Jan Szostak „Vademecum lecznictwa domowego z roku 1563”
Niniejsza monografia, autorstwa
Jana Szostaka, doktora nauk farmaceutycznych i zarazem magistra historii, jest
kompleksowym opracowaniem tematyki lecznictwa domowego w XVI wieku, zawartej w
pierwszym przewodniku tego rodzaju wydanym w języku polskim, tj. w dziele Marcina
Siennika (ok. 1530–ok. 1590) pt. "Lekarstwa doświadczone". W życiu
staropolskiej wsi: na folwarku szlachcica, gospodarstwie kmiecia czy zagrodnika
bardzo ważną rolę odgrywał koń. Stanowił on bowiem główną siłę pociągową w
uprawie roli, był środkiem transportu i podróży, a nawet „towarzyszem broni” w
pospolitym ruszeniu. Życie ówczesnej rodziny byłoby niemożliwe bez konia. Był
więc on zwierzęciem niezwykle ważnym i cenionym – traktowano go niemal jak
członka rodziny i w tym samym stopniu troszczono się o jego zdrowie. Trosce tej
starał się zadośćuczynić Marcin Siennik, poświęcając temu zagadnieniu aż 65
podrozdziałów "Szóstej księgi", pt. "Nauka lekarstw
końskich".
Autor prezentowanej monografii – na podstawie wieloletnich, wnikliwych badań
książki Marcina Siennika – przedstawił w sposób syntetyczny (w 11 tabelach)
stan wiedzy o znanych wówczas środkach leczniczych, uzyskiwanych z trzech
królestw przyrody (Vegetabilia, Animalia, Mineralia). Monografia jest
bogato ilustrowana reprodukcjami drzeworytów roślin, zwierząt i ptaków. Na
szczególne podkreślenie zasługuje zamieszczenie w książce 247 drzeworytów
roślin leczniczych. Wyobrażają one morfologię rośliny wraz z korzeniem, co
odzwierciedla precyzyjnie i wiernie całkowity jej wygląd, jej realizm. Dzięki temu
ilustracje te stały się narzędziem poznania i identyfikacji żywych roślin na
stanowiskach naturalnych – na łonie przyrody. Ich estetyczna i artystyczna
prezentacja ozdabia ponadto książkę, uprzyjemniając jej lekturę.
Książka jest adresowana przede wszystkim do czytelników, których interesuje
problematyka polskiego lecznictwa popularnego w zaraniu epoki nowożytnej, a
więc in statu nascendi. Książka ta – będąca refleksją i dzisiejszą
interpretacją dzieła Marcina Siennika (jednego z pierwszych druków polskich) –
może także być ważnym przyczynkiem nie tylko do dziejów polskiego lecznictwa i
lekoznawstwa, ale także historii nauk przyrodniczych w ogóle, a botaniki
farmaceutycznej w szczególności. Prezentowana monografia jest – poprzez
pryzmat dzieła Marcina Siennika – obrazem przeszłości sprzed pięciu wieków,
pozwalającym wskrzesić troskę ówczesnych Polaków w dziedzinie zachowania zdrowia i walki z
chorobami. Stanowi więc cenny wkład do dziedzictwa intelektualnego, przyczynek
do pamięci narodowej w skarbnicy polskiej historii. Jej urzekająca treść i
przejrzysty styl – w jakim została napisana – sprawiają, że czyta się ją z
przyjemnością i dużym zainteresowaniem.
Źródło:
Wydawca: Poligraf
ISBN: 978-83-7856-432-4
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 336
