Wojciech Brzega „Żywot górala poczciwego. Spojrzenie po
latach”
Stanisław Witkiewicz ze swoją
wizją stworzenia stylu zakopiańskiego poniósłby spektakularną klęskę, gdyby z
pomocą nie przyszedł mu Wojciech Brzega. Również Brzedze Władysław Orkan
zawdzięcza kontakt z Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem i karierę literacką. Z
kolei Stefanowi Żeromskiemu – zapalonemu szachiście – zakopiański
artysta wyrzeźbił komplet góralskich szachów, a jego syna uczył modelarstwa.
Wojciech Brzega to najbliższy
współpracownik Stanisława Witkiewicza, wykonawca jego projektów, współtwórca
stylu zakopiańskiego, rzeźbiarz, meblarz, pisarz, poczciwy góral i zakopiańczyk,
zachwycający się pięknem Tatr, które przyciągały go bardziej niż Kraków, Paryż
czy Monachium. Pozostawił po sobie nie tylko wiele arcydzieł sztuki
snycerskiej, lecz także wspomnienia, ukazujące czasy, w których żył. Żywot
górala poczciwego. Spojrzenie po latach to wyjątkowy zbiór wspomnień
artysty, bogato ilustrowany podobiznami dzieł oraz archiwaliami ze zbiorów
Muzeum Tatrzańskiego, innych instytucji i osób prywatnych.
Ekskluzywnie wydane wspomnienia
zakopiańczyka stanowią emocjonalny zapis jego życia, ukazują lokalny koloryt
Tatr i sytuację w XIX- i XX-wiecznym Zakopanem. Odsłaniają szczegóły biografii
młodopolskich pisarzy, poetów, malarzy, artystów i zwykłych mieszkańców. Oprócz
heroicznej walki Tytusa Chałubińskiego z cholerą Brzega wspomina zbójnickie
zwyczaje, pierwsze wycieczki na nartach norweskich i szwedzkich, czasy
wkroczenia Zakopanego w złotą erę sztuki, prace nad willą Koliba czy rozwój
budownictwa. Odkrywa domowe zacisze Tetmajerów i Żeromskich, opisuje
przygotowania do pogrzebu Witkiewicza.
Wspomnienia Wojciecha Brzegi to
również fascynująca historia współpracy ze Stanisławem Witkiewiczem. Szczery
podziw dla determinacji Witkacego przeplata się z krytyką ze strony
zakopiańczyka. Książka zawiera też opisy spotkań Brzegi z Józefem Chełmońskim,
Janem Kasprowiczem i Janem Krzeptowskim Sabałą, młodzieńczych prób zyskania
sympatii braci Tetmajerów, kariery rozwijającej się dzięki wyjazdom do
Monachium i Paryża oraz barwnego życia w ówczesnym
Zakopanem – centrum młodopolskiej sztuki.
Witkiewicz wierzył, że z motywów
góralskich można styl polski stworzyć. Wierzył w to mocno i lata pracy włożył w
tę ideę. Mówił i pisał, że to są resztki zaginionego dawnego drewnianego stylu
polskiego, że z tych resztek da się styl polski odtworzyć. Mówił: „Nasze kości
będą gnić w grobie, a Ojczyzna będzie nas błogosławić. Zbudujemy Polskę całą na
swoję modłę”. Święcie w to wierzył, a to tym bardziej, że nie znał stylów.
[fragment książki]
Rękopis wspomnień, przechowywany
w Muzeum Tatrzańskim, opracowali Anna Micińska, która swoje naukowe życie
poświęciła Witkacemu, i Michał Jagiełło – historyk literatury, poeta,
pisarz, eseista, przewodnik i ratownik górski. Od pierwszego opracowania gawęd
Wojciecha Brzegi minęło 45 lat, a pustkę po jego wspomnieniach wydanych w 1969
roku i dziś już niedostępnych czytelnikom wypełnia nowa publikacja.
Żywot górala poczciwego.
Spojrzenie po latach wzbogacają: nowa gawęda Brzegi, esej Wojciecha
Jagiełły Dłutem i piórem, zestawienie wszystkich tekstów zakopiańskiego
artysty oraz część albumowa, opracowana przez Helenę Pitoń – kierowniczkę
działu sztuki Muzeum Tatrzańskiego.
Źródło:
Więcej o książce:
Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego
Zakopane 2015
Liczba stron: 314
ISBN 978-83-61788-90-4