Władysław Łoziński „Prawem i lewem”
Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku
Dzieło Władysława Łozińskiego „Prawem i lewem” po raz pierwszy ukazało się drukiem w 1903 roku. Mimo, iż od tego czasu upłynął ponad wiek, nadal stanowi dla wielu pokoleń historyków niewyczerpalne źródło wiadomości o prawie, kulturze i obyczajach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Praca składa się z dwóch tomów. W tomie I, noszącym tytuł „Czas i ludzie” autor ukazał życie mieszkańców ziemi lwowskiej, halickiej i przemyskiej. Mamy tu możliwość spojrzenia na przedstawicieli wszystkich warstw społecznych i dokonania oceny, na co w pierwszej połowie XVII wieku pozwalało prawo szlachcie, a na co chłopom, mieszczanom, czy też rabusiom i wszelkiej maści opryszkom. Nie brak na kartach książki barwnych opowieści, do których dotarł Łoziński w trakcie licznych kwerend archiwalnych.
Tom II wypełniają dziesiątki, jeśli nie setki opowieści o tym jak rozwiązywane były spory pomiędzy zwaśnionymi rodami szlacheckimi. Wojenne przygody, morderstwa, zajazdy, porwania… Każda z opisywanych historii mogłaby stanowić zalążek fabuły filmu awanturniczego. Przed oczami czytelnika pojawia się cały korowód warchołów, rozbójników, awanturników oraz infamisów. Osobny rozdział, co najzupełniej zrozumiałe, Władysław Łoziński poświęcił na przypomnienie „dokonań” Stanisława Stadnickiego herbu Szreniawa bez Krzyża, który już za życia zapracował sobie na wiele mówiący przydomek „Diabeł”.
Warto dodać, że gdyby nie monumentalna praca Łozińskiego, wiele powieści historycznych nigdy nie ujrzałoby światła dziennego. Grono pisarzy przyznaje się bowiem do inspiracji dziełem spoczywającego na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie autora. Jedno ze znakomitych opowiadań Józefa Hena nosi nawet taki sam tytuł („Skarb Mohilanki”) jak podrozdział pracy Łozińskiego. Powstałe w oparciu o akta sądów grodzkich dzieło lwowskiego pisarza i historyka nie zestarzało się i nadal zachwyca gawędziarskim stylem oraz przepiękną polszczyzną. Na ostatnich stronach niniejszego wydania zamieszczony został indeks nazwisk a także indeks nazw geograficznych. Polecam.
Książka na stronie wydawcy:
Wydawca: Wydawnictwo SBM
ISBN: 978-83-8222-683-6
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 800
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz