Publikacje historyczne wydawnictwa Neriton

Marek Olkuśnik „Wyjechać z miasta. 

Mieszkańcy Warszawy wobec podróży, turystyki i wypoczynku na przełomie XIX i XX wieku”

Czy dalekie wojaże, kuracje u wód i niedzielne pikniki mogą być wyznacznikiem pozycji społecznej? Autor opisał najpopularniejsze sposoby spędzania czasu wolnego poza miastem przedstawicieli warszawskich elit, klasy średniej i proletariatu. Gruntownej analizie poddał uzasadnienia i oceny wyjazdów warszawiaków. Ich obyczaje i poglądy skonfrontowano z postawami mieszkańców Londynu i Sankt Petersburga. Interpretacja zjawisk z przełomu XIX i XX w. została dokonana na podstawie współczesnych koncepcji socjologicznych. Książka jest bogato ilustrowana. 

Źródło oraz spis treści:

http://www.neriton.apnet.pl/product_info.php?products_id=775

Wydawca: Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Neriton

ISBN: 978-83-7543-381-4

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 451

Mateusz Rodak „Mit a rzeczywistość. 

Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej. 

Casus województwa lubelskiego”

Książka jest próbą odpowiedzi na pytania o skalę i specyfikę fenomenu, jakim była przestępczość kryminalna osób narodowości żydowskiej w okresie międzywojennym. Autor bada również charakter i rodzaj relacji między przestępcami żydowskimi i polskimi. Analizie poddano jednocześnie ówczesne metody prezentowania badanego zjawiska, które wykorzystywano przy tworzeniu narracji prasowych (głównie prawicowych).

Źródło oraz spis treści:

http://www.neriton.apnet.pl/product_info.php?cPath=33&products_id=701

Wydawca: Polskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Historii PAN, Wydawnictwo Neriton

ISBN: 978-83-7543-257-2

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 214

Aleksandra Łuczak „Retro reklama. 

Za kulisami warszawskiego biznesu reklamowego w XIX wieku”

Książka opowiada o tym, jak w epoce pary, maszyn i sięgających nieba fabryk, w największej polskiej metropolii – Warszawie – która straciła swój stołeczny status, a zyskała kapitalistyczne oblicze, kiełkować zaczęła nowa branża: biznes reklamowy. Na podstawie wydanych przed ponad stoma laty najstarszych polskich podręczników do reklamy i ówczesnej prasy autorka spróbowała odpowiedzieć na pytanie: czym była skuteczna reklama, kto ją tworzył i dlaczego w ciągu półwiecza 1864–1914 budziła one tyle emocji. 

Źródło:

http://www.neriton.apnet.pl/product_info.php?products_id=700

Wydawca: Wydawnictwo Neriton

ISBN: 978-83-7543-238-1

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 224

„W służbie wolnej Polski”

Dariusz Buras „W służbie wolnej Polski”

Organizacja i działalność Policji Państwowej w województwie kieleckim w latach 1919-1939

Policja Państwowa II RP uznawana była za jedną z najlepszych organizacji utrzymywania porządku i bezpieczeństwa publicznego na starym kontynencie. W ciągu stosunkowo krótkiego okresu dwudziestolecia międzywojennego udało się stworzyć organ, w którym aż 40% kadry oficerskiej legitymowało się wyższym wykształceniem, a 80 % niższych funkcjonariuszy ukończyło przeszkolenie zawodowe w szkołach policyjnych. Niestety polska policja, w tym także policja w województwie kieleckim zmagała się z problemami finansowymi oraz brakami sprzętowymi. Trzeba nadmienić, że na początku lat dwudziestych większość komisariatów i posterunków policyjnych w województwie nie posiadało telefonów.

Braki funduszy sprawiały, że kurczył się stan osobowy policji a ciągły wzrost przestępczości powodował nadmierne przeciążenie pracą funkcjonariuszy. Mimo to policja kielecka należała do ścisłej czołówki w kraju pod względem ilości zatrudnionych policjantów i dość dobrze wywiązywała się z nałożonych na nią zadań. Warty przypomnienia jest w tym miejscu fakt, że województwo kieleckie zajmowało czołowe miejsca w Polsce w kategoriach przestępstw pospolitych: ciężkich uszkodzeń ciała i kradzieży, a tutejsza policja mogła się pochwalić bardzo wysokim wskaźnikiem wykrywalności. W przypadku zabójstw i ciężkich uszkodzeń ciała wskaźnik ten oscylował wokół 90 %.

O ile ukazywały się już publikacje poświęcone historii Policji Państwowej w okresie dwudziestolecia międzywojennego, to niewiele jest opracowań przedstawiających dzieje tej formacji w skali województw. Jednym z nich jest książka Dariusza Burasa „W służbie wolnej Polski. Organizacja i działalność Policji Państwowej w województwie kieleckim w latach 1919-1939.” Składa się ona z sześciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym autor uwypuklił przemiany oraz kształtowanie się struktur policyjnych na ziemi kieleckiej po 24 lipca 1919 r. Jest to data uchwalenia przez Sejm Ustawodawczy ustawy o Policji Państwowej. W rozdziale drugim poruszono tematykę związaną z metodami pracy policji: wywiadem, inwigilacją, obserwacją, prowokacją a także działalnością pionu zajmującego się sprawami politycznymi. Rozdział trzeci, poświęcony został na przedstawienie walki z przestępczością kryminalną oraz sprawami zabezpieczenia porządku publicznego. W rozdziałach czwartym i piątym poruszono problem udziału policji państwowej w walce z ruchem komunistycznym oraz ze szpiegostwem. Ukazano działania policji w przypadku wystąpień politycznych a także udział w likwidowaniu buntów w zakładach karnych.[1] Rozdział szósty dotyczy zagadnień związanych ze stosunkiem policji do legalnych partii politycznych.

