Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki”
Przedmowa: Janusz Tazbir
Wstęp i objaśnienia: Władysław
Czapliński
Pamiętniki, które Pasek spisywał najprawdopodobniej pod koniec
życia (w latach 1690–1695), zostały
wydane drukiem w 1836 r. przez Raczyńskiego na podstawie uszkodzonego rękopisu.
Stanowią one znakomity dokument szlacheckiej obyczajowości i mentalności w XVII
w. Dzielą się na dwie części: lata 1655–1666
– żołnierska służba Rzeczypospolitej, lata 1667–1688
– żywot ziemiański (sprawy domowe i publiczne). Bezpośrednie obserwacje,
wspomnienia i przeżycia autora dają odzwierciedlenie jego zachowań i
przemyśleń, konfrontując sarmackie myślenie z nieznanymi mu obyczajami i
ludźmi. Relacja Paska jest barwna, pełna anegdot i przygód, łączy elementy
autobiografii i wspomnień, zbliżając się do formy powieści
historyczno-obyczajowej. Nie bez powodu nazywano Pamiętniki epopeją Sarmacji
polskiej. Stały się one źródłem pisarskiej inspiracji w XIX w. (np. Adama
Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza, Zygmunta Krasińskiego,
Józefa Ignacego Kraszewskiego, Henryka Rzewuskiego) i w literaturze XX w., np.
w poezji Jerzego Harasymowicza, Ernesta Brylla, w powieści Witolda
Gombrowicza Trans-Atlantyk (parodia gawędy szlacheckiej).
Niniejsza edycja oparta jest na wydaniu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich z roku 1979 w opracowaniu edytorskim ze wstępem i przypisami Władysława Czaplińskiego. Publikację wzbogaca przedmowa prof. Janusza Tazbira oraz kolekcja XIX-wiecznych rycin autorstwa Jana Nepomucena Lewickiego.
Źródło:
Recenzja książki:
Wydawca: Iskry
ISBN: 978-83-244-0118-5
Rok wydania: 2009
Liczba stron: 624
Coś dla mnie.
OdpowiedzUsuń