„Oset pleni się w mroku”

Jacek Wołowski „Oset pleni się w mroku”

Początek lat 60-tych ubiegłego wieku. Po zakończeniu kolejnej udanej akcji, do bazy w Krakowie wraca radiowóz Milicji Obywatelskiej. Niestety funkcjonariuszom nie jest dane spokojnie dotrzeć do komendy. Jadący przed radiowozem samochód nie pozwala się bowiem wyprzedzić. Auto zwiększa prędkość, ktoś wyrzuca z niego kulki z bolcami, czyli tzw. „osty”.  Wszystkie opony radiowozu zostają przebite. Na szczęście funkcjonariuszom MO udaje się ocalić życie. Kolejnego dnia zostaje zamordowany zajmujący się sprawą przemytu dewiz kapitan Suchy. Na miejscu zbrodni śledczy znajdują podobną kulką z bolcami. Milicjanci są pewni, że zabójcy kapitana mają związek z tajemniczym samochodem, który tak nie dawno umknął przed radiowozem.

„Oset pleni się w mroku” to niezwykle udany, klimatyczny kryminał milicyjny. Z każdą kolejną stroną fabuła komplikuje się coraz bardziej. Pojawianie się nowych postaci wprowadza niepewność w działania stróżów prawa. Oficerowie milicji kierujący akcją przeciw bezwzględnym przemytnikom muszą mieć się na baczności aby nie popełnić fałszywego ruchu mogącego spłoszyć członków gangu. Zmęczeni, niewyspani milicjanci odwiedzają hotele, podejrzane mieszkania w starych kamienicach, prowadzą przesłuchania w zadymionych, niewielkich pokojach w gmachu komendy MO. Przestępcy stawiają wszystko na jedną kartę, nie cofają się przed niczym pragnąc nie dopuścić do rozbicia bandy przez depczących im po piętach mundurowych.

Jacek Wołowski „Walther 45771”

Najlepsze kryminały PRL. Lata 50

Zmarły w 1978 r. dziennikarz Jacek Wołowski (prawdziwe nazwisko Stanisław Sachnowski) ma w swoim dorobku kilka kryminałów milicyjnych. W serii Najlepsze kryminały PRL ukazała się dotychczas jedna, oparta na prawdziwych wydarzeniach powieść tego autora, „Walter nr 45771”[1]. Nie wykluczone więc, że i niniejsza książka powstała w oparciu o  materiały zebrane przez lata w trakcie wieloletniej pracy dziennikarskiej.

Pisząc „Oset pleni się w mroku” Wołowskie nie zapomniał, że jest reporterem. Na kartach powieści napomyka bowiem o sprawach społecznych a także o kłopotach mieszkaniowych i trudach życia rodzinnego milicjantów. Również na portretach stróżów prawa nakreślonych przez autora można od czasu do czasu dostrzec jakąś rysę. To swego rodzaju rzadkość. W kryminałach milicyjnych spotykamy się przecież zazwyczaj z wyidealizowanym wizerunkiem funkcjonariusza MO. Milicjant ukazywany bywał w nich jako samotny mężczyzna, poświęcający niemal całą dobę na walkę ze światem przestępczym i eliminowanie niepełnowartościowych jednostek z socjalistycznego społeczeństwa. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 60

ISBN: 978-83-65499-46-2
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 143

---

[1] Patrz recenzja: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2017/05/walther-45771.html

„Kryptonim Proszek do prania”

Jacek Wołowski „Kryptonim Proszek do prania”

Kraków, lata 50. ubiegłego stulecia. Na terenie podwawelskiego grodu zostają dokonane dwa zabójstwa. Jedna z ofiar to niezbyt zamożna pani w średnim wieku, drugą jest kierownik sklepu MHD. Niebawem funkcjonariusze z komendy wojewódzkiej milicji natrafiają na ślad tajemniczej kobiety, która okazuje się być morfinistką. Podejrzewają, że narkomanka może mieć jakiś związek z zabójstwami. Niestety nie jest łatwo wydobyć z niej wskazówki, które mogłyby być przydatne w wyjaśnieniu zagadkowych zbrodni. Teczka z aktami sprawy, nosząca kryptonim „Proszek do prania” pęcznieje z każdym dniem. Wkrótce zostaje zamordowany jeden z oficerów zaangażowanych w prowadzenie śledztwa. Okazuje się, że w sprawę może być zamieszanych wiele prominentnych osób. Milicjanci muszą działać z wyczuciem, gdyż po drugiej stronie barykady czai się niebezpieczny i gotowy na wszystko przeciwnik.

