejów, a opowieści na ich temat krążą po całym świecie. „Żywoty diabłów polskich” – przekonaj się, czy naprawdę są takie straszne, jak je malują?

 

Źródło:

https://replika.eu/tytul/zywoty-diablow-polskich-legendy-i-podania

Więcej o publikacji:

https://niezlomni.com/gdzie-w-kraju-nad-wisla-znajduja-sie-wrota-do-piekiel-bogate-w-legendy-i-podania-zrodlo-wiedzy-na-temat-polskich-diablow-wideo

 

Wydawca: Replika

ISBN: 978-83-66481-67-1

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 208

„Atlas legend”

Paweł Zych „Atlas legend”

Tom I

Bogato ilustrowana książka „Atlas legend” Pawła Zycha, autora popularnych „Bestiariuszy słowiańskich”, rozpoczyna nowy cykl poświęcony polskim podaniom. Podzielona na pięć części, przedstawia barwne historie z województw: śląskiego, opolskiego, dolnośląskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Autor nie tylko przytacza opowieści z poszczególnych miast i wiosek, lecz przenosi je także na mapy, odwzorowując opisywane postaci, miejskie uliczki i zabytki architektoniczne. 

Dzięki lekturze można się między innymi dowiedzieć, w którym mieście grasował afrozbójnik, skąd się wzięła nazwa Ząbkowice, gdzie kąsał prawampir, czym zaowocowało spotkanie Władysława Łokietka z drwalami w Puszczy Noteckiej oraz którędy przechodzi wrocławska upiorna procesja. To wspaniała pozycja, która w zabawny i przystępny sposób pozwoli starszym i młodszym czytelnikom na lepsze poznanie polskich miejscowości i legend.

Paweł Zych – rocznik ‘80, urodzony w Starachowicach, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej. Mieszka i pracuje (jako architekt) w Poznaniu. Z zamiłowania rysownik i komiksiarz, ma na koncie kilkanaście publikacji komiksowych, w tym autorski album „Chomik zagłady”. W 2004 otrzymał Grand Prix XV Międzynarodowego Festiwalu Komiksów w Łodzi za pracę „Życie to nie bajka”. Od 4 lat rysuje dla „Focus Historia" do scenariuszy S. Frąckiewicza. Lubi: architekturę drewnianą, sarmacką Rzeczpospolitą i słowiańskie fantasy.

Źródło:

http://www.bosz.com.pl/books/701/Atlas-legend-Tom-1-Pawel-Zych/z/#events

Więcej o publikacji:

https://www.polskieradio.pl/8/4756/Artykul/2547936,Poznaj-dawne-polskie-podania-z-Atlasem-legend

Recenzja książki:

https://magicznykociolek.wordpress.com/2020/07/03/atlas-legend-polski-pawel-zych-wydawnictwo-bosz

Inne publikacje wydane w serii Legendarz:

http://www.bosz.com.pl/series/93

Wydawca: BOSZ

Seria wydawnicza: Legendarz

ISBN: 978-83-7576-455-0

Rok wydania 2020

Liczba stron: 264

Liczba zdjęć: 262

„Zamki i klasztory w legendach i baśniach polskich”

Zenon Gierała „Zamki i klasztory w legendach i baśniach polskich”

W bogatym dorobku znanego pisarza i regionalisty Zenona Gierały nie brakuje publikacji inspirowanych dziejami naszego państwa. Autor często sięga po zapomniane opowieści związane polskimi władcami, nierzadko inspirują go obrzędy i zwyczaje ludowe rożnych regionów. Jego książki stanowią skarbnicę wiadomości o legendarnych początkach kraju nad Wisłą i jego historii w kolejnych wiekach. Na kartach jego książek nie brakuje przygodowych historii i awantur, w jakie wikłali się książęta, mieszczanie, rycerze czy zbójcy. Tłem akcji bywają częstokroć nieistniejące już warownie czy budowle sakralne, małe wioski, lasy, miasta i miasteczka. Autor nie stroni od legend i baśni, szczodrze okraszając nimi swoje dzieła. W podobnym tonie utrzymana jest również najnowsza książka Zenona Gierały „Zamki i klasztory w legendach i baśniach polskich”.

Pisząc o wydanej przez kieleckie wydawnictwo Jedność książce, a w zasadzie księdze, nie sposób nie wspomnieć o jej imponującej i oryginalnej szacie graficznej. Niezwykła jest już sama czarna okładka. Tuż pod wypisanym krwistoczerwoną czcionką tytułem mamy dziurkę od klucza. Widzimy przez nią rycinę przedstawiającą mury jednego z najpiękniejszych polskich zamków, w Pieskowej Skale. Oczywiście autor przypomina także legendę związaną z tą wspaniałą budowlą. Każda z legend zilustrowana jest rycinami zaczerpniętymi głównie z „Tygodnika Illustrowanego” oraz tygodnika „Kłosy”. W tło innych rysunków wkomponowane zostały akwarele Zygmunta Vogla.

Z pewnością najnowsza książka Zenona Gierały zwróci uwagę zarówno starszych jak i młodszych czytelników. Z zainteresowaniem powinni sięgnąć po nią osoby mieszkające w różnych częściach naszego kraju. Autor nie pominął bowiem żadnego z regionów, o każdym przypomniał wiele pasjonujących i tajemniczych legend. W sumie, w tej monumentalnej księdze znajdziemy aż 113 opowieści. Przygodę rozpoczynamy od odwiedzin w Małopolsce. Oprócz znanych legend o skarbie Inków, czy Walgierzu Wdałym i Helgundzie znajdziemy tu również mniej popularne opowieści. Odkryjemy sekrety zamków na Wawelu i w Rabsztynie. Wraz z królem Zygmuntem Starym wybierzemy się na polowanie do Puszczy Niepołomickiej i spotkamy się z powracającą do Starego Sącza księżniczka Kunegundą.

Z Małopolski przeniesiemy się na Podkarpacie. Spośród dziesięciu legend do najciekawszych należą na pewno te związane z zamkami w Rzeszowie, Krasiczynie oraz Baranowie Sandomierskim. Niezgłębioną kopalnią baśni i legend jest ulubiony region Zenona Gierały – świętokrzyskie. Regionowi temu pisarz poświęcił już opublikowaną dwa lata temu przez wydawnictwo Jedność książkę „Baśnie i legendy ziemi świętokrzyskiej”[1]. Tym razem autor opisał historie sprzed wieków, związane m.in. z klasztorem na Świętym Krzyżu, królewiczem Emerykiem,  przypomniał baśń zbóju Szydle i nawiązał do skarbów zamku w Pińczowie.

Nieco dłużej zabawimy na rozległym Mazowszu. Tu również zapukamy do bram wiekowych zamków i otworzymy skrzypiące klasztorne bramy. Ujrzymy błąkające się po murach starych warowni białe damy, usłyszymy chrzęst zbroi i szczęk mieczy. Zejdziemy do podziemi, a później podejrzymy jak mistrz Twardowski wywołuje ducha Barbary Radziwiłłówny. Również z północno-wschodnimi ziemiami naszego kraju, z Warmią, Mazurami i Podlasiem związanych jest wiele legend. Znacznie więcej jednak zamków i klasztorów zbudowali dawni mieszkańcy Śląska. Zenon Gierała miał więc tu z czego wybierać. Zdecydował się na odkurzenie ponad dwudziestu opowieści, wśród których są też dość mroczne legendy o upiorach, czarownicach i nawiedzonych zamkach.

Ze Śląska wędrujemy do Wielkopolski i przekraczamy granicę sąsiadującego z nią Pomorza. W podziemiach tamtejszych zamków także przecież spoczywały nieprzebrane skarby, w komnatach rozgrywały się dramaty miłosne, a na polowania w prastare bory zapuszczali się królowie i książęta. Baśnie i legendy wybrane do druku w niniejszej księdze zostały napisane na nowo i podane czytelnikowi w niezwykle atrakcyjnej postaci. Autor wprowadził dialogi i znacznie zdynamizował akcję wszystkich opowieści. Na ostatnich stronach książki zamieszczono obszerne wyjaśniania tłumaczące historię powstania każdej z legend a także bibliografię. Polecam. 

