Robert Marcinkowski „Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy”
Celem publikacji Roberta
Marcinkowskiego było ukazanie zmian zachodzących w organizmie miejskim stolicy
na przestrzeni ostatnich stu kilkudziesięciu lat. W okresie tym zmieniały się
granice miasta i nazwy ulic. W czasie ostatniej wojny bezpowrotnie zniknęło
tysiące zabytkowych budowli: kamienic i kościołów. Dzieła zniszczenia dopełniła
polityka władz po 1945 r. i rozbiórka całych dzielnic celem stworzenia miejsca
pod nową zabudowę, już w duchu socrealistycznym.
Zamiar przyświecający autorowi udało
się w pełni zrealizować. Dzięki Atlasowi możemy dostrzec jak niewiele domów
ocalało z wojennej zawieruchy. Możemy również uświadomić sobie jak ważne dla
nas i dla przyszłych pokoleń jest uratowanie pozostałych historycznych obiektów.
„Ilustrowany Atlas Dawnej
Warszawy” składa się z dwóch głównych części. Pierwsza obejmuje tablice
zawierające plany miasta, druga natomiast zawiera opisy widoków Warszawy.
Aktualizacja części pierwszej ukończona została w 2012 roku. Na kilkudziesięciu
stronach znajdziemy m.in. umiejscowienie zabudowy sprzed 1939 r. która
przetrwała do naszych czasów, zabudowy murowanej z przełomu XIX i XX wieku
obecnie nieistniejącej, nieistniejącą zabudowę z lat 1900-1939, zabytkowe
budynki przesunięte po II wojnie światowej, tereny zajmowane przez kolej od
początku XX w. aż do wybuchu wojny, parki i skwery, ogrody, sady oraz
cmentarze. Z planów dowiemy się ponadto, które z budynków zostały
zrekonstruowane w okresie ostatnich sześćdziesięciu lat. Wędrując dziś bowiem
uliczkami warszawskiej Starówki, musimy uzmysłowić sobie, że mimo tytanicznego
wysiłku osób pracujących przy odbudowie, niektóre z kamienic uzyskały jedynie
wygląd zbliżony do oryginalnego.
Część opisowo-ikonograficzna
wypełniona jest reprodukcjami serii widokówek, których pierwsze emisje ukazały
się w 1908 r. Przeglądanie pochodzących w większości ze zbiorów autora
klimatycznych pocztówek to niejednokrotnie jedyna możliwość na odbycie sentymentalnego
spaceru po Warszawie naszych pradziadków. Przy każdym z widoków zamieszczony
jest rys historyczny przedstawionego obiektu. Nie są to jednak suche opisy,
lecz okraszone wieloma barwnymi ciekawostkami objaśnienia pozwalające na zagłębienie
się w historię i przeznaczenie budowli, w ich wojenne losy i przebudowy. Mapy
zawierają sygnatury wskazujące miejsca, w których stał fotograf podczas
wykonywania fotografii wykorzystanych następnie na pocztówkach.
Atlas kierowany jest do wszystkich
miłośników historii przedwojennej stolicy. Do ich rąk trafiło unikatowe
wydawnictwo. Publikacja będzie niewątpliwie służyć pomocą także czytelnikom
zainteresowanym powieściami, których akcja rozgrywa się w dawnej Warszawie. Warto
aby sięgnęli po niego także urzędnicy, w których gestii leży wydawanie zezwoleń
na rozbiórkę budynków. Może kiedy uświadomią sobie jak dużo nieodwracalnych
błędów popełnili ich poprzednicy planujący kształt Warszawy, głębiej zastanowią
się nim złożą podpis pod kolejnym dokumentem skazującym na unicestwienie następny
obiekt z historycznej tkanki miasta. Polecam.
Źródło ilustracji: Robert Marcinkowski
„Ilustrowany Atlas
Dawnej Warszawy,” s. 41, 196 i 210.
Wydawca: Oliwka
ISBN: 978-83-931203-1-4
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 256