„Polskie legendy miejskie”

Dionizjusz Czubala „Polskie legendy miejskie”

Studium i materiały

Legendy miejskie – jak twierdzi Autor – występują powszechnie, a szczególnie w okresach napięć społecznych i każdy człowiek styka się z nimi, choć nie zawsze ma tego świadomość. Słyszymy je pod przyjaciół, znajomych, a także znamy z radia, telewizji, gazet i internetu. (prof. zw. dr hab. Renarda Ocieczek)

Legendy miejskie są zbierane przez Dionizjusza Czubalę od lat osiemdziesiątych. Jest on pod tym względem pionierem w Polsce i wszystko, co pisze o tym zjawisku folkloru, ma u nas nowatorski charakter. (dr Adam Jarosz)

Dionizjusz Czubala, urodzony w 1935 roku w Imielnie na Ponidziu. Studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Doktorat z etnologii na Uniwersytecie Wrocławskim w 1975 (Folklor garncarzy polskich). Habilitacja w 1995 na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (Współczesne legendy miejskie). W latach 1975‒2002 pracował na Uniwersytecie Śląskim, najpierw jako adiunkt, a od 1997 jako profesor nadzwyczajny tej uczelni. Na Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku Białej od 2002 kierownik Zakładu Antropologii Kultury, a także przez parę lat – Katedry Pedagogiki, Psychologii i Antropologii.

Jego badania naukowe – zainspirowane przez prof. Adolfa Dygacza – skupiają się początkowo na folklorze tradycyjnym, co znajduje wyraz w publikacjach książkowych: Folklor garncarzy polskich, Katowice 1978; Anegdoty, bajki, opowieści garncarzy, Warszawa 1980 (wespół z Marianną Czubaliną); Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego. Sto lat temu i dzisiaj, Katowice 1984 (wespół z Marianną Czubaliną) i innych.

W późniejszym etapie badań zajmuje się folklorem współczesnym, szczególnie opowieściami biograficznymi i legendami miejskimi. Wydał z tego zakresu kilka książek, między innymi: Opowieści z życia. Z badań nad folklorem współczesnym, Katowice 1985; Współczesne legendy miejskie, Katowice 1993; Nasze mity współczesne, Katowice 1996; Wokół legendy miejskiej, Bielsko-Biała 2005 oraz Wojenne opowieści wspomnieniowe, tom 1 i 2, Kielce 2008 i 2010.

Zajął się też problematyką wychowania regionalnego, czego wynikiem jest praca Regionalizm, folklor, legendy, Sosnowiec 2002. Redaktor i współredaktor książek z zakresu pedagogiki oraz serii wydawniczej „Teksty z Ulicy” (wspólnie z Dobrosławą Wężowicz-Ziółkowską). Autor licznych artykułów, publikowanych w języku polskim, rosyjskim i angielskim. Był członkiem wielu towarzystw naukowych, w tym International Society for Contemporary Legend Research oraz American Folklore Society.

Źródło:

http://www.slaskwn.com.pl/sklep/?s__karta.id__777

Wydawca: Śląsk

ISBN: 978-83-60781-69-2

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 404

„Zapisy Terroru II. Warszawa”

„Zapisy Terroru II. Warszawa”

Zbrodnie niemieckie na Woli w sierpniu 1944 r.

Tom stanowi wybór relacji naocznych świadków zbrodni dokonanej przez Niemców na ludności Woli w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. Zginęło wtedy, według różnych szacunków, między 25 a 60 tys. osób, w tym tysiące dzieci, kobiet i osób starszych. W książce znajdziemy zarówno opowieści tych, którzy „przeżyli własną śmierć”, odnosząc rany w masowych egzekucjach, jak i bezsilnie obserwujących zabijanie innych ludzi, nierzadko swoich najbliższych. Uzupełnienie stanowią relacje świadków zacierania przez Niemców śladów tej zbrodni, która według niektórych badaczy spełniała kryteria ludobójstwa.

Źródło:

https://obnt.pl/pl/aktualnosci/1101-premiera-serii-wydawniczej-zapisy-terroru

Wydawca: Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego

www.obnt.pl

ISBN: 978-83-948133-4-5

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 284

„Danie główne”

Marcin Radwański „Danie główne”

Zielona Góra, pierwsze miesiące 2016 r. W jednej z francuskich restauracji zostają znalezione rozczłonkowane zwłoki młodej kobiety. Lokal w którym doszło do zbrodni należy do pochodzącego z Francji Michaela Giroud i jego małżonki. Podejrzane zachowanie właścicieli sprawia, że zaczynają się nimi interesować prowadząca śledztwo inspektor Agnieszka Wiertelak oraz jej podwładna starsza aspirant Anna Włodarczyk. Niestety, nie jest łatwo znaleźć jakiekolwiek dowody świadczące przeciwko Francuzowi. Policjanci nie są wstanie nawet ustalić tożsamości zamordowanej kobiety.

