Świętokrzyskie regionalia (cz. 93)

 

Ks. Adam Włosiński „Wielka Wojna nad Nidą. Kronika parafii Imielno (1912–1917)”

Wstęp i opracowanie Jerzy Gapys i ks. Tomasz Gocel

 

Publikacja ta stanowi II tom serii „Dzienniki, wspomnienia, pamięt­niki, listy”, w której ukazują się źródła do dziejów regionu świętokrzyskiego. Spisaną w latach 1912–1917 kronikę autorstwa ks. Adama Włosińskiego, proboszcza parafii Imielno, opracowali i przygotowali do druku dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys i ks. dr Tomasz Gocel, poprzedzając ją odpowiednim wprowadzeniem oraz biogramem autora i zarysem dziejów parafii Imielno, a także dodając szczegółowe przypisy oraz wykazy i indeksy ułatwiające czytelnikom zapoznawanie się z tekstem.

 

Widok fragmentu kościoła od wschodu w czasie remontu (fot. Marcinkowski 1913 r.).

W kronice ks. Adama Włosińskiego z perspektywy małej parafii na Ponidziu przedstawione zosta­ło codzienne życie na kieleckiej prowincji, nagle przerwane dramatycznymi wydarzeniami z okresu I wojny światowej. Wartość tych zapisków polega więc nie tylko na tym, że doskonale pokazuje atmosferę polskiej wsi z początku XX wieku, ale też pozwala zajrzeć za kurtynę przełomowych momentów historii świata. Wydarzenia, fakty znane z dokumentacji oficjalnej byłyby często niepełne, gdyby nie szczegółowe opisy osób biorących w nich udział. Czytelnik może przez wspomnienia ks. Włosińskiego poznać losy osób cywilnych na terenie przyfrontowym nad Nidą i wszelkie zjawiska będące następstwem wojny: głód, choroby, śmierć. Naturalistyczne niekiedy opisy zjawisk i sytuacji z pewnością pobudzą do refleksji nad ogromem wojennych zniszczeń i wielkością ofiary, którą ponieśli zwykli ludzie u progu niepodległości naszej ojczyzny. Lektura tego typu dokumentów z dawnych lat jest nie tylko ważnym sposobem prowadzenia badań dla naukowców, ale też atrakcyjną formą poszerzenia wiedzy dla wszystkich, którzy interesują się historią. Stanowi również cenne źródło poznawcze związane z historią regionu i wpisuje się w działania doty­czące budowania tożsamości lokalnej, tzw. małych ojczyzn.

 

Źródło:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/4584/wielka-wojna-nad-nida-kronika-parafii-imielno-1912-1917

Wydawcy: 

Wydawnictwo Jedność, Archiwum Diecezjalne w Kielcach, 

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 

Muzeum Narodowe w Kielcach, 

Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach 

ISBN: 978-83-60108-60-4

ISBN: 978-83-8144-142-1

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 320

„Silva Rerum”

 

Kristina Sabaliauskaitė „Silva Rerum”

Przekład: Izabela Korybut-Daszkiewicz

  

Anno Domini 1666. Dwór w Milkontach na Litwie. Mijają lata, odkąd Jan Maciej Narwojsz schronił się tu z rodziną po najeździe kozackim na Wilno. Teraz, gdy jego czas dobiega kresu, patrząc z miłością na żonę Elżbietę, wierną towarzyszkę jego radości i smutków, oraz wspaniałe, lecz całkiem nieprzewidywalne, nastoletnie bliźnięta – Jana Kazimierza i Urszulę, zapisuje ostatnie rozmyślania w starej rodowej sylwie.

 

Rękopiśmienna księga mieści całe życie szlacheckiej rodziny. Opisy wojennych wyczynów przodków, daty narodzin i śmierci, wspomnienia, kościelne mowy przeplatają się w niej z przepisami na nalewki, listami podarunków, żartobliwymi rymowankami... Istny las rzeczy, silva rerum.

Dziwna rzecz – ilekroć Jan Maciej sięga po pióro, nieszczęścia jak ciemne chmury gromadzą się nad domem. Złe znaki spędzają sen z oczu ojcu pięknej dziewczyny, która marząc o świętości, napotkała diabła w ludzkiej skórze, i chłopca, który niespodzianie odkrył w sobie grzeszną tajemnicę. Może to klątwa zawisła nad Narwojszami?

