Tomasz Kargol, Łukasz Jewuła, Krzysztof
Ślusarek
„Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej
Zachodniej Małopolski
w latach 1772-1815”
Celem pracy Dwór, wieś i
plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach
1772-1815 jest zbadanie wpływu przemian społecznych, gospodarczych i
politycznych, dokonujących się w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w., na
funkcjonowanie środowiska wiejskiego zachodniej Małopolski1. W szczególności
chodzi tu o ukazanie: funkcjonowania dworu, plebanii i wsi w przed- i
porozbiorowych warunkach prawno-politycznych; wpływu zmienności epoki na
przestrzeń społeczną (m.in. wpływ zmiany granic państwowych na położenie
prawno-polityczne i aktywność poszczególnych grup społecznych i jednostek,
tworzenie się elity wiejskiej i kształtowanie świadomości społecznej);
oddziaływania reform społecznych i gospodarczych z lat osiemdziesiątych i
dziewięćdziesiątych XVIII w. na wzajemne relacje pomiędzy szlachtą, chłopami i
duchowieństwem. Praca składa się z ośmiu rozdziałów. Dwa pierwsze mają
charakter wstępny. Omawiamy w nich prawno-polityczne uwarunkowania przemian
społecznych zachodzących na ziemiach polskich w latach 1772‒1815 oraz
charakteryzujemy główne elementy składowe przestrzeni społecznej zachodniej
Małopolski. Ta ostatnia kwestia wydaje się być szczególnie ważna, gdyż dzięki
sięgnięciu po nieznane i mało dotąd wykorzystywane źródła, w tym także
statystyczne, udało się przeprowadzić porównawczą charakterystykę północnej i
południowej części zachodniej Małopolski, przedzielonej w 1772 r. kordonem
granicznym, biegnącym wzdłuż Wisły. Kolejne rozdziały poświęcone zostały analizie
wielowątkowych i czasami bardzo skomplikowanych relacji między dworem, wsią i
plebanią. W rozdziale trzecim jest zatem mowa o konfliktach między
właścicielami i dzierżawcami dóbr ziemskich, w rozdziale czwartym – o sporach
między dworem a wsią o posiadanie ziemi i szkody wyrządzone w uprawach, w
rozdziale piątym – o konfliktach dotyczących zakresu świadczeń na rzecz dworu,
kościoła i państwa. Szósty rozdział zawiera omówienie stosunkowo mało znanej
kwestii ‒ roli wojska w życiu społeczności wiejskiej. W rozdziale siódmym jest
natomiast mowa o innych sprawach społecznych dostrzegalnych w źródłach, jak np.
pijaństwo i zadłużenie chłopów, ich ruchliwość przestrzenna oraz zbiegostwo.
Zamykający rozprawę rozdział ósmy poświęcono analizie sposobów rozwiązywania
konfliktów społecznych.
Źródło:
Wydawca: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”
Miejsce wydania: Kraków
Data wydania: 2015
ISBN: 978-83-65080-09-7
Format: B5
Oprawa: twarda
Liczba stron: 471