Więcej o publikacji:

https://echodnia.eu/radomskie/zenon-gierala-wydal-nowy-album-zamki-i-klasztory-w-legendach-i-basniach-polskich/ar/c13-14597927

Książka na stronie wydawcy:

https://www.jednosc.com.pl/edukacja-19/4625/zamki-i-klasztory-w-legendach-i-basniach-polskich

Wydawca: Jedność

ISBN: 978-83-8144-126-1

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 700

---

[1] „Baśnie i legendy ziemi świętokrzyskiej”: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2019/11/swietokrzyskie-regionalia-cz-73.html

Świętokrzyskie regionalia (cz. 73)

Zenon Gierała „Baśnie i legendy ziemi świętokrzyskiej”

Trudno znaleźć na mapie naszego kraju region, który obfitowałby w baśnie, legendy i niesamowite opowieści bardziej niż ziemia świętokrzyska. Tego samego zdania jest również znany regionalista i gawędziarz Zenon Gierała. Spod pióra autora wyznającego zasadę, że w każdej baśni, czy legendzie można znaleźć ziarnko prawdy wyszła książka, w której tajemnicze wydarzenia z udziałem niezwykłych postaci, zapomniane obrzędy i zwyczaje splatają się z dziejami tej, mogącej się poszczycić tysiącletnią historią krainy. Wydanie II rozszerzone „Baśni i legend ziemi świętokrzyskiej” zostało podzielone na kilka części. W rozdziale pierwszym znajdziemy niemal dwadzieścia opowieści osnutych wokół licznych miejsc leżących w malowniczych Górach Świętokrzyskich. Zenon Gierała przypomina nie tylko popularne legendy, jak choćby te o Emeryku czy o pustelniku z Góry Witosławskiej, ale przedstawia również baśnie znane jedynie najstarszym mieszkańcom wiosek i miasteczek leżących u stóp prastarych gór. W rozdziale tym nie zabraknie opowieści o zbójcach i tajemnicach klasztoru na Świętym Krzyżu, odwiedzimy także Bodzentyn i Tarczek.

Związków polskich władców z ziemią świętokrzyską można doszukiwać się już w czasach pierwszych Piastów. Kilka legend o monarchach, którzy odwiedzali te strony przeczytamy w kolejnym rozdziale. W części trzeciej  autor zamieścił opowieści związane z Sandomierzem, a w części czwartej z zamkiem w Chęcinach i miejscowościami leżącymi w cieniu jego murów. Rozdziały te wypełniają baśnie o skarbach, jaskiniach oraz groźnych rozbójnikach. Część ta obok rozdziału pierwszego, jest najobszerniejsza w całym zbiorze. Niezbyt znane szerszemu gronu czytelników są zapewne legendy związane z północnym skrajem regionu, przez który przepływa niezbyt długa, licząca zaledwie 138 km rzeka Kamienna. Tu Zenon Gierała przypomniał ponad dziesięć historii, wśród których najciekawsze są opowieści o zygmuntowskiej studzience, kowalu z Wąchocka i skrzypku z Michniowskiego Kamienia. Mimo, że kilka legend o zamkach przeczytaliśmy już w poprzednich rozdziałach, w części ostatniej Zenon Gierała zabiera nas jeszcze do czasów kiedy budowle te pełniły funkcje obronne. Przeczytamy w niej m.in. o skarbach ukrytych w zamku Krzyżtopór, zamkach w Szydłowie, Ossolinie i Rembowie, zejdziemy do rozległych podziemi pod Opatowem a także odkryjemy tajemnice Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach.