Na kartach książki pojawiają się sylwetki wielu funkcjonariuszy MO. Co ciekawe, nie znamy imienia ani nazwiska żadnego z milicjantów, lecz identyfikujemy ich na podstawie stopni. Podobnie jest w przypadku innych bohaterów, szczególnie przedstawicieli półświatka. Tym razem autor uznał, że wystarczy aby posiadali jedynie imiona. Oszczędny, precyzyjny styl sprawia, że czytelnik od czasu do czasu może odnieść wrażenie, że sięgnął po pitaval lub zbiór reporterskich relacji zamieszczonych na łamach ówczesnej prasy. Wołowski skoncentrował się na ukazaniu pracy śledczej, oraz podobnie jak w książce „Walther 45771”, naszkicował kilka scen z życia osób prowadzących nie zawsze legalne interesy.

Jacek Wołowski (prawdziwe nazwisko Stanisław Sachnowski), to żyjący w latach 1905-1978 dziennikarz, który pisząc powieści kryminalne zapewne dość często inspirował się przestępstwami i zbrodniami, jakie gościły na pierwszych stronach krakowskich gazet. Tak było w przypadku powieści „Walther 45771”, której głównym bohaterem był Władysław Mazurkiewicz, morderca któremu udało się udowodnić sześć zabójstw dokonanych w latach 40. i 50. ubiegłego wieku. Z duża dozą prawdopodobieństwa można również przyjąć, że w podobny sposób powstała niniejsza książka.

Powieść „Kryptonim Proszek do prania” ukazała się po raz pierwszy w 1959 r. W serii „Najlepsze kryminały PRL - lata 50.” zostały wydane jeszcze dwie książki tego autora: wspomniana wyżej „Walther 45771” oraz „Oset pleni się w mroku”[1]. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 50

ISBN: 978-83-65499-84-4
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 132

---

[1] Recenzje powieści Jacka Wołowskiego: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search?q=Jacek+Wo%C5%82owski

„Anastazja lubi reklamę”

 

Jacek Wołowski „Anastazja lubi reklamę”

 

Warszawa, połowa lat 60. Z mieszkania na jednym z osiedli dobiega przeraźliwy huk. Po pewnym czasie, z odprawy jaka odbyła się w gabinecie komendanta Milicji Obywatelskiej, dowiadujemy się, że w mieszkaniu eksplodowała przesyłka dostarczona przez listonosza. W wyniku wybuchu poniósł śmierć pewien pięćdziesięcioletni inżynier. Do prowadzącego śledztwo w tej sprawie majora Szarego zgłasza się człowiek, który obiecuje przekazać mu wiadomości umożliwiające rozpracowanie działalności szajki powiązanej z eksplozją. Dość szybko jednak oficerowie śledczy dochodzą do wniosku, że informator nie jest z nimi zupełnie szczery.

 

Powieść Jacka Wołowskiego, mimo stosunkowo niewielkiej objętości, wypełniona została widowiskowymi akcjami w stopniu zdecydowanie ponadstandardowym. Autor popuścił wodze fantazji i zafundował bohaterom solidną dawkę przygód. Ponad wspomnianą wcześniej eksplozją, mamy tu zatem otrucie cyjankiem, zabójstwo milicjanta na dworcu kolejowym, a nawet napad na pociąg, pościg śmigłowca za uciekającą motorówką piękną kobietą oraz lot szybowcem. Akcja zmienia się jak w kalejdoskopie. Od czasu do czasu bierzemy udział w naradach funkcjonariuszy MO, śledzimy również rozwój wydarzeń z perspektywy czarnych charakterów.

