„Rocznik Historyczny MHPRL nr 37”

 

„Rocznik Historyczny MHPRL nr 37”

 

Spis treści

 

Zamiast wstępu

J. Gmitruk – 100. rocznica zwycięskiej wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920….

 

Artykuły i studia

A. Biały – I Wszchbiałoruski Zjazd Kobiet chłopek i robotnic Polek….

M. Pachucki – Działalność kulturalno-społeczna Kół Młodzieży Wiejskiej na terenie gminy Siemień w latach 1924-1939…

R. Turkowski – Kulisy funkcjonowania ośrodka Polskiego Stronnictwa Ludowego w Królestwie Szwecji…

Ł. Podlejski – Michał Olszewski. Zapomniany poseł ludowy z Lusławic…

T. Sumara – Działalność Jana Sobka (1880-1955) z Handzlówki…

L. Olejnik – Jan Plewiński (1898-1970). Działalność społeczno-polityczna po II wojnie światowej…

 

Materiały źródłowe

M. Ratyński – „O własnych siłach”. Wspomnienia Kazimierza Bartla o dzieciństwie i młodości…

Materiały, informacje, wspomnienia

S. Hadyna – Niezwykła historia zwykłych mieszkańców Woli Grójeckiej w czasie wojennej zagłady…

 

Recenzje

M. Kwiatkowski – Mateusz Ratyński, Stanisław Osiecki (1875-1967). Polityk z pasją…

 

Z życia Muzeum

A. Jeż – Nowości wydawnicze MHPRL…

A. Indraszczyk – Działalność naukowa w 2021 r….

E. Kwiatkowska – Nowe nabytki w Muzeum…

 

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/rocznik-historyczny-mhprl-nr-37

 

Wydawca: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

ISSN: 1425-834X

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 200

Świętokrzyskie regionalia (cz. 141)

 

Janusz Gmitruk, Stanisław Durlej, Longin Kaczanowski, Józef Szczepańczyk

„Śmierć i pamięć. Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie”

Od idei do realizacji

 

Po upływie blisko czterdziestu lat, ostatecznie materializuje się wizja upamiętnienia w Michniowie walki i męczeństwa wsi polskich w okresie II światowej. Michniów, ofiara bestialskiej pacyfikacji w dniach 12 i 13 lipca 1943 r., w czasie której zamordowano 203 osoby a wieś spalono, stał się symbolem martyrologii mieszkańców setek polskich wiosek w latach 1939-1945 na ziemiach włączonych do III Rzeszy, w Generalnym Gubernatorstwie oraz na dawnych Kresach II Rzeczpospolitej. […] Fragment ze Wstępu

 

Spis treści

Wstęp…

Janusz Gmitruk, Martyrologia wsi polskiej w latach 1939-1945…

Longin Kaczanowski, Nikt nie zostanie zapomniany. Zagłada i Pamięć Michniowa…

Stanisław Durlej, Józef Szczepańczyk, Pamięć w sztuce utrwalona….

Stanisław Durlej, Józef Szczepańczyk, U źródeł idei budowy michniowskiego Mauzoleum…

Stanisław Durlej, Józef Szczepańczyk, Mauzoleum od idei do realizacji…

Stanisław Durlej, Józef Szczepańczyk, Kalendarium najważniejszych wydarzeń…

Józef Szczepańczyk, Obchody rocznicy pacyfikacji – wybór…

Józef Szczepańczyk, Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej…

Aneksy…

 

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/smierc-i-pamiec-mauzoleum-martyrologii-wsi-polskich-w-michniowie-od-idei-do-realizacji

 

Wydawca: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

ISBN: 978-83-7901-308-1

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 284

„Wisła. historia i współczesność”

 

Stanisław Krakowiak „Wisła. historia i współczesność”

 

Podczas przemierzania rodzinnych ziem, nie sposób nie spotkać na swojej drodze szczególnej osobowości, której zakres panowania rozciąga się od Beskidu Śląskiego, aż do Zatoki Gdańskiej[…] Fragment z Przedmowy

 

Spis treści

Przedmowa…

Od Autora…

Spis treści…

Wstęp…

Rozdział I – Problematyka budowy portów śródlądowych w dotychczasowych koncepcjach….

Rozdział II – Charakterystyka portów, rynku usług portowych oraz czynników (kryteriów) lokalizacji…

Rozdział III – Czynniki lokalizacji portów wiślanych zależne od żeglugi śródlądowych…

Rozdział IV – Czynniki lokalizacji portów zależne od zaplecza drogi wodnej…

Rozdział V – Próba określenia zaplecza gospodarczego i zapotrzebowania na usługi portowe….