Książka Zenona Gierały adresowana jest przede wszystkim do młodszego pokolenia czytelników. Aby zainteresować odbiorcę autor postanowić uatrakcyjnić fabułę opowieści poprzez wprowadzenie dialogów. Dzięki temu każda kolejna podróż szlakiem tajemniczych miejsc ziemi świętokrzyskiej staje się pełną emocji przygodą. Na uwagę zasługuje niezwykle klimatyczna szata graficzna tego bogato ilustrowanego wydawnictwa. Na kartach książki pojawiają się rycerze, władcy, duchowni oraz zwykli mieszkańcy, którzy przed wiekami zamieszkiwali ten region. Widzimy ruiny zamków, kościoły i malownicze kapliczki. Rysunki postaci były inspirowane obrazami Jana Matejki, zaś krajobrazy w tle to fragmenty dzieł Wojciecha Gersona i Zygmunta Vogla. Kilkadziesiąt ostatnich stron zajmuje komentarz autorski wyjaśniający genezę i historię każdej z legend. Polecam.

Wydawca: Jedność

ISBN: 978-83-7971-980-8

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 287

„Gwiazdy i legendy dawnych Katowic”

Henryk Szczepański „Gwiazdy i legendy dawnych Katowic”

Sekrety Załęskiego Przedmieścia

W „Sekretach Załęskiego Przedmieścia”, jak w kropli deszczu pod mikroskopem, odkryjesz dziesiątki zadziwiających ciekawostek, a wśród nich „gwiazdy i legendy dawnych Katowic”. Ta magiczna kropla to soczewka! Ukazuje urodę zapomnianych zakątków miasta, a przede wszystkim koleje życia jego mieszkańców. Dowiesz się, jak osiągali sukcesy i co się stało przyczyną ich upadku. Weźmiesz udział w radosnych i smutnych zdarzeniach, jakie przeżywali. Zwiedzisz miejsca, których już nie ma.

Sekrety są współczesną legendą przywołującą dawne anegdoty, plotki i sensacje uprawdopodobnione przez archiwalne zapiski. Wzbogacają złoty mit miasta nad Rawą obchodzącego 150. urodziny. Opowiadają o mieszkańcach tej okolicy, ich życiu codziennym, zajęciach, instytucjach, organizacjach i firmach, w których pracowali, odpoczywali, bawili się i modlili. Przekonaj się, że w każdej odpowiedzi tkwi zarodek nowego pytania. Stając przed kolejnymi, już sam, znajdziesz odpowiedź, uzupełniając białe plamy na historycznej mapie miasta, bo autorowi jeszcze nie wszystkie udało się zapełnić. Książka, którą trzymasz w ręce, to klucz otwierający bramy tajemniczego lamusa.

Źródło:

http://www.slaskwn.com.pl/sklep/?s__karta.id__832

Wydawca: Śląsk

ISBN: 978-83-7164-860-1

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 320

„Kochanki, księżne i królowe”

Iwona Kienzler „Kochanki, księżne i królowe”

Kobiety, które dały początek Polsce

Książka opowiada o kobietach w początkach naszej państwowości, począwszy od naszych praprababek Słowianek, przez postaci legendarne, na czele z Wandą, „co nie chciała Niemca”, i Rzepichą, praprababką dynastii piastowskiej, towarzyszki życia władców piastowskich, a na ich córkach skończywszy. Naszą podróż zaczniemy więc w czasach prehistorycznych, o których wiemy co nieco jedynie z podań i legend, a zakończymy w średniowieczu, opowiadaniem o piastowskiej księżniczce, której należy się tytuł pierwszej pisarki w dziejach naszej literatury.

Źródło:

https://www.swiatksiazki.pl/kochanki-ksiezne-i-krolowe-6367039-ksiazka.html

Wydawnictwo: Bellona

ISBN: 978-83-11-14160-5

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 277

„Polskie legendy miejskie”

Dionizjusz Czubala „Polskie legendy miejskie”

Studium i materiały

Legendy miejskie – jak twierdzi Autor – występują powszechnie, a szczególnie w okresach napięć społecznych i każdy człowiek styka się z nimi, choć nie zawsze ma tego świadomość. Słyszymy je pod przyjaciół, znajomych, a także znamy z radia, telewizji, gazet i internetu. (prof. zw. dr hab. Renarda Ocieczek)