Pracę Dariusza Burasa uzupełniają aneksy. Pierwszy zawiera biogramy komendantów wojewódzkich Policji Państwowej w Kielcach w omawianym okresie: Jarosława Barwicza, Bronisława Ludwikowskiego, Czesława Grabowskiego, Józefa Piątkiewicza oraz Jana Misiewicza. W drugim aneksie znajdziemy krótkie życiorysy siedmiu policjantów, którzy polegli w czasie wykonywania czynności służbowych. Zamieszczono także wiele tabel zawierających dane statystyczne dotyczące m.in. wykrywalności przestępstw w województwie kieleckim. Polecam.

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Grado, Adam Marszałek

ISBN: 978-83-62941-60-5

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 259

---

[1] O buncie w więzieniu na Świętym Krzyżu pisał w swej pracy Bartosz Grzegorz Kułan. Patrz recenzja: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2014/08/bunt-w-wiezieniu-na-swietym-krzyzu.html

„Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy”

Stanisław Milewski „Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy”

Do głównych przyczyn rozwoju przestępczości w dawnej Warszawie należały nieskuteczne prawo, skorumpowana policja oraz poczucie beznadziejności spowodowane brakiem środków do życia wielu mieszkańców stolicy oraz przybyszów z prowincjonalnych miejscowości. Wszystko to sprawiało, że na przestrzeni wieków nie brakowało amatorów „łatwego” zarobku. Im to właśnie poświęcona jest kolejna książka Stanisława Milewskiego „Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy.”

Publikacja ta to swoisty słownik biograficzny dawnego świata przestępczego. Autor przytacza bardzo wiele spektakularnych epizodów z życia takich znaczących bywalców kronik kryminalnych jak „król złodziei warszawskich” Felek Zdankiewicz, złodziej słynący z wybuchowego charakteru - Hipek-Wariat, szef bandy wymuszającej haracze od kupców na targowiskach Łukasz Siemiątkowski zwany „Tasiemką,” legendarny kasiarz – Szpicbródka, czy postrach Warszawy, bezwzględny morderca – Krwawy Wiktor.

Nie można powiedzieć, że wyczyny pospolitych przestępców spędzały sen z powiek stróżom prawa, gdyż ówcześni policjanci często przymykali oko na drobne kradzieże i napady. Wielokrotnie współdziałali też ze złodziejami stojąc na czatach lub pomagając im w ucieczce. Dlatego też nikogo nie dziwił fakt, że eskortującemu rzezimieszka policjantowi częstokroć towarzyszył tłumek przypadkowych świadków, którzy chcieli uniemożliwić mundurowemu uwolnienie gagatka za rogiem najbliższej ulicy.

Jeden z rozdziałów niniejszej pracy poświęcony jest charakterystyce złodziejskich specjalizacji. Dowiemy się z niego m.in. na czym polegała robota na „ślam”  oraz kogo nazywano „klawisznikami,” „potokarzami,” „pajęczarzami” i „szopenfeldziarzami.” Szereg detali dotyczących złodziejskiego rzemiosła zaczerpnął Stanisław Milewski z twórczości Sergiusza Piaseckiego i Urke Nachalnika czyli literatów, którzy mieli okazję przez lata dość dokładnie zaznajomić się z tym fachem.

W książce znajdziemy ponadto cały rozdział, w którym przedstawiono zwyczaje panujące w przestępczym półświatku. Już bowiem w XIX wieku zawodowi złodzieje opracowali zasady, które można uznać za „złodziejski kodeks postępowania.” Możemy w  nim wyczytać m.in., że nie wolno współpracować z konfidentami, nie należy oszukiwać wspólników i sprawiedliwie dzielić się zyskiem z przestępstwa, nie wolno uwodzić żony wspólnika w czasie przebywania przez niego za kratkami oraz bardzo wiele innych, nie mniej interesujących „paragrafów.” Sporo miejsca w rozdziale tym zajmuje próba nakreślenia rozwoju slangu przestępczego.  Obraz dawnego złodziejskiego i bandyckiego półświatka byłby niewątpliwie niepełny gdyby autor nie podjął problematyki związanej ze środkami karnymi. Rozdział, w którym do niej nawiązano nosi wielce wymowny tytuł „W cieniu miecza i szubienicy.” Na uwagę zasługuje również szata graficzna książki, wzbogacona podobnie jak inne publikacje tej serii wieloma ilustracjami oraz dowcipnymi karykaturami z dawnej stołecznej prasy. Polecam.

---

 Źródło ilustracji: Stanisław Milewski 

„Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy,” s. 133, 117 i 76.

Wydawnictwo: Iskry

ISBN: 978-83-244-0108-6

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 218