Marek A. Koprowski Akcja „Wisła”
Akcja Wisła to ostatni akt
krwawych zmagań polsko-ukraińskich. W 1943 r. ukraińscy nacjonaliści rozpoczęli
czystki etniczne na Wołyniu. Niniejsza książka dowodzi, że Organizacja
Ukraińskich Nacjonalistów, podobnie jak ukraińscy komuniści, dążyła do
opanowania części ziem, stanowiąc realne zagrożenie dla integralności Polski. W
efekcie tuż po wojnie, na przełomie lat 1946-47, sytuacja w
południowo-wschodniej Polsce daleka była od stabilizacji. Wsie ukraińskie w
dalszym ciągu stanowiły zaplecze UPA. Najgorzej było w Bieszczadach i na
Pogórzu Przemyskim. Działaniom OUN-UPA sprzyjał ponadto górzysty, silnie
zalesiony teren, słabo rozwinięte sieci dróg, a w zasadzie ich brak, a także
mała liczba ośrodków miejskich i garnizonów wojskowych. UPA zbudowała tam sieć
bunkrów, kryjówek, w których rozlokowano składy materiałowe oraz szpitale.
Doraźne działania grupy operacyjnej wojsk WP i KBW nie przyniosły oczekiwanych
skutków.
By skończyć z OUN-UPA,
postanowiono połączyć zmasowaną operację przeciwko oddziałom UPA z
przesiedleniem ludności ukraińskiej na Ziemie Zachodnie i Północne. W tym celu
powołano Grupę Operacyjną „Wisła”. Wokół jej działań, jak i samej akcji,
narosło mnóstwo pytań i kontrowersji. Wciąż toczy się wiele polemik. Historycy
ukraińscy dążą do wyizolowania operacji „Wisła” z całego procesu dziejowego lat
czterdziestych i stosunków polsko-ukraińskich. Nazywają ją „zbrodnią
komunistyczną”, „czystką etniczną”, a nawet ludobójstwem. Koncepcja akcja
„Wisła” zbudowana została na bazie prawa przedwojennego, które zezwalało na
wysiedlenie ze strefy przygranicznej każdego obywatela, którego władze uznały
za „niepożądanego ze względu na bezpieczeństwo granic państwa”. Nie miała zatem
nic wspólnego z komunizmem. Nie jest więc prawdą, że Polska złamała prawo
międzynarodowe. Mitem jest to, że Wojsko Polskie zabiło kilka tysięcy osób.
Mitologizacji uległ również obóz filtracyjny w Jaworznie, gdzie osadzano
Ukraińców i Łemków podejrzanych o przynależność do OUN-UPA.
Koprowski w swojej książce pisze
o wielu ważnych, a często pomijanych i kontrowersyjnych aspektach operacji
„Wisła”. Szeroko ujęte konteksty i polemiki wzbogaca omówieniem praktycznie
zapomnianej akcji „H-T” oraz biogramami największych ukraińskich zbrodniarzy.
Tekst uzupełnia bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, obrazujących działalność
OUN-UPA, pochodzących m.in. z Muzeum Historycznego w Sanoku oraz prywatnych
zbiorów prof. Władysława Filara.
Źródło:
Wydawca: Replika
ISBN: 978-83-66217-44-7
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 559
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz