Stanisław Mossakowski „Pałac królewski Zygmunta I na Wawelu
jako dzieło renesansowe”
Badania nad renesansowym pałacem
wawelskim mają już przeszło stuletnią historię. Zapoczątkowane w związku z
odzyskaniem budowli zamkowych przez społeczeństwo polskie (1905) - pierwszą
wielką monografią zamku autorstwa Stanisława Tomkowicza były przez XX wiek
kontynuowane przez historyków, historyków sztuki i konserwatorów podejmujących
liczne problemy szczegółowe, które wynikały najczęściej z prowadzonych
aktualnie prac przy restauracji zamku. Za syntetyczne podsumowanie kolejnych
etapów badań renesansowej rezydencji królewskiej, jakie prowadzono w ubiegłym
stuleciu, uznać można zwłaszcza trzy publikacje odpowiedni ustęp w trzecim
wydaniu przewodnika po Krakowie Karola Estreichera, partię dotyczącą zamku w
Katalogu Zabytków Sztuki - Wawel pod redakcją Jerzego Szablowskiego oraz
rozdział w opracowaniu sztuki renesansowej w Polsce Mieczysława Zlata.
Równocześnie w dobie powojennej znacznie rozszerzona została baza źródłowa odnosząca się do renesansowego Wawelu dzięki serii publikacji archiwalnych przede wszystkim ks. Bolesława Przybyszewskiego, a także Olgi Łaszczyńskiej, Józefa Garbacika, Anny i Huberta Wajsów i Marka Ferenca, uzupełniających wcześniejsze, podstawowe wydawnictwo Adama Chmiela (1913). Z kolei realizacja wielkiego programu konserwatorskiego obejmującego całe wzgórze wawelskie, przeprowadzana od początku lat dziewięćdziesiątych pod kierunkiem Jana Ostrowskiego, Andrzeja Fischingera i Marcina Fabiańskiego, z udziałem architektów, archeologów, konserwatorów, historyków i historyków sztuki, ukazała nieznane dotąd aspekty struktury królewskiej rezydencji". Podstawowe znaczenie miało tutaj zwłaszcza rozpoznanie murów dawnych budowli ujawnione po odbiciu tynków elewacji pałacu, zdokumentowane w publikacjach Piotra M. Stępnia. W tym czasie upublicznione zostały także, przedtem praktycznie niedostępne dla historyków sztuki, bogate materiały związane z próbą rekonstrukcji pierwotnego stanu budowli, opracowaną wraz z przeprowadzonymi sondażami archeologicznymi pod koniec XIX wieku przez Tomasza Prylińskiego. Zaistniały zatem przesłanki do podjęcia nowego opracowania szesnastowiecznego pałacu wawelskiego i ukazania jego miejsca w dziejach renesansowej architektury rezydencjonalnej.
(ze wstępu)
Więcej o książce:
Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk
ISBN: 978-83-63877-67-5
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 145 + ilustracje
Piotr Lasek, Piotr Sypczuk (red.)
„Renovatio et restitutio.
Materiały do badań i ochrony założeń
rezydencjonalnych i obronnych”
Prezentowany tom podejmuje
problematykę ważną i pilną z punktu widzenia opieki nad zabytkami. Zawarte w
nim teksty stanowią plon VIII konferencji naukowej "Interdyscyplinarne
badania założeń rezydencjonalnych i obronnych", która odbyła się na
Uniwersytecie Warszawskim 2 grudnia 2013 roku. Tematyka sesji skupiona była
wokół problemu ochrony zamków, pałaców i ogrodów, jak też ich adaptacji dla
potrzeb nowych właścicieli oraz związanymi z tym procesem działaniami. W naszym
zamyśle konferencja miała stworzyć przestrzeń porozumienia między środowiskiem
naukowym a konserwatorskim, pomóc w doborze najlepszych metod ratowania założeń
zagrożonych destrukcją, wreszcie napiętnować praktyki naganne, związane z
niszczeniem substancji zabytkowej. Dyskusję zdominował problem granic
rekonstrukcji czy też odtwarzania całych budowli lub ich fragmentów, jak też
kwestie rewaloryzacji ich otoczenia (parki, ogrody, mała architektura).
Zagadnienie zostało ukazane na tle podobnych działań w krajach ościennych,
przede wszystkim Niemczech. Stawiano też pytania o formalno-prawny status
zrekonstruowanych, "staro-nowych" zabytków, przywołując casus
warszawskiego Zamku Królewskiego czy Starego Miasta. Wreszcie uwzględnione
zostały problemy, związane z rolą reliktów architektury obronnej (lub też ich
braku) w krajobrazie kulturowym danego miejsca.
Żywimy nadzieję, iż przekazane do rąk czytelnika materiały spełnią zamierzenia organizatorów sesji i staną się ważnym głosem w dyskusji nad problemem rewaloryzacji i rekonstrukcji zabytków w Polsce. Jednocześnie pragniemy podziękować wszystkim, którzy swoimi działaniami wsparli powstanie niniejszej publikacji: uczestnikom sesji oraz autorom referatów, Dyrekcji Instytutu Sztuki PAN, kierownikowi Działu Wydawniczego Instytutu, dr Hannie Podgórskiej, mgr Agacie Kozakow, Andrzejowi Stawińskiemu i wielu innym, życzliwym nam osobom. (ze wstępu)
Żywimy nadzieję, iż przekazane do rąk czytelnika materiały spełnią zamierzenia organizatorów sesji i staną się ważnym głosem w dyskusji nad problemem rewaloryzacji i rekonstrukcji zabytków w Polsce. Jednocześnie pragniemy podziękować wszystkim, którzy swoimi działaniami wsparli powstanie niniejszej publikacji: uczestnikom sesji oraz autorom referatów, Dyrekcji Instytutu Sztuki PAN, kierownikowi Działu Wydawniczego Instytutu, dr Hannie Podgórskiej, mgr Agacie Kozakow, Andrzejowi Stawińskiemu i wielu innym, życzliwym nam osobom. (ze wstępu)
Więcej o książce:
Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk
ISBN: 978-83-63877-60-6
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 243
