"Spotkania z Zabytkami" numer 3-4/2018

 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Wizerunek „Damy z gronostajem” Leonarda da Vinci towarzyszy naszej redakcji już od pierwszego numeru, stając się z czasem czymś w rodzaju logo „Spotkań z Zabytkami”. Zamieszczony był nie tylko na okładce debiutanckiego wydania pisma, ale także na okładce jubileuszowego numeru pięćdziesiątego i na pierwszej stronie kalendarza ściennego wydanego z okazji numeru setnego, był też stałym motywem zdobniczym przy leadzie w dziesięciu kolejnych dodatkach specjalnych „Spotkań z Zabytkami”, przygotowanych z okazji 200-lecia muzealnictwa w Polsce (numery 3-12, 2001), ilustrował również artykuł autorstwa Janusza Wałka na temat tego arcydzieła (nr 3-4, 2010). Z kolei w 2003 r. opublikowaliśmy krótki tekst „Spotkanie”, w którym opisane zostało niezwykłe tête-à-tête Hieronima Skurpskiego (1914-2006), artysty malarza, rysownika i muzealnika, „z wielkim dziełem Leonarda, po wielu latach”, które stało się inspiracją do namalowania przez niego reprodukowanego w naszym piśmie obrazu (nr 10, s. III okładkowa).

Słabość redakcji do „Damy z gronostajem” nie jest jednak głównym powodem złamania w tym numerze zasady prezentowania jak największej różnorodności tematów – tym razem zamieszczamy dwa obszerne artykuły dotyczące arcydzieła Leonarda (s. 4-21) i jeden krótszy na temat wystawy poświęconej temu twórcy, w innym wszak kontekście, jako wizjonerowi i wynalazcy (s. 22-24). Podstawowy powód tej rozszerzonej prezentacji to fakt, że w 2019 r. cały kulturalny świat obchodzić będzie pięćsetną rocznicę śmierci tego bodaj najwybitniejszego w dziejach ludzkości artysty. Mając nadzieję, że również w Polsce nie zapomnimy o twórcy najcenniejszego ze znajdujących się w naszych zbiorach dzieła sztuki malarskiej, w ten nietypowy sposób zapowiadamy zbliżające się wydarzenia Światowego Roku Leonarda da Vinci.

A co poza tym w numerze? W dziale „Z wizytą w muzeum” publikujemy artykuł na temat wystawy „Paderewski” (17 lutego − 20 maja 2018), pierwszej z trzech ekspozycji czasowych zapowiedzianych przez Muzeum Narodowe w Warszawie w ramach obchodzonej w bieżącym roku 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Dwie pozostałe – „Józef Brandt 1841-1915” (22 czerwca − 30 września 2018) i „Niepodległa 1918” (26 października − 27 stycznia 2019) – omówione zostaną na naszych łamach niedługo po ich otwarciu. (Wojciech Przybyszewski)

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/65 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Nowy lepszy morderca”

Tadeusz Cegielski „Nowy lepszy morderca”

Trzeci kryminał z majorem Ryszardem Wirskim! Tadeusz Cegielski w swojej powieści Nowy lepszy morderca zabiera nas w lata sześćdziesiąte X X wieku. Głównym bohaterem pisarz uczynił — znanego już czytelnikom — Ryszarda Marię Wirskiego. Tym razem Wirski, major w stanie spoczynku, niespodziewanie rozpoczyna prywatne dochodzenie.

Wirski składa wizytę pani du Bois-Sołtyk w podwarszawskim Skolimowie. Mieszkańcy willi na ulicy Łąkowej, wraz z przybyłymi gośćmi — w tym Maximem Lieberem, wydawcą kryminałów z Nowego Jorku — zostają wciągnięci w grę, której zasady zmieniają się, gdy Wirski usiłuje wyjaśnić zagadkowe włamanie do gabinetu doktora Anatola Kierszmana, swojego serdecznego przyjaciela. Gdy trwa skolimowskie śledztwo, rozpoczynają się zakrojone na szeroką skalę działania operacyjne milicji na terenie Warszawy i okolic, i dlatego major nie może liczyć na pomoc byłych współpracowników…

Źródło:

https://www.gwfoksal.pl/nowy-lepszy-morderca.html

Wydawca: WAB

Seria wydawnicza: Mroczna seria

ISBN: 978-83-280-3705-2

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 434

„Delikatne uderzenie pioruna”

Dariusz Domagalski „Delikatne uderzenie pioruna”

(Tom I cyklu krzyżackiego)

Rok 1409. Jak twierdzą prości ludzie, niezwykłe znaki w całej Europie zwiastują nową zawieruchę dziejową, gwałtowne wydarzenia, które mogą odmienić los świata. Na Wschodzie narasta napięcie między zakonem krzyżackim a Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. Pogańska Żmudź, położona między Prusami i Inflantami, jest celem brutalnych najazdów Krzyżaków i kawalerów mieczowych, którzy sieją śmierć i zniszczenie w imię szerzenia wartości chrześcijańskich. 

Dagobert z Saint-Amand, burgundzki rycerz w służbie króla Władysława Jagiełły, trafia w sam środek bezwzględnego konfliktu. Niebawem odkrywa, że i krzyże na białych płaszczach, i orzeł w koronie to tylko zewnętrzne symbole – prawdziwy bój toczy się w sferach mistycznych, a jego stawką jest równowaga i trwałość wszechświata...

Dariusz Domagalski to pisarz, felietonista i scenarzysta komiksów. Debiutował w 2006 roku w czasopiśmie „Science Fiction, Fantasy i Horror”, w roku 2009 rozpoczął wydawanie cyklu powieściowego z okresu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim, łączącego elementy powieści historycznej i fantasy. Na swoim koncie ma ponadto klasyczne powieści historyczne Vlad Dracula i Piraci Północy: Bractwo, powieść science fiction Silentium Universi i kryminał Cherem.

Źródło:

https://www.rebis.com.pl/pl/book-delikatne-uderzenie-pioruna-dariusz-domagalski,SCHB07990.html

Recenzja powieści:

http://paradoks.net.pl/read/32483-dariusz-domagalski-delikatne-uderzenie-pioruna-recenzja

Wydawca: Rebis

ISBN: 978-83-8062-139-8

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 328

„Lekkomyślna księżna”

Stanisław Antoni Wotowski „Lekkomyślna księżna”

Francja, początek XIX wieku. Młody podporucznik szwoleżerów Stanisław Gasztołd zajeżdża do przydrożnej oberży znajdującej się przy jednej z dróg prowadzących do Paryża. Tam jest świadkiem jak dwóch mocno podchmielonych oficerów zaczepia samotną piękną damę. Młodzieniec oczywiście przychodzi niewieście z pomocą. Nie zdaje sobie jednak sprawy, że osoba której honor uratował to Paulina Bonaparte, siostra cesarza Francuzów. Spotkanie w karczmie zaowocuje całym szeregiem przygód, w centrum których znajdzie się bohaterski polski żołnierz.

W powieści Stanisława Wotowskiego splatają się losy postaci historycznych z osobami z najbliższego otoczenia Napoleona. Podporucznik Stanisław Gasztołd mimo młodego wieku zdążył się już wsławić udziałem w owianej legendami szarży pod Somosierrą. Przyzwyczajony do wojaczki żołnierz czuje się nieswojo przebywając na osnutym siecią intryg dworze cesarskim. Paulina Bonaparte (1780-1825) słynęła z beztroskiego, rozrzutnego stylu życia oraz licznych romansów. Mimo to była ulubioną siostrą Napoleona, i jedynie ona z rodzeństwa wspierała cesarza w okresie zesłania na Elbę.

Posiadający w dorobku liczne książki kryminalne i utwory o tematyce okultystycznej Stanisław Antoni Wotowski stworzył wciągającą powieść sensacyjno-awanturniczą[1]. Choć jej fabuła jest znacznie mniej skomplikowana od kryminałów, trudno nie dostrzec, że jest od nich o wiele lepsza pod względem literackim. Humor, pomysłowy wątek miłosny, wyraziste, czasami nieco przerysowane postacie bohaterów, osadzona w barwnej epoce historycznej wartka akcja sprawiają, że w utworze Wotowskiego  można się doszukiwać pewnych analogii z dziełami zmarłego w 1870 r. Aleksandra Dumasa. Powieść „Lekkomyślna księżna” ukazała się po raz pierwszy w 1929 r.

Warto sięgnąć również po inną, mało znaną książkę historyczną tego autora, jaka została wznowiona po latach przez wydawnictwo CM. Bohaterką powieści „Krwawa hrabina” z 1933 r. jest pani tajemniczego starego zamczyska Elżbieta Batory[2]. Polecam.

Wydawca: CM

ISBN: 978-83-65499-95-0

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 188

---

[1] Recenzje powieści Stanisława Wotowskiego: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Stanis%C5%82aw%20Wotowski

[2] Więcej o powieści: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2018/03/krwawa-hrabina.html

„Sekrety III Rzeszy w Ludwikowicach Kłodzkich”

Paweł Jeżewski „Sekrety III Rzeszy w Ludwikowicach Kłodzkich”

„W książce przedstawiłem wyniki moich najnowszych eksploracji terenowych oraz nigdy wcześniej niepublikowaną dokumentację archiwalną zdobytą w efekcie licznych badań, które przez dwa lata prowadziłem w różnego typu archiwach państwowych oraz prywatnych. Na podstawie niemieckiej dokumentacji obalam wiele mitów, jak na przykład błędnie przedstawiane w literaturze etapy budowy fabryki Dynamit AG Ludwigsdorf, błędnie podawana ilość baraków w poszczególnych obozach, itd. Wyjaśniona została kwestia tajemniczego zlikwidowania męskiej części obozu dla Żydów w 1944 roku. Po raz pierwszy pojawiają się dokumenty archiwalne związane z budową kompleksu Gontowa, który wchodził w skład Bauvorhaben „Riese”.

Początkowy odcinek sztolni nr 2. Fot. Paweł Jeżewski

Zamieściłem również dokumenty archiwalne związane z wyższym kierownictwem tej budowy. W książce przedstawiona została pełna dokumentacja z badań i eksploracji terenowych, które prowadziłem wraz z moim nieformalnym zespołem badawczym w latach 2014-2018. Mapy sytuacyjne terenu zawarte w poprzedniej książce (2015) zostały uszczegółowione oraz zostały zamieszczone nowe mapy, które łącznie dają pełne odwzorowanie rozlokowania obiektów budowlanych znajdujących się na powierzchni oraz pod powierzchnią terenu. Relacje świadków historii – skrótowo przedstawione w książce poprzedniej – w nowej książce zostały uzupełnione i rozszerzone o nowe. Zamieściłem również kluczowe relacje osób, do których udało mi się dotrzeć na ostatnim etapie prowadzonych badań. W książce przedstawiłem nigdy wcześniej niepublikowane zdjęcia z wczesnych lat powojennych terenu fabryki amunicji w Ludwikowicach Kłodzkich i kompleksu Gontowa oraz wiele innych ciekawostek jak np. komponenty materiałów wybuchowych wyrabianych w fabryce Dynamit AG Ludwigsdorf, których zdjęcie miałem jedyną i niepowtarzalną okazję wykonać. (Paweł Jeżewski)

Więcej na stronie autora:

http://pj-blog.pl/pj/?p=7243

Recenzja książki:

http://pj-blog.pl/pj/?p=7302

Wydawca: F.H.U. „Beata”

ISBN: 978-83-950182-0-6

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 283

„Cuda dzieją się po cichu”

Anita Czupryn „Cuda dzieją się po cichu”

O jasnogórskich cudach i łaskach

„(…) Chcemy sławić naszą Królową, wychwalać jej dobroć, dawać świadectwo Bożej potęgi i miłosierdzia. I temu właśnie ma służyć książka, którą trzymają Państwo w ręku. Zawiera opisy niezwykłych zdarzeń mających miejsce w życiu zwykłych ludzi, za którymi orędowała Pani Jasnogórska. Ufamy, że historie te wzmocnią wiarę w moc wstawiennictwa Maryi oraz na nowo ukażą Jej żywą obecność w naszym – jak mówił św. Jan Paweł II – Sanktuarium Narodu. (…)”. Czy modlitwa przed obliczem Jasnogórskiej Matki Bożej ma rzeczywiście wyjątkową moc? Czy to właśnie przed tym obrazem zapadały najważniejsze decyzje dla historii Polski? Od ponad 600 lat na Jasną Górę przybywają pielgrzymi po pomoc, nadzieję i otuchę. W trudnych momentach przed obrazem klękali królowie i dowódcy.

Jasna Góra – maryjna twierdza, strażniczka polskiej niepodległości, której nie pokonał ani potop szwedzki, ani niemiecka eskadra bombowców, ani nienawiść rosyjskich namiestników. Książka jest efektem wnikliwych badań nad nigdy nieopublikowanymi jasnogórskimi dokumentami oraz rozmów ze Strażnikiem Cudów – kustoszem Głównego Archiwum Zakonu na Jasnej Górze – Ojcem Melchiorem Królikiem OSPE. Od ponad 40 lat spisuje on świadectwa ludzi, którzy doznali cudów bądź doświadczyli łask za przyczyną Jasnogórskiej Matki Bożej. Książka zawiera również osobiste, nieoczekiwane przeżycia autorki wynikające ze spotkań z częstochowską Madonną.

Anita Czupryn w 300-lecie koronacji Cudownego Obrazu postanowiła odwiedzić Jasnogórskie Sanktuarium i sprawdzić, w czym tkwi sekret tego wyjątkowego dla Polaków miejsca. Książka posiada rekomendację Jasnogórskiej Rodziny Różańcowej.

Źródło:

https://wydawnictwofronda.pl/ksiazki/cuda-dzieja-sie-po-cichu

https://xlm.pl/ksiazka/cuda-dzieja-sie-po-cichu-o-jasnogorskich-cudach-i-laskach

Wydawca: Fronda

ISBN: 978-83-8079-005-6

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 344

„Listy przyniosły śmierć”

Kazimierz Kłoś „Listy przyniosły śmierć”

Do niewielkiego, leżącego w pobliżu gór, miasteczka Noteczki przybywa Jan Bieżany. Młody, pracujący w Warszawie doktor chemii zamierza spędzić tu urlop, a kto wie może i odnaleźć sympatię z lat studenckich. Tuż po przyjeździe mężczyzna ratuje z opresji piękną dziewczynę Martę. Niestety wkrótce okazuje się, że w tajemniczych okolicznościach zostaje zamordowany jej dziadek, niejaki Ambroży Tralla. Doktor zgłasza się na posterunek milicji i informuje o odkryciu zbrodni miejscowego sierżanta. Okazuje się, że staruszek został zamordowany ze służbowej broni należącej do stróża prawa. Niebawem dochodzi do następnego zabójstwa. Bieżany znajduje się w samym centrum nieudolnie prowadzonego śledztwa.

Akcja powieści rozgrywa się pod koniec lat 60. ubiegłego wieku w odciętym od świata miasteczku. Odkrywamy wzajemne relacje, powiązania i stosunki panujące w Noteczkach. Poznajemy najważniejsze „osobistości”, w tym rodzinę poczmistrza, miejscowego doktora i poczciwego, choć niezbyt operatywnego sierżanta Milicji Obywatelskiej. Wszyscy bohaterowie skrywają jakieś dramaty lub tajemnice, które w miarę rozwoju fabuły autor odsłania przed czytelnikami. Niemal każdy młody człowiek z Noteczek marzy o tym aby zdarzył się cud umożliwiający zakończenie beznadziejnej egzystencji w miasteczku i wyjazd w wielki świat. Niektórzy są gotowi nawet nagiąć przepisy prawa aby móc zrealizować swoje marzenia.

Niewiele wiadomo o autorze niniejszego kryminału. Kazimierz Karol Kłoś (1924-1995) ma w skromnym dorobku zaledwie kilka publikacji książkowych. Są to głównie utwory o tematyce historycznej. Powieść „Listy przyniosły śmierć” powstała w 1961 r. Mimo niezbyt wciągających pierwszych stron, nie należy zbyt wcześnie odkładać książki na półkę. Wkrótce fabuła komplikuje się a akcja nabiera rumieńców. „Listy przyniosły śmierć” to jedna z najciekawszych i najbardziej klimatycznych powieści wydanych dotychczas w serii Najlepsze kryminały PRL. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 60

ISBN: 978-83-65499-96-7
Rok wydania: 2018

Liczba stron: 194

„Już nikogo nie słychać”

Ryszard Ćwirlej „Już nikogo nie słychać”

Listopad 1926 roku. W Poznaniu krążą pogłoski o spodziewanej wizycie Piłsudskiego. Nad bezpieczeństwem Marszałka ma czuwać komisarz Antoni Fischer. Jednak napięta po przewrocie majowym atmosfera w kraju, narastające nastroje antysemickie oraz ciągle ścierający się bolszewicy i narodowcy nie ułatwiają komisarzowi zadania.

Na domiar złego w mieście dochodzi do zbrodni. Młody praktykant znajduje ciało zastrzelonego właściciela zakładu pogrzebowego, Alojzego Kaczmarkiewicza. Jego siostrzeniec Anastazy Olkiewicz, zasłużony w czasie wojny bolszewickiej przodownik policji, za punkt honoru stawia sobie złapanie zabójcy. Niedługo potem, w podobny sposób, ginie działacz partii narodowej, mecenas Olgierd Witecki. Fischer nie ma ani chwili do stracenia, jak najszybciej musi znaleźć groźnego zabójcę. Ryszard Ćwirlej perfekcyjnie oddaje atmosferę dwudziestolecia międzywojennego. Jego bohaterowie przechadzają się po uliczkach dawnego miasta, zaglądają do barów, zatęchłych piwnic i cel.

Źródło:

http://czwartastrona.pl/ksiazki/juz-nikogo-nie-slychac

Recenzja powieści:

https://historia.org.pl/2018/03/10/juz-nikogo-nie-slychac-r-cwirlej-recenzja

Wydawca: Czwarta Strona

ISBN: 978-83-7976-820-2

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 512

„Świetlista igła”

Anna Kłodzińska „Świetlista igła”

‘Tajemniczy pasażer”

Warszawa, lata 60. ubiegłego wieku. Z pracowni Instytutu Chemii tajemniczy włamywacz kradnie ważną pracę naukową docenta Straszewskiego. Zdumienie pracowników instytutu oraz przybyłych na miejsce zdarzenia milicjantów budzi sposób w jaki przestępca dostał się do pomieszczenia, w którym przechowywano dokumentację. Wszystko wskazuje na to, że zamek szafy pancernej  został błyskawicznie stopiony laserem o potężnej mocy. Naukowcy są jednak zdania, że skonstruowanie urządzenia o takich parametrach w Polsce nie jest jeszcze możliwe.

Niebawem w trudny do wyjaśnienia sposób zostaje zamordowany pewien naukowiec. Funkcjonariusze MO zaczynają podejrzewać, że sprawy mają ze sobą jakiś związek, a to co wydawało się zupełnie nieprawdopodobne, może okazać się faktem. Śledztwo komplikuje się jeszcze bardziej, do akcji wkracza więc jeden z najskuteczniejszych oficerów Komendy Stołecznej - kapitan Szczęsny. Milicjanci nie mogą sobie pozwolić na nawet najmniejsze potknięcie, wiedzą bowiem, że posiadający śmiercionośną broń nieuchwytny przeciwnik jest gotowy na wszystko.

Tym razem pisarka i dziennikarka „Życia Warszawy” zaserwowała czytelnikom nieco mniej smaczków związanych z życiem w stolicy za czasów Józefa Cyrankiewicza. Pojawia się oczywiście kilka miejsc, które mogą pamiętać przedstawiciele starszego pokolenia mieszkańców Warszawy. Kłodzińska skoncentrowała się natomiast na ukazaniu działań organów ścigania oraz poczynań sprytnego przestępcy. Funkcjonariusze MO, z kapitanem Szczęsnym na czele, nie po raz pierwszy zmuszeni są do sięgnięcia po niestandardowe środki. Tylko tak bowiem mają szansę na schwytanie mordercy i na udowodnienie mu licznych przestępstw. W niniejszym tomie zamieszczone zostało również mało znane, krótkie opowiadanie Anny Kłodzińskiej „Tajemniczy pasażer” z 1961 r. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL

ISBN: 978-83-65499-69-1
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 224

„Nikola Tesla. Władca piorunów”

Przemysław Słowiński „Nikola Tesla. Władca piorunów”

Człowiek, który wymyślił wiek dwudziesty. Bez jego wynalazków nie byłoby prądu przemiennego, turbin w elektrowniach wodnych, pilota do telewizora, robotów przemysłowych a nawet… radia czy telefonii komórkowej. Genialny i zazdrosny, skonfliktowany z Marconim – o wynalazek radia, z Edisonem – o zasady, pieniądze i podpatrzone wynalazki. Nominowany do nagrody Nobla, nigdy jej nie otrzymał. Podobno komitet noblowski zdecydował tak, by nie drażnić innych wynalazców. Wierzył w teorię płaskiej Ziemi i eter – tajemniczą substancję otaczającą naszą planetę rewelacyjnie przewodzącą promieniowanie elektromagnetyczne. Twierdził, że skonstruował odbiorniki potrafiące czerpać z energii wszechświata. O tajemniczych urządzeniach, które demonstrował starannie wybranym osobom, krążyły legendy.

Jego twarz gościła na okładce Time’a, a wielkonakładowe gazety informowały, że wynalazł tajemniczy promień potrafiący strącić tysiące samolotów z odległości ponad 500 kilometrów. Pracownia naukowa genialnego wynalazcy spłonęła w tajemniczych okolicznościach – wraz z cenną dokumentacją badań. Nigdy nie odnaleziono sprawców. Wszystko podporządkował swoim wynalazkom, żył w celibacie, nie wiążąc się z nikim. Jego śmierć wpisała się w ciąg wydarzeń nazywanych nieraz spiskową teorią dziejów. Ciała nie poddano autopsji, a z jego pokoju zniknęły zapiski naukowe i czarny notatnik podpisany „Sprawy rządowe”. Wszystkie posiadłości należące do Tesli zostały skonfiskowane przez urząd o nazwie Powiernictwo Majątków Obcokrajowców, pomimo że był on pełnoprawnym obywatelem Stanów Zjednoczonych. Zapomniany geniusz. Wizjoner. Tesla.

---

Przemysław Słowiński urodził się w 1952 roku we Wrocławiu. Z wykształcenia prawnik, wykonywał wiele zawodów, m.in. malarza, górnika, barmana, agenta ubezpieczeniowego. Autor książek biograficznych.

Źródło:

https://wydawnictwofronda.pl/ksiazki/nikola-tesla-wladca-piorunow

https://xlm.pl/ksiazka/tesla-wladca-piorunow

Wydawca: Fronda

ISBN: 978-83-8079-064-3

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 400