„Krakowskie tramwaje na kartkach pocztowych”

Jacek Kołodziej „Krakowskie tramwaje na kartkach pocztowych”

Historia kartki pocztowej sięga końca lat 60-tych XIX stulecia. Jako forma korespondencji widokówka narodziła się w Austrii i Niemczech. Pierwsze pocztówki z widokami Krakowa pojawiły się ok. 1892 r. W albumie Jacka Kołodzieja na ponad stu stronach znajdziemy 165 reprodukcji pocztówek pochodzących ze zbiorów kilkunastu kolekcjonerów oraz Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. Niemal każda z nich z nich przedstawia poruszające się ulicami miasta tramwaje.

Najstarsze widokówki, których reprodukcje zamieszczono w niniejszym wydawnictwie pochodzą z przełomu XIX i XX w. Znajdziemy tu także karty pocztowe z lat dwudziestych i trzydziestych, okresu II wojny światowej, lat PRL-u oraz czasów współczesnych. Jacek Kołodziej w swej publikacji poświecił również wiele miejsca na przedstawienie historii komunikacji publicznej w mieście. Szczególny nacisk położył oczywiście na rozwój linii tramwajowych w podwawelskim grodzie.

Fot. 1. Zwężenie obok kościoła św. Idziego około 1915 roku, 

źródło: „Krakowskie tramwaje na kartkach pocztowych,” s. 47.

Wędrówkę śladem historii tramwajów krakowskich rozpoczynamy na Rynku Głównym, gdzie już w 1882 r. położono szyny pierwszej linii tramwajowej łączącej Most Podgórski z Dworcem Kolejowym. Na początku XX wieku krakowskie linie tramwajowe zostały zelektryfikowane. Rynek krakowski pożegnał się torami w latach 1962-64, choć tramwaje przestały jeździć obok Sukiennic i Kościoła Mariackiego już w 1952 r. Mijamy Bramę Floriańską, Barbakan i Dworzec Kolejowy. Następne strony albumu przenoszą nas na ulice Basztową, Szewską, Piłsudskiego, Grodzką, Stradomską, Sławkowską, Długą, Karmelicką, Zwierzyniecką, Dietla, Wielicką i Aleję 3 Maja. Zaglądamy na Plac Wszystkich Świętych, Plac Inwalidów, Plac Wolnica i Rynek Podgórski. Nie zapomniał autor także o krakowskich mostach, po których przejeżdżały tramwaje już od 1913 r. Ostatnim przystankiem na trasie wycieczki po historii Krakowa zapisanej na kartkach pocztowych jest Plac Centralny w Nowej Hucie dokąd tramwaje dowoziły pracowników od 7 listopada 1952 r.

Fot. 2. Kolorowa kartka pocztowa z 1915 roku, 

źródło: „Krakowskie tramwaje na kartkach pocztowych,” s. 56.

Przeglądając bogato ilustrowany album zwracamy uwagę nie tylko na kursujące ulicami miasta tramwaje konne lub elektryczne. Mamy również okazję popatrzeć na Kraków sprzed kilku dziesięcioleci. Choć zawierucha wojenna szczęśliwie ominęła miasto, to wiele z budowli dziś już nie istnieje. Na planach miasta pojawiły się setki nowych ulic, placów i skwerów. Omnibusy konne są już tylko jedną z atrakcji dla turystów z rożnych krańców świata. Ulicami miasta spacerują panowie w melonikach oraz damy w efektownych sukniach. Staroświeckie szyldy nad witrynami zachęcają do odwiedzenia sklepów i kawiarni, niestety, już tylko na starych czarnobiałych, sepiowanych lub ręcznie kolorowanych widokówkach, których znakomity wybór znajdziemy w niniejszym wydawnictwie. Polecam.

Wydawnictwo: Eurosprinter

ISBN: 978-83-63652-07-4

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 104

„Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy”

Stanisław Milewski „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy”

Stanisław Milewski oprócz licznych publikacji z zakresu historii wymiaru sprawiedliwości ma w swoim bogatym dorobku także wiele prac poświęconych dziejom Warszawy. Co warte zauważenia autor sięga po tematykę niezbyt często poruszaną przez varsavianistów. W niniejszej książce znajdziemy garść informacji o problemach stolicy związanych rozwojem komunikacji oraz ruchu ulicznego na przestrzeni niemal czterystu ostatnich lat.

