Katarzyna Buczek „Nadawać duszom
kształt narodowy”
Święta o państwowym charakterze w
czasach Komisji Edukacji Narodowej
Książka dotyczy zagadnienia
tworzenia się powszechnych obchodów świąt o znaczeniu państwowym w drugiej
połowie XVIII wieku. We wspólnym świętowaniu dostrzegano ważny walor
wychowawczy. Z tego powodu w szkołach Komisji Edukacji Narodowej obchodzono
święta związane z osobą panującego.
W 1783 roku zainicjowano powszechne obchody setnej rocznicy zwycięstwa pod
Wiedniem, zapoczątkowując tym samym świętowanie rocznic wydarzeń historycznych.
Szkoły włączyły się także w obchody pierwszego nakazanego ustawowo święta –
upamiętnienia rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.
W książce przedstawione są też formy obchodów łączących elementy religijne
(nabożeństwa), naukowe (mowy, prelekcje, prezentacje, wykłady
popularyzatorskie) oraz artystyczne (spektakle, deklamacje) i widowiskowe
(iluminacje i fajerwerki).
Oddawana w ręce czytelników publikacja jest efektem zorganizowanego
w 2020 r. konkursu „Historie z rodzinnych archiwów”. Był
on elementem realizowanego przez Archiwa Państwowe
od 2019 r. ogólnopolskiego projektu „Archiwa Rodzinne Niepodległej”.
W konkursie wzięły udział zarówno osoby dorosłe, jak i młodzież. Jego
uczestnicy mieli wcielić się w rolę rodzinnych archiwistów i wybrać
się w pasjonującą podróż w przeszłość w poszukiwaniu własnych
korzeni i dokumentów, w których zapisane byłyby losy ich
przodków. Ogółem napłynęło ponad siedemdziesiąt prac opisujących
i dokumentujących barwne i niepowtarzalne rodzinne historie.
Najlepsze z nich, nagrodzone przez Kapitułę konkursu, prezentowane
są w niniejszej publikacji. (Ze wstępu)
Miejsca kultu bóstw związane z
najdawniejszą przeszłością ziem polskich oraz Słowiańszczyzny Zachodniej. W tym
wyjątkowym opracowaniu znalazł się nie tylko szeroki zbiór opisów samych
sanktuariów. Omówione zostały także rozmaite zagadnienia z zakresu pochówków,
wierzeń i demonologii. W sposób szczególny autor wyróżnia zwyczaje, które
przetrwały do dnia dzisiejszego. Poza samymi sanktuariami i związaną z nimi
obyczajowością snuje rozważania o warunkach politycznych, ekonomicznych i
społecznych panujących na omawianych obszarach kultury dawnych Słowian.
Bogusław Gierlach (1930-2007) – doktor habilitowany nauk historycznych w
specjalnościach archeologia i historia religii. Uczestniczył w badaniach
terenowych m.in. w Wyszogrodzie, Pułtusku, Wiślicy i na Polach Grunwaldzkich
oraz w Szwajcarii. Kierował Pracownią Religioznawstwa w Wyższej Szkole
Pedagogicznej w Siedlcach, gdzie następnie został dziekanem Wydziału Pedagogiki
i Kultury.
Warszawa, schyłek lat 50
ubiegłego wieku. W mieszkaniu znajdującym się gdzieś w zachodniej dzielnicy miasta
zostaje zamordowany kolekcjoner znaczków pocztowych. Mężczyzna przez lata
zbudował imponującą kolekcję, w której znajdowały się niezwykle rzadkie walory
o znacznej wartości. Na miejscu zbrodni pojawia się kapitan Gleb. Oficer MO
wraz z wdową po kolekcjonerze ustalają, że z kolekcji zaginął zbiór cennych
znaczków „Za Łót” oraz unikalne „Dziesięć koron krakowskich”. Milicja jest
przekonana, że sprawca powróci do domu kolekcjonera by dokończyć dzieła i
skraść inne cenne znaczki. Funkcjonariusze postanawiają urządzić w mieszkaniu
zasadzkę. Niestety, nie wszystko idzie po ich myśli…
"Maszkary" - najlepsza powieść Andrzeja Piwowarczyka
i jeden z najlepszych kryminałów lat PRL-u.