 

Ta pełna przygód saga rodzinna, popis gry wyobraźni oraz niezwykłej erudycji, jest nie tylko mistrzowską realizacją gatunku i oszałamiającym zmysły obrazem siedemnastowiecznego świata. To również ponadczasowa opowieść o miłości i śmierci, wyborach, które okazują się największymi błędami, pytaniu o zło i próbie wiary, marzeniu o wolności, nieposkromionej ciekawości świata i najważniejszej z podróży - w głąb siebie.

 

Źródło:

https://www.wydawnictwoliterackie.pl/ksiazka/5296/Silva-Rerum---Kristina-Sabaliauskait%C4%97

 Recenzje powieści:

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/4938696/silva-rerum

Wydawca: Wydawnictwo Literackie

ISBN:  978-83-08-07309-4

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 384

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2020

 

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2020

 

Zapraszamy do lektury numeru 9-10, 2020 „Spotkań z Zabytkami”. Rozpoczniemy od wycieczki po Mazowszu, którego zabytki sakralne, prowadzone przy nich prace konserwatorskie oraz dokonywane przy takich okazjach odkrycia przybliżają pracownicy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie. Następnie przeniesiemy się „Z carskiego pałacu pod strzechy” – to tytuł artykułu red. Wojciecha Przybyszewskiego, który śledzi zależności między XIX-wiecznymi wydawnictwami z wizerunkami władców polskich i donosi o niedawnym zakupie takiego zbioru portretów dokonanym przez Bibliotekę Narodową. Zainteresowanych architekturą odsyłamy do tekstów poświęconych kamienicy Oppenheimów we Wrocławiu, zamkowi w Krupem czy willi Czerwińskich w Chylicach pod Warszawą. Jak zwykle zawędrujemy też na Wschód – tym razem do zakątka na wschodnich rubieżach dawnego woj. podolskiego, w okolice Baru. Przedmiotem osobnego opracowania jest działalność rzeźbiarska Josefa Limburga na Śląsku. Bywalcy wystaw dowiedzą się co nieco o takich projektach, jak krakowski „Wawel odzyskany”, szczecińska ekspozycja „Piękność twą widzę. Od Čiurlionisa do Kairiūkštisa – sztuka litewska pierwszej połowy XX wieku” czy też, niezrealizowana ze względu na wybuch epidemii, ale reprezentowana pięknie wydanym albumem wilanowska wystawa „Elżbieta Sieniawska. Królowa bez korony”.

Spis treści:

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/81 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

Świętokrzyskie regionalia (cz. 92)

 

Czesław Hadamik „Święty Krzyż. Książę innych gór”

 

Książę innych gór jest owocem badań i refleksji autora nad wielką rolą i znaczeniem klasztoru benedyktynów oraz sanktuarium świętokrzyskiego w średniowiecznym Królestwie Polskim. Opowieścią o ludziach i czasach, w których tworzyła się żywa do dziś legenda Świętego Krzyża jako jednego z najważniejszych miejsc Polski Jagiellonów oraz o czasach wcześniejszych, kiedy Łysa Góra była miejscem ważnym dla plemion pogańskich. Jest też opowieścią o tym, jak trudno jest zrekonstruować tak zwaną prawdę historyczną i na powrót ożywić przeszłość. Opowieścią dla Czytelnika starszego i młodszego, każdego, kto ma odwagę wyjść poza utarte schematy, opowieścią rozgrywającą się na różnych płaszczyznach, w której autor oddaje głos średniowiecznym i nowożytnym kronikarzom, dokumentom, podróżnikom, a także współczesnym ludziom nauki. W tej książce narracje z różnych czasów przenikają się,  pozwalając na to, aby w naszej wyobraźni odżyły wieki, które pozornie dawno już minęły. 

Oszczędne, klasycystyczne wnętrze świątyni jest wymarzonym tłem 

dla wielkoformatowych obrazów Franciszka Smuglewicza.

Opowieść skłania do szukania własnych dróg poznania Łysej Góry jako zwartej i wyjątkowej całości, stworzonej wspólnymi siłami kultury i natury. Jest to też ukłon oddany w stronę największego piewcy świętokrzyskiego sanktuarium, Jana Długosza, autora niezrównanego opisu tego miejsca, które uważał za najważniejszą polską górę i dlatego nadał jej miano „księcia innych gór”. Książka jest pierwszą częścią zamierzonej większej całości; następna część będzie dotyczyć czasów nowożytnych (od XVI wieku do kasaty klasztoru w 1819 roku).

 

Sala na piętrze skrzydła wschodniego, nad zakrystią, nazywana zwyczajowo starą biblioteką.

