Szlakiem przydrożnych kapliczek (cz. 4)

Maria Weronika Kmoch „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec”

Książka „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec” to efekt blisko dwuletnich badań autorki – Marii Weroniki Kmoch – nad tematyką małej architektury sakralnej na terenie jej rodzinnej gminy Jednorożec, położonej na północnym Mazowszu (pow. przasnyski). Oprócz skatalogowania i opisania kapliczek, figur i krzyży, autorka podjęła się opracowania zagadnień związanych z powstawanie i funkcjonowaniem świątków w przestrzeni gminy Jednorożec. W książce znajdziemy więc charakterystykę odszukanych obiektów, chronologię ich powstawania, zarys uwarunkowań historycznych, wpływających na fundacje, ich motywy, charakterystykę fundatorów i twórców czy opis materiałów, z jakich powstawały na przestrzeni wieków. W monografii wskazano też na funkcje, jakie pełnią tego typu obiekty w przestrzeni publicznej i prywatnej. W publikacji znajdziemy też rys historyczny gminy Jednorożec, pozwalający czytelnikowi zapoznać się ze specyfiką, historią i dziedzictwem omawianego terenu.

Publikację wyróżnia zarówno objętość – jest to bowiem 380 stron w twardej oprawie – jak i szata graficzna oraz zastosowane rozwiązania. Dzięki umieszczonym mapom z zaznaczoną lokalizacją kapliczek, krzyży i figur na omawianym terenie, czytelnik może samodzielnie odkrywać dziedzictwo kulturowo-historyczne gminy Jednorożec – terenu na pograniczu dawnej kurpiowskiej Puszczy Zielonej oraz obszarów o tradycjach drobnoszlacheckich. Książka pełni więc rolę przewodnika, ale też albumu – znaleźć w niej można mnóstwo kolorowych zdjęć. Każdy z 332 opisanych obiektów został zilustrowany fotografią, w wielu przypadkach odnajdziemy też zdjęcia archiwalne, ukazujące wygląd przydrożnych obiektów sakralnych na przestrzeni lat, a także archiwalne mapy i screeny ze starych filmów, ukazujące wygląd światków w przeszłości. Warto też podkreślić, że autorka dotarła do nigdy nie publikowanych zdjęć wykonanych w czerwcu 1914 r., tuż przed wybuchem I wojny światowej, przez ówczesnego Prezesa Towarzystwa Naukowego Płockiego, Aleksandra Macieszę. Przedstawiają one przydrożne kapliczki i krzyże w Jednorożcu i okolicach. Rok później teren ten z powodu intensywnych działań wojennych został zniszczony niemal w 100%, także opublikowane w książce źródła są nieocenionym materiałem dla badań tego terenu.

Autorka stworzyła własną typologię odnalezionych obiektów, z których trzy podstawowe kategorie: kapliczki, figury i krzyże oznaczone są odpowiednio kolorami: zielonym, żółtym i niebieskim na mapach oraz w postaci pasków na brzegu stron. Pozwoliło to zarówno zauważyć procentowy udział poszczególnych obiektów w całości omawianego tematu, jak i utrwalić prawidłowe postrzeganie opisywanych obiektów jako trzy odrębne kategorie o specyficznych cechach formalnych, charakterystycznych dla każdej grupy. Na podstawie źródeł autorka odtworzyła też lokalizację i wygląd obiektów już nieistniejących.

Warto też zaznaczyć różnorodność źródeł, z jakich korzystała Maria Weronika Kmoch, przygotowując publikację. Wykorzystała zarówno źródła rękopiśmienne, wśród których należy wskazać akta metrykalne parafii z omawianego terenu oraz kroniki i wspomnienia, ale też źródła drukowane: dokumentację urzędową, akta Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej czy prasę. Wiadomości czerpała z samodzielnie prowadzonych badań terenowych oraz przeprowadzanych z mieszkańcami gminy Jednorożec wywiadów, a także ze źródeł ikonograficznych (rysunki, ujęcia z Google Street View oraz fotografie współczesne i archiwalne) oraz kartograficznych. Wykorzystała też dostępne nagrania video oraz literaturę przedmiotu.

Dokładny opis publikacji oraz prezentację zastosowanych rozwiązań 

autorka przedstawiła na swoim blogu „Kurpianka w wielkim świecie”:

http://opowiescistypendialnepooja.blogspot.com/2015/12/napisaam-ksiazke-prezentacja-publikacji.html

Książka została wydana przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Jednorożcu jako efekt projektu Wybrane aspekty dziedzictwa kulturowo-historycznego gminy Jednorożec. Kapliczki i krzyże przydrożne, realizowanego przez autorkę w roku akademickim 2015/2016 w ramach stypendium za wybitne osiągnięcia w różnych sferach działalności edukacyjnej dla szczególnie uzdolnionych studentów zamieszkałych na terenie Powiatu Przasnyskiego. Stypendium to przyznaje Starostwo Powiatowe w Przasnyszu.

Oprócz publikacji, Maria Weronika Kmoch stworzyła też interaktywną mapę przykładów małej architektury sakralnej w gminie Jednorożec, będącą internetową wersją najważniejszego z rozdziałów książki. Można ją znaleźć w Internecie pod adresem: https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=zwjX3MUOCGfM.kqVJRQU4ysLo. Pracę nad projektem można śledzić na fanpage'u projektu na Facebooku: https://www.facebook.com/kapliczkikrzyzeprzydroznegminajednorozec/. Zaznaczmy, że autorka nie planuje zakończenia badań nad tematyką przydrożnych obiektów sakralnych na terenie swojej „małej ojczyzny”, chce nadal odszukiwać kolejne obiekty, uzupełniać opowieści, znajdować nowe źródła.