Niezbyt często zdarza się aby
autor poczytnych kryminałów głównymi „bohaterami” swej powieści uczynił znaczki
pocztowe. W latach 70. uczyniła tak Joanna Chmielewska, starsi czytelnicy
zapewne doskonale pamiętają powieść królowej polskiego kryminału „Upiorny
legat”. Kilkanaście lat wcześniej, w 1961 roku, w księgarniach pojawiła się
powieść Andrzeja Piwowarczyka „Otwarte okno”[1]. W
tym przypadku nie powinno to jednak dziwić, gdyż autor był zapalonym
filatelistą, posiadającym w dorobku między innymi książkę „Jarmark znaczków
polskich”. Piwowarczyk odznaczony został ponadto medalem „Za Zasługi dla
Rozwoju Publikacji Filatelistycznych”.
Andrzej Piwowarczyk wplata w
fabułę powieści mnóstwo ciekawostek związanych z historią znaczków pocztowych. Robi
to jednak bardzo umiejętnie, nie nużąc amatorów lektury. W okresie PRL-u
filatelistyka była prawdopodobnie najpopularniejszym hobby w naszym kraju.
Znaczki zbierali niemal wszyscy. Młodzi adepci wymieniali się nimi na przerwach
między lekcjami, starsi, bardziej zaawansowani zbieracze, zrzeszali się w
klubach, bądź też nawiązywali kontakty z kolekcjonerami za granicą. Prowadzący
śledztwo kapitan Gleb sprawdza każdy najmniejszy ślad, mogący doprowadzić do
rozwiązania zagadki zbrodni. W tym celu wyjeżdża nawet do naszych sąsiadów za
Odrę. Dotarcie do osobnika, który odebrał życie znanemu warszawskiemu
filateliście jest jednak wyjątkowo trudnym zadaniem. Polecam.
Owen Gingerich „Książka, której
nikt nie przeczytał”
Z przyjemnością informuję, że
mylą się ci, którzy utrzymują, że O obrotach sfer niebieskich Mikołaja
Kopernika to książka, której nikt nie przeczytał. Na uzyskanie pewności w
tej sprawie potrzebowałem blisko dziesięciu lat, a kolejne trzydzieści lat
zajęło mi staranne udokumentowanie wpływu tego dzieła.
Koniec końców miałem do czynienia
z egzemplarzami, których właścicielami byli: święci, heretycy, nicponie,
muzycy, gwiazdy filmowe, lekarze i maniakalni bibliofile. Jednak najbardziej
interesujące są kopie należące niegdyś do astronomów i pokryte ich notatkami.
Ukazują one długotrwały proces akceptowania heliocentrycznego kosmosu jako
fizycznie realnego opisu świata. Są świadectwem fascynujących bitew,
prowadzonych przez astronomów między sobą, jak również działań Kościoła,
próbującego pogodzić się z nową rzeczywistością.
Wyłania się z nich pasjonująca
opowieść o tym, w jaki sposób bardzo zaawansowany matematycznie traktat z XVI
wieku rozpoczął rewolucję może nawet większą niż reformacja i jak egzemplarze
tego dzieła przeobraziły się w symbole kultury warte miliony dolarów.
Komplet opowiadań Leopolda
Tyrmanda. W opowiadaniach Tyrmanda znajdziemy mozaikę, z której można poskładać
całe jego życie. Mozaikę barwną i niezwykłą. Jak cała jego twórczość. Jak cały
Tyrmand. Opisywał swoje przeżycia wojenne, fascynację sportem, snuł rozważania
nad naturą ludzką. Ale przede wszystkim pisał o sobie, a pisząc o sobie –
opisywał otaczający go świat.