Na ulicach Warszawy od wieków dochodziło do licznych wypadków. Dlatego już w 1767 r. podjęto pierwsze próby uregulowania przepisów związanych ruchem, zabraniając szybkiej jazdy konnej pod rygorem wysokiej grzywny. W katalogu kar za niebezpieczną jazdę możemy znaleźć nawet karę chłosty. Mimo to przejście na drugą stronę ulicy gwarantowało pieszym wiele emocji i nierzadko kończyło się potrąceniem. Inna sprawa, że spacerowicze nic sobie nie robili z wprowadzonych regulacji prawnych, przechodząc przez ulicę i zatrzymując się tam gdzie tylko mieli ochotę.

Fot 1. Z życia Warszawy. Rysunek oryginalny Józefa Ejsmonda, Źródło: Stanisław Milewski „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy,” s. 54.

Autor  charakteryzuje oczywiście całą galerię środków transportu używanych w mieście:  dorożki, karety, powozy, omnibusy, rowery, tramwaje i pierwsze automobile. Znajdziemy tu także wiadomość, że na warszawski grunt próbowano przeszczepić nawet lektyki. Niestety, częsta nietrzeźwość drążników narażała pasażerów na ryzyko wypadków i w związku z tym pojazd ten nie zagościł na dłużej na ulicach.

W książce „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy” Stanisław Milewski porusza nie tyko sprawy związane z katastrofalnym stanem nawierzchni dróg i organizacją ruchu. Poznamy także życie tych mieszkańców Warszawy, których los zmusił do zarobkowania na stołecznych ulicach: dorożkarzy, gazeciarzy i handlarzy.

Fot 2. Handel uliczny Warszawy. Stragan 

z łakociami, Źródło: Stanisław Milewski „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy,” s. 140.

Prowadzenie pojazdów po kilku głębszych ma w Polsce długą tradycję. Dorożkarze w dnie kieliszka już od dawien dawna szukali panaceum na swe kłopoty. Przedstawicielom tej profesji dość dużo miejsca poświecił autor w swoim opracowaniu. I prawdę mówiąc, trudno znaleźć o nich jakieś bardziej pochlebne słowo. Pijaństwo, oszukiwanie pasażerów, grubiaństwo i brak kultury, znęcanie się nad końmi, brak dbałości o pojazdy a przede wszystkim „kawaleryjska jazda” to główne zarzuty stawiane dorożkarzom na łamach ówczesnej prasy. Osobną kwestią zaznaczoną przez autora jest walka z prostytucją uliczną, kieszonkowcami oraz żebraniem.

Fot 3. Nowoczesny taksówkarz, 1936 r., 

Źródło: Stanisław Milewski „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy,” s. 113.

Zmieniały się środki transportu. Konie ciągnące dorożki, powozy i omnibusy zostały wyparte przez konie mechaniczne. Urząd prezydenta miasta sprawowali Polacy oraz przedstawiciele zaborczych mocarstw. Władze carskie ograniczały obszar miasta, którego terytorium zaczęło rozrastać się dopiero po odzyskaniu niepodległości. Hitlerowski okupant sprawił, że ulice zamieniły się w gruzowiska. Dzięki heroicznemu wysiłkowi Polaków miasto podniosło się z ruin. Odbudowano i poszerzono tysiące ulic. Bruk zastąpiono asfaltem. Mimo to z większością problemów komunikacyjnych władze miasta nie potrafiły się uporać aż po dzień dzisiejszy.

Książkę Stanisława Milewskiego zdobią dziesiątki fotografii z dawnych  czasopism: „Tygodnika Ilustrowanego,” „Kolców” i „Kłosów” oraz zbiorów własnych autora. Dużą atrakcją dla czytelników jest opublikowanie w niej wycinków z dawnej prasy zaczerpniętych m.in. z publikowanych w gazetach kronik kryminalnych. Dziesiątki nieznanych szerzej zagadnień zamieszczonych w książce w połączeniu z barwnym, gawędziarskim stylem autora sprawiają, że niniejsza publikacja zadowoli wszystkich miłośników historii dawnej Warszawy. Polecam.

---

Już niebawem na stronach ZAPOMNIANEJ BIBLIOTEKI 

znajdziecie recenzję innej książki Stanisława Milewskiego 

„Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy.” 

Zapraszam.

Wydawnictwo: Iskry

ISBN: 978-83-244-0310-3

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 169