Maria Weronika Kmoch jest studentką II roku studiów magisterskich w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pochodzi z Jednorożca (pow. przasnyski, woj. mazowieckie), hobbistycznie zajmuje się badaniem historii i utrwalaniem dziedzictwa Kurpiowszczyzny oraz powiatu przasnyskiego. Interesuje się genealogią swojej rodziny. Autorka artykułów w lokalnej prasie i czasopismach naukowych. Aktywna uczestniczka i organizatorka konferencji naukowych, członek Studenckiego Koła Naukowego Historyków UW. Laureatka licznych programów stypendialnych, m.in. Regionalnego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych w województwie mazowieckim (2010–2011) oraz Indeks Start2Star Fundacji Jolanty i Leszka Czarneckich (2011–2016). Laureatka Medalu im. Stanisława Ostroi-Kotkowskiego w kategorii „Debiut”, przyznawanego dla osób zasłużonych dla powiatu przasnyskiego. W roku akademickim 2015/2016 w ramach stypendium za wybitne osiągnięcia w różnych sferach działalności edukacyjnej dla szczególnie uzdolnionych studentów zamieszkałych na terenie Powiatu Przasnyskiego realizuje projekt pt. Stulecie parafii Jednorożec. Przygotowanie monografii naukowej.

Publikacja znajdzie się w regularnej sprzedaży od 18 stycznia 2016 r. 

Można będzie ją nabyć w Gminnej Bibliotece Publicznej w Jednorożcu (ul. Odrodzenia 12) albo zamówić wysyłkowo:

a) u wydawcy: poprzez maila wysłanego na adres wydawcy przez formularz kontaktowy: http://www.biblioteka-jednorozec.pl/index.php/kontakt lub telefonicznie: 29 751 83 72;

b) kontaktując się z autorką: poprzez fanpage projektu: https://www.facebook.com/kapliczkikrzyzeprzydroznegminajednorozec/ lub mailowo (mariakmoch@wp.pl).

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Jednorożcu

http://www.biblioteka-jednorozec.pl/; https://www.facebook.com/jednorozecbiblioteka

ISBN: 978-83-943674-0-4

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 380

"Spotkania z Zabytkami" numer 11-12/2015

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Numer 11-12, 2015, ostatni w tym roku, tradycyjnie poświęcony będzie zabytkom Warszawy. Tym razem tak się składa, że kilka naszych głównych tematów można skojarzyć poprzez osobę Stanisława Augusta Poniatowskiego. Piszemy o Łazienkach Królewskich i „republice marzeń” króla, o królewskich galeriach obrazów oraz rzeźby w Łazienkach. Następnie – o założonej przez niego Szkole Rycerskiej. Wreszcie o kontynuującym jej misję w dużo szerszym wymiarze Uniwersytecie Warszawskim. Uczelnia ta i Politechnika Warszawska świętują w tym roku stulecie odrodzenia swoich tradycji – od 1915 r. funkcjonowały, prowadząc nauczanie w języku polskim.

Przenieśmy się jednak do współczesności: w najnowszym numerze przedstawiamy nowe oblicze odbudowanych warszawskich zabytków, poruszamy temat więźb dachowych warszawskich kościołów i prezentujemy srebra z kolekcji wilanowskiej. Opowiadamy też o wystawach, które gościły ostatnio w Warszawie: „Mistrzowie pastelu”, „Napoleon i sztuka”. To oczywiście nie wszystko – pełny spis treści dostępny tutaj: http://bit.ly/1XsnK02 Zapraszamy do lektury!

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

Publikacje historyczne Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk

Stanisław Mossakowski „Pałac królewski Zygmunta I na Wawelu jako dzieło renesansowe”

Badania nad renesansowym pałacem wawelskim mają już przeszło stuletnią historię. Zapoczątkowane w związku z odzyskaniem budowli zamkowych przez społeczeństwo polskie (1905) - pierwszą wielką monografią zamku autorstwa Stanisława Tomkowicza były przez XX wiek kontynuowane przez historyków, historyków sztuki i konserwatorów podejmujących liczne problemy szczegółowe, które wynikały najczęściej z prowadzonych aktualnie prac przy restauracji zamku. Za syntetyczne podsumowanie kolejnych etapów badań renesansowej rezydencji królewskiej, jakie prowadzono w ubiegłym stuleciu, uznać można zwłaszcza trzy publikacje odpowiedni ustęp w trzecim wydaniu przewodnika po Krakowie Karola Estreichera, partię dotyczącą zamku w Katalogu Zabytków Sztuki - Wawel pod redakcją Jerzego Szablowskiego oraz rozdział w opracowaniu sztuki renesansowej w Polsce Mieczysława Zlata.

Równocześnie w dobie powojennej znacznie rozszerzona została baza źródłowa odnosząca się do renesansowego Wawelu dzięki serii publikacji archiwalnych przede wszystkim ks. Bolesława Przybyszewskiego, a także Olgi Łaszczyńskiej, Józefa Garbacika, Anny i Huberta Wajsów i Marka Ferenca, uzupełniających wcześniejsze, podstawowe wydawnictwo Adama Chmiela (1913). Z kolei realizacja wielkiego programu konserwatorskiego obejmującego całe wzgórze wawelskie, przeprowadzana od początku lat dziewięćdziesiątych pod kierunkiem Jana Ostrowskiego, Andrzeja Fischingera i Marcina Fabiańskiego, z udziałem architektów, archeologów, konserwatorów, historyków i historyków sztuki, ukazała nieznane dotąd aspekty struktury królewskiej rezydencji". Podstawowe znaczenie miało tutaj zwłaszcza rozpoznanie murów dawnych budowli ujawnione po odbiciu tynków elewacji pałacu, zdokumentowane w publikacjach Piotra M. Stępnia. W tym czasie upublicznione zostały także, przedtem praktycznie niedostępne dla historyków sztuki, bogate materiały związane z próbą rekonstrukcji pierwotnego stanu budowli, opracowaną wraz z przeprowadzonymi sondażami archeologicznymi pod koniec XIX wieku przez Tomasza Prylińskiego. Zaistniały zatem przesłanki do podjęcia nowego opracowania szesnastowiecznego pałacu wawelskiego i ukazania jego miejsca w dziejach renesansowej architektury rezydencjonalnej.
(ze wstępu)

Więcej o książce:

http://www.ispan.pl/pl/wydawnictwa/nowosci/stanislaw-mossakowski-15771

Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

ISBN: 978-83-63877-67-5

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 145 + ilustracje

Piotr Lasek, Piotr Sypczuk (red.) „Renovatio et restitutio. 

Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych”

Prezentowany tom podejmuje problematykę ważną i pilną z punktu widzenia opieki nad zabytkami. Zawarte w nim teksty stanowią plon VIII konferencji naukowej "Interdyscyplinarne badania założeń rezydencjonalnych i obronnych", która odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim 2 grudnia 2013 roku. Tematyka sesji skupiona była wokół problemu ochrony zamków, pałaców i ogrodów, jak też ich adaptacji dla potrzeb nowych właścicieli oraz związanymi z tym procesem działaniami. W naszym zamyśle konferencja miała stworzyć przestrzeń porozumienia między środowiskiem naukowym a konserwatorskim, pomóc w doborze najlepszych metod ratowania założeń zagrożonych destrukcją, wreszcie napiętnować praktyki naganne, związane z niszczeniem substancji zabytkowej. Dyskusję zdominował problem granic rekonstrukcji czy też odtwarzania całych budowli lub ich fragmentów, jak też kwestie rewaloryzacji ich otoczenia (parki, ogrody, mała architektura). Zagadnienie zostało ukazane na tle podobnych działań w krajach ościennych, przede wszystkim Niemczech. Stawiano też pytania o formalno-prawny status zrekonstruowanych, "staro-nowych" zabytków, przywołując casus warszawskiego Zamku Królewskiego czy Starego Miasta. Wreszcie uwzględnione zostały problemy, związane z rolą reliktów architektury obronnej (lub też ich braku) w krajobrazie kulturowym danego miejsca.
Żywimy nadzieję, iż przekazane do rąk czytelnika materiały spełnią zamierzenia organizatorów sesji i staną się ważnym głosem w dyskusji nad problemem rewaloryzacji i rekonstrukcji zabytków w Polsce. Jednocześnie pragniemy podziękować wszystkim, którzy swoimi działaniami wsparli powstanie niniejszej publikacji: uczestnikom sesji oraz autorom referatów, Dyrekcji Instytutu Sztuki PAN, kierownikowi Działu Wydawniczego Instytutu, dr Hannie Podgórskiej, mgr Agacie Kozakow, Andrzejowi Stawińskiemu i wielu innym, życzliwym nam osobom. (ze wstępu)

Więcej o książce:

http://www.ispan.pl/pl/wydawnictwa/nowosci/piotr-lasek-i-piotr-sypczuk-red.

Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

ISBN: 978-83-63877-60-6

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 243

„Lista Grundmanna”

Jacek M. Kowalski,  Robert  J. Kudelski, Robert Sulik „Lista Grundmanna”

Tajemnice skarbów Dolnego Śląska

W czasie drugiej wojny światowej Dolny Śląsk był miejscem szczególnym. Właśnie tam, z dala od linii frontu, rozpoczęto budowę największej kwatery Adolfa Hitlera, ulokowano liczne zakłady zbrojeniowe i tajne laboratoria badawcze. Na Dolny Śląsk ewakuowano również ludność cywilną z obszarów zagrożonych alianckimi nalotami i sprowadzono olbrzymią ilość dóbr materialnych. Najcenniejszymi skarbami nie były jednak depozyty bankowe, złoto zrabowane w krajach okupowanych czy surowce niezbędne do prowadzenia wojny, ale dzieła sztuki. Wśród nich znajdowały się setki kolekcji prywatnych i publicznych, dziesiątki tysięcy obrazów, rzeźb, grafik, unikalne dokumenty archiwalne, cenne księgozbiory i numizmaty. Bezpieczne schronienie zapewniły im dolnośląskie pałace, zamki i kościoły, a opiekę nad nimi sprawował prof. Günther Grundmann, regionalny konserwator zabytków, który do dziś uchodzi za postać kontrowersyjną i zagadkową. Dzięki unikalnym dokumentom odnalezionym w niemieckich archiwach powstała

Lista Grundmanna – szczegółowa relacja z akcji zabezpieczania dzieł sztuki na Dolnym Śląsku. Jej przebieg i kulisy tworzenia ponad 100 składnic, w których przechowywano bezcenne skarby kultury, wzbogaca 300 niepowtarzalnych fotografii.

 ---

Jacek M. Kowalski, z wykształcenia archeolog, po latach pracy naukowej w Instytucie Archeologii UW realizuje swoje zainteresowania badawcze j poszukiwawcze w formie hobbystycznej. Pasjonuje się Dolnym Śląskiem jako regionem przenikających się kultur, pełnym zabytków i związanych z nimi tajemnic. Ściśle współpracował z TVP i Discovery Historia przy produkcji filmów o tematyce ukrytych skarbów. Współautor popularnych książek: Tajemnica Riese (2 wydania), Lubiąż. Na tropach wojennych tajemnic, Złoto generałów. Polskie służby specjalne na tropach skarbów III Rzeszy i Wojenne sekrety Lubiąża.