Legendy miejskie są zbierane przez Dionizjusza Czubalę od lat osiemdziesiątych. Jest on pod tym względem pionierem w Polsce i wszystko, co pisze o tym zjawisku folkloru, ma u nas nowatorski charakter. (dr Adam Jarosz)

Dionizjusz Czubala, urodzony w 1935 roku w Imielnie na Ponidziu. Studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Doktorat z etnologii na Uniwersytecie Wrocławskim w 1975 (Folklor garncarzy polskich). Habilitacja w 1995 na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (Współczesne legendy miejskie). W latach 1975‒2002 pracował na Uniwersytecie Śląskim, najpierw jako adiunkt, a od 1997 jako profesor nadzwyczajny tej uczelni. Na Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku Białej od 2002 kierownik Zakładu Antropologii Kultury, a także przez parę lat – Katedry Pedagogiki, Psychologii i Antropologii.

Jego badania naukowe – zainspirowane przez prof. Adolfa Dygacza – skupiają się początkowo na folklorze tradycyjnym, co znajduje wyraz w publikacjach książkowych: Folklor garncarzy polskich, Katowice 1978; Anegdoty, bajki, opowieści garncarzy, Warszawa 1980 (wespół z Marianną Czubaliną); Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego. Sto lat temu i dzisiaj, Katowice 1984 (wespół z Marianną Czubaliną) i innych.

W późniejszym etapie badań zajmuje się folklorem współczesnym, szczególnie opowieściami biograficznymi i legendami miejskimi. Wydał z tego zakresu kilka książek, między innymi: Opowieści z życia. Z badań nad folklorem współczesnym, Katowice 1985; Współczesne legendy miejskie, Katowice 1993; Nasze mity współczesne, Katowice 1996; Wokół legendy miejskiej, Bielsko-Biała 2005 oraz Wojenne opowieści wspomnieniowe, tom 1 i 2, Kielce 2008 i 2010.

Zajął się też problematyką wychowania regionalnego, czego wynikiem jest praca Regionalizm, folklor, legendy, Sosnowiec 2002. Redaktor i współredaktor książek z zakresu pedagogiki oraz serii wydawniczej „Teksty z Ulicy” (wspólnie z Dobrosławą Wężowicz-Ziółkowską). Autor licznych artykułów, publikowanych w języku polskim, rosyjskim i angielskim. Był członkiem wielu towarzystw naukowych, w tym International Society for Contemporary Legend Research oraz American Folklore Society.

Źródło:

http://www.slaskwn.com.pl/sklep/?s__karta.id__777

Wydawca: Śląsk

ISBN: 978-83-60781-69-2

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 404

„Zamek Grodno”

Marek Dudziak „Zamek Grodno”

Dzieje, tajemnice, legendy

Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim cieszy się bardzo długą historią, z którą splecione są niezwykłe tajemnice i legendy. Malownicze położenie na szczycie Góry Choina zapewnia widokowi z jego wieży jedną z najpiękniejszych na Dolnym Śląsku panoram na Góry Wałbrzyskie, Sowie i Pogórze Wałbrzyskie. Od wschodu u jego stóp rozpościera się malownicze jezioro, powstałe ze spiętrzenia rzeki Bystrzycy, z drugiej zaś strony wije się droga ze Świdnicy do Walimia, Głuszycy i Wałbrzycha.

Komnata rycerska na pocztówkach z lat 30. XX wieku

Grodno już od ponad dwustu lat przyciąga turystów, jest to bowiem jeden z pierwszych zamków na Śląsku udostępnionych do zwiedzania, a jego mury kryją liczne zagadki i sekrety. Wciąż żywe są wzmianki o zaginionych zamkowych podziemiach i ukrytych gdzieś w murach skarbach, o ukrytym alkoholu i dziełach sztuki zrabowanych podczas II wojny światowej…

Równie liczne są barwne legendy, wyrastające z burzliwych dziejów Grodna, które raz należało do wysokich, dostojnych rodów, a kiedy indziej trafiało pod panowanie rozbójników. Są wśród nich opowieśc o niewiernym słudze i Białej Damie, o kamiennym krzyżu, o wiernym psie i o zaginionych lochach.