Czesław Hadamik, archeolog, doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor (i współautor) około 100 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym 11 książek. Od lat prowadzi badania archeologiczno-architektoniczne na terenie klasztoru świętokrzyskiego.

 

Wykopy archeologiczne wykonane w 2014 roku pod posadzką wirydarza, odsłoniły dolne fragmenty wewnętrznych krużganków, które w części północnej posadowione były na głębokości prawie czterech metrów.

Odbiorcy: Szerokie grono Czytelników – zarówno tych, którzy często odwiedzają Święty Krzyż, jak i tych, którzy chcieliby poznać ten wyjątkowy zakątek Polski.

Dlaczego warto przeczytać tę książkę? Łatwy i przystępny opis legendarnych i historycznych dziejów Łysej Góry, skłaniający do samodzielnych refleksji i uruchomienia wyobraźni- wiele nowych informacji, wędrówka po miejscach słabo, albo w ogóle nieznanych, a ściśle związanych z największymi postaciami historii Polski.

 

Źródło:

https://www.jednosc.com.pl/sklep/2975/swiety-krzyz-ksiaze-innych-gor

Recenzje książki:

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/269017/swiety-krzyz-ksiaze-innych-gor-gora-nad-wszystkie-gory-krolestwa-polskiego

  

Wydawca: Wydawnictwo Jedność

ISBN: 978-83-7971-338-7

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 192

„Jarema”

 

Jan Zachariasiewicz „Jarema”

 

Jan Zachariasiewicz (1823-1906) urodził się w Radymnie na Podkarpaciu, gdzie jego ojciec był właścicielem dużej posiadłości ziemskiej. W 1833 r. Zachariasiewicz rozpoczął naukę w gimnazjum w Przemyślu. Od najwcześniejszych lat należał do organizacji spiskowych i samokształceniowych, za co w 1842 r. trafił na dwa lata do ciężkiego więzienia. Po wyjściu na wolność rozpoczął studia na uniwersytecie we Lwowie. W tym mieście spędził większość dorosłego życia. Współredagował lwowskie czasopisma, w których propagował postępowe poglądy w duchu pozytywistycznym. Do kręgu jego znajomych należeli m.in. Karol Szajnocha, Kornel Ujejski i Wincenty Poi. Na początku lat pięćdziesiątych Zachariasiewicz ponownie z powodów politycznych został osadzony na kilka lat w więzieniu, a po powrocie do domu zaczął pisać powieści. Do najbardziej znanych należą Święty Jur (1862) i Jarema (1863).

 

Akcja Jaremy toczy się w połowie XIX w. w Galicji. Fabuła osnuta jest wokół konfliktu wsi z dworem o serwituty, czyli dostęp chłopów do pańskich lasów i pastwisk po zniesieniu pańszczyzny. W tle pobrzmiewa złowrogim echem rabacja galicyjska z 1846 r. Autor zwraca w powieści uwagę na umiejętne podsycanie przez rząd w Wiedniu antagonizmów między tymi dwiema klasami społecznymi. Tytułowy Jarema, zasłużony żołnierz armii austriackiej, przekonany o jak najlepszych intencjach cesarza i jego urzędników, świadomie dąży do konfrontacji z miejscową dziedziczką, uważając, że sabotuje ona szczytne zamiary władz. Napięcie stopniowo narasta. W tle pojawia się miłość głównego bohatera do miejscowej piękności.

 

Strona wydawcy:

https://kiw.com.pl

  

Wydawca: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza” 

ISBN: 978-83-05-13676-1

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 172

„Kresowa Atlantyda” Tom IV

 

Stanisław Sławomir Nicieja „Kresowa Atlantyda”

Historia i mitologia miast kresowych. Tom IV

Kołomyja – Żabie – Dobromil 

 

Czwarty tom „Kresowej Atlantydy” jest wyprawą do trzech fascynujących i zadziwiających swą różnorodnością i oryginalnością miejscowości: Kołomyi – stolicy Pokucia, wsi Żabie – serca Huculszczyzny, miejscowości, która swoim folklorem i wspaniałymi pejzażami inspirowała dziesiątki twórców, oraz do urokliwego, ale jakby pogrążonego w letargu – Dobromila. W książce znajdziemy ok. 250 unikatowych fotografii oraz indeks zawierający ok. 1000 nazwisk.

 

Henryk Sienkiewicz i jego przyjaciel Adam Krechowiecki.