Dr Robert J. Kudelski, badacz i autor licznych publikacji poświęconych eksploracji oraz stratom wojennym w zakresie dóbr materialnych i zbiorów sztuki. Współautor książek: Tajemnica Riese. Na tropach największej kwatery Hitlera (2002, 2009 – wydanie II), Lubiąż. Na tropach wojennych tajemnic (2003), Złoto generałów. Służby specjalne PRL na tropie skarbów III Rzeszy (2005, 2009 wydanie II) i Wojenne sekrety Lubiąża (2010). Autor książek: Tajemnice nazistowskiej grabieży polskich zbiorów sztuki (2004), Zaginiony konwój SS (2007), Merkers – skarbiec III Rzeszy (2011), Zrabowane skarby (2012), Zaginiony Rafael (2014). Twórca serwisu eksplorator.com

Robert Sulik, politolog od ponad 20 lat fotografujący i dokumentujący historię zabytkowych nieruchomości Dolnego Śląska – przede wszystkim dworów, pałaców i zamków należących do przedstawicieli lokalnej arystokracji. Powstająca w ten sposób kolekcja liczy ponad 700 obiektów – część ze sfotografowanych nieruchomości dziś już nie istnieje, co czyni tworzony zbiór jeszcze bardziej unikalnym. Efekty swojej pracy prezentuje w serwisie internetowym slaskiezamki.pl.

Źródło:

http://www.genczelewska.pl/ksiazki/lista-grundmanna

Materiały prasowe:
http://www.genczelewska.pl/images/listag/prasa.pdf

Wydawnictwo Melanż na Facebooku:
https://www.facebook.com/Wydawnictwo-Melan%C5%BC-417402808306945/

Wydawca: Melanż

ISBN: 978-83-64378-21-8

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 608, ponad 300 zdjęć

Świętokrzyskie regionalia (cz. 5)

Halina Maria Machul „Ariańskim szlakiem po ziemi kieleckiej”

Pierwsza książka, przewodnik-album, w nowej serii prezentującej piękno i walory poznawczo-turystyczne ziemi kieleckiej. Dużym walorem przewodnika są zdjęcia równoprawne z tekstem. Autorka opisuje ginący świat materialnych śladów po braciach polskich.

Źródło:

http://www.egros.pl/arianskim-szlakiem-po-ziemi-kieleckiej.html

Wydawca: Agencja Wydawnicza „Egros”

ISBN: 978-83-89986-58-0

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 144

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2015

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

- greckie i rzymskie inspiracje w Arkadii Heleny Radziwiłłowej (stąd piękny łuk na okładce numeru);
- zabytkowa barka Fundacji Otwartego Muzeum Techniki;
- dawne żelazka oraz metalowa galanteria;
- nieco zaduszkowy temat – portrety pośmiertne;
- muzea secesji;
- piękne woluminy z biblioteki dawnych szkół w Krzemieńcu;
- Cerkiew Matki Bożej Opiekuńczej w Puchłach;
- Rajd Grunwaldzki, czyli harcerze „ożywiają zabytki”;
- order św. Stanisława, w nawiązaniu do trwającej wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu;
- zabytkowe krzesła i fotele.

Szczegółowy spis treści:

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/49/

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Cmentarze na Żmudzi”

Jan Skłodowski "Cmentarze na Żmudzi. Polskie ślady przeszłości obojga narodów"

Dawne żmudzkie cmentarze stanowią, dzięki swej jednolitości historyczno-cywilizacyjnej, zwartą zabytkową przestrzeń kulturową, z tego więc powodu mogą być traktowane jako szeroko rozumiany zespół zabytkowy. Wpisują się one w krąg wspólnego dziedzictwa dwóch narodów- litewskiego i polskiego, które drogą wielowiekowego związku, dzięki aktowi unii lubelskiej, utworzyły Rzeczpospolitą Obojga Narodów - łączącą ziemie Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie postanowieniem Konstytucji 3 maja - wspólne państwo, trwające - choć nie de jure, ale de facto - także przez lata rozbiorowej niewoli. Na niektórych tamtejszych cmentarzach do dziś napotkać można nawet bezwzględną przewagę nagrobków z polskojęzycznymi inskrypcjami. 

Fot. Kaplica grobowa Nałęcz-Gorskich na cmentarzu przy starym kościele w Szawkianach 

– widok dawny. Źródło: „Cmentarze na Żmudzi”, s.168

Na wielu liczne nagrobki takowe inskrypcje posiadają, ale są takie, gdzie zaledwie kilka polskich nagrobków pośród litewskiego „żywiołu” można odnaleźć. Spotkane tam pomniki nagrobne prezentują bardzo różne walory artystyczne i rzemieślnicze, niemniej stanową trwały ślad kultury materialnej i duchowej pokoleń żyjących na tamtej ziemi, a podległych formule: gente lithuanus natione polonus. Przesłaniem niniejszego albumu jest nie tylko przedstawienie w obrazie i słowie polskich śladów zachowanych na żmudzkich cmentarzach. Jest to także zaproszenie na mało dziś znany, a w zasadzie szerzej zupełnie nierozpoznany szlak historyczny. Jego badacze i miłośnicy napotkają tu wiele znaków obecnie prawie zapomnianych, ale ważnych i nadal mogących służy za drogowskazy ku jednoczącym wartościom uniwersalnym. (z okładki książki)

 Wydawca: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Departament Dziedzictwa Kulturowego

ISBN: 978-8362622-26-9

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 414

Źródło:

http://www.mkidn.gov.pl/

Audycja radiowa:

http://www.polskieradio.pl/8/3669/Artykul/1285523,Cmentarze-na-Zmudzi-wedrowka-po-kresowych-nekropoliach

Więcej o publikacji:

http://l24.lt/pl/kultura-pl/item/33225-prezentacja-monografii-polskie-slady-obojga-narodow-na-zmudzi

Popielów w literaturze

„Kapliczki i krzyże przydrożne gminy Popielów”

Książka wyróżniona w konkursie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu 

„Dobre pomysły – jak to się robi u nas”:

http://popielow.pl/1279/wyroznienie-dla-biblioteki-publicznej-w-popielowie.html

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Popielowie

Popielów 2012

Więcej o książce:

http://swierkle.pl/658/8906/ksiazka-o-kapliczkach.html

Karol Nerlich „Kronika Popielowa”

Autorem "Kroniki Popielowa" z 1885 r. napisanej niemieckim gotykiem jest ksiądz Karol Nerlich, który w latach 1884-1895 był proboszczem w Popielowie i budowniczym obecnego Kościoła Parafialnego.