Zakończenie…

Bibliografia…

Spis tabel i załączników…

Spis rysunków…

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/wisla-historia-i-wspolczesnosc

 

Wydawca: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

ISBN: 978-83-7901-332-6

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 192

Świętokrzyskie regionalia (cz. 138)

 

Józef Sygiet - Historia Oddziału Partyzanckiego Batalionów Chłopskich „Jana”

Opracowanie: Karolina Maciaszek

 

Józef Sygiet „Jan” pochodził z rodziny chłopskiej. Był jednym z bardziej znanych dowódców Batalionów Chłopskich i działaczem ludowym. W okresie PRL za swoją działalność okupacyjną był prześladowany i więziony. Dowodzony przez niego Oddział Partyzancki BCh (LSB) działający na Kielecczyźnie zasłynął wieloma brawurowymi akcjami. Były to m.in. atak na garnizon niemiecki w Szczekocinach, zamachy na tamtejszego burmistrza i komendanta policji granatowej, przechwytywanie transportów z żywnością, karanie polskich urzędników współpracujących z Niemcami, walka z hitlerowcami pacyfikującymi wsie.

Niniejsza publikacja ma charakter źródłowy. Zamieszczono w niej spisane przez Józefa Sygieta wspomnienia, zestawienia odznaczeń i awansów, materiały prasowe, jak i korespondencje dotyczące dowodzonego przez niego oddziału. Materiały te przechowywane są obecnie w Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego.

 

Spis treści

Wstęp…

Wspomnienia i relacje z lat 1937-1944…..

Pamiętnik dowódcy Grupy Partyzanckiej BCh w Obwodzie Włoszczowa…

Józef Sygiet „Jan” – biografia – K. Maciaszek….

Bibliografia…

Indeks nazwisk i pseudonimów…

 

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/historia-oddzialu-partyzanckiego-batalionow-chlopskich-jana

 

Wydawca: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

ISBN: 978-83-7901-270-1

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 180

„Dzieje Sienna 1389-2012”

 

Stefan Pastuszka, Romuald Turkowski

„Dzieje Sienna 1389-2012”

Album

 

W „Albumie” udało się zgromadzić głównie materiał historyczny mimo, że zaginęła większość źródeł dokumentalnych. Właśnie te zachowane fragmentarycznie, dotyczące czasów od początku XIX wieku, znalazły tutaj swoje miejsce.

Obszerny zestaw źródeł do historii Sienna i okolic, ułożyli Autorzy w ramach siedmiu następujących działów tematycznych: 1) „Samorząd”, 2) „Bezpieczeństwo publiczne”, 3) „Gospodarka i spółdzielczość”, 4) „Oświata, kultura i zdrowie”, 5) „Życie polityczne i społeczne”, 6) „Walka o niepodległość i kombatanci” i 7) „Życie religijne”. „Przez taki układ dokumentów źródłowych chciano pokazać wszystko to, czym żyli mieszkańcy Sienna począwszy od połowy XIX do początków XXI wieku” (s. 7).

Sienno. Pierwszy wóz strażacki Ochotniczej Straży Pożarnej w 1934 roku.

W trakcie analiz badawczych zawartych w merytorycznej części historii Sienna i okolic, odnajdziemy częste odwołania do źródeł opublikowanych w „Albumie” . Fragment z artykułu A. Lecha pt. „Trylogia Sienna (1389-2012) autorstwa Stefana J. Pastuszki i Romualda Turkowskiego”, Zeszyty Wiejskie, nr 21.

 

Spis treści

S. Pora – Przedmowa

S.J. Pastuszka, R. Turkowski – Wstęp

Dokumenty – Samorząd, Bezpieczeństwo publiczne, Gospodarka i spółdzielczość, 

Oświata i kultura, Walka o niepodległość i kombatanctwo, Życie religijne

Fotografie – Architektura i samorząd, Oświata i kultura, Walka o niepodległość, 

kombatanci, tradycja, Ochotnicza Straż Pożarna, Mieszkańcy i gospodarka

Wykaz

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/dzieje-sienna-1389-2012-625-lat-sienna-album

 

Wydawcy: Towarzystwo Przyjaciół Sienna

ISBN: 978-83-60776-09-4

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 444

 

„Dzieje Sienna 1389-2012” T. 2

 

Stefan J. Pastuszka, Romuald Turkowski „Dzieje Sienna 1389-2012” T. 2

 

Tom II mimo, że jest odrębną pozycją książkową jednego autora, Romualda Turkowskiego, zachowuje ciągłość numeracji rozdziałów w odniesieniu do tomu I. Część merytoryczną historii Sienna z lat 1945–2012, otwiera więc rozdział V: „W latach powojennej odbudowy i utrwalania nowego systemu (1945–1948)”. Składa się z 11. części przedstawiających dzieje miejscowej gminy w różnych aspektach przeobrażeń społeczno-gospodarczych.

