"Polacy w armii kajzera"
Ryszard Kaczmarek "Polacy w armii kajzera"
Jak czytamy we wstępie do książki
„Polacy w armii kajzera,” głównym motywem jej powstania była chęć uzupełnienia
luki w dotychczasowej historiografii poświęconej służbie Polaków w szeregach
wojska niemieckiego podczas pierwszej wojny światowej.
Musimy
pamiętać, że w armii niemieckiej, rosyjskiej czy austriackiej nie istniały osobne
polskie formacje. Polacy walczyli w mundurach trzech zaborczych armii. Wielokrotnie
dochodziło więc do bratobójczych walk. Ryszard Kaczmarek w swoim opracowaniu
przedstawia żołnierską drogę jaka przebywali Polacy w armii niemieckiej od
poboru aż po szpital lub grób. Taki bowiem tragiczny los przypadł niejednemu z
naszych rodaków w latach pierwszej wielkiej wojny.
Wszystko rozpoczynało się od
szkolenia rekruta. Podstawowego, gdyż na pełne brakowało niejednokrotnie czasu.
Autor przedstawia codzienność żołnierza, zarówno podczas walki na froncie jak i
w jednostce wojskowej. Obserwujemy dysproporcje między szeregowymi żołnierzami
a zawodowymi oficerami jak również relacje pomiędzy Polakami a mieszkańcami
różnych części Niemiec.
Profesor Kaczmarek wiele miejsca
w swej książce poświęcił nie tylko losowi rannych i zabitych, ale także opisał
wrażenia jakie stosy poległych wywierały na pozostałych przy życiu
współtowarzyszy. Makabryczne widoki, które przerażały żołnierzy w pierwszych
dniach walk, w realiach wojny pozycyjnej stały się dla nich chlebem powszednim.
Zmiany w specyfice prowadzenia walki niosły ze sobą wiele problemów
logistycznych związanych z zaopatrzeniem, zakwaterowaniem oraz wyżywieniem
tysięcy ludzi. A przecież żołnierze pochodzący z Polski mieli swoje
przyzwyczajenia kulinarne. Trudno im się było obejść bez zup, kaszy, chleba i
ziemniaków. Jedzenie w warunkach
frontowych było dość monotonne i żołnierze często musieli zadowolić się zupą z
brukwi i konserwami. Monotonny jadłospis oraz niewłaściwe odżywianie często
prowadziły do chorób i epidemii. Dlatego też wprowadzono szczepionki przeciwko
tyfusowi i cholerze.
Żołnierze w pociągu w drodze na front zachodni, sierpień
1914 roku.
(Źródło: Ryszard Kaczmarek
„Polacy w armii kajzera,” s. 121.)
Autor nawiązał także do tematyki
niezbyt często poruszanej przez historyków, jak np. organizacji na zapleczu
frontu sieci domów publicznych. Opisał sposoby symulowania chorób w celu
uniknięcia wojennej makabry. Przedstawił sympatie społeczeństwa francuskiego do
żołnierzy posługujących się językiem polskim. Nie zapomniał o życiu religijnym
żołnierzy, uczestnictwie w nabożeństwach, wieczorach wigilijnych czy też
świętowaniu Wielkanocy.
W książce „Polacy w armii kajzera”
znajdziemy wiele informacji o umundurowaniu i uzbrojeniu jednostek wojskowych.
Przemierzymy wiele bitewnych pól, m.in. pod Verdun i nad Sommą. Zapoznajemy się
ze prymitywnymi warunkami życia i walki na froncie wschodnim. Wszędzie
miejscowe cmentarze wojenne usiane są grobami Ślązaków, Mazurów, mieszkańców
Wielkopolski i Pomorza.
Ryszard Kaczmarek zbierał
materiały do publikacji ok. 4 lat. Wartościowym uzupełnieniem książki są
zamieszczone liczne fotografie oraz reprodukcje pocztówek i plakatów z epoki.
Najwięcej trudności sprawiło autorowi gromadzenie materiału, np. książek
pułkowych, które były rozproszone w różnych miejscach Niemiec.
Cennym uzupełnieniem książki, jakim posiłkował się autor są pisane w języku
polskim listy i wspomnienia żołnierzy, m.in. Górnoślązaka Kazimierza Wallisa,
który w ciągu kilku lat służby wysłał ich do rodziny ponad 500. Jest to rzadki
przypadek zachowania się opisów wojennej tułaczki, której autorem był zwykły
frontowy żołnierz. Wielokroć Polacy w obcych mundurach zbierali doświadczenie
frontowe z głębokim przeświadczeniem, że w sprzyjającej sytuacji politycznej
będą je mogli wykorzystać gdy nadarzy się okazja do walki o niepodległość
ojczyzny. W powyższych akapitach nakreśliłem tylko ułamek tematyki, którą w
swej obszernej książce przedstawił profesor Kaczmarek. Zainteresowanych dokładniejszym
zapoznaniem historii Polaków w mundurach niemieckiego zaborcy odsyłam do
lektury książki „Polacy w armii kajzera.”
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
ISBN: 978-83-08-05331-7
Rok wydania:
2014
Liczba stron:
560
Moja ocena: 6/6