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Popielowie

Popielów 2008

Więcej o książce:

http://popielow.pl/256/kronika-popielowa-chronik-von-poppelau.html

Paul Sopalla „Dąb Klara. Opowieści starego dębu”

Opowiadanie w formie wspomnień nauczyciela szkolnego z Popielowa dotyczące historii lokalnej mikroregionu, koncentrujące się wokół starego dębu Klara, który stoi w pobliżu tej miejscowości do dziś. Opowiadania napisane i wydane w latach 1926-1928 w języku niemieckim zostały w 2014 roku Nakładem Gminnej Biblioteki Publicznej w Popielowie przetłumaczone na język polski i wydane w języku oryginału i po polsku w ramach zachowania tradycji i dziedzictwa kulturowego w społecznej pamięci regionu.

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Popielowie

Popielów 2014

Źródło:

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/255113/dab-klara-opowiesci-starego-debu-klaras-ruh-erzahlungen-einer-alten-eiche

Tajemnice zamków, dworów i pałaców (cz. 1)

Radosław Herman „Zamek w Ełku. Tajemnice wydobyte z przeszłości”

Książka, powstała na podstawie najnowszych wyników badań archeologicznych i architektonicznych przeprowadzonych w latach 2011-2014, przedstawia historię zamku krzyżackiego w Ełku. W publikacji znajdziecie Państwo wiele interesujących wątków, jak i tajemnic, jakie towarzyszyły temu miejscu. Autor wykorzystał wiele aktualnych i archiwalnych fotografii dokumentujących zamek, Wyspę Zamkową oraz ich otoczenie. Ponadto w publikacji znaleźć można rysunkowe rekonstrukcje zamku i zabudowy wyspy zamkowej wykonane na podstawie aktualnych wyników badań.

Publikację „Zamek w Ełku. Tajemnice wydobyte z przeszłości” można zakupić w ełckich księgarniach oraz na Ełckiej Kolei Wąskotorowej, ul. Wąski Tor 1.

Źródło:

http://www.mhe-elk.pl/?zamek-w-elku-tajemnice-wydobyte-z-przeszlosci,273

Wydawca: Muzeum Historyczne w Ełku

Ełk - Łódź 2015

Grażyna Adamska „Dwór w Żółwinie i jego tajemnice”

Ze wstępu: Autorka zafascynowana historią miejsca związanego z jej dzieciństwem przez lata zbierała materiały dotyczące rodzin właścicieli dworu w Żółwinie. Książka oparta jest na źródłach historycznych i beletrystycznych oraz informacjach uzyskanych w czasie osobistych spotkań ze świadkami historii.

Źródło:

http://www.brwinow.pl/index.php/o-brwinowie/publikacje-zwiazane-z-gmina-brwinow

Wydawca: Gmina Brwinów

Brwinów 2009

Elżbieta Malita „Monografia pałacu w Jelczu-Laskowicach”

Monografia pałacu w Jelczu-Laskowicach to 134 stron wydanych w twardej oprawie. Publikacja opisuje ród von Saurma, czyli ówczesnych właścicieli ziemi jelczańsko-laskowickiej i historię pałacu oraz jego powojenny los. - Książka to wynik moich trzyletnich badań. W monografii skupiłam się na historii, analizie architektonicznej i skonfrontowaniu lasko-wickiego pałacu z innymi XIX-wiecznymi rezydencjami śląskimi - pisze autorka książki Elżbieta Malita. Dodaje, że archiwa Saurmów to jeden z największych rodzinnych zbiorów w dolnośląskich archiwach. Uważa, że materiał ten jest najcenniejszym źródłem historycznym dla dziejów ziemi jelczańsko-laskowickiej. 

Wydawca: Gmina Jelcz-Laskowice

Jelcz-Laskowice 2013

Więcej o książce:

http://jelczlaskowice.naszemiasto.pl/artykul/monografia-palacu-w-jelczu-laskowicach-juz-jest,2077916,art,t,id,tm.html

„Cmentarz Bernardyński w Wilnie 1810-2010”

„Cmentarz Bernardyński w Wilnie 1810-2010”

Cmentarz Bernardyński w Wilnie jest jedną z najsłynniejszych i najpiękniejszych litewskich nekropolii. W październiku 2010 r. minęło 200 lat od chwili jego założenia na Zarzeczu między ulicami Połocką (Polocko] i Żwirową (Žvirgždyno) na prawym brzegu Wilenki z inicjatywy niemieckiej kongregacji rzymskokatolickiej im. św. Marcina przy kościele św. Anny.

Edycja prezentuje szczegółową analizę historii cmentarza, zwyczaje i tradycje pogrzebowe mieszczan. Podany jest również opis niezwykle cennego i rzadkiego zdobnictwa budowli sakralnych i inskrypcji nagrobnych z okresu trzeciej dekady XIX w. na Litwie. Autorzy w oparciu o szereg źródeł po raz pierwszy podają szczegółową listę osób pochowanych na cmentarzu Bernardyńskim, podsumowują doświadczenie renowacji cmentarza. Wydanie dopełniają lista odnowionych pomników nagrobnych oraz życiorysy wybitnych osobistości krajowych i wilnian.

