Maria Anna Potocka (red.) „Wilhelm Brasse. Fotograf. 3444.
Auschwitz 1940–1945”
Inspiracją dla
projektu Wilhelm Brasse. Fotograf. 3444. Auschwitz 1940–1945 była
wystawa Obok. Polska – Niemcy. 1000 lat historii w
sztuce zorganizowana przez Zamek Królewski w Warszawie wspólnie z
Martin-Gropius-Bau z okazji pierwszej polskiej prezydencji w Radzie Unii
Europejskiej. Anda Rottenberg, kurator wystawy, zaprosiła Marię Annę Potocką,
dyrektor MOCAK-u, do udziału w tym niezwykłym wydarzeniu.
Wilhelm Brasse w bramie obozu, lipiec 2010 r.
W marcu 2010 roku Maria Anna
Potocka przeprowadziła z Wilhelmem Brassem wywiad. Jego efektem
jest książka, którą stanowią zredagowane opowieści więźnia i głównego
fotografa Auschwitz, oraz film zawierający fragmenty wywiadu. Książka
została opatrzona między innymi wstępem historyka Teresy Wontor-Cichy z
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, która również opracowała tekst naukowo.
Publikacja jest bogato ilustrowana zdjęciami z archiwum Wilhelma Brassego,
Archiwum Fotograficznego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz Yad Vashem.
Książka wraz z filmem zostały
opublikowane również w języku niemieckim i angielskim. Wilhelm Brasse urodził
się w Żywcu w roku 1917. Jego ojciec był Austriakiem, a matka Polką. Przed
wojną pracował jako portrecista w zakładzie fotograficznym w Katowicach. Za
odmowę wstąpienia do Wehrmachtu został uwięziony w Oświęcimiu, gdzie od 1941 do
1945 roku pracował w Służbie Rozpoznawczej jako fotograf. Wykonał kilkadziesiąt
tysięcy zdjęć więźniów, kilkaset portretów esesmanów i dokumentację kilku
eksperymentów pseudomedycznych. Po wojnie wrócił do Żywca, gdzie mieszka do
dzisiaj.
Publikacji towarzyszy 43-minutowy film na płycie DVD.
Źródło:
Wydawca: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
ISBN: 978-83-62435-04-3
Rok wydania: 2011
Liczba stron: 128
Delfina Jałowik (red.) „Polska – Izrael – Niemcy.
Doświadczenie Auschwitz dzisiaj”
W lipcu 2015 nakładem MOCAK-u
ukazało się tłumaczenie książki Jürgena Kaumköttera Śmierć nie ma
ostatniego słowa poświęconej twórczości artystów, którzy w okresie
istnienia III Rzeszy znaleźli się w gettach i obozach koncentracyjnych.
Natomiast najnowsza publikacja Muzeum stanowi refleksję na temat sposobów
interpretowania problemu Auschwitz przez współczesnych artystów. Wystawa
kuratorowana przez Delfinę Jałowik oraz Jürgena Kaumköttera analizuje różne
sposoby przepracowywania tematu bolesnej pamięci przez 24 artystów z Polski,
Izraela i Niemiec.
Wystawa w MOCAK-u, zorganizowana
we współpracy z Zentrum für verfolgte Künste w Solingen w 70. rocznicę
wyzwolenia obozu KL Auschwitz, podkreśla istotną obecność tematu Auschwitz
w dyskursie historyczno-społeczno-kulturowym. Pokazuje, w jaki sposób
współcześni artyści z
Polski, Izraela i Niemiec interpretują przeszłe wydarzenia.
Główną intencją prezentacji jest postawienie pytania o to, co stanie się po
śmierci ostatnich bezpośrednich świadków tragedii. Czy drugie i trzecie
pokolenie po Auschwitz czuje odpowiedzialność pamiętania o tych wydarzeniach?
Artyści z Polski, Izraela i
Niemiec w różny sposób odnoszą się do Zagłady. Polscy twórcy często
odwołują swoje prace do obozu jako miejsca. Wykorzystują głęboko zakorzenione
postrzeganie Auschwitz, pokazując ich obecność w obiegu kultury konsumpcyjnej i
komercjalizację tematu. Niejednokrotnie prowokują do myślenia, wykraczając
poza przyjęty model mówienia o zagładzie.
Michel Kichka, Drugie pokolenie. Czego nie powiedziałem
mojemu ojcu, Paryż 2012 r.
Izraelscy artyści w centrum
zainteresowania stawiają pytanie: co to znaczy być dzieckiem, wnukiem i
prawnukiem ofiary, pokazują, jak bardzo pobyt w Auschwitz odcisnął się na
świadomości i sposobie funkcjonowania rodzin. O tych, którzy nie przeżyli,
mówią instalacje i obiekty złożone z osobistych przedmiotów, przywołujące
indywidualne historie. U artystów niemieckich widoczne jest zainteresowanie
oprawcą — nazistami lub Hitlerem. Sam temat obozu pojawia się rzadko i to
jedynie w tle, zazwyczaj jako lustro dokumentujące winę bądź refleksja na temat
własnej obciążonej tożsamości. Pomimo tych różnic tematycznych twórcy
reprezentujący drugą i trzecią generację po Auschwitz są świadomi
spoczywającego na wszystkich obowiązku pamiętania o tych tragicznych
wydarzeniach.
Trójjęzyczną,
polsko-angielsko-niemiecką publikację uzupełnia płyta z zapisem performansu
rysunkowego Michela Kichki i krótkim filmem o wystawie. MOCAK planuje również
wydanie publikacji poświęconej sposobom opisywania i interpretowania
Holokaustu. Ekspertów z różnych dziedzin — kuratorów, historyków i krytyków
sztuki, artystów, pisarzy i filozofów zapytamy między innymi o to, czy istnieje
jedyna akceptowalna konwencja mówienia o Zagładzie i w jaki sposób można
obrazić pamięć Holokaustu.
Źródło:
Wydawca: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
ISBN: 978-83-62435-90-6
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 88
