Stanisław Roszak, Agnieszka Wieczorek „Mikołaj Kopernik. Życie po życiu”
Osiemnastowieczne kręgi pamięci
Książka ukazuje miejsce Mikołaja Kopernika w kulturze pamięci najpierw społeczności lokalnych Torunia i Fromborka, następnie środowiska erudytów Rzeczypospolitej, a wreszcie kręgu europejskich encyklopedystów. Autorzy stawiają ważne pytania: kim był Kopernik dla ludzi XVIII stulecia?, co decydowało o pamięci i zapomnieniu? Najprościej można by odpowiedzieć, że wybitny astronom był taki, jakim chcieli go widzieć i jakiego potrzebowali twórcy jego biogramów, fundatorzy tablic pamiątkowych i portretów oraz autorzy wierszy pochwalnych. I tu zaczynają się problemy z ustaleniem jednego przekazu, co potwierdza tezę Epikteta, że nie czyny poruszają ludzi, ale słowa o tych czynach, a słowa o Koperniku w XVIII w. stają się już nie tyle przedmiotem debaty naukowej, ile argumentem w rozmowach na tematy wyznaniowe i filozoficzne, w dyskusjach o wielości światów oraz postępie i oświeceniu ludzkości. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej postać Kopernika nabiera nowych cech. Nie jest on już wyłącznie matematykiem, astronomem, kanonikiem, staje się bohaterem z panteonu narodowego, przywoływanym nie tylko dla pokrzepienia serc, lecz także dla pokrzepienia umysłu.
Wstęp JM Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika / 7
Wstęp / 9
Rozdział I
Narodziny i śmierć. Toruń i Frombork jako miejsca uobecnienia i upamiętnienia /
15
1. W Prusach Królewskich / 17
2. Wśród toruńskich katolików / 52
3. Na Warmii / 61
4. Toruń i Frombork w kompendiach wiedzy / 80
5. W kręgu podróżników / 103
Rozdział II
W Rzeczypospolitej XVIII w. / 123
1. W kręgu saskich uczonych / 123
2. W kręgu sarmackich erudytów / 146
3. W kręgu opinii publicznej / 168
4. Droga do narodowego panteonu / 188
Rozdział III
W Europie oświecenia / 195
1. „Rozmowy o wielości światów” / 195
2. W kręgu filozofów / 212
3. W kręgu encyklopedystów / 226
Zakończenie / 245
Bibliografia / 253
Wykaz ilustracji / 281
Summary / 283
Indeks osobowy / 293
Publikacja na stronie wydawcy:
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Seria: Nicolaus Copernicus
ISBN: 978-83-231-5127-2
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 306
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz