Bezkrólewia ksiąg ośmioro,
czyli Dzieje Polski od zgonu
Zygmunta Augusta roku 1572 aż do roku 1576,
skreślone przez Świętosława z
Borzejowic Orzelskiego, starostę radziejowskiego.
Tom II
Przełożył z rękopisu Cesarskiej Publicznej Biblioteki
Włodzimierz Spasowicz.
Opracował, wstępem opatrzył i wydał Włodzimierz Kaczorowski
Świętosław Orzelski herbu Dryja
(1549–1598), potomek rodu szlacheckiego wywodzącego się z Borzejowic koło
Żnina, starosta radziejowski, poseł sejmowy i historyk był autorem
dzieła Acta interregni post obitum nimirum Sigismundi
Augusti przełożonego na język polski i wydanego przez Włodzimierza
Spasowicza w latach 1856–1858. Wydane przez Włodzimierza Spasowicza dzieło
Świętosława Orzelskiego, ze względu na wykazane przez recenzentów błędy merytoryczne
występujące w edycji, jak również opuszczenia w tłumaczeniu tekstu, nie
spełniło wymogów stawianych przed edytorem przez historyków. W obecnie
przygotowanej edycji Bezkrólewia… dokonano weryfikacji polskiego
tekstu w oryginalnej wersji (nie uzupełniono go o fragmenty opuszczone przez
Spasowicza), poprawiono zniekształcone nazwiska, nazwy miejscowości itp. Edycję
wzbogacono również o przypisy rzeczowe zawierające szczegółowe informacje na
temat poszczególnych faktów historycznych, osób oraz nazw geograficznych –
celem udostępnienia po raz pierwszy czytelnikom dowartościowanego pod względem
naukowym dzieła, które pozostaje znaczącym zabytkiem piśmiennictwa
historycznego XVI w. i ważnym źródłem do dziejów Rzeczypospolitej Obojga
Narodów po śmierci Zygmunta Augusta.

Nowa edycja Bezkrólewia… składa się z trzech
tomów: tomy pierwszy i drugi obejmują po trzy księgi, na tom trzeci składają
się dwie księgi. W tomie pierwszym czytelnik mógł zapoznać się z przebiegiem
wydarzeń w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od śmierci Zygmunta Augusta w 1572
r. do koronacji i sejmu koronacyjnego Henryka Walezego w 1574 r. Tom drugi
zawiera opis wydarzeń okresu interregnum od opuszczenia przez Henryka
Walezego Rzeczypospolitej w 1574 r. do zakończenia sejmu elekcyjnego w 1575 r.
– rozdwojonej elekcji Maksymiliana II Habsburga i Stefana Batorego. Tom trzeci
znajduje się w końcowej fazie opracowania.

Świętosław Orzelski, kończąc
swoje dzieło, zwrócił się m.in. z przesłaniem do przyszłego czytelnika: „Ufamy,
że bezstronny czytelnik będzie najsprawiedliwszym sędzią wszystkich tych
wydarzeń i że więcej będzie zważał na kolej i następstwo wypadków niż na
piękność i gładkość słowa, tym bardziej że napisaliśmy niniejsze dzieło nie dla
czczej zabawy, lecz dla pamięci, że nie szczędziliśmy pracy dla zbadania prawdy
i że nikomu, nawet najbardziej nam sprzyjającemu, nie folgowaliśmy więcej, niż
rzecz sama i prawda kazały”.
Źródło:
https://wydawnictwo.uni.opole.pl/bezkrolewia-ksiag-osmioro-czyli-dzieje-tii
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
ISBN: 978-83-7395-960-6
Rok wydania: 2021
Liczba stron: 402