Część 1 („Pierwsze dni po wypędzeniu Niemiec”) przynosi informację, że „W dniu 15 stycznia 1945 r. Armia Czerwona wyzwoliła Sienno spod okupacji niemieckiej, przynosząc i na ten skrawek Polski system tzw. demokracji ludowej” (s. 21). Na chłodniejszym stosunku miejscowego społeczeństwa chłopskiego do nowej władzy, przecież już polskiej, zaważyły nałożone przez gminę Sienno kontyngenty zbożowe, które były wyższe od norm niemieckich. Z kolei nowa władza zajęła się „reorganizacją administracji gminnej” (cz. 2). Podstawową jednostką podziału administracyjnego kierowała Gminna Rada Narodowa (1945–1954 i 1973–1990), będąca kontynuacją przedwojennej Rady Gminnej. GRN wprowadziła „(…) model zarządzania już wcześniej przygotowany wzorując się na radzieckim systemie administracyjnym” (s. 24). „Aparat milicyjny i bezpieczeństwo w gminie” (cz. 3) zależały z pewnością od jakości funkcjonowania miejscowego posterunku Milicji Obywatelskiej, tymczasem ten „(…) jak wiele podobnych w kraju obsadzony milicjantami o wątpliwej reputacji moralnej, nienadających się do tak ważnej służby” (s. 30). Tę ocenę Autora można skojarzyć z faktem, na który się powołuje, iż „Dnia 2 marca 1947 r., przy ul. Lipskiej, zamordowano milicjanta Władysława Prokopa, urodzonego w Siennie” (s. 31). Warto też zauważyć, iż wśród funkcjonariuszy MO, „(…) nie zawsze przygotowanych do służby, często stosujących przemoc i będących w dyspozycji PPR” (s. 31), przeważała jednak młodzież chłopska (…) fragment z artykułu A. Lecha pt. „Trylogia Sienna (1389-2012) autorstwa Stefana J. Pastuszki i Romualda Turkowskiego”, Zeszyty Wiejskie, nr 21.

 

Spis treści

Indeksy

Przedmowa

Wstęp

Rozdział V – W latach powojennej odbudowy i utrwalaniu nowego systemu (1945-1948)

Rozdział VI – W okresie stalinizacji Sienna i okolic (1948-1955)

Rozdział VII – W okresie rozbicia terytorialnego gminy Sienno (1955-1972)

Rozdział VIII – W ponownie scalonej gminie (1973-1989)

Rozdział IX – Współczesne problemy życia mieszkańców gminy (1989-2012)

Zakończenie

Streszczenie

Aneks

 

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/dzieje-sienna-1389-2012-t-2

 

Wydawcy: Towarzystwo Przyjaciół Sienna

Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne

ISBN: 978-83-60776-11-7

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 728

Świętokrzyskie regionalia (cz. 114)

 

Andrzej Żychowski „500 lat osadnictwa żydowskiego w Opatowie”

 

Niniejsze opracowanie przedstawia rys historyczny ludności żydowskiej w Opatowie od początku osadnictwa, aż po dzień dzisiejszy. Najwięcej miejsca poświęcono okresowi międzywojennemu i II wojny światowej, czyli czasom stosunkowo nam bliskim i dotychczas najmniej zbadanym. Podczas pisania pracy wykorzystano materiały z kilkunastu archiwów, bibliotek i ośrodków naukowych mieszczących się w Warszawie, Radomiu, Sandomierzu, Opatowie, Krakowie, Kielcach i Jerozolimie. Najwięcej wykorzystano źródeł z Archiwum Państwowego w Kielcach – Oddział w Sandomierzu oraz archiwów prywatnych. Dzięki temu zaprezentowano szereg dokumentów, zdjęć i przedmiotów dotychczas nikomu nieznanych i uznawanych za bezpowrotnie zaginione. Ze Wstępu.

Opatów. Domy żydowskie przy ulicy Wąskiej, grudzień 1942 roku. 

Andrzej Żychowski (ur. 14 września 1961 roku w Opatowie) – nauczyciel, regionalista, działacz harcerski. Absolwent Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie (1993); dodatkowo ukończył studia podyplomowe w zakresie zarządzania w Akademii Pedagogicznej w Krakowie (2000) oraz informatyki w Politechnice Świętokrzyskiej w Kielcach 2001. Od roku 1986 nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 2 w Opatowie. Miłośnik i badacz historii Opatowa, ziemi opatowskiej oraz harcerstwa. Autor wielu artykułów publikowanych w: „Silva Rerum”, „Innowacjach”, „Czuwaj”, „Ziemi Opatowskiej”, „Głosie Opatowa”, „Kwartalniku Opatów”, „W blasku Kolegiaty”, a także publikacji książkowych: 80 lat harcerstwa w Opatowie (Opatów 1996), Był kiedyś Opatów i jego zacni mieszczanie, cz. I, II, III (Opatów 2004 i 2005), 90 lat harcerstwa w Opatowie (2006), 50 lat Szkoły Podstawowej Pomnik Tysiąclecia w Opatowie (2013).

 

Źródło:

https://mhprl.pl/produkt/500-lat-osadnictwa-zydowskiego-w-opatowie

 

Spis treści

Rozdział I

Osadnictwo żydowskie w Opatowie do II wojny światowej

Rozdział II

Kwestie prawne dla Żydów opatowskich

Rozdział III

Na wspólnej ziemi, razem, czy osobno?

Rozdział IV

Przywódcy religijni i kulturalni

Rozdział V

Okres II wojny światowej

Rozdział VI

Dokumenty i aneksy

Fotografie

Dokumenty

Bibliografia

Wykaz zdjęć i dokumentów

 

Wydawca: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

ISBN: 978-83-7901-104-9

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 564

„Dzieje Sienna 1389-2012”, T. 1

 

Stefan Józef Pastuszka, Romuald Turkowski „Dzieje Sienna 1389-2012”, T. 1

 

Tom I przedstawionego dzieła, obejmujący swą treścią lata 1389–1945, został w całości napisany przez S. J. Pastuszka. Układ rzeczowy swej pracy logicznie podporządkowuje on jej celowi poznawczemu. Autor stosuje w kolejności rozdziałów podejście chronologiczne, ale jednocześnie uwzględnia treści pozwalające, w ramach cezur z historii państwa, na wyodrębnienie w Siennie charakterystycznych dla miasteczka przeobrażeń społeczno-gospodarczych. Dzięki temu poszczególne rozdziały uzyskały nazwy niejako godzące chronologię z treścią owych przeobrażeń.

Całość otwiera rozdz. I opisujący „Okres staropolski”, czyli najdawniejsze udokumentowane dzieje osady, (mniej więcej od XIV w.), której nazwa może pochodzić od „siana” lub „sieni”. Rozdział ten składa się z siedmiu części i doprowadza dzieje Sienna, w toku bardzo szczegółowych opisów, aż do końca I Rzeczypospolitej, niejednokrotnie zresztą poza nią wychodząc.

Część 1. („Oleśniccy”) wiąże wyraźnie powstanie i dzieje Sienna z rolą rycerzy – szlachty, którzy na tym terenie byli właścicielami ziemi i jednocześnie organizatorami osadnictwa rolniczego na prawie niemieckim. Zwraca przy tym uwagę na rolę wpływowego w państwie i możnego roku Oleśnickich, m.in. Zbigniewa, który w czasie bitwy pod Grunwaldem uratował – jak głosi legenda –życie Królowi Władysławowi Jagielle, a w 1449 r. uzyskał godność kardynała w Kościele katolickim.

W kolejnej części rozdziału I Autor przedstawia „Powstanie miasta i jego rozwój” (cz. 2) – osady o charakterze rolniczym, która prawdopodobnie prawa miejskie uzyskała w 1441 r. Formalni mieszczanie byli w przewadze użytkownikami gospodarstw rolnych, chociaż funkcjonowały tutaj w XVI w. cechy krawiecko-kowalski, szewski i garncarski. Ożywiały życie miasteczka jarmarki ustanowione przez Króla Zygmunta III w 1628 r. na św. Zygmunta i św. Małgorzatę (…) Fragmenty z artykułu A. Lecha „Trylogia Sienna (1389-2012) autorstwa Stefana J. Pastuszki i Romualda Turkowskiego”, Zeszyty Wiejskie, nr 21.

 

Spis treści

Indeksy

Przedmowa

Wstęp

Rozdział I – Okres staropolski

Rozdział II – W dobie niewoli

Rozdział III – W II Rzeczpospolitej

Rozdział IV – Tragedie „Nocy okupacyjnej”

 

Książka na stronie Wydawnictwa Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego:

https://mhprl.pl/produkt/dzieje-sienna-1389-2012-t-1

 

Wydawcy: Towarzystwo Przyjaciół Sienna

Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne

ISBN: 978-83-60776-11-7

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 446