Lucyna Sieciechowiczowa „Moralista i waganci”
Jednym z głównych bohaterów
powieści historycznej Lucyny Sieciechowiczowej „Moralista i waganci” jest żyjący
na przełomie XVI i XVII wieku poeta i rajca lubelski Sebastian Klonowic. Drogi
tego sympatyzującego z ruchami reformacyjnymi uczonego i przyszłego wykładowcy Akademii
Zamojskiej przecinają się ze ścieżkami dobrodusznego i nieco naiwnego waganta
Baltazara Stawinogi. Przymierający głodem Baltazar, absolwent Akademii
Krakowskiej, marzy o objęciu posady bakałarza. Niestety nie jest to łatwe i aby
zapewnić sobie choć kęs chleba i miskę strawy przystaje do grupy wędrownych
aktorów. Artyści przemieszczając się z miasta do miasta nie tylko zapewniają
rozrywkę gawiedzi, lecz również ratują z opresji grupkę szukających schronienia
na ziemiach polskich kacerzy. Tłem powieści są bowiem konflikty religijne oraz
walka o wpływy między magnaterią a szlachtą za czasów króla Zygmunta III Wazy.
Akcja powieści rozgrywa się w
kilkunastu miastach, lecz najważniejsze wydarzenia dla rozwoju fabuły mają
miejsce w Krakowie, Lublinie, Zamościu oraz Gdańsku. Przed oczami czytelnika
przemaszerowują liczne zastępy postaci historycznych z kanclerzem wielkim
koronnym Janem Zamoyskim na czele. Niedola wagantów, ich marzenia, walka o
każdy grosz i kąt do spania kontrastują z dostatnim życiem mieszczan i
magnaterii oraz z samowolą i bezkarnością szlacheckich awanturników.
Zapomniana już dziś pisarka Lucyna
Sieciechowiczowa (1909-1986) niezwykle barwnie i z wielką dbałością o detale
historyczne odmalowuje życie i obyczaje mieszczan krakowskich, lubelskich, czy
zamojskich. Pieczołowicie opisuje przebieg biesiad, w których uczestniczą
utalentowane lekkoduchy – rybałci i wystawnych uczt, stanowiących tło do
ubijania interesów przez statecznych i zamożnych kupców. Z gruntowną
znajomością rzeczy autorka przedstawia również wyprawę flisaków pod wodzą
szypra Klonowica. Co ciekawe, sławny rektor rzeczywiście odbył kilkutygodniową
podróż Wisłą do Gdańska. Napisał również czteroczęściowy poemat „Flis, to jest spuszczanie
statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi”. Utwór ten został
wydrukowany w Krakowie w 1595 r.
.
Natrafiłem na opinię iż pisarka „przywiązywała
wagę przede wszystkim do walorów poznawczych swych powieści, a w mniejszym
stopniu troszczyła się o ich atrakcyjność fabularną – stąd, przeładowane
erudycją, były trudne w lekturze”
. Trudno
mi się z tym zgodzić. Co prawda powieść „Moralista i waganci” nie należy do utworów
adresowanych do dziesięcio, czy dwunastolatków, lecz dla czytelników, którzy pasjonują
się dziejami I Rzeczpospolitej będzie niewątpliwie smakowitym kąskiem, szczodrze
i ze znawstwem doprawionym mnóstwem ciekawostek historycznych. Sebastian
Klonowic oraz Baltazar Stawinoga pojawiają się również na kartach powieści „Za
krakowską bramą” Lucyny Sieciechowiczowej. Polecam.
Wydawca: Nasza Księgarnia
Rok wydania: 1958
Liczba stron: 428
