„Pewna prawie zapomniana akcja na Wschodzie”

 

Stefan Lehr „Pewna prawie zapomniana akcja na Wschodzie”

Niemieccy archiwiści w Generalnym Gubernatorstwie i Komisariacie Rzeszy Ukraina

 

Publikacja stanowi analizę działalności niemieckich archiwistów na Wschodzie podczas II wojny światowej. Wydawnictwo podzielone zostało na cztery części. Na początku przybliżono działalność pruskich archiwistów na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej, co stanowi płaszczyznę porównawczą dla okresu II wojny. Następnie krótko omówione zostały dzieje pruskiej archiwistyki w latach międzywojennych, a także polskiej i ukraińskiej służby archiwalnej w tym okresie. Działalność niemieckich archiwistów na okupowanych terenach wschodnich stanowi centralny problem trzeciej części rozprawy. Omówiono w niej m.in. pracę obu zarządów archiwalnych w Generalnym Gubernatorstwie oraz w Komisariacie Rzeszy Ukraina. Część ostatnia publikacji pokazuje, w jaki sposób niemieccy archiwiści postrzegali swoją pracę na Wschodzie i jak oceniali ją w okresie powojennym.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/pewna-prawie-zapomniana-akcja-na-wschodzie-niemieccy-archiwisci-w-generalnym-gubernatorstwie-i-komisariacie-rzeszy-ukraina

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-64806-04-9

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 458

„Dwa bratanki”

 

Varga Endre László (oprac.) „Dwa bratanki”

Dokumenty i materiały do stosunków polsko-węgierskich 1918-1920

 

Publikacja stanowi zbiór źródeł archiwalnych dotyczących dwustronnych relacji polityczno-wojskowych w latach 1918-1920. Powstała w wyniku poszukiwań prowadzonych przez autora w węgierskich i polskich archiwach wojskowych i ministerstwach spraw zagranicznych.

„Ten tom jest nie tylko dziełem życia zasłużonego badacza relacji polsko-węgierskich w XX w., ale jest również wydarzeniem naukowym, którego rangi nie sposób przecenić. […] Przekład z hermetycznego dla nas […] języka węgierskiego udostępnia polskim badaczom kilkaset dokumentów, z których zdecydowana większość jest wprowadzona do obiegu naukowego po raz pierwszy. […] Wytrawny badacz, nie tylko historyk, odnajdzie w materiałach zestawionych przez Endre László Vargę nieprzeliczone bogactwo źródeł do ważnego okresu najnowszych dziejów Polski i Węgier, dziejów politycznych, militarnych, gospodarczych i społecznych, wreszcie źródeł dotyczących kontaktów ich sfer kierowniczych, cywilnych i wojskowych oraz wzajemnych stosunkach społeczeństw obu państw – Polaków do Węgrów i odwrotnie" – prof. dr hab. Grzegorz Nowik, redaktor naukowy publikacji

Książka wpisuje się w ramy obchodów Roku Solidarności Polsko-Węgierskiej.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/dwa-bratanki-dokumenty-i-materialy-do-stosunkow-polsko-wegierskich-1918-1920

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-64806-61-2

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 762

„Z herbem po służbach. Wspomnienia”

 

Alfred Wielopolski  „Z herbem po służbach. Wspomnienia”

 

Wspomnienia profesora Alfreda Wielopolskiego – arystokraty, wybitnego humanisty, wykładowcy szczecińskich uczelni, organizatora i członka wielu organizacji regionalnych (m.in. Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Instytutu Zachodniopomorskiego), a także pracownika Archiwum Państwowego w Szczecinie – to nie tylko zapiski autobiograficzne i kronika czasów minionych, ale i szersze spojrzenie na społeczne i polityczne przemiany zachodzące w Polsce powojennej. Autor wracając do lat swojej młodości w rodzinnym majątku w Chrobrzu, do czasu studiów czy do pierwszych doświadczeń zawodowych portretuje epokę, która bezpowrotnie zakończyła się wraz z wybuchem II wojny światowej.

Jak pisze w nocie edytorskiej prof. Aleksander Wit Labuda: „Do spisywania wspomnień w ścisłym tego słowa znaczeniu Alfred Wielopolski przystąpił, gdy uprzytomnił sobie nieodwracalność zmian, jakie zaszły i nadejść miały w wyniku wojny i ustaleń jałtańskich. […] Wspomnienia […] oprócz faktograficznej relacji miały przynieść krytyczną refleksję nad własną drogą życiową, nad losami rodu Wielopolskich i podobnych mu rodów arystokratyczno-ziemiańskich oraz nad przyczynami upadku II Rzeczpospolitej, która stanowiła społeczną i instytucjonalną ramę świata jego młodości”.

Klamrą zamykającą książkę jest rozdział zawierający spisywane „na gorąco” refleksje Wielopolskiego z lat 1981-1983 – czasów pierwszej „Solidarności” i stanu wojennego.