Źródło:

https://wydawnictwoms.pl/kresowa-atlantyda

Recenzja:

https://dzieje.pl/ksiazki/kresowa-atlantyda-tom-iv

  

Wydawca: Wydawnictwo MS

ISBN: 978-83-61915-41-6

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 292

Świętokrzyskie regionalia (cz. 91)

 

Krzysztof Bracha (red.), Krzysztof J. Pęczalski (fot.)

„Antyfonarz kolegiaty kieleckiej”

(ok. 1372 r.)

Wydanie fototypiczne z komentarzem

 

Ta wyjątkowa publikacja jest fotograficznym i pełnokolorowym odwzorowaniem bezcennej księgi liturgicznej, przechowywanej w skarbcu bazyliki katedralnej w Kielcach, Antyfonarza kieleckiego z ok. 1372 r. To właśnie w tym dziele znajduje się pierwszy rękopiśmienny przekaz Oficjum o św. Stanisławie, do którego należy słynny hymn Gaude, mater Polonia,  przypisywany krakowskiemu dominikaninowi Wincentemu. Antyfonarz wydany został we współpracy z historykami i muzykologami z całej Polski, tak więc oprócz reprodukcji cennego rękopisu zawiera siedem naukowych komentarzy przybliżających biografię Wincentego, dzieje hymnu Gaude, mater Polonia, zagadnienia notacji chorałowej i in.

 

Dzieło, wydane we współpracy z Uniwersytetem Jana Kochanowskiego w Kielcach, jest nie tylko naukową edycją rękopisu, ale i unikatowym albumem, pozwalającym na ponad 700 stronach podziwiać kunszt średniowiecznych pisarzy tworzących na pergaminie ozdobną księgę śpiewów liturgicznych.

 

Źródło:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/5306/327/nowosci-4/antyfonarz-kolegiaty-kieleckiej-ok-1372-r

Więcej o publikacji:

https://www.radio.kielce.pl/pl/wiadomosci/antyfonarz-kielecki-skarb-z-kieleckiej-katedry-doczekal-sie,112297

  

Wydawca: Wydawnictwo Jedność

ISBN: 978-83-8144-387-6

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 744

„Diecezja Częstochowska”

 

Ks. Jan Wiśniewski „Diecezja Częstochowska”

Opis historyczny kościołów, miast, zabytków w dekanatach: będzińskim, dąbrowskim, 

sączowskim, zawierckim i żareckim oraz parafji Olsztyn 

 

Dzieło obejmuje 15 monografii dekanatów, parafii i miejscowości położonych w obrębie diecezji kieleckiej, radomskiej, sandomierskiej i archidiecezji częstochowskiej. Jest to reprint publikacji, która ukazywała się w latach 1907-1936. Autor przedstawił w swoich opracowaniach dzieje parafii od ich powstania do XX wieku. Prace zawierają bogatą dokumentację historyczną, zachowując przy tym wysoką wartość naukową. Opisy uzupełniają ryciny, zdjęcia, mapy oraz obszerne, unikalne teksty źródłowe. Do reprintu dołączono XV tom „Ksiądz Jan Wiśniewski 1876-1943. Życie i działalność” – przybliżający sylwetkę, działalność i piśmiennictwo autora. To także przewodnik po wydawnictwie.

 

W niniejszym tomie znajdziemy opisy takich miejscowości jak: Będzin, Błędów, Bobrowniki, Choroń, Chruszczobród, Ciągowice, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gołonóg, Grodziec, Janów, Koziegłowy, Koziegłówki, Kromołów, Łagisza, Łazy, Łęka, Łosień, Maczki, Niemce, Mrzygłód, Myszków, Niegowa, Nieganowice, Niwka, Olsztyn, Piaski, Pińczyce, Pogoń, Porąbka, Porąbka Mrzygłodzka, Przybynów, Sączów, Sielec Stary, Sielec Nowy, Siemonia, Siewierz, Skarżyce, Sosnowiec, Strzemieszyce, Targoszyce, Włodowice, Wojkowice Komorne, Wojkowice Kościelne, Zawiercie, Zagórze, Ząbkowice, Złoty Potok, Zrembice, Żychcice, Żarki i Leśniów.

