Tomasz Specyał „Katastrofy II Rzeczpospolitej”
Tragedie, wypadki i klęski żywiołowe, które wstrząsnęły przedwojenną polską
Kilka lat temu nakładem wydawnictwa Replika ukazały się dwie publikacje Leszka Adamczewskiego przypominające katastrofy i tragedie jakie wydarzyły się na ziemiach polskich po zakończeniu II wojny światowej[1]. Były to pierwsze książki zmarłego w ubiegłym roku autora związane z zagadnieniami innymi niż historia największego konfliktu zbrojnego w dziejach. Żyją jeszcze świadkowie, którzy pamiętają niektóre z wydarzeń opisywanych na kartach tych książek. Mgiełka tajemnicy osnuwa natomiast katastrofy, wypadki i klęski żywiołowe, które relacjonowała prasa w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Autorem, który postanowił ją rozwiać, i przybliżyć czytelnikom tragiczne epizody sprzed ponad 80 lat jest Tomasz Specyał.
Książka „Katastrofy II Rzeczpospolitej” składa się z ponad 20 obszernych rozdziałów. Otwiera ją opowieść odsłaniająca okoliczności powodzi w kopalni „Siersza” w Trzebini. W pierwszych dniach sierpnia 1922 roku, nad miastem, o którym i dziś jest głośno w mediach, przeszła potężna burza. Górnicy, którzy mieli przystąpić do pracy wiedzieli, że kopalnię zalewa woda, kierownictwo kopalni zbagatelizowało jednak sprawę. Mimo dość sprawnie i szybko przeprowadzonej akcji ratunkowej, w katastrofie zginęło ponad 30 górników. Niemal zapomniany już został dość niezwykły wypadek, który wydarzył się w trakcie uroczystych obchodów Święta Żołnierza Polskiego, jakie odbyły się w sierpniu 1922 roku w Pucku. Główną atrakcją uroczystości miał być pokaz strzelania bojowego z samolotu. Gdyby organizatorzy mogli przewidzieć jak zakończy się ów pokaz, punkt ten zapewne wykreśliliby z programu.
Tomasz Specyał w swej książce odsłania kulisy niosących śmierć i zniszczenie klęsk żywiołowych (wichur, powodzi i pożarów), katastrof komunikacyjnych (morskich, lotniczych i kolejowych), katastrof budowlanych a także tragedii spowodowanych przez niespodziewane działania sił natury, jak np. śmierć turystów w wyniku porażenia piorunem szczycie Giewontu. W oparciu przede wszystkim o materiały prasowe autor dokonał pieczołowitej rekonstrukcji dramatycznych zdarzeń. Podobnie jak dziś, przyczyną wielu tragedii było lekceważenie przepisów i obowiązków służbowych, niedbalstwo, brawura oraz rutyna. Epilogiem niejednej z opisywanych tragedii były rozprawy sądowe, w wypełnionych po brzegi publicznością salach.
Historie przedstawione w niniejszej publikacji zostały uszeregowane w porządku chronologicznym. Tomasz Specyał zdecydował się na przedstawienie wydarzeń, które jak sam przyznał uznał za najciekawsze i najbardziej spektakularne. Należy docenić skrupulatność i wytrwałość autora w wyszukiwaniu informacji, które posłużyły mu opracowania książki. Zdarzało się bowiem, że przedwojenni reporterzy pojawiali się na miejscu tragedii jeszcze przed przybyciem służb medycznych i policji, bywało jednak również tak, że na łamach ówczesnej prasy pojawiała się zaledwie kilkuzdaniowa wzmianka o wypadku bądź katastrofie. Nie powinno to dziwić jeśli spojrzymy na statystyki. W latach II RP w wypadkach lotniczych zginęło ponad 500 polskich lotników, a w katastrofach kolejowych śmierć poniosło ponad 6500 osób.
Jak więc widzimy wydarzenia opisane na kartach książki to zaledwie niewielki wycinek z katalogu katastrof, tragedii i nieszczęśliwych wydarzeń jakie wstrząsnęły przedwojenną Polską. Kto wie, być może podobnie jak w przypadku publikacji przypominających katastrofy odnotowane w Polsce po 1945 roku, również i tragiczne zdarzenia z lat II Rzeczpospolitej zostaną przypomniane na kartach co najmniej jeszcze jednego tomu. Polecam.
Tomasz Specyał – absolwent Wydziału Historii UAM w Poznaniu. Współautor książki Kryminalna historia Poznania. Za powieść Zatańczmy peyotl-stepa otrzymał wyróżnienie w Konkursie Literackim „Poznań to miasto-powieść”. Napisał scenariusze do filmów dokumentalnych: Pyrlandzki łącznik o życiu Mariana Spoidy i Dziki Zachód o zbrodniach Armii Czerwonej w okolicach Szczecinka.
Książka na stronie wydawcy:
Wydawca: Replika
ISBN: 978-83-67295-70-3
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 352 + 16 foto (kolor)
