Świętokrzyskie regionalia (cz. 137)

 

Krzysztof Bracha (red. nauk.) „Debaty świętokrzyskie” Vol. 3

 

„200 lat kasaty Świętego Krzyża. Kasata opactwa benedyktyńskiego ze Świętego Krzyża na Łyścu w 1819 r. Przyczyny, przebieg i konsekwencje”. Materiały z konferencji odbytej na Św. Krzyżu w dniach 31.05-1.06.2019 r.

 (…) Teksty w prezentowanej monografii zbiorowej są pokłosiem odbytej konferencji. Umieściliśmy je w ramach wydawanej od 2014 roku serii „Debaty Świętokrzyskie”, wydawnictwa, które dokumentuje działalność Interdyscyplinarnego Zespołu do Badań Dziedzictwa Kulturowego Świętego Krzyża. (…) prof. dr hab. Krzysztof Bracha

 

SPIS TREŚCI:

Krzysztof Bracha – Przedmowa

Justyna Dziadek – Losy rękopisów Postylli Mikołaja Włoskiego (I poł. XV w.) po kasacie opactwa łysogórskiego i rozproszeniu biblioteki

Krzysztof Bracha – Brewiarz z końca XV w. w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach

Andrzej Kwaśniewski – Inkunabuły i starodruki łysogórskie w zbiorach bibliotek polskich

Paweł Zając – Oświeceniowa krytyka zakonów i intelektualne przygotowanie wieku kasat

Jerzy Kaliszuk – Losy rękopisów średniowiecznych z klasztoru świętokrzyskiego po 1819 roku

Adam Massalski – Niektóre administracyjno-społeczne konteksty kasaty klasztoru na Świętym Krzyżu w odniesieniu do terenów pomiędzy Pilicą a Wisłą

Cezary Jastrzębski – Pokasacyjne wyposażenie klasztoru świętokrzyskiego w świetle XIX-wiecznych relacji podróżniczych

Wiesław Caban, Lidia Michalska-Bracha – Powstanie styczniowe na Świętym Krzyżu. Przebieg – konsekwencje – pamięć i pamiętnikarze

Stanisław Wiech – Kasat ciąg dalszy. Likwidacja klasztorów w Królestwie Polskim w 1864 roku

Antoni Maziarz – Starania benedyktynów o odzyskanie klasztoru świętokrzyskiego w latach 1919-1922

Jacek Legieć – Pobyt Członków Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w więzieniu na Świętym Krzyżu (w świetle przekazów ukraińskich)

Marek Jedynak – Zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu podczas II wojny światowej

Katarzyna Jedynak – Niemiecki obóz dla jeńców sowieckich na Świętym Krzyżu

Jarosław Różański – Główne pola działalności Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu w latach 1936-2016

Marek Jedynak – Kryptonim „Jowisz” – inwigilacja Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu przez organy bezpieczeństwa PRL (1952-1970)

Czesław Hadamik – Konsekwencje kasaty klasztoru benedyktynów we współczesnym krajobrazie kulturowym Łysej Góry

Henryk Suchojad – Gabinet Świętokrzyski w Bibliotece Uniwersyteckiej w Kielcach. Idea powstania i charakterystyka kolekcji

Dariusz Malajka – Święty Krzyż – 200 lat po kasacie. Trudności i perspektywy

Czesław Hadamik – Wystawa „Dzieje oblężenia. W dwusetną rocznicę kasaty opactw a benedyktynów na Łysej Górze , 1819-2019”. Komentarz autorski

Źródło:

https://kieleckietowarzystwonaukowe.pl/sklep/debaty-swietokrzyskie-vol-3

 

Wydawca:

Interdyscyplinarny Zespół do Badań Dziedzictwa Kulturowego Świętego Krzyża

Wydział Humanistyczny

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

ISBN: 978-83-7133-871-7

ISBN: 978-83-60777-85-5

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 302

 ---

Publikacje Kieleckiego Towarzystwa Naukowego

można nabyć w biurze Towarzystwa lub zamawiać:

listownie: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, ul. Rynek 3, 25 – 303 Kielce

telefonicznie: tel. (41) 344 54 53 lub 798 120 328

e-mail: ktn@kieleckietowarzystwonaukowe.pl

e-mail: kie.tow.nau@gmail.com

 

Świętokrzyskie regionalia (cz. 134)

 

Krzysztof Bracha, Marzena Marczewska, Stanisław Cygan (red. nauk.)

„Debaty świętokrzyskie” Vol. 2

 

(…) Zakres tematyczny przedstawianych prac stanowi kontynuację założeń badawczych Interdyscyplinarnego Zespołu do Badań Dziedzictwa Kulturowego Św. Krzyża powołanego jako grupa badawcza, „skupiająca interdyscyplinarne grono humanistów z UJK w Kielcach oraz innych instytucji badawczych w Polsce, zainteresowanych studiami nad dziedzictwem kulturowym Świętego Krzyża, postrzeganym jako szeroka płaszczyzna badawcza, która obejmuje całą przestrzeń kulturową ze szczególnym uwzględnieniem dziejów dawnego klasztoru benedyktynów świętokrzyskich i jego wpływu na okolice, region i kraj”. (…)

 

SPIS TREŚCI:

Krzysztof Bracha, Marzena Marczewska, Stanisław Cygan – Przedmowa

Stanisław Dubisz – O potrzebie badań regionalnych – spojrzenie językoznawcy

Marzena Marczewska – Łysiec w świetle danych językowych (uwagi nie tylko etymologiczne)

Zygmunt Gałecki – Łysogóry i terenowe nazwy własne pochodzące od przymiotnika łysy

Andrzej S. Dyszak – Święty Krzyż i wyrazy pokrewne w systemie leksykalno-słowotwórczym polszczyzny i we współczesnym uzusie

Adrian Jusupović – Wyprawa na Sandomierz i Łysiec z perspektywy polityki Rusi Halicko-Wołyńskiej w końcu pięćdziesiątych lat XIII wieku

Jerzy Michta – Podwójny krzyż patriarchalny ze Świętego Krzyża i jego geneza

Justyna Dziadek – Angelologia Mikołaja Włoskiego – kaznodziei łysogórskiego z połowy XV wieku

Tadeusz M. Trajdos – Wezwania Świętego Krzyża w średniowiecznej diecezji wileńskiej

Franciszek Skibiński – Kaplica Oleśnickich na Świętym Krzyżu a znaczenie fundacji sepulkralnych w budowaniu społecznego prestiżu szlachty w Rzeczypospolitej we wczesnym XVII wieku

Jacek Pielas – Nieistniejące nagrobki szlacheckie z XVI-XVII wieku w klasztorze benedyktyńskim na Łyścu. Od inskrypcji do genealogii rodzin szlacheckich związanych ze Świętym Krzyżem

Jadwiga Muszyńska – Sprawa pochówku Jeremiego Wiśniowieckiego na Świętym Krzyżu

Mariusz Lubczyński – Szlachta podłysogórska od końca XVI do początku XVIII wieku

Anna Bernacka – Oddziaływanie Świętego Krzyża na religijność wiernych prepozytury kieleckiej i archidiakonatu radomskiego w XVII-XVIII wieku. Wybrane zagadnienia

Anna Kurska – Norwid i Święty Krzyż

Anna Kurska – O „zaczarowywaniu” i „odczarowywaniu” świata na Łyścu w dziewiętnastowiecznych relacjach podróżnych

Piotr Jamski, Wojciech Kalwat – Wycieczka z Warszawy – dokumentacja ikonograficzna dziedzictwa kulturowego Gór Świętokrzyskich wykonana przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości

Janusz Detka – Świętokrzyskie nostalgie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Stanisław Cygan – Nazewnictwo miejscowe gminy Nowej Słupi i okolic w Świętokrzyskich opowieściach, legendach, gawędach Leonarda Zyzmana

Elżbieta Szot-Radziszewska – Percepcja i waloryzacja przestrzeni wsi świętokrzyskich przez ich mieszkańców

Alicja Trukszyn – W kręgu narodzin jako jednego z tzw. obrzędów przejścia (na przykładzie wsi okolic Łyśca)

Czesław Hadamik – Wykopaliska archeologiczne w klasztorze na Świętym Krzyżu w latach 2013-2015

 

Źródło:

https://kieleckietowarzystwonaukowe.pl/sklep/debaty-swietokrzyskie-vol-2

 

Wydawca:

Interdyscyplinarny Zespół do Badań Dziedzictwa Kulturowego Świętego Krzyża

Wydział Humanistyczny

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

ISBN: 978-83-94-4748-3-6

ISSN: 2392-1900

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 334

 ---

Publikacje Kieleckiego Towarzystwa Naukowego

można nabyć w biurze Towarzystwa lub zamawiać:

listownie: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, ul. Rynek 3, 25 – 303 Kielce

telefonicznie: tel. (41) 344 54 53 lub 798 120 328

e-mail: ktn@kieleckietowarzystwonaukowe.pl

e-mail: kie.tow.nau@gmail.com

Świętokrzyskie regionalia (cz. 36)

Publikacje Kieleckiego Towarzystwa Naukowego

Cezary Jastrzębski (red.) "W stronę Świętego Krzyża"

50 lat zorganizowanego przewodnictwa turystycznego

w Górach Świętokrzyskich

„Jubileusz 50-lecia zorganizowanego przewodnictwa turystycznego w Górach Świętokrzyskich  stał się bezpośrednią przyczyną podjęcia trudu przygotowania monografii środowiska przewodnickiego w Kielcach, które – mając tradycje sięgające okresu międzywojennego – 27 kwietnia 1956 roku zawiązało formalnie pierwsze w regionie koło przewodników PTTK…”

Źródło:

http://www.kieleckietowarzystwonaukowe.pl/sklep/strone-swietego-krzyza

Wydawca: Kieleckie Towarzystwo Naukowe

ISBN: 83-866006-96-X

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 295

---

Publikacje Kieleckiego Towarzystwa Naukowego

można nabyć w biurze Towarzystwa lub zamawiać:

listownie: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, ul. Rynek 3, 25 – 303 Kielce

telefonicznie: tel. (41) 344 54 53 lub 798 120 328

e-mail: ktn@kieleckietowarzystwonaukowe.pl

e-mail: kie.tow.nau@gmail.com

Regionalia świętokrzyskie (cz. 26)

Piotr Kardyś, Andrzej Sopoćko (red.) „Almanach Świętokrzyski”

Tom 1.  Z dziejów regionu świętokrzyskiego

Spis treści:

1. Ziemia Świętokrzyska - terra incoqnita?

1.1. Kieleckie kamienie w architekturze – Jerzy Jędrychowski

1.2. Paleontologia świętokrzyska – Michał Poros

1.3. Jaskinie regionu świętokrzyskiego – Andrzej Wąsikowski

1.4. Krzemień świętokrzyski – Paweł Król

2. Ku społeczności świętokrzyskiej

2.1. Rydno - pradziejowa aglomeracja osadnicza - Piotr Kardyś

2.2. Kielecczyzna światową kolebką transportu kołowego? – Rafał Małecki

2.3. Wiślica - urbs famosissima ... murorum altidudine circumspecta – Piotr Kardyś

2.4. Święty Krzyż – znaczenie dla regionu świętokrzyskiego - Andrzej Drogosz

2.5. Rola rodu Odrowążów w zagospodarowaniu regionu świętokrzyskiego – Piotr Kardyś

Wiślica, kolegiata gotycka fundacji Kazimierza Wielkiego od strony prezbiterium. 

Fot. Piotr Kardyś. Źródło: „Almanach Świętokrzyski”, s. 102.

2.6. "Żelazne" Chlewiska. Rozwój staropolskiego przemysłu górniczo-hutniczego klucza chlewiskiego 

i jego obraz na tle regionu - Marcin Janakowski

2.7. Stan obecny i perspektywy edycji źródeł do dziejów szlachty województwa sandomierskiego 

w XVI-XVIII wieku - Jacek Pielas 

2.8. Małachowscy. W dziele realizacji idei polskiego Oświecenia

2.8.1. Jacek Małachowski w latach 1764-1793. Przykład życiorysu politycznego przedstawiciela magnaterii 

ze staropolskiego województwa sandomierskiego – Piotr Olszewski

2.8.2. Miasto Końskie Wielkie - wśród wzorów urbanistycznych epoki polskiego Oświecenia - Stanisław Nowak

2.9. Działalność dobroczynna ziemiaństwa w zakresie indywidualnych inicjatyw środowiskowych 

w okresie II Rzeczpospolitej na przykładzie pięciu województw centralnych 

(białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie) - Katarzyna Jedynak

2.10. Miastotwórcza rola przemysłu na przykładzie Starachowic w okresie PRL - Paweł Kołodziejski

3. Postacie

3.1. Jana Długosza związki z regionem świętokrzyskim na przykładzie Wiślicy - Beata Wojciechowska

3.2. Jan Gotlib Bloch (1836-1902) - Marcin Medyński

3.3. Profesor Stefan Krukowski (1890-1982), badacz Rezerwatu Archeologicznego Rydno - Piotr Kardyś

3.4.Góry Świętokrzyskie poligonem pracy księdza profesora Włodzimierza Sedlaka – Ryszard Sowa

