„Zapomniane Kresy. Ostatnie polskie lata”

 

Sławomir Koper „Zapomniane Kresy. Ostatnie polskie lata”

 

Piąty tom niezwykle popularnej serii. Poprzednie to Ostatnie lata polskiego Lwowa, Ostatnie lata polskiego Wilna, Ostatnie lata polskich Kresów, Najdalsze Kresy – ostatnie polskie lata.

Gdyby zapytać przechodnia na ulicy, z czym kojarzą mu się Kresy, bez namysłu odpowie: Lwów, Wilno, Nowogródek, niektórzy dorzucą jeszcze Krzemieniec. A przecież Kresy to nie tylko legendarne stolice polskości, to także zaścianki i stanice. To również zapomniane Kresy – te w dawnych Inflantach Rzeczypospolitej. To właśnie stamtąd pochodziło wielu artystów, polityków i wojennych bohaterów, którzy znakomicie zapisali się na kartach polskiej historii. To na uniwersytecie w Dorpacie biło polskie serce, a na politechnice w Rydze kształciły się młode kadry techniczne odrodzonego państwa polskiego. Musimy stale o tym przypominać.

Sławomir Koper — autor, którego nakłady książek historycznych znacznie już przekroczyły milion egzemplarzy — udowadnia po raz kolejny, że magię miejsc, urodę przyrody, słynną otwartość mieszkańców i legendę Kresów można przełożyć na język zrozumiały dla współczesnego pokolenia.

 

◗ Powstanie styczniowe na Żmudzi

◗ Legenda uniwersytetu w Dorpacie

◗ Polskie czołgi w Dyneburgu

◗ „... a mnie soból i panna...” Inflanckie przypadki Józefa Weyssenhoffa

◗ Trudna młodość Kazimiery Iłłakowiczówny

◗ Zadziwiające meandry sąsiedzkiej polityki: Kowno — Warszawa 1918-1939

◗ Teozofia czy zmartwychwstanie? Przypadek Heleny i Wandy Dynowskich

◗ Wielcy rodacy urodzeni na Inflantach: Władysław Raginis, Władysław Studnicki,

Ferdynad Ossendowski i Grzegorz Fitelberg

◗ Polscy robotnicy na Łotwie i łotewscy olimpijczycy polskiego pochodzenia

◗ Polacy internowani na Łotwie, Litwie i w Estonii w 1939 roku

◗ ORP „Orzeł” w Tallinie i brawurowa ucieczka rozbrojonego okrętu

 

Kresy to nie tylko mała ojczyzna „piękna i czysta jak pierwsze kochanie”, to również dziejowa scena, na której rozgrywały się wydarzenia, które czasami próbujemy wyprzeć ze zbiorowej pamięci. Co nie zmienia faktu, że nadal pozostaje częścią naszego dziedzictwa. Sławomir Koper

 

Źródło:

https://wydawnictwofronda.pl/ksiazki/ostatnie-lata-polskich-kresow

 

Wydawca: Fronda

ISBN: 978-83-8079-811-3

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 608 czarnobiałych, 16 kolorowych

 

„Poprzez dwudziestolecie”

 

Innocenty Libura „Poprzez dwudziestolecie”

 

Poprzez dwudziestolecie – to druga część autobiograficznej powieści Innocentego Libury, stanowiąca – jak i poprzednia pt. Krokiem zdobywców (wyd. 2018) – zamkniętą całość. Książka obejmuje okres drugiej Rzeczpospolitej. Młody Mieczysław Łękawski (pod którym kryje się sam Autor) wyrusza z rodzinnego domu w Olkuszu na studia polonistyczne i plastyczne do Warszawy. W trakcie studiów – by zdobyć środki na utrzymanie, ale też by szerzej poznać świat – pracuje jako robotnik we Francji. Zdobywszy wykształcenie w stolicy, powraca najpierw do Olkusza, by podjąć pracę nauczycielską w gimnazjum, którego sam wcześniej był absolwentem, a następnie uzupełnia studia w Krakowie. Życiowe drogi wiodą go ostatecznie na Śląsk – zostaje nauczycielem w I Gimnazjum i Liceum w Rybniku. W Rybniku też zakłada dom rodzinny. Tak jak i poprzednio – wszystkie osoby i zdarzenia są autentyczne, przez co powieść zyskuje charakter dokumentalny.

A ciekawych postaci i wydarzeń w książce niemało. Ujrzymy w niej najpierw w żywej akcji pierwszych twórców i instruktorów polskiego harcerstwa, na czele z idolem młodości Autora – „Szumiącym Dębem”, czyli  druhem Tadeuszem Strumiłłą. Krąg harcerzy olkuskich – znanych z pierwszej części – rozszerzy się o druhów – instruktorów i działaczy – związanych z Górnym Śląskiem, zwłaszcza z Rybnikiem, gdzie Autor sam założy IV Rybnicką Drużynę Harcerską imienia Henryka Sienkiewicza. Wspomniany zostanie Marian Łowiński – komendant Chorągwi Śląskiej, Henryk Kapiszewski – członek Kwatery Głównej ZHP,  Stanisław Wojciech Rudnicki, Wanda Jordan-Łowińska i wielu innych. Do najbliższych przyjaciół Autora należeć będzie Józef Pukowiec – wybitny harcmistrz śląski (ścięty później przez hitlerowców), z którym razem przeżyją dość zabawną przygodę podczas III Wszechświatowego Zlotu Harcerstwa w Birkenhead pod Liverpoolem.

Nie tylko jednak harcerze wypełnią karty opowieści. W latach studenckich Autor zetknie się z barwnym środowiskiem akademickim dwóch uniwersytetów – Warszawskiego i Jagiellońskiego. Przed oczami czytelnika przesunie się cały poczet profesorów tych uczelni, poczynając od wybitnych językoznawców, jak Stanisław Szober, Jan Baudouin de Courtenay, Stanisław Słoński, Adam Kryński, Jan Łoś, Zenon Klemensiewicz, poprzez historyków filozofii i kultury, jak Władysław Heinrich, Witold Rubczyński, Władysław Tatarkiewicz, Kazimierz Zieliński, a skończywszy na znakomitych literaturoznawcach, jak Józef Kallenbach, Bronisław Gubrynowicz czy Ignacy Chrzanowski. Ten ostatni stanie się promotorem pracy doktorskiej Autora. Rozwijając talenty plastyczne, trafi Autor na zajęcia prowadzone przez Eligiusza Niewiadomskiego – późniejszego zabójcę prezydenta Narutowicza. Przy każdej z tych postaci Autor zatrzyma się na chwilę, by zapisać jakiś szczegół – czy to z wykładów, czy z osobistej rozmowy, czasem nawet jakiś charakterystyczny gest czy szczegół ubioru.

Portretując osoby, Autor roztacza zarazem szerszy obraz życia akademickiego pierwszych lat międzywojennych. Zapoznamy się więc z klimatem zbiorowych kwater w koszarach Blocha, działalnością „Bratniaka” i innych organizacji, a także studenckimi sposobami zdobywania środków na utrzymanie i naukę. Obraz ten nakreśli Autor czasem z humorem, a czasem poważnym realizmem – opisując jego strony i jasne, i ciemne. Wśród studentów ujrzymy również rozmaite postacie: raz będą to zdolni i pilni uczniowie, jak Jan Cybis – znany później artysta-malarz, raz zagorzali wiecownicy polityczni różnych obozów (na seminarium u profesora Chrzanowskiego Autorowi wypadnie recenzować akurat referat Wandy Wasilewskiej!), a czasem i zepsuci kawalerowie o niefrasobliwym podejściu do życia.

Do najoryginalniejszych przyjaciół Autora z ławy studenckiej należeć będzie Konstanty Jodko-Narkiewicz – późniejszy wybitny podróżnik, polarnik i rekordzista Polski w sporcie wspinaczkowym. Autor wybierze się z nim razem do Gdyni, by pracować przy budowie portu i – jakkolwiek „Kok”, miłośnik orlich perci, nie wytrwa długo przy monotonnym, ciesielskim zajęciu – przyjaźń pozostanie trwała i powróci jeszcze na kartach książki w niejednej barwnej odsłonie.

 

Książka na stronie wydawcy:

https://tyniec.com.pl/historia/2218-poprzez-dwudziestolecie-9788373549678.html

 

Wydawca: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów

ISBN: 978-83-7354-967-8

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 488

„Ta wojna zmieni wszystko…”

 

„Ta wojna zmieni wszystko…”

Dziennik Janiny Gajewskiej.

Seria „Wielka Wojna – Codzienność Niecodzienności”, t. II

Gajewska Janina, Wajs Anna (oprac.)

Dziennik Janiny Gajewskiej z okresu od 2 sierpnia 1914 r. do 1 stycznia 1919 r. Pochodząca ze zubożałej rodziny szlacheckiej czas wojny spędziła w Warszawie. Była wielką patriotką i wnikliwą obserwatorką codzienności, która z ogromnym zaangażowaniem śledziła zarówno działania na frontach, jak i życie miasta. Opisywała m.in. zmagania ludności Warszawy, w tym swojej rodziny, z głodem i niedostatkiem pieniędzy, a także swój stosunek do zaborców.

Oprócz prześledzenia ówczesnych wydarzeń politycznych, społecznych i ekonomicznych dziennik Gajewskiej umożliwia spojrzenie na sferę kulturalną i obyczajową tamtych czasów. Autorka była starannie wykształcona, znała języki obce, interesowała się literaturą zagraniczną oraz teatrem (w dzienniku spisywała m.in. swoje wrażenia ze spektakli i ich ocenę). Współorganizowała ponadto wieczory dyskusyjne, podczas których wygłaszano odczyty na tematy filozoficzne i literackie.

Uzupełnienie publikacji stanowią liczne fotografie i pocztówki przedstawiające Warszawę z początku XX w., a także fotokopie wierszy pisanych przez Gajewską oraz jej korespondencji z siostrą Zofią. Wydanie zostało opatrzone aparatem krytycznym.

Rękopis dziennika przechowuje Archiwum Państwowe w Warszawie (całość zapisków Gajewskiej znajdujących się w warszawskim archiwum obejmuje okres od 20 września 1897 r. do 15 sierpnia 1919 r.).

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.archiwa.gov.pl/produkt/ta-wojna-zmieni-wszystko-dziennik-janiny-gajewskiej

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Seria wydawnicza: Wielka Wojna – codzienność niecodzienności

ISBN: 978-83-64806-24-7

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 352

„Wspomnienia i listy”

 

Izabela Moszczyńska „Wspomnienia i listy”

Wstęp i opracowanie: Adam Fijałkowski, Magdalena Rzepka

 

Pierwsza edycja krytyczna ważnego źródła do historii Polski i historii wychowania: Wspomnień i listów Izabeli Moszczeńskiej-Rzepeckiej (1864-1941) – działaczki niepodległościowej, patriotki, pedagożki promującej idee Nowego Wychowania, zwolenniczki emancypacji kobiet, pionierki wychowania seksualnego.

Jej droga życiowa wiodła z dworku szlacheckiego na Kujawach, w którym kultywowano patriotyczne tradycje powstańcze, przez edukację w duchu pozytywizmu na pensji w Warszawie, szeregi niepodległościowej inteligencji warszawskiej (za działalność tę zapłaciła więzieniem), aktywność społeczną w II Rzeczypospolitej aż do śmierci w okupowanej Warszawie. Samotnie wychowała dwoje dzieci: Hanna Pohoska (1895-1953) została historykiem wychowania i docentem Uniwersytetu Warszawskiego, a Jan Rzepecki (1899-1983) pułkownikiem Wojska Polskiego. Na grobie Izabeli Moszczeńskiej na Powązkach wykuto motto jej życia: Pełna wiary w zmartwychwstanie Ojczyzny.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.wuw.pl/product-pol-16984-Wspomnienia-i-listy.html

 

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

ISBN: 978-83-235-5429-5

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 352

 

„Twórczość na zamówienie”

 

Sebastian Ligarski, Rafał Łatka (red.) „Twórczość na zamówienie”

 

Tom „Twórczość na zamówienie” jest wynikiem studiów prowadzonych przez naukowców współpracujących przy centralnym projekcie badawczym IPN „Władze PRL wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”. Za każdym razem, przystępując do prac nad nową publikacją, mamy nadzieję, że uda nam się objąć badaniami w miarę szerokie spektrum zagadnień. Niestety, liczba naukowców zajmujących się tą tematyką jest niewspółmierna do jej rangi i wpływu na działania władz w omawianym okresie. Dlatego też oddając niniejszy tom w ręce Czytelników, mamy nadzieję na rozbudzenie zainteresowania losami wielu prominentnych autorów poczytnych powieści, dziennikarzy z pierwszych stron gazet, czy wybitnych naukowców prowadzących badania pod czujnym parasolem ochronnym władz. Ich życiorysy są często zaskakujące, wręcz filmowe, zarazem pokazują kondycję części polskiej inteligencji po zakończeniu II wojny światowej. Ze wstępu Sebastiana Ligarskiego i Rafała Łatki

 

Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Władze PRL wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/78067,Tworczosc-na-zamowienie.html

Więcej o publikacji:

https://dzieje.pl/ksiazki/tworczosc-na-zamowienie

Recenzje książki:

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4912562/tworczosc-na-zamowienie

  

Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej

Seria wydawnicza: Dziennikarze – Twórcy – Naukowcy

ISBN: 978-83-8098-665-7

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 512

„Żołnierze Armii Krajowej na Kresach wschodnich podczas II wojny światowej”

 

Olgierd Grott, Adam Perłakowski (red. naukowa)

„Żołnierze Armii Krajowej na Kresach wschodnich podczas II wojny światowej”

Historia-polityka-pamięć

 

Wyjątkowa pozycja książkowa z serii wydawniczej Biblioteki Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, przybliżająca czytelnikowi zagadnienia „drugowojennych wydarzeń kresowych” przez pryzmat zarówno życiorysów osób zaangażowanych w walkę z okupantami, jak też historię poszczególnych oddziałów partyzanckich AK. 

 

Książka na stronie wydawcy:

https://sklep.muzeum-ak.pl/ksiazki-i-katalogi/147-grot-o-perlakowski-a-zolnierze-armii-krajowej-na-kresach-wschodnich-podczas-ii-wojny-swiatowej.html

 

Wydawca:  Muzeum Armii Krajowej w Krakowie

ISBN: 978-83-8138-467-4

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 432 

„Wielkie bitwy husarii w komiksie”

 

Paweł Kołodziejski „Wielkie bitwy husarii w komiksie”

 

Wyjątkowa komiksowa publikacja o husarii znakomicie przedstawia kluczowe dla losów Rzeczypospolitej bitwy pod Kircholmem, Kłuszynem, Chocimiem i Wiedniem. Wspomina też o innych znaczących bitwach husarii: pod Orszą, Beresteczkiem, Parkanami i Hodowem. Komiks zawiera zarys historyczny tej znakomitej formacji wojskowej, podstawowe informacje o najbardziej zasłużonych dowódcach (S. Żółkiewskim, J. K. Chodkiewiczu, S. Lubomirskim, P. Sahajdacznym, J. Sobieskim, S. Czarnieckim, K. Ostrogskim). Wstęp przygotowała dr Joanna Wieliczka-Szarkowa, a zilustrował znany krakowski artysta Paweł Kołodziejski - zafascynowany pięknem i potęgą tej skrzydlatej formacji.

 

Źródło:

https://www.aromatslowa.pl/wielkie-bitwy-husarii-w-komiksie-pawel-kolodziejski

https://www.aa.com.pl/wielkie-bitwy-husarii-w-komiksie-joanna-wieliczka-szarkowa-pawel-kolodziejski

Recenzje komiksu:

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/5047476/wielkie-bitwy-husarii-skrzydlaci-jezdzcy-w-komiksie

 

Wydawca: Wydawnictwo Aromat Słowa

ISBN: 978-83-65758-38-5

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 72 

Świętokrzyskie regionalia (cz. 144)

 

Tadeusz Halpert „Pamiętnik. Pierwsze 72 lata mojego życia”

 

Rodzina Halpertów do 1932 roku posiadała pałac i dobra w Szczekocinach. „Pamiętnik. Pierwsze 72 lata mojego życia” został spisany po angielsku przez Tadeusza Halperta na emigracji w Vancouver w 1958 r. Książka z polskim tłumaczeniem miała promocję podczas V Szczekocińskiego Festiwalu Dialogu Kultur we wrześniu 2022 r. „Pamiętnik” jest bardzo ciekawą pozycją wydawniczą. Atrakcyjność tekstu wynika stąd, że może on być zarówno źródłem do badań historycznych, ale także obyczajowych. Książka została wydrukowana przez angażującą się w regionalne przedsięwzięcia Drukarnię Kontur. „Pamiętnik” liczy 86 stron 155x230 mm w oprawie twardej, jest do nabycia u wydawców, czyli w Stowarzyszeniu Miłośników Historii Szczekocin i okolic.

