„Prusy Królewskie
Społeczeństwo, kultura, gospodarka 1454–1772”
Szkice z dziejów pod redakcją prof. Edmunda Kizika
Niniejszy tom, który powstał z
inicjatywy Wojciecha Bonisławskiego, dyrektora Muzeum Narodowego w Gdańsku,
stanowi wspólny, interdyscyplinarny projekt historyków dziejów politycznych i
społeczno-gospodarczych oraz historyków sztuki i architektury z gdańskiego oraz
toruńskiego ośrodka akademickiego. Z zaproszenia do współpracy skorzystali tacy
wytrawni badacze dziejów i kultury Prus Królewskich, jak profesorowie Jerzy
Dygdała (Instytut Historii PAN), Jacek Wijaczka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu) czy dr hab. Jacek Tylicki (reprezentujący zarówno Uniwersytet
Mikołaja Kopernika w Toruniu, jak i Uniwersytet Gdański). Młodsze grono badaczy
reprezentuje dr Sławomir Kościelak z Uniwersytetu Gdańskiego. Praca byłaby
niepełna, gdyby nie włączono do naszego projektu historyków architektury oraz
sztuki – dr. Grzegorza Bukala z Politechniki Gdańskiej, dr Ewy
Barylewskiej-Szymańskiej i dr Zofii Maciakowskiej reprezentujących gdańską
pracownię Instytutu Historii PAN, jak również dr. Jacka Kriegseisena (Instytut
Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego). Próby koordynacji projektu podjął się
prof. Edmund Kizik (Instytut Historii PAN, Uniwersytet Gdański).
Ratusz Starego Miasta Elbląga
Celem zespołu autorskiego było
zaprezentowanie stosunkowo zwięzłego przedstawienia różnych aspektów
problematyki dziejów Prus Królewskich – rodzaju prolegomeny do syntezy historii
tej specyficznej części Rzeczypospolitej. Pozornie łatwe w zamierzeniu
przedsięwzięcie napotkało jednak szereg przeszkód. Zwrócili na to uwagę
krytyczni recenzenci tomu: prof. Bogusław Dybaś (Instytut Historii PAN) oraz
prof. Jan Harasimowicz (Uniwersytet Wrocławski). Ich życzliwe uwagi pozwoliły
uniknąć wielu błędów oraz uzupełnić tekst. Jednak nie wszystkie zagadnienia
udało się opracować równie dokładnie. Choć powstało już wiele poważnych prac, z
goryczą trzeba było skonstatować dotkliwy brak studiów syntetycznych i
całościowych poświęconych np. sztuce i architekturze oraz urbanistyce
(świeckiej, militarnej i kościelnej) w Prusach Królewskich, lokalnym dziejom
reformacji i kontrreformacji, literatury oraz nauki. Okazało się, że nie
dysponujemy odpowiednimi opracowaniami społecznych dziejów prawa w Prusach
Królewskich, brak też ujęcia prowincji jako teatru działań wojennych. Nie
pozostało to, niestety, bez wpływu na treść niniejszego tomu, który jest
adresowany przede wszystkim do szerszego grona czytelników, studentów oraz po
prostu miłośników dziejów dawnych Prus Królewskich. Przedkładając przystępność
wykładu nad jego ściśle naukowy charakter, zdecydowano się na zachowanie
narracji właściwej dla podręcznika akademickiego: konsekwentnie zrezygnowano z
obciążania wykładu rozbudowanymi przypisami, konfrontowania często
niejednoznacznych opinii różnych badaczy, czy też przedstawiania stanu badań
poszczególnych zagadnień.
Gdańsk. Widok Długiego Targu z Ratuszem Głównomiejskim
Niektórym szkicom towarzyszą
aneksy – przedstawiono w nich materiały źródłowe, które pozwalają lepiej
zrozumieć specyfikę omawianych problemów oraz uzmysłowić sobie trudności, przed
którymi stoją badacze danej kwestii. Taką funkcję pełnią również zamieszczone w
tekstach materiały ikonograficzne oraz kartograficzne – z powodów technicznych
oraz finansowych redaktor tomu musiał zachować należytą powściągliwość, stąd
oprawa ilustracyjna szkiców jest skromna; teksty poświęcone kulturze życia
codziennego i literackiego zostały pozbawione oprawy ikonograficznej. Poza
zestawieniami, spisami dostojników świeckich i duchownych oraz przelicznikami
monet, wag i miar obowiązujących w Prusach Królewskich w XV–XVIII w., poszczególnym
tekstom towarzyszą wykazy podstawowej literatury przedmiotu. Mamy nadzieję, że
przyjęty układ pozwoli czytelnikom na samodzielne rozwijanie swoich
zainteresowań związanych ze skomplikowanymi dziejami Prus Królewskich od połowy
XV do końca XVIII w.
Źródło:
Publikacja dostępna w sklepie internetowym Muzeum Narodowego
w Gdańsku:
Wydawca: Muzeum Narodowe w Gdańsku
ISBN: 978-83-63185-16-9
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 602