Źródło:

http://odk.pl/almanach-swietokrzyski-tom-1-z-dziejow-regionu-swietokrzyskiego,31738.html

Wydawca: Oficyna Wydawnicza Edward Mitek

ISBN: 978-83-64335-19-8

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 288

"Bunt w więzieniu na Świętym Krzyżu"

Bartosz Grzegorz Kułan "Bunt w więzieniu na Świętym Krzyżu w dniu 20 września 1925 roku"

Szczególne miejsce w moim księgozbiorze zajmują pozycje poświęcone historii ziemi świętokrzyskiej. Tereny od Iłży i Lipska na północy po Staszów na południu, Wisłę na wschodzie i Nową Słupię na zachodzie wielokrotnie przemierzałem w moich wędrówkach. Właśnie nad Nową Słupią wznosi się Łysa Góra, na której zlokalizowany jest kilkusetni klasztor.  W okresie międzywojennym miejsce to było domem nie tylko dla zakonników. Mieściło się tu także Więzienie Ciężkie, do którego trafili m.in. przywódca nacjonalistów ukraińskich Stefan Bandera a także skazany za napady na karę śmierci (zamienioną przez prezydenta na 15 lat więzienia) późniejszy pisarz Sergiusz Piasecki.

Widok ogólny zakładu karnego na Świętym Krzyżu od strony bramy głównej. 

Zdjęcie wykonane w dn. 25 września 1925 r. Źródło: Bartosz Grzegorz Kułan 

„Bunt w więzieniu na Świętym Krzyżu w dniu 20 września 1925 roku,” s. 170.

Trudne warunki klimatyczne i zaostrzony rygor sprawiły, że więzienie to było uważane za najsurowsze w II RP. Osadzano w nim osoby skazane za najcięższe przestępstwa, często z karami dożywocia. Nic więc dziwnego, że więźniowie, którzy nie mieli nic do stracenia podejmowali próby ucieczek. I właśnie dramatyczne wydarzenia, które miały miejsce u schyłku kalendarzowego lata 1925 r. w tymże zakładzie karnym przedstawił w swojej pracy Bartosz Grzegorz Kułan. Wtedy to kilku więźniów, którym przewodził były wojskowy Jan Kowalski próbowało sforsować więzienne mury.

W czasie II wojny światowej na Świętym Krzyżu Niemcy utworzyli obóz zagłady jeńców radzieckich.

Szacuje się, że zmarło w nim 7-8 tysięcy żołnierzy. Fot. Autor Bloga

Książka składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy o charakterze wprowadzającym dotyczy zagadnień definicyjnych i metodologicznych. W drugim rozdziale autor opisał dzieje świętokrzyskiego więzienia od roku 1886 r.  aż do wybuchu II wojny światowej. W rozdziale tym znajdziemy także charakterystykę zakładu karnego: informacje o warunkach życia więźniów oraz stosowanych środkach ochrony. Rozdział trzeci poświecił autor na analizę przyczyn buntu oraz na rekonstrukcję wydarzeń, mających miejsce 20 września za murami wiezienia na Świętym Krzyżu. O skutkach buntu oraz procesach uczestników przeczytamy w rozdziale czwartym.

Autor w jednym z wywiadów przyznaje, że buntem zainteresował się w liceum, po przeczytaniu popularnonaukowej publikacji redaktora Zbigniewa Nosala "Piekło na świętej górze."[1] Praca Bartosza Grzegorza Kułana to pierwsza próba całościowego opracowania zagadnienia jakim było zbuntowanie się więźniów we wrześniu 1925 r. Próba bardzo udana, biorąc pod uwagę na trudności w dostępie do materiałów archiwalnych, które w znacznym stopniu uległy zniszczeniu lub zaginęły w okresie okupacji.[2] Mimo to autor postarał się nawet o przedstawienie charakterystyki oraz odtworzenie dalszych losów więźniów biorących udział nieudanej ucieczce.

Książka Bartosza Grzegorza Kułana została wyróżniona w Konkursie im. W. Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny 2012 r., organizowanym corocznie przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Wydawnictwo: ECE, Adam Marszałek

ISBN: 978-83-62363-82-7
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 181

---

[1] http://kielce.gazeta.pl/kielce/1,47262,15363637,Co_za_historia__Nie_mieli_nic_do_stracenia__Tragiczny.html

[2] Czytelników zainteresowanych dziejami więzienia na Świętym Krzyżu w okresie II wojny światowej zachęcam do lektury wydanych w 1997 r. wspomnień Aleksandry Polanowskiej-Libner „A jak tutaj była wojna.”