Książka będzie pomocna osobom interesującym się przebogatą historią Wilna, życiem kulturalnym i społecznym wielonarodowościowego miasta. (z książki)

Fot. 1. Kaplica cmentarna. Ok. 1930 r. Fot. J. Bułhak. LMAVB RS, 

źródło: „Cmentarz Bernardyński w Wilnie 1810-2010”, s. 173.

Fot. 2. Grób Karola Dmiszewicza (1861-1896). Ok. 1900 r. Fot. S. Fleury. LNM, 

źródło: „Cmentarz Bernardyński w Wilnie 1810-2010”, s. 144.

Książka ukazała się w językach litewskim i polskim w nakładzie 1000 egzemplarzy w każdym języku.

---

Organizatorzy projektu:

Fundacja Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza

Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

Wydawca: Versus aureus

ISBN: 978-9955-34-406-3

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 776

Więcej o książce:

http://www.radaopwim.gov.pl/article_details/1050/maja-wilno-litwa/

oraz:

http://dzieje.pl/ksiazka/cmentarz-bernardynski-w-wilnie-1810-2010

Szlakiem przydrożnych kapliczek (cz. 3)

Kapliczki i krzyże przydrożne są od wieków świadectwem religijności i przywiązania do tradycji mieszkańców ziem polskich. Budowane z kamienia, metalu lub drewna obiekty, częstokroć oryginalne w swej formie są niestety narażone na działanie warunków atmosferycznych. Deszcz, śnieg, wiatr i słońce sprawiają, że rzeźbione Madonny, Nepomuceny, Floriany oraz drewniane krzyże z roku na rok przechylają się i coraz trudniej odczytać wyryte na nich przed dziesiątkami lub setkami lat inskrypcje.

Na szczęście wiele organizacji i samorządów lokalnych dba o to aby zabezpieczyć znajdujące się na ich terenach obiekty małej architektury sakralnej przed niszczącym działaniem czasu. Władze lokalne zlecają opracowanie albumów lub innych publikacji dokumentujących dzieje obiektów będących symbolami wiary naszych przodków, dzięki temu te z kapliczek, których nie uda się uchronić zostaną ocalone od zapomnienia.

W ostatnich latach ukazało się kilkadziesiąt takich wydawnictw. Wiele trafiło już na półki ZAPOMNIANEJ BIBLOTEKI.[1]  Oto kolejne z nich:

„Kapliczki i krzyże przydrożne gminy Popielów”

Książka wyróżniona w konkursie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu 

„Dobre pomysły – jak to się robi u nas”:

http://popielow.pl/1279/wyroznienie-dla-biblioteki-publicznej-w-popielowie.html

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Popielowie

Popielów 2012

Więcej o książce:

http://swierkle.pl/658/8906/ksiazka-o-kapliczkach.html

"Skarby sakralne Gminy Spytkowice i Doliny Karpia"

(Album, mapa oraz zestaw pocztówek)

Wydawca: Drukarnia i Wydawnictwo „Grafikon” 

na zlecenie Gminnej Biblioteki Publicznej w Spytkowicach

Spytkowice 2015

Więcej o wydawnictwach:

http://powiatlive.pl/spytkowice/13096-skarby-sakralne-gminy-spytkowice

---

[1] http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2015/07/szlakiem-przydroznych-kapliczek-cz-1.html  i http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2015/08/szlakiem-przydroznych-kapliczek-cz-2.html

"Spotkania z Zabytkami" numer 7-8/2015

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Wakacyjny numer 7-8, 2015 „Spotkań z Zabytkami” przygotowaliśmy ze szczególnym uwzględnieniem charakteru edukacyjnego miesięcznika. Piszemy m.in. o uwrażliwianiu młodzieży na dziedzictwo kulturowe w jej najbliższym otoczeniu i o dbałości o domowe archiwa. Tematem przewodnim numeru jest natomiast „Utracone dziedzictwo” – hasło zbliżających się Europejskich Dni Dziedzictwa 2015. Z zagadnieniem tym wiążą się m.in. teksty o zabezpieczaniu dóbr kultury przez mieszkańców Warszawy podczas drugiej wojny światowej oraz o dobrach niestety wówczas utraconych (stąd na okładce tak nam wszystkim dobrze znany – lecz jedynie z reprodukcji – „Portret Młodzieńca” Rafaela). Jednak straty zabytków wiążą się nie tylko z wojną, o czym można się przekonać podczas lektury artykułu o zniszczonym przez pożar schronisku im. Bronisława Czecha na Starej Polanie w Karkonoszach. W dziale „Spotkania na Wschodzie” została omówiona wieś Hodów na Ukrainie i jej zabytki sakralne. Po naszej stronie granicy natomiast przyjrzeliśmy się m.in. Staromieściu w województwie śląskim, spichlerzowi „Błękitny Baranek” w Gdańsku i zespołowi dawnej kopalni „Julia” w Wałbrzychu (wyróżnionemu w tym roku tytułem „Zabytek zadbany”). W dziale „Z wizytą w muzeum” przybliżamy wystawy „Dwa oblicza smoka”, „Od manufaktury magnackiej do przemysłu. Ceramika ćmielowska w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach”, „Niech żyje sztuka! Kolekcja Feliksa Jasieńskiego. Grafika francuska od impresjonizmu do Art Nouveau”, „Metamorfozy Zamku Książ”, a także Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach.

Szczegółowy spis treści:

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/48/ 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

Szlakiem przydrożnych kapliczek (cz. 2)

Kapliczki i krzyże przydrożne są od wieków świadectwem religijności i przywiązania do tradycji mieszkańców ziem polskich. Budowane z kamienia, metalu lub drewna obiekty, częstokroć oryginalne w swej formie są niestety narażone na działanie warunków atmosferycznych. Deszcz, śnieg, wiatr i słońce sprawiają, że rzeźbione Madonny, Nepomuceny, Floriany oraz drewniane krzyże z roku na rok przechylają się i coraz trudniej odczytać wyryte na nich przed dziesiątkami lub setkami lat inskrypcje.