 

Marjówka 1936. Reprint wydano z okazji obchodów Jubileuszu Święty Krzyż 2000

 

Źródło:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/1894/monografie-historyczne-reprint-komplet-15-tomow

 

Wydawca: Wydawnictwo Jedność

ISBN: 83-7224-241-0 (t. 1-14)

ISBN: 83-7224-289-5

Rok wydania: 2000

„W stolicy padyszacha”

 

Stanisław Bełza „W stolicy padyszacha”

Wrażenia z podróży do Konstantynopola

Wydanie I powojenne

 

Stolica Imperium Osmańskiego, miasto meczetów i klasztorów derwiszy, „perła mórz”, niezwykle malowniczo położona w miejscu, gdzie Europa łączy się z Azją, od dawna przyciągała rzesze podróżników. Przemierzamy ją u schyłku XIX wieku – pieszo i konno – razem ze Stanisławem Bełzą, zafascynowanym światem tajemniczego i egzotycznego Orientu. Zapis wrażeń, doświadczeń i obserwacji z tych wędrówek ukazuje orientalny urok metropolii, jej największe osobliwości oraz ślady dawnej świetności z czasów Rzymu i Bizancjum. Uzupełniają go dziewiętnastowieczne widoki miasta, jego zabytkowych budowli oraz obrazy z życia codziennego mieszkańców, zatrzymane w kadrze przez osiadłego nad Bosforem szwedzkiego fotografiki Guillaume’a Berggrena (1835-1920)

 

Stanisław Bełza (1849-1929) był znanym adwokatem, pisarzem, publicystą, działaczem społecznym i zapalonym podróżnikiem. Zwiedził niemal całą Europę, Afrykę Północną oraz Indie. W stolicy Imperium Osmańskiego znalazł się pod koniec XIX wieku. Książka zawiera barwny opis miasta meczetów i klasztorów derwiszy, łączącego Europę i Azję.

 

Książka na stronie wydawcy:

https://kiw.com.pl/77-2

  

Wydawca: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza” 

ISBN: 978-83-05-13680-8

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 338 + ilustracje

„Balwierze, cyrulicy, wyrwizęby”

 

Dariusz Łukasiewicz „Balwierze, cyrulicy, wyrwizęby”

Z dziejów choroby i zdrowia

 

W minionych stuleciach jednym z głównych problemów była ogromna śmiertelność spowodowana przez epidemie, zwłaszcza śmiertelność dzieci. Od przełomu XIX i XX wieku stopniowo zaczęły następować w tym obszarze coraz szybsze, pozytywne zmiany, a służba zdrowia swym działaniem obejmowała już nie tylko szlachtę i zamożne mieszczaństwo, ale również warstwy uboższe. Także skuteczność medycyny zasadniczo się poprawiała. Lepsze było wyżywienie i większa odporność na choroby, co dla stanu zdrowotnego społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie. Dzięki postępowi naukowemu przezwyciężono wielkie klęski nieurodzaju i głodu, które zawsze prowokowały epidemie.

 

Od połowy XIX wieku głód w Europie odchodził do przeszłości. Pojawiły się nawozy sztuczne, nowe uprawy, poprawa jakości hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu. Za tym wzrastała konsumpcja mięsa. Zanim to nastąpiło, z zachorowaniami radzono sobie metodą prób i błędów w zakresie stosowania środków zielnych, gdzie osiągnięto duże sukcesy. Nie rozumiano, jak działa dany specyfik, ale ważne było, że działał. Teorie medyczne i wykoncypowane metody leczenia stanowiły jednak dla zdrowia zagrożenie. Medycyna uniwersytecka miała natomiast nad ludową przewagę większej plastyczności i łatwości poddawania się zmianom. Medycyna ludowa przekazywana była z pokolenia na pokolenie w systemie rzemieślniczym. Lekarze po uniwersytetach raczej więc szkodzili bogatym puszczając krew i dając środki na przeczyszczenie, a biednym starali się pomóc znachorzy, wiejskie baby, akuszerki i zielarki. Uważano, że ogromne znaczenie w profilaktyce i leczeniu miała religia, jako że modlitwy do świętych, pielgrzymki, relikwie oraz vota uznawano za bardzo ważne pomoce lecznicze. Nasze czasy racjonalizmu zmieniły również religię, gdzie zmniejszyła się wiara w cudowne uzdrowienia.

Źródło:

https://wydawnictwo-silvarerum.eu/produkt/kornelia-cwiklak-literackidariusz-lukasiewicz-balwierze-cyrulicy-wyrwizeby-z-dziejow-choroby-i-zdrowiae-podroze-do-polski-i-niemiec-studia-imagologiczne-kopia

 

Wydawca: Silva Rerum

ISBN: 978-83-65697-53-0 

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 406