„Szydłów przez stulecia. Monografia Gminy Szydłów”
Pod koniec 2011 r. została wydana
książka Szydłów przez stulecia - monografia Gminy Szydłów. Jest to pierwsze
w historii dzieło o charakterze monografii, tak szeroko opisujące tematykę
Szydłowa i gminnych miejscowości. Monografia ma charakter pracy zbiorowej, pod
naukową redakcją dr Cezarego Jastrzębskiego.
Pierwsze wydanie zostało
wydrukowane na cele promocyjne w ramach projektu Szydłów - polskie
Carcassonne - kampania promocyjna współfinansowanym z środków UE. Książka
jest formatu B5 (16 x 24 cm),
liczy 552 strony, zawiera około 250 zdjęć (kolor) i jest w twardej oprawie.
Składa się z czterech części: Badania naukowe, Źródła, Wspomnienia, Varia. Spis
treści, wstęp oraz kilka przykładowych stron prezentujemy w poniższych pdf-ach.
Akcja powieści Marii Szypowskiej rozgrywa
się w Warszawie w latach II wojny światowej. Bohater, kilkunastoletni Stanisław
podejmuje się trudnego i bardzo niebezpiecznego zadania. Zamierza udokumentować
dokonane przez niemieckich okupantów zniszczenia Zamku Królewskiego. Po długich
przygotowaniach, z aparatem i zapasem szklanych klisz wyrusza na Plac Zamkowy i
przedostaje się do ruin. W trakcie fotografowania w pobliżu pojawiają się
hitlerowcy. Z niespodziewanej opresji wybawia Stanisława młody chłopiec.
Okazuje się jednak, że wykonanie zdjęć w zrujnowanym zamku nie jest wcale
najtrudniejszą częścią zadania. Klisze należy wywołać a następnie ukryć w
bezpiecznym miejscu, tak aby nie stały się łupem Niemców.
Fot. 1. Sala o trzech słupach na dokumentalnym zdjęciu z
czasów okupacji hitlerowskiej.
Maria Szypowska przedstawia w
powieści obraz Warszawy lat okupacji, miasta w którym łapanki, egzekucje,
rewizje i aresztowania są na porządku dziennym. W tej tragicznej rzeczywistości
toczy się jednak namiastka zwyczajnego życia. W chwili wybuchu wojny autorka
była dziesięcioletnią dziewczynką. Uczęszczała na tajne komplety, wstąpiła do
Szarych Szeregów a w sierpniu 1944 r. w czasie powstania była jedną z łączniczek.
Możemy więc z dużą dozą pewności domniemywać, że nieobce jej były podobne
przygody. Kto wie, może postać siostry Stanisława, niemal jej rówieśniczki była
w pewnym stopniu inspirowana dramatycznymi przeżyciami młodej Marii? Na kilku
stronach zamykających książkę, gdzie autorka wyjaśnia, co w przedstawionej
historii jest prawdą, a co fikcją nie znajdziemy odpowiedzi na to pytanie. Możemy
się jednak dowiedzieć, że w czasie wojny pewien młody człowiek, Stanisław
Proszowski rzeczywiście wykonał zdjęcia zamkowych ruin. Fotografie przetrwały
wojenną zawieruchę i stały się nie tylko świadectwem niemieckiego
barbarzyństwa, lecz być może w pewnym stopniu były pomocne w pracach przy
odbudowie i rekonstrukcji zamku.
Fot. 2. Kaplica królewska zdewastowana podczas niemieckiej akcji niszczenia i rabowania Zamku.
Na „Szklane tarcze” należy także
spojrzeć z nieco innej perspektywy. Trudno bowiem nie dostrzec, że jest to
przejmująca, trzymająca w napięciu od pierwszej do ostatniej strony książka
przygodowa. Stanisław i jego młodzi przyjaciele wędrując ulicami Warszawy z
niezwykle cennym bagażem wielokrotnie ocierają się o śmierć. Często w ostatniej
chwili dzięki pomocy życzliwych ludzi udaje im się znaleźć bezpieczne
schronienie. Młodzi ludzie zadają sobie pytanie, czy dla kilkudziesięciu zdjęć
warto narażać nie tylko swoje życie lecz także wiele innych osób? Na kartach
książki Maria Szypowska udziela na nie bardzo jednoznaczną odpowiedź.
W napisanej przed 1985 r.
powieści pojawia się również kilka autentycznych postaci, wybitnie zasłużonych
dla ratowania polskich dóbr kultury, z dyrektorem Muzeum Narodowego w
Warszawie, profesorem Stanisławem Lorentzem na czele. Należy w tym miejscu przypomnieć,
że małżonkiem autorki był wybitny fotografik, zmarły w 2010 r. Andrzej Szypowski.
W latach wojny był on w zbliżonym wieku do głównego bohatera książki. Państwo
Szypowscy mają w dorobku kilkadziesiąt albumów poświęconych architekturze i
historii naszego kraju, w tym oczywiście także Zamkowi Królewskiemu w
Warszawie.[1] Polecam.
Wydawca: Zysk i S-ka
ISBN: 978-83-7785-618-5
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 279
[1] W
zbiorach ZAPOMNIANEJ BIBLIOTEKI znajduje się m.in. wydany 1990 r. album
„Warszawski Zamek Królewski” (Fundacja Artibus-Wurlitzer oraz Wydawnictwo Domu
Słowa Polskiego), z którego dwa zdjęcia ilustrują treść powyższej recenzji.
"Stosunki chrześcijańsko-żydowskie w historii, sztuce i
pamięci.
Europejski kontekst dzieł w katedrze sandomierskiej"
Książka dokumentuje przebieg konferencji, jaka miała miejsce w
Sandomierzu 11 stycznia 2013 r., zorganizowanej przy współpracy Diecezji
Sandomierskiej i Wesleyan University w Stanach Zjednoczonych.
Rozprawy zamieszczone w publikacji mają na celu przedstawienie
wstępnego zarysu, ułatwiającego zrozumienie obrazów Martyrologium rzymskiego z
katedry sandomierskiej, w ich szerszym kontekście artystycznym, historycznym i
historiograficznym, na tle wydarzeń zarówno europejskich, jak i lokalnych.
W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z
Zabytkami":
- greckie i rzymskie inspiracje w Arkadii Heleny
Radziwiłłowej (stąd piękny łuk na okładce numeru);
- zabytkowa barka Fundacji Otwartego Muzeum Techniki;
- dawne żelazka oraz metalowa galanteria;
- nieco zaduszkowy temat – portrety pośmiertne;
- muzea secesji;
- piękne woluminy z biblioteki dawnych szkół w Krzemieńcu;
- Cerkiew Matki Bożej Opiekuńczej w Puchłach;
- Rajd Grunwaldzki, czyli harcerze „ożywiają zabytki”;
- order św. Stanisława, w nawiązaniu do trwającej wystawy w Zamku Królewskim na
Wawelu;
- zabytkowe krzesła i fotele.
15 października 2015 roku
nastąpi premiera najnowszej powieści Jolanty Marii
Kalety „Testament Templariusza”.
Jolanta Maria Kaleta w swojej
najnowszej powieści „Testament Templariusza” zabiera Czytelników do starego, o
magicznym klimacie opactwa cystersów w Henrykowie na Dolnym Śląsku. W
pobliskiej Małej Oleśnicy, przed wiekami, istniała komandoria templariuszy.
Czyżby Autorce udało się odnaleźć więzy łączące obydwa klasztory?
Powieść historyczno-kryminalna,
przesiąknięta realizmem magicznym, rozgrywa się w dwóch płaszczyznach
czasowych. Rok 1307, z miasta Troyes we Francji ucieka garstka templariuszy,
aby uniknąć aresztowań zarządzonych przez króla Filipa Pięknego. Zmierzają na
wschód, do niewielkiej komandorii Klein Öls, zagubionej pośród rozległych
puszczy. Choć są wśród nich wytrawni rycerze, zaprawieni w bojach w Ziemi
Świętej, po pełnej dramatycznych wydarzeń podróży, tylko niektórzy z nich będą
mieli szansę zrealizować misję, której się podjęli.
Grudzień 1981 roku. Magda
Michalska po rozwodzie z mężem, wyrzucona z pracy za działalność związkową,
podejmuje drastyczną decyzję i wyprowadza się z Wrocławia na zabitą dechami
wieś, gdzie po swoim tragicznie zmarłym dziadku odziedziczyła starą,
poniemiecką chałupę. Otrzymuje posadę nauczycielki w szkole rolniczej w
pobliskim Henrykowie. Barokowy budynek, popadający pomału w ruinę, uczniowie
dzielą pospołu z garstką cystersów. Po pierwszej nocy spędzonej w swoim nowym
domu, Magda budzi się w realiach stanu wojennego. Zostaje wciągnięta w tryby
aparatu władzy wraz z mieszkańcami wsi Świątniki i niewielką społecznością
zakonników. Na domiar złego we wsi dochodzi do serii bardzo brutalnych
morderstw. Porucznik milicji prowadzący śledztwo nie radzi sobie z problemem,
być może celowo, a oficer Służby Bezpieczeństwa też ma coś do ukrycia. Sąsiedzi
Magdy o czymś wiedzą, ale trzymają to w tajemnicy, podobnie przeor klasztoru,
ojciec Fabian. Zakonnicy także mają swoje mniejsze i większe sekrety.
Czy morderstw dopuszczają się
pospolici przestępcy, a może mają one związek z tajemnicą tak pilnie przez
wszystkich skrywaną? Czy zaginiony przed wiekami, przypadkiem odnaleziony,
fragment Księgi Henrykowskiej może zawierać rozwiązanie zagadki? Jak wysoką cenę
przyjdzie niektórym zapłacić?
Pierwsza książka o kulinarnej zaradności Polek w czasie II
wojny światowej
Zgromadzone przed wybuchem II wojny
światowej zapasy często nie wystarczały do przeżycia pierwszych miesięcy
niemieckiej okupacji. Warto dodać, że ufni w potęgę polskiej armii oraz siłę
zawartych sojuszy rodacy byli przekonani, że uda się powstrzymać nawałę wojsk
hitlerowskich. Kiedy Anglia z Francją zawiodły i okazało się, że wojna potrwa
dłużej niż przewidywano, trzeba było przystosować się do nowej rzeczywistości.
W najgorszej sytuacji byli jednak Polacy przekonani o tym, że Hitler nie odważy
się zaatakować naszego kraju. Ci nie byli zupełnie przygotowani do tragicznej
codzienności. W ich oczy zajrzał głód.
Celem Aleksandry
Zaprutko-Janickiej było ukazanie zaradności i pomysłowości polskich kobiet,
które w trudnych realiach okupacji potrafiły uchronić swe rodziny przed niedostatkiem
i widmem głodowej śmierci. Zapewnienie bliskim choć minimum egzystencji
wymagało od nich niezwykłej odwagi i sprytu.
„Teraz jest wojna, kto handluje ten żyje…” („Zakazane
piosenki, 1946 r.)
Autorka przedstawiła codzienną
walkę Polaków o przetrwanie na tle życia klasy średniej największych polskich
miast: Warszawy oraz Krakowa. To właśnie ludność miejska najboleśniej odczuła
braki w zaopatrzeniu w podstawowe artykuły żywnościowe. Kwitł czarny rynek.