Niniejszy tom powstał na podstawie zbioru dokumentów – fotografii, bieżących zapisków dziennych i szkiców wspomnieniowych Wielopolskiego. Tom uzupełniają noty biograficzne i edytorskie, kalendarium życia autora oraz rozbudowany indeks osobowy.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/z-herbem-po-sluzbach-wspomnienia-alfred-wielopolski

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-64806-46-9

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 564

„Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1945. Informator archiwalny”

 

„Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1945. Informator archiwalny”

Opracowanie: Paweł Ceranka, Krzysztof  Szczepanik

 

Jest to pierwszy z zapowiadanych kolejnych tomów, które zawierać będą biogramy pracowników centrali i placówek MSZ. Na tom pierwszy składa się 236 biogramów polskich dyplomatów i konsulów, które zostały uzupełnione i poprawione, a które ukazały się swego czasu w postaci 5 odrębnych tomów wydanych przez MSZ w j. polskim i angielskim. Wcześniej nie były one powszechnie dostępne, ponieważ nie zostały przeznaczone do obrotu komercyjnego.

Na biogram składają się informacje dotyczące pochodzenia, wykształcenia, posiadanych odznaczeń, publikacji i przede wszystkim etapy kariery zawodowej z podkreśleniem funkcji pełnionych w służbie zagranicznej. Autorem przygotowanych biogramów jest emerytowany, wieloletni ceniony pracownik Archiwum Akt Nowych. Kolejne tomy ukazywać się będą w systemie „holenderskim” tzn. będą zawierać opracowane w danym czasie biogramy od litery A do Z.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/urzedy-konsularne-rzeczypospolitej-polskiej-1918-1945-informator-archiwalny

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-65681-93-5

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 458

„Rzecz o konserwacji archiwaliów w Polsce w XX i XXI wieku”

 

Katarzyna Kwaśniewicz „Rzecz o konserwacji archiwaliów w Polsce w XX i XXI wieku”

 

Publikacja ukazuje współczesne kierunki rozwoju i przeobrażeń, jakie zachodziły w konserwacji materiałów archiwalnych gromadzonych w archiwach w Polsce. Historia konserwacji materiałów archiwalnych to nie tylko historia rozwijania praktycznych umiejętności czy testowania nowych preparatów – to rozważania o zmianach w sposobie myślenia o archiwaliach i ich potrzebach, o ewolucji świadomego opiekowania się nimi.

Praca omawia szczegółowo politykę ochrony zbiorów, przywołuje sylwetki mistrzów-konserwatorów archiwaliów, omawia zasady etyki w konserwacji, opisuje współczesne metody ochrony zbiorów oraz dzisiejsze problemy i wyzwania, jakie towarzyszą pracy konserwatorskiej.

Publikacji towarzyszy bogaty materiał ikonograficzny.

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/rzecz-o-konserwacji-archiwaliow-w-polsce-w-xx-i-xxi-wieku

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-66739-61-1

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 328

„Księga ławnicza miasta Barcina 1564-1668 (-1758)”

 

„Księga ławnicza miasta Barcina 1564-1668 (-1758)”

 

Publikacja jest owocem współpracy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. Jest to niezwykle starannie opracowana edycja źródłowa księgi miasta położonego na pograniczu Kujaw i Wielkopolski, lokowanego w dolinie Noteci. Księga jest kopalnią wiedzy o topografii Barcina i rozmaitych obiektach miejskich. Służyć może również do badań nad społecznością małego miasteczka i jego rodzin mieszczańskich, szlacheckich, żydowskich oraz kolonii Szkotów (Szotów). Jest to jedno z niewielu  podobnych źródeł tego regionu, które przetrwały do naszych czasów.

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/ksiega-lawnicza-miasta-barcina-1564-1668-1758

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Opracowanie: Marcin Frąś, Wiesław Nowosad

ISBN: 978-83-66739-49-9

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 343

„Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861”

 

„Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana 

w Królestwie Polskim w latach 1836–1861”

 

Opracowanie Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861 jest międzyarchiwalną i międzyzespołową pomocą naukową do akt gubernialnych deputacji szlacheckich i gubernialnych marszałków szlachty przechowywanych w archiwach państwowych w Białymstoku, Lublinie i Kielcach. Uwzględnia bowiem występujące między nimi powiązania merytoryczne, a także dla jasności wpisu nawiązuje do wydanej staraniem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w 2000 r. publikacji Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–18611 opracowanej dla akt genealogicznych przechowywanych w zasobie Oddziału II Archiwum Głównego Akt Dawnych. Stanowi więc ważne uzupełnienie tej publikacji. Oba opracowania zostały oparte na zachowanym wybiórczo, lecz jednorodnym materiale archiwalnym, zamkniętym ścisłym przedziałem czasowym, obejmującym określony zasięg terytorialny i społeczny, a co najważniejsze nawzajem się uzupełniającym. Razem obejmują całościowo zachowany materiał genealogiczny rozproszony w archiwach i spuściźnie aktowej różnych urzędów prowadzących w latach 1836–1861 weryfikację szlachty Królestwa Polskiego. Stanowią więc nie tylko uzupełnienie do herbarzy Adama Bonieckiego, kończącego się na literze M2 i Seweryna Uruskiego doprowadzonego do litery R3 , ale są ponadto jedynym źródłem informacji dla rodzin nieobjętych herbarzami. (ze wstępu)

 

Źródło:

https://www.gov.pl/web/kultura/szlachta-guberni-augustowskiej-lubelskiej-i-radomskiej-wylegitymowana-w-krolestwie-polskim-w-latach1836-1861

Strona wydawcy:

https://archiwa.gov.pl

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Opracowanie: Elżbieta Sęczys

ISBN: 978-83-65681-33-1

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 521

„Wspomnienia powstańca styczniowego”

 

Henryk Bukowski „Wspomnienia powstańca styczniowego”

 

Publikacja stanowi edycję źródłową wspomnień Henryka Bukowskiego z okresu powstania styczniowego na Litwie. Wśród zapisków odnajdziemy nie tylko obrazy starć z Moskalami, ale także obozowej codzienności oraz wpisane w egzystencję powstańca niepewność, ból i nadzieję. Udział Bukowskiego w powstaniu definitywnie kończy się w połowie 1864 r., kiedy udaje mu się, dzięki wcześniejszym przygotowaniom, zbiec do Rygi i dostać na pokład kupieckiego statku płynącego do Danii. W Kopenhadze wchodzi w świat tamtejszej emigracji, ale ostatecznie wybiera drogę do Szwecji.

W przyszłości stanie się jednym z najsłynniejszych sztokholmskich antykwariuszy, mających rozliczne kontakty w całej Europie i Ameryce. Swoje wpływy oraz środki finansowe wielokrotnie wykorzysta do wspomożenia Muzeum Polskiego w Rapperswilu, którego był szczerym wielbicielem i hojnym donatorem. Tekst opatrzony został wstępem, przypisami i obszerną bibliografią tematu.

Wspomnienia ukazały się dzięki współpracy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych z Fundacją Rodzinną Blochów w Nowym Jorku.

 

 Publikacja na stronie wydawcy:

https://archiwa.gov.pl/produkt/wspomnienia-powstanca-styczniowego

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Opracowanie: Dorota Lewandowska

ISBN: 978-83-65681-29-4

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 128

 

„Historie z rodzinnych archiwów”

 

„Historie z rodzinnych archiwów”

 

Autorzy: Węgłowska-Bulińska Eleonora, Nowak Tomasz, Nowaczyk-Basińska Katarzyna, Bróździński Paweł, Skupień Zdzisław, Rak Jakub, Skotnicka Martyna, Regin Wiktoria, Rogowski Krzysztof, Hawro Aleksandra

Oddawana w ręce czytelników publikacja jest efektem zorganizowanego w 2020 r. konkursu „Historie z rodzinnych archiwów”. Był on elementem realizowanego przez Archiwa Państwowe od 2019 r. ogólnopolskiego projektu „Archiwa Rodzinne Niepodległej”. W konkursie wzięły udział zarówno osoby dorosłe, jak i młodzież. Jego uczestnicy mieli wcielić się w rolę rodzinnych archiwistów i wybrać się w pasjonującą podróż w przeszłość w poszukiwaniu własnych korzeni i dokumentów, w których zapisane byłyby losy ich przodków. Ogółem napłynęło ponad siedemdziesiąt prac opisujących i dokumentujących barwne i niepowtarzalne rodzinne historie. Najlepsze z nich, nagrodzone przez Kapitułę konkursu, prezentowane są w niniejszej publikacji. (Ze wstępu)

 

Publikacja na stronie wydawcy:

https://www.archiwa.gov.pl/pl/dla-uzytkownikow/wydawnictwa/publikacje-ndap

 

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-66739-45-1

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 564

„Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”

Anna Laszuk (red.) 

„Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”

Ciekawą i korzystną formą współpracy są konferencje naukowe gromadzące wysokiej klasy specjalistów, praktyków z różnych środowisk i młodych adep­tów tej profesji. Pozytywnym przyjęciem i odbiorem cieszyła się konferencja zorganizowana w 2011 r. w Pułtusku, której tematyka dotyczyła głównie archi­wów kościelnych, choć niejedno przedstawiane zagadnienie miało charakter uniwersalni. Za jej kontynuację uznać można konferencję „Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”, która odbyła się w dniach 19-21 października 2015 r. w Falentach. Z inicjatywy Rady ds. Kul­tury i Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego Konferencji Episkopatu Polski i przy wsparciu Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych zorganizowała ją Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych dzięki środkom przekazanym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (ze wstępu)

Archiwum Główne Zgromadzenia Sióstr Rodzimy Maryi, 

Warszawa, ul. Żelazna 97, 2015 r. 

Strona wydawcy:

https://www.archiwa.gov.pl/pl/dla-uzytkownikow/wydawnictwa/publikacje-ndap

Wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

ISBN: 978-83-65681-01-0

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 307