W Wydziale Kryminalnym Komendy Miejskiej w Zielonej Górze panuje kompletny rozkład. Szefowa i jej podkomendni nie radzą sobie z prowadzeniem śledztw. Akta wielu nieukończonych spraw pokrywa w archiwach kurz a łamanie procedur jest na porządku dziennym. Funkcjonariusze płci męskiej snują się bez celu po korytarzach, jedynie od czasu do czasu któryś z nich zasiądzie przy komputerze i poszuka czegoś w bazach danych. Niemal każdy z pracowników komendy przeżywa mniejsze lub większe problemy w życiu osobistym, co odbija się niestety niekorzystnie na jakości pracy. Nic dziwnego, że widząc brak postępów w śledztwie inspektor Wiertelak decyduje się na skorzystanie z nieformalnej pomocy urlopowanego komisarza Piotra Tondera.

Powieść, której akcja rozgrywa się głównie na terenie Zielonej Góry, ma trzech głównych bohaterów, wspomnianych wcześniej oficerów śledczych. Niestety rzuca się w oczy brak ściślejszego związania fabuły z charakterystycznymi obiektami tego miasta, stąd też równie dobrze Zieloną Górę mogłyby zastąpić Rzeszów, Olsztyn czy Białystok. Marcin Radwański wykazał się nie lada odwagą decydując się na przedstawienie w tak niekorzystnym świetle funkcjonowania  zielonogórskiej policji. Wypada mieć tylko nadzieję, że prawdziwi tamtejsi stróże prawa nie mają zbyt wiele wspólnego z postaciami policjantów wykreowanych przez autora. „Danie główne” Marcina Radwańskiego jest jedną z pierwszych pozycji w serii „Nowy polski kryminał” wydawnictwa CM.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Nowy polski kryminał

ISBN: 978-83-65499-92-9
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 257

„Kobiece drogi”

Tomasz Kubicki „Kobiece drogi”

Polskie bohaterki II wojny światowej

Historie kobiet, które nie upadły na kolana przed wszechobecnym złem. Była w nich moralna siła, ale nie bohaterstwo – to pojęcie powstało po wojnie. Te matki Polski, gdziekolwiek rzucił je los, dały z siebie morze miłości, zmagając się z brutalną prozą życia: w obozie, w kazachstańskiej lepiance, u bauera na przymusowych robotach, w okupowanej stolicy, na prowincji i nad listem…

Statystyka, jakkolwiek przydatna, milczy, gdy zapytasz ją o to, jaką ścieżkę przeszedł człowiek; w tych kilku świadectwach odbijają się, niczym w lustrze, wojenne losy ludzi – polskich matek, ale również ich dzieci i mężów. To system połączonych naczyń. To książka o człowieku, ale i nieuchronności losu. Z przeznaczeniem nie sposób wygrać…

Źródło:

https://www.swiatksiazki.pl/kobiece-drogi-polskie-bohaterki-ii-wojny-swiatowej-6369644-ksiazka.html

Wydawnictwo: Bellona

ISBN: 978-83-11-15282-3

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 415

„Syberyjski trans”

 Stanisław Kalisz „Syberyjski trans”

 Część 1. Mój tatuś kat i inne reportaże

Syberyjski trans” jest opowieścią dokumentalną o najbardziej rozległej krainie największego państwa na świecie. Autor w swych licznych podróżach po drogach i bezdrożach podąża śladami naszych zesłańców, stalinowskich więźniów, jeńców ostatniej wojny, ale także dobrowolnych przesiedleńców. Dociera do rodaków, których tysiące mieszka jeszcze na terenach dawnego ZSRR. Rozmawia z polskimi i rosyjskimi świadkami bolesnych, wcale nie tak odległych przecież zdarzeń. Jednak „Syberyjski trans” to nie tylko historia. Czytelnik zachłyśnie się przyrodą, odkryje tajemnice legalnego i szemranego biznesu związanego z kawiorem, wydobyciem złota, przyjrzy się skutkom pierestrojki, pozna uczynnych, gościnnych Rosjan, Sybiraków, ale trafi też na ludzi, którym lepiej nie wchodzić w drogę. Będzie i straszno, i smieszno. Lektura tej książki o rosyjskiej duszy, jej na wskroś azjatyckich genach z pewnością pomoże także zrozumieć ostatnie wydarzenia zza naszej wschodniej granicy.

