„Gdzie jest rękopis Wyspiańskiego?”

 

Artur Pacuła „Gdzie jest rękopis Wyspiańskiego?”

 

„Gdzie jest rękopis Wyspiańskiego?” to już szósta część popularnej nie tylko wśród młodzieży serii przygodowej Artura Pacuły. Kilka poprzednich książek tego autora zostało wyróżnionych w konkursach na Najlepszą Samochodzikową Książkę Roku organizowanych od wielu lat przez skupiających miłośników twórczości Zbigniewa Nienackiego Forum Miłośników Pana Samochodzika. Bardzo prawdopodobne, że niniejsza powieść także znajdzie się wysoko w kolejnej edycji konkursu.

Akcja powieści rozgrywa się w Krakowie, głównie w budynku Teatru im. Juliusza Słowackiego. W gmachu tym wystawiał swe dzieła jeden z najwybitniejszych polskich artystów przełomu XIX i XX wieku, Stanisław Wyspiański. Na kartach powieści, podobnie jak w poprzednich tomach serii, pojawia się paczka sprawdzonych przyjaciół. Młodzi ludzie, Ala, Monika, Igor oraz Mirosław, nazywany przez wszystkich Mirasem, przeżyli razem mnóstwo emocjonujących przygód, rozwikłali wiele tajemnic i odnaleźli kilka cennych pamiątek związanych z dziejami naszego kraju. Duchem opiekuńczym, który nadal czuwa nad poczynaniami rezolutnych nastolatków, jest ich dawny nauczyciel historii Marcin Krygier.

 

To właśnie legendarny dramat Wyspiańskiego mają zamiar obejrzeć wspomniani wyżej bohaterowie. Los jednak sprawił inaczej i zamiast delektowania się sztuką, kilka godzin spędzają na rozwiązywaniu pasjonującej zagadki historycznej związanej właśnie z autorem „Wesela”. Jak się bowiem dowiadujemy, gdzieś w zakamarkach okazałego gmachu teatru mogą znajdować się bezcenne rękopisy artysty.

 

W porównaniu do poprzednich tomów serii w rozwiązywanie zagadki, czyli w poszukiwanie rękopisów Wyspiańskiego włącza się cały szereg osób. Są to uczniowie oraz nauczyciele, którzy również oczekują w teatrze na rozpoczęcie spektaklu, a także kilka postaci, związanych z tą krakowską sceną oraz ich znajomych. Tym razem nikt nie przeszkadza odkrywcom w prowadzeniu poszukiwań. Cóż warta byłaby jednak powieść, gdyby nie pojawił się w niej żaden czarny charakter. Wie o tym dobrze Artur Pacuła, który wymyślił dość osobliwą postać, pewnego miłośnika historii, który niczym znany z powieści Zbigniewa Nienackiego Waldemar Batura, zboczył na ścieżkę przestępstwa. Ów bohater usiłuje doprowadzić do zawarcia nieprawdopodobnej transakcji pomiędzy miastem Kraków a pewnym niezwykle zamożnym i zarozumiałym biznesmenem.

 

Warto odnotować, że akcja przepełnionej humorem najnowszej powieści Artura Pacuły rozgrywa się w ciągu zaledwie ośmiu godzin. W ciągu tak krótkiego okresu czasu dzieje się bardzo wiele. Zaglądamy na scenę i za kulisy, poznajemy szerokie grono barwnych postaci, a także pełnymi garściami czerpiemy wiedzę o historii teatru oraz o jego dawnych pracownikach. Autor bardzo sprawnie wplata we współczesną historię wydarzenia sprzed ponad wieku, dzięki czemu powieść nie nuży, lecz wciąga do ostatniej strony. W książce znajdziemy oczywiście kilka drobnych nawiązań do poprzednich tomów. Można ją jednak również przeczytać bez ich znajomości. Zachęcam gorąco do lektury[1]. Czy i tym razem poszukiwania prowadzone przez ekipę Marcina Krygiera zakończą się sukcesem? Polecam.

 

Artur Pacuła zawodowo zajmuje się marketingiem filmowym i telewizyjnym, a obecnie także edukacją studentów. Debiutem pisarskim była powieść przygodowa dla młodzieży „Gdzie jest korona cara?”. Kolejne książki „Gdzie jest skrzynia z karabinami?” (2017), „Gdzie jest skrytka generała »Grota«?” (2018) oraz „Gdzie jest dukat króla Zygmunta?” (2020) oraz „Gdzie jest dziewczyna z nutami?” (2021) wygrały Konkurs na Najlepszą Samochodzikową Książkę Roku – plebiscyt organizowany przez Forum Miłośników Pana Samochodzika. Kolejna seria o przygodach młodego inżyniera Kostka Dobrowolskiego dzieje się w XIX wieku i ma już dwa tomy „Dobrowolski i skarb z Meroe” oraz „Dobrowolski i diament imperialny”, a w 2024 roku ukazała się książka dla dorosłych „Uciekaj z Kijowa!”. Otrzymał nominację do nagrody w Konkursie na Najlepsze Opowiadanie 2022 roku organizowanym w ramach 18. Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania. Prywatnie Artur Pacuła to pasjonat historii i filmu. Fan koszykówki i wędrówek górskich.

Powieść na stronie wydawcy:

https://www.4em.pl/produkt/gdzie-jest-rekopis-wyspianskiego

 

Wydawca: Oficyna 4eM

ISBN: 9788366242715

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 336

---

[1] Recenzje książek Artura Pacuły: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Artur%20Pacu%C5%82a

„Muzy Młodej Polski”

Monika Śliwińska „Muzy Młodej Polski”

Mimo, że na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego stulecia centrum życia kulturalnego ziem polskich przeniosło się z konserwatywnego Krakowa do Warszawy, w podwawelskim grodzie nadal pozostało wielu wybitnych artystów. Niestety, twórczość ich była często niedoceniania przez współczesnych, przez co indywidualności tej miary co choćby Stanisław Wyspiański wiodły skromny żywot, wielokroć przymierając głodem. Na szczęście zamożniejsze rodziny mieszczańskie udzielały wsparcia ubogim przedstawicielom świata sztuki. Monika Śliwińska w książce „Muzy Młodej Polski” przedstawia dzieje jednej z takich krakowskich familii, która stała się ostoją m.in. dla wspomnianego wcześniej Wyspiańskiego. Eliza i Stanisław Pareńscy, bogaci mieszczanie, przeznaczali znaczną część swoich dochodów na działalność dobroczynną oraz na pomoc potrzebującym artystom.

O bohaterkach książki opowiada autorka, Monika Śliwińska

Pani Eliza wcześnie dostrzegła talent drzemiący w młodym Wyspiańskim. Kupując jego obrazy, umożliwiała podreperowanie skromnego budżetu malarza i dramaturga. Została także matką chrzestną syna Stanisława Wyspiańskiego. Profesor Stanisław Pareński, wzięty internista, prowadził dochodową praktykę lekarską, której poświęcał dużo czasu, stąd też ciężar prowadzenia domu oraz salonu wzięła na swoje barki jego żona Eliza. Ich dom na Wielopolu był zawsze otwarty dla krakowskiej cyganerii artystycznej. Bywali w nim co prawda uniwersyteccy przyjaciele pana domu, ale także m.in. Adam Asnyk, Władysław Reymont, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stanisław Przybyszewski, Władysław i Tadeusz Żeleńscy, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski, Józef Mehoffer, czy Ludwik Solski. Autorka oczywiście nie skąpi nam charakterystyk tych barwnych postaci.

Fot. 1. Eliza Mühleisen, źródło: „Muzy Młodej Polski,” s. 31.

Fot. 2. Zofia Pareńska, 1903 rok, źródło: „Muzy Młodej Polski,” s. 15.

Mimo wielu zasług państwa Elizy i Stanisława, to nie oni a ich trzy córki są pierwszoplanowymi postaciami niniejszej książki. W Marynie kochało się wielu artystów, wśród nich utalentowany malarz Stanisław Wojtkiewicz, który bywał częstym gościem Pareńskich po śmierci Wyspiańskiego. Zarówno Wojtkiewicz jak i Wyspiański dość wcześnie pożegnali się ze światem doczesnym. Zdążyli jednak przed śmiercią uwiecznić na płótnie wizerunki wszystkich swoich muz z Wielopola, a portrety Maryny, Zosi i Elizy znalazły się w bogatej rodzinnej kolekcji obrazów pani domu. Najpiękniejszą z trzech sióstr, była najmłodsza, wrażliwa i delikatna Lizka. Ona też najczęściej zostawała przedstawiana na portretach. Maryna i Zosia zostały pod własnymi imionami uwiecznione w „Weselu” Wyspiańskiego przechodząc tym samym wraz autorem do historii literatury polskiej. Dzięki Monice Śliwińskiej mamy możliwość zapoznania się z kulisami powstania słynnego dzieła.

Fot. 3. Antonina Domańska (pierwsza z lewej), Eliza Pareńska (w środku), X Szabowska, 

1880 rok, źródło: „Muzy Młodej Polski,” s. 62.

Losy rodziny Pareńskich oraz bywalców ich salonu są oczywiście również pretekstem do przedstawienia życia towarzyskiego Krakowa na przełomie XIX i XX wieku. Poznajemy kłopoty dnia codziennego ówczesnych ludzi sztuki, ich problemy finansowe, zdrowotne a także rozterki miłosne. Na tym tle mamy okazję do obserwowania dzieciństwa, lat szkolnych oraz okresu dojrzewania trzech panien, przyszłych „Muz Młodej Polski.” Monika Śliwińska nie zakończyła jednak swej opowieści wraz z odzyskaniem niepodległości przez Polskę. Dzieje bohaterów książki śledzimy także poprzez okres dwudziestolecia międzywojennego, tragiczny czas okupacji aż do lat PRL-u. Autorka wzbogaciła publikację dziesiątkami fotografii z archiwów rodzinnych i zbiorów muzealnych. Zamieszczono w niej także wiele reprodukcji obrazów oraz fragmentów pamiętników i niepublikowanych dotychczas listów. Polecam.

Wydawnictwo: Iskry

ISBN: 978-83-244-0377-6

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 416