Ceny żywności szybowały w górę. Nasi rodacy częstokroć musieli poszukiwać
nowych lub dodatkowych źródeł utrzymania. Aby zaspokoić podstawowe potrzeby
mieszkańcy miast ryzykowali życie szmuglując ze wsi mięso, mąkę czy ziemniaki.
A kiedy już udało się zdobyć wymarzony kawałek wieprzowiny czy koniny, ówczesne
panie domu niemal stawały na głowie, zastanawiając się jak najbardziej
racjonalnie go wykorzystać. Znacznie częściej jednak musiały przyrządzać potrawy
bezmięsne. Były mistrzyniami w „przyrządzaniu czegoś z niczego.” Nawet z
żołędzi potrafiły zaparzyć napój o smaku zbliżonym do prawdziwej czarnej kawy.
Warszawskie mieszkania zmieniały się w niewielkie fabryczki żywności. W
łazienkach hodowano króliki. W parkach sadzono ziemniaki a na kwietnikach
pojawiły się grządki z warzywami.
W niniejszej książce znajdziemy
także kilka przejmujących, dramatycznych scen, jak choćby wspomnienie
kilkuletniej dziewczynki dotyczące skromnego rodzinnego obiadu, w czasie którego
każde z dzieci siedzących przy stole dostawało po jednej kromce chleba.
Wygłodniałe maluchy patrzyły później pod światło, jak grube są otrzymane
porcje.
Pracę Aleksandry Zaprutko-Janickiej
uzupełnia „Okupacyjna książka kucharska.” To kilkadziesiąt przepisów
wypraktykowanych przez nasze babcie i prababcie w trudnych latach II wojny
światowej. Znajdziemy w niej m.in. informacje w jaki sposób można przygotować
budyń z kapusty, ugotować oszczędną zupę ogórkową, czy osłodzić sobie życie tortem
z fasoli lub piernikiem z marchwi. Autorka wykorzystała w publikacji szereg
historii rodzinnych dzięki czemu czytelnicy, szczególne ci nieco młodsi mogą poczuć
namiastkę atmosfery lat okupacji. Polecam.
Ujęcie w jednej publikacji burzliwej historii maltańczyków, ich
związków z Polską od średniowiecza po współczesność, spuścizny artystycznej,
zbiorów Heritage Malta oraz wielu innych zagadnień związanych z zakonem św.
Jana Jerozolimskiego stanowiło ogromne wyzwanie. Realizację tego zadania
„powierzono najwybitniejszym specjalistom: 10 tematów zostało opracowanych
przez dwunastu autorów, reprezentujących różne specjalności historycznego
rzemiosła, różne temperamenty badawcze i sposoby prowadzenia narracji”.
Powstała książka niezwykle wartościowa, niemająca odpowiednika w dotychczasowej
literaturze przedmiotu. Tekst uzupełnia niemal 250 ilustracji opatrzonych
obszernymi komentarzami.
„200 lat muzealnictwa warszawskiego. Dzieje i perspektywy”
Materiały Sesji Naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w
Warszawie w dniach 15-16 listopada 2005 r. w ramach obchodów "Roku
Wilanowskiego" - rocznicy 200-lecia istnienia muzealnictwa warszawskiego.
Wydany we współpracy z Muz. Hist. m.st. Warszawy tom utrwala dorobek sesji.
Zawiera ponad 30 tekstów omawiających niemal całość problematyki: europejskie
tło, kolekcjonerską prehistorię, elementy metodologii pracy muzealnej,
specyfikę warszawskich warunków rozwoju, najważniejsze prywatne, społeczne,
miejskie i państwowe inicjatywy muzealne; muzea rezydencjalne, muzea kościelne,
muzea artystyczne, historyczne, uniwersyteckie i wojskowe, także muzea
przyrodnicze i geologiczne, archeologiczne, etnograficzne, techniki, rzemiosła,
literatury i sportu; również większość najważniejszych aktualnych
projektów i potrzeb (Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Historii
Polski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Narodowe Muzeum Przyrodnicze). W
podsumowaniu omówione zostały też problemy współpracy i kompletności
kulturowego przekazu oraz współczesnych rynkowo-komercyjnych zagrożeń muzealnej
misji.