Stanisław Kalisz urodził się w 1957 roku. Jest filmowcem, dokumentalistą, autorem wielu filmów i reportaży z Rosji, wśród nich między innymi: „Sołowki – początki Gułagu”, „Kanał Stalina”, „Mój tatuś kat” (o mieszkającej na Syberii córce N. Jeżowa), „Kołyma na dnie życia” (o najcięższych łagrach północno-wschodniej Syberii).

Źródło:

http://ksiegarnia.bernardinum.com.pl/pl/p/Syberyjski-trans.-Czesc-1-Moj-tatus-kat-i-inne-reportaze/1034

Recenzja audio:

http://ksiegarnia.bernardinum.com.pl/pl/p/file/17c5dbfdfd6e1a88665a4e21733c37b9/syberyjskitrans.wav

Wydawnictwo: Bernardinum

ISBN: 978-83-7823-986-4

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 372

„Kobiety i rodziny powstańców styczniowych zesłanych w głąb Rosji”

Agata Markiewicz 

„Kobiety i rodziny powstańców styczniowych zesłanych w głąb Rosji”

Los konspiratorów i powstańców styczniowych, którzy zostali uwięzieni lub zesłani w głąb Rosji, był dramatyczny, ale trzeba pamiętać, że ciężar wyroków carskich sądów spadł także na ich rodziny. Bohaterami tej książki są osoby najbliższe uczestnikom spisków i walk – rodzice, dzieci, ale głównie kobiety: żony, matki i siostry. To one znalazły się przed trudnym wyborem – pożegnać najbliższe im osoby na długie lata czy dzielić najpierw trudy podróży, a następnie życia w surowych warunkach Syberii. Decyzje i czyny tych kobiet były często niezwykle heroiczne, nie mniej niż ich mężów, synów i braci, którzy z bronią w ręku walczyli w powstaniu styczniowym.

Dr Agata Markiewicz ukończyła studia magisterskie na Wydziale Archeologii Śródziemnorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i studia doktoranckie na Wydziale Historii Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku. Obecnie jest nauczycielką historii w podwarszawskim Milanówku. Uczestniczyła w projektach o charakterze lokalnym i międzynarodowym. Zajmuje się historią lokalną od strony herstorii, jest współautorką publikacji na temat kobiet z Milanówka.

Źródło:

http://www.ksiegarnia.difin.pl/politologia-socjologia/25/kobiety-i-rodziny-powstancow-styczniowych-zeslanych-w-glab-rosji/agata-markiewicz/3041

Recenzje książki:

http://dzieje.pl/ksiazki/kobiety-i-rodziny-powstancow-styczniowych-zeslanych-w-glab-rosji

https://histmag.org/Agata-Markiewicz-Kobiety-i-rodziny-powstancow-styczniowych-zeslanych-w-glab-Rosji-16268

Wydawca: Difin

ISBN: 978-83-8085-504-5

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 254

„Loda Halama. Pierwsze nogi Drugiej Rzeczpospolitej”

Anna Lisiecka „Loda Halama. Pierwsze nogi Drugiej Rzeczpospolitej”

Loda Halama! Gwiazda, tancerka rewiowa, rozchwytywana aktorka, celebrytka – symbol szampańskiego dwudziestolecia międzywojennego. Wraz z Hanką Ordonówną, Zulą Pogorzelską, Eugeniuszem Bodo i Aleksandrem Żabczyńskim zdominowała rewię i film. Oszałamiająca kariera i barwne, ocierające się o tragedię życie. Pierwsze kroki stawiała na scenach wielkich rosyjskich cyrków. U boku Eugeniusza Bodo zagrała w pierwszej polsko-amerykańskiej koprodukcji filmowej. Po studiach u niemieckiej choreografki, Mary Wigman, podbiła tańcem Europę a potem Japonię i Stany Zjednoczone.

Kostiumy projektowały dla niej Lorentowicz i Stryjeńska, a komponowali Maklakiewicz i Sygietyński. Była primabaleriną w Operze Warszawskiej. Tańczyła do muzyki Chopina i Beethovena. Ostatni film z jej udziałem, to szalona komedia „Kłamstwo Krystyny”, w której otoczona zachwyconymi, eleganckimi mężczyznami brawurowo tańczy na gigantycznym kieliszku szampana. Scena okazała się symboliczna dla brutalnie przerwanej epoki. Za chwilę wojna zmiotła wszystkie plany - prywatne i artystyczne. Gwieździe rewii przyszło zdawać egzamin z człowieczeństwa. W szarym, zwykłym życiu. Nie poddała się. Walczyła, do końca starała się trzymać fason!

Źródło:

https://xlm.pl/ksiazka/loda-halama-pierwsze-nogi-drugiej-rzeczpospolitej

Recenzja książki:

https://histmag.org/Anna-Lisiecka-Loda-Halama.-Pierwsze-Nogi-Drugiej-Rzeczpospolitej-recenzja-15122

Wydawnictwo: Zona Zero

ISBN: 978-83-9461-318-1

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 400

„Elementarz warmiński”

Edward Cyfus, Izabela Lewandowska, Anna Rok 

„Elementarz warmiński”

„Elementarz warmiński stawia sobie za cel ukazanie specyfiki kulturowej południowej Warmii, jej historii, kultury i gwary. Ma równocześnie uczyć o Warmii, której już nie ma, a która powinna zachować się w  naszej pamięci.  Pierwszą cześć „Elementarza” stanowi opis historii Warmii, jej zwyczajów i obrzędów ludowych, genezy i funkcjonowania gwary warmińskiej na przestrzeni wieków, badań etnograficznych prowadzonych na tym terenie oraz możliwości współczesnego rozwoju zainteresowań gwarowych. Ten fragment ma charakter naukowy i stanowić może materiał dla studentów i badaczy z zakresu etnografii, socjologii, historii i językoznawstwa. Nie wyczerpuje jednak tematu, szczególnie w zakresie historii i etnografii, który ma już odrębną naukową literaturę. Wybrano jedynie te zagadnienia, które są ilustrowane tekstami gwarowymi w kolejnych częściach publikacji. 

W części drugiej znajdują się teksty gwarowe oraz przynależne im słowniczki z wyrazami i zwrotami przełożonymi na współczesny język polski. Część ta zawiera treści dotyczące życia codziennego, wpływu otaczającego środowiska i pór roku na rytm ludzkiej pracy oraz opisy obyczajowości (zwyczaje, obrzędy, wierzenia). 

Trzecią część „Elementarza” stanowi zbiór ćwiczeń i zadań przeznaczonych dla uczniów, nauczycieli i uczestników różnego rodzaju warsztatów, a także innych zainteresowanych. Uzupełnieniem całości są zbiór gawęd ze słowniczkiem oraz wybrana literatura. Dodatkową pomoc stanowić będzie płyta audio z nagraniem wszystkich tekstów gwarowych zawartych w „Elementarzu” oraz kilka gawęd – do samodzielnej pracy z tekstem. W klimat kultury warmińskiej wprowadzają piękne ilustracje, które w każdym szczególe odzwierciedlają cechy charakterystyczne dla warmińskiego folkloru”. (Fragment słowa wstępu autorów publikacji)

Źródło:

http://wydawnictwo.elset.pl/?p=books&id=225&cat=

Wydawnictwo: Pracownia wydawnicza ElSet

ISBN: 978-83-64736-81-0

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 216

"Spotkania z Zabytkami" numer 1-2/2018

 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Z okładki nowego numeru 1-2, 2018, spod siatki spękań spogląda na nas Dalila z XVIII-wiecznego obrazu „Pojmanie Samsona”. Muzeum Zamkowe w Pszczynie przed opracowaniem programu konserwatorskiego oddało obraz do dyspozycji specjalistów z Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych (LANBOZ). Efekty ich działań można prześledzić w artykule poprzedzonym wprowadzającym tekstem „LANBOZ – piętnaście lat badań interdyscyplinarnych w Muzeum Narodowym w Krakowie”.

Skoro o konserwacji mowa, czasopismo otwiera wywiad z prof. Jakubem Lewickim, Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Po rozmowie następuje artykuł o niezwykle ciekawych nowożytnych gdańskich przedprożach (przybliżmy: „mianem przedproża określamy okolony balustradami, podpiwniczony taras, który wzniesiony ponad poziom ulicy rozciąga się przed fasadą domu, zajmując zazwyczaj całą jej szerokość. Na taras prowadzą kilkustopniowe schody, ujęte u podstawy słupkami bądź kamiennymi kulami”). „Rustykalna idylla” to tekst poświęcony grafikom Anieli Cukier (1900-1944), która upodobała sobie małomiasteczkową architekturę i wiejskie pejzaże.

W kolejnych tekstach m.in. wspomnienie zdobycia Oczakowa (1788), kościół ewangelicki w Pokoju, pałac w Kocku, łóżko à la polonaise, historia Amalii Krieger (1846-1928) – właścicielki krakowskiego zakładu fotograficznego oraz pytanie o to, „czy obraz można przeczytać”. Tradycyjnie zachęcając do zwiedzania muzeów, wybraliśmy tym razem Thesaurus Cracoviensis – Centrum Interpretacji Artefaktów, czyli nowy oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, pokaz „Józef Szermentowski – Franciszek Kostrzewski. Uczeń i pierwszy mistrz” w Muzeum Narodowym w Kielcach, wystawę „Goci. Barbarzyńscy zdobywcy Europy” w Willi Caro, Oddziale Muzeum w Gliwicach i ekspozycję „Seweryn Mielżyński” w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/64

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Lista sześciu”

Wojciech Kulawski „Lista sześciu”

W mieszczącej się na warszawskim Wawrze japońskiej restauracji Honsiu policja znajduje zwłoki prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Eugeniusza Tadli. Po przeprowadzeniu pierwszych czynności, funkcjonariusze dochodzą do wniosku, że mężczyzna został zamordowany, a ktoś upozorował jego samobójstwo. Niebawem policjanci otrzymują zgłoszenia o tajemniczych zgonach następnych prominentnych polityków. Śledztwo prowadzą komisarz Rafał Trygar i starszy aspirant Tymon Foltański. Pomaga im młoda i seksowna policjantka Marzena Gibała a nad sprawą czuwa skrupulatny i nieprzekupny prokurator Marian Suski. Policjanci szukają jakichkolwiek poszlak mogących łączyć zamordowanych mężczyzn. W trakcie działań śledczych w ręce stróżów prawa trafia kartka z tekstem mogącym sugerować, że tajemniczy zabójca zaplanował zgładzenie aż sześciu prominentów.

W czasie kiedy w Warszawie giną politycy z pierwszych stron gazet, do stolicy przyjeżdża Adam Zaręba. Młody mężczyzna jest programistą szukającym dobrze płatnego zajęcia. Nieco zagubionym przybyszem opiekuje się spotkany przypadkowo kolega ze szkolnej ławy Piotr Cynarski. Dzięki jego cennym wskazówkom Adamowi udaje się znaleźć pracę w korporacji. Piotr udziela też koledze szeregu rad, dzięki którym nieśmiały i zakompleksiony programista z prowincji zmienia się w pewnego siebie uwodziciela. Wkrótce jednak okazuje się, że nie ma nic za darmo. Na domiar złego, niefrasobliwe postępowanie Piotra powoduje, że koledzy wplątują się w samo centrum niebezpiecznych wydarzeń związanych ze sprawą prowadzoną przez komisarza Trygara.

Rafał Trygar jest modelowym przykładem gliniarza z klasycznych powieści kryminalnych, czyli rozwiedzionym, często zaglądającym do kieliszka mężczyzną w średnim wieku. Jego podwładny, aspirat Foltański stara się, aby komisarz nie stoczył się w odmęty choroby alkoholowej. Natomiast Marzena Gibała przydział do policji kryminalnej zawdzięcza wpływom wysoko postawionego ojca.

„Lista sześciu” to powieść z wartką akcją i nieźle skonstruowaną intryga kryminalną. Książkę czyta się szybko. W pierwszej części czytelnika może nieco irytować nadmiar „rozmów instruktażowych” jakie przeprowadza ze sobą dwójka młodych bohaterów. Większość z nich dotyczy tajników uwodzenia. Na szczęście z każdą kolejną stroną proporcje się zmieniają a na plan pierwszy wysuwa się zagadka kryminalna i związane z nią perypetie Adama i Piotra. Wojciech Kulawski debiutował dwa lata temu. W swoim dorobku ma kilka opowiadań opublikowanych w antologiach kryminalnych i fantastycznych. „Lista sześciu” jest jego pierwszą powieścią kryminalną. Jest to także jeden z pierwszych tytułów serii „Nowy polski kryminał”.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Nowy polski kryminał

ISBN: 978-83-65499-83-7
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 285