 

Warto zauważyć dość interesujący zabieg jaki zastosował autor w stosunku do bohaterów powieści. Mianowicie, agenci milicji przenikają do środowiska przestępczego, i odwrotnie, przestępcy podejmują grę z organami ścigania, usiłując wprowadzić do niej swojego człowieka. Z Milicją Obywatelską współpracują oddziały WSW, wojska desantowe a także ormowcy. Nie jest jednak łatwo rozpracować i rozbić szajkę kierowaną przez przebiegłego szefa. Podobnie jak wiele innych powieści Jacka Wołowskiego, również i ta została utrzymana w nieco reportażowym stylu[1]. Po raz pierwszy powieść „Anastazja lubi reklamę” ukazała się w słynnej serii kryminalnej „Ewa wzywa 07…” w 1969 roku. Polecam.

 

Powieść na stronie wydawcy:

https://www.wydawnictwocm.pl/jacek-wolowski-anastazja-lubi-reklame-p-912.html

 

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 60

ISBN: 978-83-68018-55-4
Rok wydania: 2024

Liczba stron: 106

---

[1] Recenzje powieści Jacka Wołowskiego: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search?q=Jacek+Wo%C5%82owski

„Martwy punkt”

Jerzy Żukowski „Martwy punkt”

Warszawa, lata 50-te ubiegłego wieku. W trudnych do wyjaśnienia okolicznościach zostaje zamordowany mecenas Seweryn Marzec. Wyniki ekspertyzy lekarskiej wskazują, że przyczyną śmierci prawnika był atak serca. Kilka innych wydarzeń jakie nastąpiły w czasie kiedy Marzec rozstawał się ze światem, daje jednak pewne podstawy do przypuszczeń, że ktoś mógł przyczynić się do jego zgonu. Sprawę rozwikłania zagadki tajemniczej śmierci prowadzi kapitan Polikarp Rybka, nadzoruje ją natomiast prokurator Klecz. Marzec był wziętym adwokatem, odwiedzało go wielu klientów. Nic dziwnego, że kapitan Rybka nie wyklucza możliwości, iż zbrodnia może mieć związek z którąś z licznych spraw jakie prowadził mecenas.

Marzec zamieszkiwał w otoczonej wysokim murem willi przy ul. Czerwonych Maków. Prawdopodobnie więc obawiał się zamachu na swoje życie. W trakcie rozwoju śledztwa okazuje się, że związek z zabójstwem mecenasa może mieć bardzo wiele osób. Jerzy Żukowski sprytnie podsuwa czytelnikom mylne tropy, dzięki czemu udaje mu się utrzymać ich w niepewności niemal do ostatniej strony powieści. W miarę rozwoju śledztwa przybywa pytań, na które milicja nie potrafi znaleźć odpowiedzi. Kapitan Rybka znajduje się w martwym punkcie…

Jacek Wołowski „Oset pleni się w mroku”

Najlepsze kryminały PRL - Lata 60.

Bohater powieści, Kapitan Rybka to typowy sumienny i skrupulatny funkcjonariusz MO. Nie spoufala się z ludźmi. Niemal w każdym mijanym na ulicy przechodniu widzi potencjalnego złoczyńcę. Rybka nie darzy sympatią, wręcz nie cierpi Klecza. Nie można mu się zresztą dziwić. Trudno polubić wyposażoną przez autora w tak olbrzymi bagaż odpychających cech postać ekscentrycznego prokuratora. Klecz to osobnik o ptasiej głowie osadzonej na długiej, cienkiej szyi. W czasach kiedy milicjanci i przedstawiciele palestry palą jednego papierosa za drugim, Klecz sięga do kieszeni po miętowe cukierki. Jego maniery irytują poukładanego oficera MO. Kapitan jest przekonany, że za dziwacznymi, częstokroć dwuznacznymi  zachowaniami Klecza kryje się jakaś tajemnica. 