Mieszkańcy Warszawy wobec
podróży, turystyki i wypoczynku na przełomie XIX i XX wieku”
Czy dalekie wojaże, kuracje u wód
i niedzielne pikniki mogą być wyznacznikiem pozycji społecznej? Autor opisał
najpopularniejsze sposoby spędzania czasu wolnego poza miastem przedstawicieli
warszawskich elit, klasy średniej i proletariatu. Gruntownej analizie poddał
uzasadnienia i oceny wyjazdów warszawiaków. Ich obyczaje i poglądy
skonfrontowano z postawami mieszkańców Londynu i Sankt Petersburga.
Interpretacja zjawisk z przełomu XIX i XX w. została dokonana na podstawie
współczesnych koncepcji socjologicznych. Książka jest bogato ilustrowana.
Wydawca: Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Neriton
ISBN: 978-83-7543-381-4
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 451
Mateusz Rodak „Mit a
rzeczywistość.
Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej.
Casus województwa lubelskiego”
Książka jest próbą odpowiedzi na
pytania o skalę i specyfikę fenomenu, jakim była przestępczość kryminalna osób
narodowości żydowskiej w okresie międzywojennym. Autor bada również charakter i
rodzaj relacji między przestępcami żydowskimi i polskimi. Analizie poddano
jednocześnie ówczesne metody prezentowania badanego zjawiska, które
wykorzystywano przy tworzeniu narracji prasowych (głównie prawicowych).
Wydawca: Polskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Historii
PAN, Wydawnictwo Neriton
ISBN: 978-83-7543-257-2
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 214
Aleksandra Łuczak „Retro reklama.
Za kulisami warszawskiego biznesu reklamowego w XIX wieku”
Książka opowiada o tym, jak w
epoce pary, maszyn i sięgających nieba fabryk, w największej polskiej
metropolii – Warszawie – która straciła swój stołeczny status, a zyskała
kapitalistyczne oblicze, kiełkować zaczęła nowa branża: biznes reklamowy. Na
podstawie wydanych przed ponad stoma laty najstarszych polskich podręczników do
reklamy i ówczesnej prasy autorka spróbowała odpowiedzieć na pytanie: czym była
skuteczna reklama, kto ją tworzył i dlaczego w ciągu półwiecza 1864–1914
budziła one tyle emocji.
Tadeusz Maria Rudkowski „Cmentarz Powązkowski w Warszawie”
Książka jest drugim, uaktualnionym
wydaniem monografii jednego z największych i najpiękniejszych
cmentarzy w Polsce – Powązek. Obecnie wpisane są one do rejestru
zabytków. Tadeusz Rudkowski, opowiadając o nekropolii, skupia
uwagę nie tylko na pochowanych tam wybitnych Polakach, lecz także koncentruje
się na warstwie estetycznej cmentarza — formach i tworzywie nagrobków
oraz ich twórcach. Nie bez powodu utarło się stwierdzenie, iż Powązki są
„muzeum rzeźby warszawskiej”. W przestrzeni tego cmentarza można przeprowadzać
lekcję kulturalno-artystycznego życia miasta, by poznać zmieniające się
mody i style sztuki sepulkralnej.
Roman Chyła „Dzieje Zawichostu do początków XIX wieku”
Książka 'Dzieje Zawichostu do
początków XIX wieku” autorstwa dr Romana Chyły. To pierwsza naukowa monografia
dziejów Zawichostu, która prezentuje ośrodek grodowo- miejski od czasów
najdawniejszych do początków XIX wieku. Monografia jest wzbogacona zdjęciami.
Są wśród nich fotografie dokumentów przechowywanych w archiwum sióstr klarysek
w Krakowie.