„Uwolnić Aligatora” to
kontynuacja serii powieści dla młodzieży, których bohaterką jest nastoletnia
poszukiwaczka skarbów. Alina rusza za tajemniczym artefaktem, który w czasie II
wojny światowej znalazł się w rękach nazistów. Trop prowadzi ją przez Śląsk
Cieszyński i Zaolzie, aż na Łotwę, do malowniczej Łatgalii. Podczas misji
dziewczynie, na którą wołają Aligator, towarzyszą sprawdzeni wileńscy
przyjaciele i całkiem nowi sojusznicy: specjalistka od przetrwania w dziczy,
której Bear Grylls może szorować buty; staruszek o sile przekonywania godnej
Chucka Norrisa oraz sprytny West Terrier. Pełna zwrotów akcji kryminalna
intryga po raz kolejny łączy się z historyczną zagadką, tym razem związaną ze
Stefanem Batorym, Julianem Ochorowiczem i nazistowskim Towarzystwem Thule.
„Uwolnić Aligatora” to trzecia część przygód Aliny. W pierwszej powieści,
wydanym w 2021 roku „Aligatorze w Wilnie”, bohaterka trafiła na Litwę i
odkryła, że ma smykałkę do poszukiwania skarbów. W „Wielkim skoku Aligatora” z
2022 roku nastolatka wyruszyła z przyjaciółmi na Ukrainę, żeby odnaleźć ślady
polskiej historii we Lwowie, Stanisławowie oraz w Krzemieńcu. Obie powieści
zajęły drugie miejsca w konkursach na Samochodzikową Książkę 2021 i 2022 roku organizowanych
przez Forum Miłośników Pana Samochodzika.
Darmowy ebook "Uwolnić Aligatora" (formaty mobi, epub i pdf) dostępny
jest na stronie: ida.pol.org.pl/uwolnic-aligatora-na-e-bookach
Warszawa, sierpień 1939 roku. Lato
powoli dobiega końca. Mieszkańcy wracają z wakacji do domów. Wszyscy mają
nadzieję, że kolejna jesień będzie spokojna i podobna do poprzedniej. Mimo to,
każdy zadaje sobie pytanie, czy wybuchnie wojna? Czy na stolicę i inne polskie
miasta spadną niemieckie bomby? Czy najbliżsi będą musieli wyruszyć na front? Miasto
nie może jednak przestać funkcjonować. Urzędy pracują normalnie, gazeciarze
sprzedają prasę, a w „Ziemiańskiej” jak zawsze można spotkać uznanego literata
czy gwiazdę kina. Również funkcjonariusze warszawskiej policji mają pełne ręce
roboty. Komisarz Antoni Wróbel prowadzi śledztwo w sprawie zabójstw kilku
mężczyzn, których zmasakrowane zwłoki podrzucane są do śmietników.
Podobnie jak w poprzednich tomach
serii, Tomaszowi Duszyńskiemu udało się znakomicie oddać klimat przedwojennej
Warszawy. Niezwykle sugestywnie nakreślił także pełen napięcia nastrój panujący
w stolicy w ostatnich dniach sierpnia 1939 roku, grozę pierwszych dni wojny i
tragizm powstania warszawskiego. Wydarzenia zmieniają się niczym w
kalejdoskopie. W ich centrum znajduje się nadal komisarz Antoni Wróbel. Doświadczony
policjant nie ustaje w wysiłkach by rozwiązać zagadkę tajemniczych morderstw.
Wybuch wojny przerywa na pewien czas żmudne śledztwo. Sytuacja zmusza jednak
komisarza do wznowienia poszukiwań zabójcy. Stawka tym razem jest o wiele
wyższa niż poprzednio.
Na kartach powieści pojawia się
kilka postaci, które zapisały się w historii dawnej Warszawy. Pośród nich jest
niezwykle uwielbiana przez publiczność aktorka Mieczysława Ćwiklińska a także
słynny jasnowidz Stefan Ossowiecki. Z pomocy Ossowieckiego zdarzało się już
naszemu bohaterowi korzystać na kartach dwóch poprzednich powieści tego cyklu. Warto
zwrócić ponadto uwagę na barwnie nakreślone postacie drugoplanowe, szczególnie
te wywodzące się z przestępczego półświatka. „Człowiek bez przyszłości” to już
niestety ostatni tom trylogii z Komisarzem Wróblem w roli głównej. Polecam.
Tomasz Duszyński - pisarz, dziennikarz, scenarzysta. Nagradzany autor
powieści kryminalnych: zdobywca wyróżnienia jury Kryminalnej Piły, a także
nagrody Kryminalny Magiel za najlepszy kryminał retro 2019 roku (Glatz).
Laureat Nagród „Złoty Pocisk” w kategorii Najlepsza Polska Powieść
Kryminalno-Historyczna 2021 za powieść Glatz. Zamieć, Nagrody Publiczności
za powieść kryminalną Glatz oraz Nagrody Wielkiego Kalibru
Czytelników za powieść kryminalną Glatz. Kraj Pana Boga. Warszawski cykl
retro o Komisarzu Wróblu otrzymał nominację do nagrody Grand Prix Kryminalnej
Warszawy i nagrodę Kryminalny Magiel.
Sztambuch Aleksandry Wołowskiej
(czyli Aleksandry Wincentyny Zofii (1812, Warszawa – 1905, Paryż), a od 1837
roku – żony Léona (Léonarda Josepha) Faucher (1803 – 1854), francuskiego
wydawcy, polityka i ministra) jest wyjątkowym zabytkiem polskiej literatury,
kultury i historii. Wyjątkowym w swojej treści i zawartości. Aleksandra
Wołowska znała doskonale środowisko emigracji paryskiej z Adamem Mickiewiczem,
Fryderykiem Chopinem na czele. Wpisy w Sztambuchu, często niepublikowane
wiersze, zapisy nutowe, dedykowane grafiki i rysunki stanowią świadectwo epoki
i pokazują środowisko polskich patriotów, dla których największą wartością była
utracona wolność ojczyzny. Publikacja Sztambucha, który pozostawał do tej pory
praktycznie nieznany jest wydarzeniem wyjątkowym. Naukowe opracowanie i
komentarze prof. Marii Cieśli-Korytowskiej lokują edycję na najwyższym
poziomie.
Paweł Jasienica „Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek”
Nie doczekał się potomków ostatni
z Jagiellonów. Zygmunt August zakończył historię litewsko-polskiej dynastii.
Została jedynie siostra Anna, ale powierzyć jej korony się nie zdecydowano. W
ciągu niespełna roku spisano Pacta Conventa i wysłano propozycję pretendentowi.
Przyjechał, koronę wziął i po roku uciekł. Panowie i sejm radzili, to do nich
należał jeszcze głos decydujący, który już niedługo całkiem straci swoją wagę.
Tym razem wybrali znakomicie, ale to niestety ostatni dobry wybór.
Na kartach Rzeczpospolitej
Obojga Narodów staje nad przed oczyma ogrom błędów, jakie poczynili nasi
przodkowie; Paweł Jasienica punktuje je prawie wszystkie, przedstawiając
niezbite dowody i fakty. Zaniechanie reform, z jednej strony fanatyzm, z
drugiej zaś bezwład, brak strategicznych koncepcji, brak hierarchii potrzeb i
brak politycznego słuchu Wazów zrujnowały dotychczasowy porządek i zepchnęły w
ruinę myśl reformatorską i polityczną swoich czasów. Jeszcze siła była, ale nogi
już gliniane…