Na szczęście wiele organizacji i samorządów lokalnych dba o to aby zabezpieczyć znajdujące się na ich terenach obiekty małej architektury sakralnej przed niszczącym działaniem czasu. Władze lokalne zlecają opracowanie albumów lub innych publikacji dokumentujących dzieje obiektów będących symbolami wiary naszych przodków, dzięki temu te z kapliczek, których nie uda się uchronić zostaną ocalone od zapomnienia.

W ostatnich latach ukazało się kilkadziesiąt takich wydawnictw. Wiele trafiło już na półki ZAPOMNIANEJ BIBLOTEKI.[1]  Oto kolejne z nich:

Zbigniew Trześniowski „Boże latarnie. Kapliczki i krzyże w Łańcucie i okolicy”

Książka ma na celu przekazanie informacji o świątkach, kapliczkach oraz krzyżach przydrożnych na terenie Łańcuta oraz jego najbliższych okolic w minionych czasach, do końca XX wieku. Zebrane materiały, które pochodzą głównie z wywiadów spisanych na podstawie przekazów starszych ludzi, ale też z archiwów, w tym ksiąg parafialnych, zostały pogrupowane i zebrane w trzech głównych częściach. Każda z nich przywołuje kapliczki i inne świątki. Pierwsza część zawiera materiał poświęcony krzyżom i świątkom z terenu miasta Łańcuta (np. Kąty, Przedmieście, Grabskie, Podzwierzyniec). Druga część to opis krzyży i kapliczek z ternu gminy Łańcut (np. Albigowa, Głuchów, Cierpisz, Handzlówka, Kosina, Kraczkowa, Sonina, Wysoka Łańcucka). Trzecia, ostatnia, poświęcona jest świątkom z niektórych miejscowości powiatu łańcuckiego (np. Dębina, Krzemienica, Wola Mała, Wola Dalsza). Teksty zostały wzbogacone o liczny materiał fotograficzny (ponad 630 zdjęć) pochodzący z prywatnych zbiorów autora, w tym zdjęcia archiwalne, a także fotografie Grzegorza Kuźniara.

Publikacja Zbigniewa Trześniowskiego to doskonała lektura nie tylko dla ludzi, którzy pamiętają dawniejsze czasy, ale także dla młodszych, którzy mają w ten sposób okazję, aby poznać historię historie kapliczek i innych świątków z terenu swojej miejscowości. To zarówno obiekty zabytkowe, stare, a więc cenne, jak i nowe, równie wartościowe, a wszystkie wykonane ludzką ręką, jedynie cel przyświecał im inny.

Wydawca: Wydawnictwo Edytorial

Rzeszów 2014

Więcej o książce:

http://www.edytorial.com/index.php?option=com_jshopping&controller=product&task=view&category_id=1&product_id=9&Itemid=105

Halina Czarny 

"Krzyże, figury i kapliczki przydrożne w Gminie Nowe Miasto nad Wartą"

Wydawca: Biblioteka Publiczna Gminy Nowe Miasto nad Wartą

Nowe Miasto nad Wartą 2013

Więcej o książce:

http://biblioteka-nowemiasto.pl/?page_id=164

„Ocalić od zapomnienia. Kapliczki i krzyże przydrożne w Gminie Lubartów”

Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna w Lubartowie

Lubartów 2013

Więcej o książce:

http://mbp.lubartow.e-bp.eu/ini.php?str=tabelka&dol=0&gora=0&przod=0&wstecz=0&katalog=3&indeks=3&opis_ile=10&opis=1&sgf=&sgf2=&snf=&szukaj=Lubart%F3w%20(woj.%20lubelskie%20;%20okr%EAg)%20-%20sztuka

"Kapliczki, modlitwy zdrożone, żniwne, ludowe"

Wydawca: Stowarzyszenie Animatorów Nauki, Kultury i Sztuki „Dziedzictwo”

Żyrardów 2013

Więcej o albumie:

http://stowarzyszeniedziedzictwo.pl/klatka/wydawnictwa/galeria_kapliczki/gallery.html

 „Nasze dziedzictwo. Dziedzictwo historyczno-kulturowe gmin Milejów i Mełgiew”

Lokalna Grupa Działania Fundacja Nasza Nadzieja

Świdnik 2013

Więcej o książce:

http://naszanadzieja.pl/lokalna-grupa-dzialania/nowa-publikacja-nasze-dziedzictwo.html

---

[1] http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2015/07/szlakiem-przydroznych-kapliczek-cz-1.html

Szlakiem przydrożnych kapliczek (cz. 1)

Kapliczki i krzyże przydrożne są od wieków świadectwem religijności i przywiązania do tradycji mieszkańców ziem polskich. Budowane z kamienia, metalu lub drewna obiekty, częstokroć oryginalne w swej formie są niestety narażone na działanie warunków atmosferycznych. Deszcz, śnieg, wiatr i słońce sprawiają, że rzeźbione Madonny, Nepomuceny, Floriany oraz drewniane krzyże z roku na rok przechylają się i coraz trudniej odczytać wyryte na nich przed dziesiątkami lub setkami lat inskrypcje.

Na szczęście wiele organizacji i samorządów lokalnych dba o to aby zabezpieczyć znajdujące się na ich terenach obiekty małej architektury sakralnej przed niszczącym działaniem czasu. Władze lokalne zlecają opracowanie albumów lub innych publikacji dokumentujących dzieje obiektów będących symbolami wiary naszych przodków, dzięki temu te z kapliczek, których nie uda się uchronić zostaną ocalone od zapomnienia. 