Z lektury powieści Żukowskiego możemy wyłowić kilka obyczajowych ciekawostek. Autor kreśli obraz podnoszącej się z wojennych zniszczeń stolicy. W czasie kiedy kapitan szuka tajemniczego mordercy wiele budynków nadal straszy pustymi oczodołami okien. Tu i ówdzie można dostrzec jeszcze szyldy informujące o tym jakie zakłady mieściło się w poszczególnych kamienicach. Coraz mniej jest już jednak tabliczek z nazwiskami dawnych, prywatnych właścicieli biur i sklepików. Powieść Jerzego Żukowskiego ukazała się po raz pierwszy w 1957 r. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 50

ISBN: 978-83-65499-50-9
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 156

„Walther 45771”

Jacek Wołowski „Walther 45771”

Kraków, lata 50-te ubiegłego stulecia. Do mieszkania znanego działacza i sędziego Jana Żurkiewicza puka zaniepokojona sąsiadka. Pani Krystyna informuje mężczyznę, że mieszkająca z nią pod jednym dachem starsza siostra nie powróciła na noc. Żurkiewicz pociesza kobietę i mimochodem informuje ją, że wkrótce w domu  którym mieszkają będą przeprowadzane rewizje w związku z akcją przeciw handlarzom dewiz. Kobieta zwierza mu się, że wraz z siostrą otrzymała na przechowanie paczkę ze złotymi zegarkami. Sędzia oferuje pomoc i podejmuje się ukrycia pudełka z cenną zawartością w swoim mieszkaniu. Kiedy Krystyna wychodzi, pan sędzia bez wahania zrywa sznurek i otwiera powierzoną mu paczkę. 

Jerzy Żukowski „Martwy punkt”

Wkrótce po wydarzeniach w Krakowie, do jednego z warszawskich szpitali zgłasza się mężczyzna z kulą w głowie. Niestety ranny nie potrafi sobie przypomnieć okoliczności w jakich doszło do postrzału. Śledztwo prowadzi inspektor komendy Głównej Milicji w Warszawie – Zajączek. Funkcjonariusze MO podejrzewają, że ta sprawa może mieć jakiś związek z zagadką zniknięcia kobiety w Krakowie. Przez inspektorem Zajączkiem trudne zadanie. Żurkiewicz jest bowiem inteligentnym i wyrafinowanym przeciwnikiem.

Powieść Jacka Wołowskiego została napisana w oparciu o wydarzenia jakie rozegrały się w Krakowie po zakończeniu II wojny światowej. Ich bohaterem był niejaki Władysław Mazurkiewicz, któremu krakowski sąd udowodnił sześć morderstw. Ostatnie z nich zostało dokonane w maju 1955 r. Nie wykluczone że Żurkiewicz/Mazurkiewicz w okresie okupacji niemieckiej był agentem gestapo. Po wojnie bohater prowadził podwójne życie. Dla sąsiadów i znajomych był uprzejmy i uczynny a w pracy wszyscy uważali go za doświadczonego fachowca. Druga twarz mężczyzny była jednak zupełnie inna… Jego rozlegle koneksje oraz ujmująca powierzchowność sprawiły, że zbrodniarz tak długo przebywał na wolności. Wielu mieszkańców Krakowa przypuszczało, że Żurkiewicza mogą łączyć jakieś związki ze Służbą Bezpieczeństwa. Mężczyzna nie dementował krążących o nim plotek. Były mu one nawet na rękę. 

Morderca do ostatnich chwil wierzył, że uda mu się w jakiś sposób wykaraskać z opresji. W tle powieści ukazani są przedstawiciele krakowskiego półświatka, handlarze walutą oraz specjaliści od innych niezbyt legalnych interesów. Pierwsze wydanie powieści „Walther 45771” ukazało się w 1956 r. W ostatnim dniu stycznia następnego roku Władysław Mazurkiewicz został powieszony w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL. Lata 50

ISBN: 978-83-65499-48-6
Rok wydania: 2017

Liczba stron: 122