Widok na dziedziniec zamku dolnego na grafice z końca XIX wieku

Obecnie, zgodnie z duchem czasu, na zamku odbywają się inscenizacje, festyny i popisy bractw rycerskich. Z roku na rok odwiedza go coraz więcej turystów. Nie doczekał się on wciąż tylko jednego ‒ rzetelnej monografii i przewodnika. Niniejsza książka, w której skrzętnie zebrano i uporządkowano wiedzę o Grodnie, lukę tę wypełnia. To tym istotniejsze, że za sprawą dziejowych burz wiele wątków oraz fragmentów historii zamku pozostaje nieznanych, a dostępne informacje są mocno rozproszone po rozmaitych źródłach, a niekiedy również poważnie zniekształcone. Tym samym Zamek Grodno stanowi znakomitą lekturę, którą wzbogaca mnóstwo zdjęć i grafik. Dzięki temu zainteresuje zarówno tych, którzy Grodno już znają, jak i dopiero zamierzających jego strzeliste mury odwiedzić.

Źródło:

http://replika.eu/ksiegarnia/zamek-grodno-dzieje-tajemnice-legendy

Wydawca: Replika

ISBN: 978-83-7674-624-1

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 176

„Klechdy sezamowe”

Bolesław Leśmian „Klechdy sezamowe”

Sześć orientalnych baśni opowiedzianych przez jednego z najwybitniejszych polskich poetów i zilustrowanych przez jednego z najważniejszych przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.

Młody perski książę wsiada na zaklętego drewnianego rumaka i znika w obłokach. Zanim odkryje, jak wylądować, doleci aż do Bengalu. Pewien rybak wyławia z morza miedzianą szkatułkę; kiedy ją otworzy, okaże się, że lepiej było tego nie robić. Afrykański czarnoksiężnik przybywa do Chin, by odnaleźć jedynego człowieka, który może wydobyć z podziemi cudowną lampę… Pamiętacie te historie? 

Trzeba bardzo natężyć uwagę, aby od początku do końca wysłuchać tych baśni. Są to bowiem baśnie pełne zdarzeń niespodzianych i cudów niesłychanych. Nieuważnemu i nieostrożnemu słuchaczowi łatwo zabłąkać się w nich tak samo, jak się pewien chłopiec zabłąkał w lesie czarodziejskim. O północy wszystkie ścieżki i drogi tego dziwnego lasu zaczęły ze śmiechem skakać i pląsać i rozpląsane uciekały przed chłopcem, ile razy chciał na jedną z nich nastąpić nogą, ażeby po niej wrócić do domu. Trzeba być bardzo uważnym wówczas, kiedy się wchodzi do czarodziejskiego lasu, albo wówczas, kiedy się słucha naprawdę czarodziejskich baśni. Nawet królowie perscy, arabscy i indyjscy natężali swoją królewską uwagę, gdy im opowiadano te dziwne i straszne, i osobliwe, i niepojęte baśni.  Prosimy więc o ciszę, gdyż oto opowieść się zaczyna!

Tekst został opracowany na podstawie I wydania (Kraków: Wydaw. J. Mortkowicza, 1913), z pominięciem skrótów i zmian wprowadzonych w edycjach opublikowanych po śmierci autora. Fleksja, pisownia i interpunkcja zostały uwspółcześnione.

---

Spis treści:

Baśń o rumaku zaklętym

Ali-Baba i czterdziesty zbójców

Rybak i geniusz

Opowiadanie króla Wysp Hebanowych

Baśń o Aladynie i o lampie cudownej

Baśń o pięknej Parysadzie i o ptaku Bulbulezarze 

Źródło:

http://www.wydawnictwodwiesiostry.pl/katalog/prod-klechdy_sezamowe.html

Wydawca: Wydawnictwo Dwie Siostry

Ilustracje: Jan Lenica

ISBN: 978-83-65341-42-6

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 288