W ostatnich latach ukazało się kilkadziesiąt takich wydawnictw. Wiele trafiło już na półki ZAPOMNIANEJ BIBLOTEKI.  Oto niektóre z nich:

Łukasz Babula „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne Gminy Iłża”

Wydawca: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Iłży

Iłża 2014 r.

Więcej o książce:

http://www.ilza.com.pl/ilza_com,79,aktualnosci,4,1636,kapliczkifiguryikrzyeprzydronegminyianowaksikaonaszymregionie,0

Andrzej Cebula „Figury, krzyże i kapliczki w gminie Samborzec”

Wydawca: Gminne Centrum Kultury Sportu i Rekreacji w Samborcu,

Wydawnictwo Armoryka

Sandomierz 2012

Więcej o książce:

http://www.echodnia.eu/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130228/KULTURA07/130228866

Mariusz Piotrowski „Z wysokości spogląda Pan. 

Krzyże i kapliczki nadnarwiańskiej gminy Choroszcz”

Wydawca: Miejsko Gminne Centrum Kultury w Choroszczy, Urząd miejski w Choroszczy

Choroszcz, Białystok 2013

Więcej o albumie:

http://www.choroszcz.pl/artykul/2752,z-wysokosci-spoglada-pan-krzyze-i-kapliczki-nadnarwianskiej-gminy-choroszcz-wernisaz-wystawy-oraz-promocja-albumu.html

„Kartki z historii gminy Rzeczniów. Tradycje i współczesność”

Wydawca: P.P.W. ASGRAF na zlecenie Stowarzyszenia Tworzyć Edukować Rozwijać

Partnerzy projektu: Gminna i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Rzeczniowie

Urząd Gminy w Rzeczniowie

Rzeczniów 2013

Więcej o książce:

http://www.rzeczniow.naszabiblioteka.com/news/undefinedkartki-z-historii-gminy-rzeczniow-tradycje-i-wspoczesno-undefined-promocja-w-bibliotece

Małgorzata Skowrońska „Architektura drewniana Gminy Czarny Dunajec”

Publikacja zrealizowana przez Gminę Czarny Dunajec 

w ramach małych projektów działanie  413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju ” 

objętego PROW na lata 2007-2013”

Wydawca: Artcards

Czarny Dunajec, Chochołów 2014

Więcej o albumie:

http://www.czarny-dunajec.pl/468/architektura_drewniana_gminy_czarny_dunajecpublikacja

„Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”

Katarzyna Majgier „Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic”

Rodzice dwunastoletniej Magdy wygrywają w grze losowej olbrzymią sumę pieniędzy. Sytuacja życiowa mieszkającej w bloku, zwyczajnej dotąd rodziny zmienia się z dnia na dzień. Państwo Czereśniakowie postanawiają nabyć stary pałac położony w miejscowości Niewiadomice. Niezbyt zadowolona z przeprowadzki dziewczynka zaczyna z czasem fascynować się dziejami pałacu. Z tajemniczą budowlą związana jest legenda o duchu ostatniej właścicielki, którego rzekomo spotkało kilkunastu okolicznych mieszkańców. Pani Niewiadomska zaginęła wkrótce po rozpoczęciu II wojny światowej. Według opowieści została zabita przez Niemców, którzy później podpalili pałac. Jej ciało nigdy nie zostało jednak odnalezione.

Magda poznaje mieszkającego nieopodal rówieśnika - Wiktora. Chłopiec od dawna interesuje się historią pałacu, marzy nawet, że kiedy zostanie bogaty będzie mógł w nim zamieszkać. Z niechęcią patrzy na zmiany w wystroju rezydencji dokonywane przez pozbawionych gustu nowych właścicieli. Mili i sympatyczni bohaterowie zaprzyjaźniają się i razem postanawiają odkryć jaką zagadkę skrywają mury wiekowego zabytku. Nie będę oczywiście zdradzał zakończenia powieści, ale chyba warto napisać, że autorka zeszła z drogi utartych schematów i czytelników, którzy spodziewają się w finale odnalezienia kufra wypełnionego kosztownościami czeka duża niespodzianka.

Katarzynie Majgier udało się stworzyć wciągającą książkę przygodową. Autorka unikając moralizowania zwróciła uwagę młodych czytelników na wiele poważniejszych tematów: miłość do historii, szacunek dla starszych czy konsekwencje dokonywania nieprzemyślanych wyborów. W krzywym zwierciadle, z humorem, przedstawiła także przeobrażenia jakie nastąpiły w życiu (i psychice) rodziny Czereśniaków po niespodziewanej zmianie statusu materialnego.

Powieść „Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic” została zgłoszona do drugiej edycji konkursu na Najlepszą Samochodzikową Książkę 2014 roku. W konkursie zajęła drugie miejsce. Kapituła Konkursu postanowiła uhonorować także powieść wyróżnieniem za krzewienie pasji historycznej oraz popularyzację zainteresowania zabytkami wśród młodych czytelników.[1] Nie są to pierwsze i jedyne wyróżnienia dla „Ducha z Niewiadomic.” Powieść została także nominowana do nagrody IBBY w kategorii "Książka roku."[2] Czytelnicy oraz autorka zapewne polubili bohaterów, gdyż po wakacjach pojawi się kolejny tom przygód Magdy i Wiktora, a Katarzyna Majgier jeszcze w tym roku rozpocznie pracę nad tomem trzecim.[3] Polecam.

Wydawnictwo: Nasza Księgarnia

ISBN: 978-83-10-12601-6
Rok wydania: 2014
Liczba stron: 270

---

[1] O powieści Katarzyny Magier możecie podyskutować na Forum Miłośników Pana Samochodzika: http://pansamochodzik.net.pl/viewtopic.php?t=3311 Zapraszam.

[2] http://katarzynamajgier.blogspot.com/p/bibliografia.html

[3] http://katarzynamajgier.blogspot.com/2015/04/nowe-tajemnice-starego-paacu.html#more