Więcej o publikacji:

https://muzeumostrowiec.pl/2022/09/pamietnik-pierwsze-72-lata-mojego-zycia-tadeusza-halperta

https://ostrowiecka.pl/2022/10/24/ostrowczanie-czytaja-pamietnik-tadeusza-halperta-zdjecia

 

Wydawcy: 

Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic, 

Biblioteka Publiczna w Szczekocinach

Druk: Drukarnia Kontur. Włoszczowa

https://www.facebook.com/drukarniakontur/shop

ISBN: 978-83-65334-71-8

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 86

„Niesamowita opowieść”

 

Stefan Grabiński „Niesamowita opowieść”

Opowiadania fantastyczne

 

W dorobku twórcy polskiej noweli fantastycznej Stefana Grabińskiego znajdziemy kilka zbiorów opowiadań i powieści. Uznanie krytyki przyniósł pisarzowi cykl nowel „Demon ruchu”, kolejne dzieła Grabińskiego zostały docenione dopiero po jego śmierci. Od kilku lat nakładem wydawnictwa CM ukazują się wznowienia dzieł Grabińskiego, najbardziej znane, jak wspomniany wyżej „Demon ruchu”, a także mniej popularne, te od których rozpoczynała się kariera pisarza urodzonego w 1887 r. w Kamionce Strumiłowej[1]. Zbiór „Niesamowita opowieść”, który został wydany w 1922 roku, zawiera siedem opowiadań: Spojrzenie, W domu Sary, Na tropie, Świadek Materna, Kochanka Szamoty, Nietykalny oraz Przed drogą daleką.

Niewątpliwie największe wrażenie na odbiorcy wywierają Dom Sary oraz Kochanka Szamoty. Bohaterką opowiadania Dom Sary jest mieszkająca w tajemniczej willi, piękna kobieta. Sara uwodzi mężczyzn, uzależnia ich od siebie, sprawia, że nie mogą bez niej żyć. Zaniepokojony dziwnym zachowaniem i postępującym załamaniem stanu zdrowia swego przyjaciela, Władek, postanawia sprawdzić, co kryje się za murami domu Sary. Odkrywa tajemnicę demonicznej niewiasty i podejmuje z nią „walkę”. Opowiadanie to, podobnie jak Kochanka Szamoty, zostało dostrzeżone przez filmowców. W 1985 r. Zygmunt Lech zrealizował klimatyczny horror telewizyjny. W roli Sary Bragi została obsadzona zapomniana już dziś Hanna Balińska.

 

Kochanka Szamoty, to historia miłości do wyśnionej kobiety. Maria Kalergis wyznacza bohaterowi spotkania tylko raz w tygodniu, a jej zachowanie, kiedy dochodzi do schadzek bywa często trudne do wyjaśnienia. W opowiadaniach Stefana Grabińskiego próżno szukać makabrycznych scen. Autor miał swoje wypróbowane metody budowania napięcia i klimatu grozy, która niepostrzeżenie przenika do codziennego życia bohaterów, osłabia ich, obezwładnia. Jego bohaterowie wyposażeni bywają często w niezwykłą zdolność, która pozwala im dostrzec to co dla ogółu jest niewidoczne bądź zupełnie nieistotne. Ten „szósty zmysł” najczęściej nie pomaga im jednak ustrzec się tego co prowadzi do zguby i zatracenia. Polecam.

Książka na stronie wydawcy:

https://www.wydawnictwocm.pl/stefan-grabinski-niesamowita-opowiesc-opowiadania-fantastyczne-p-632.html

 

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Polska fantastyka

ISBN: 978-83-66704-66-4

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 140

---

[1] Dzieła Stefana Grabińskiego: https://www.wydawnictwocm.pl/szukaj.html/szukaj=grabi%C5%84ski

„Pożary w miastach Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne, społeczne i kulturowe”

 

Andrzej Karpiński 

„Pożary w miastach Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne, społeczne i kulturowe” 

Katalog 

Współpraca: Emil Kalinowski, Elżbieta Nowosielska

 

Prezentowany katalog jest pierwszą w polskiej historiografii próbą całościowego zebrania wiadomości o pożarach miast i miasteczek Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVIII wieku. Zawiera informacje o blisko 5000 pożarów, z których około 2000 zostało dokładniej opisanych. W szczegółowych notach uwagę zwrócono m.in. na przyczyny poszczególnych klęsk ognia, czas ich trwania, skutki, jakie za sobą pociągnęły, śmiertelne ofiary. Wszystkie zapisy dotyczące poszczególnych miast i miasteczek zaopatrzone zostały w przypisy, na końcu tomu zaś zamieszczono obszerną bibliografię.

Katalog razem z monografią Pożary w miastach Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne, społeczne i kulturowe (WUW, Warszawa 2021), stanowią pierwsze kompleksowe opracowanie zagadnienia pożarów w nowożytnej Polsce.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.wuw.pl/product-pol-12635-Pozary-w-miastach-Rzeczypospolitej-w-XVI-XVIII-wieku-i-ich-nastepstwa-ekonomiczne-spoleczne-i-kulturowe-Katalog.html

 

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

ISBN: 978-83-235-4338-1

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 334