Tomasz Domański,
Andrzej Jankowski "Represje niemieckie na wsi kieleckiej 1939–1945"
W 1986 r. na
kolonijnej wycieczce nasz autokar zatrzymał się w wiosce nieopodal Suchedniowa.
Michniów – ta nazwa niewiele mówiła 11-letniemu wówczas chłopakowi. Był to
tylko kolejny punkt na trasie między klasztorem na Świętym Krzyżu a nestorem
wśród dębów polskich – zagnańskim Bartkiem. Niebawem dowiedziałem się dlaczego
odwiedziliśmy właśnie tę miejscowość.
To właśnie Michniów
był wsią, którą latem 1943 r. otoczyli niemieccy żandarmi. W odwet za pomoc okolicznym
oddziałom partyzanckim mieszkańców rozstrzelano lub spalono żywcem w domach i
stodołach. Na płycie grobu ofiar pacyfikacji w Michniowie wyryto imiona
i nazwiska 203 ofiar. Najmłodszą ofiarą był Stefan
Dąbrowa - miał 9 dni.
Z wycieczki przywiozłem niewielką
broszurę wydaną przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach
będącą jednocześnie cegiełką na fundusz Budowy Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich
w Michniowie.
Michniów jest dziś
symbolem martyrologii wsi polskich. Ale każda wieś na Kielecczyźnie ucierpiała
w wyniku zbrodniczej działalności wojsk niemieckiego okupanta. W monografii "Represje niemieckie na wsi
kieleckiej 1939-1945"
Tomasza Domańskiego i Andrzeja Jankowskiego przywrócono pamięć tamtych dni. Przedstawiono
zbrodnicze działania niemieckiego aparatu represyjnego, zagładę całych wsi,
egzekucje i pojedyncze zabójstwa. Andrzej Jankowski opisał także strukturę i zadania policji
niemieckiej do roku 1945. Autorzy korzystali m.in. z akt procesów niemieckich zbrodniarzy,
oparli się również na zeznaniach naocznych świadków.
Mimo rangi przedsięwzięcia MWK oraz
IPN, nie da się ukryć, że autorom udało się ukazać tylko ułamek zbrodni, jakich
dopuścił się niemiecki okupant na Ziemi Świętokrzyskiej. Sam z opowieści moich dziadków mógłbym
przytoczyć przynajmniej kilka przypadków bestialskich mordów dokonanych przez
hitlerowców, o których w książce nie wspomniano. Pominięto choćby wymordowanie
wieloosobowej rodziny wraz małymi dziećmi we wsi Duranów (gm. Tarłów) choć
wspomniano o zbrodniach dokonanych w sąsiednich miejscowościach.
Nie wpływa to jednak na wysoką
ocenę całej monografii. Ogrom bestialskich zbrodni dokonanych przez Niemców w
widłach rzek Wisły i Pilicy jest przecież niemożliwy do oszacowania. Świadków
tamtych lat z każdym dniem jest coraz mniej. Za kilka lat badaczom pozostaną
tylko rzędy zakurzonych akt na półkach w archiwach.
Książkę uzupełniają liczne indeksy
osobowe, nazw geograficznych oraz fotografie. Załączono również dwie mapy z
zaznaczonymi miejscami masowych straceń egzekucji, łapanek, akcji represyjnych,
miejscowości spalonych i zbombardowanych we wrześniu 1939 r. oraz lokalizacją
więzień i dużych aresztów. Druga mapa przedstawia sieć placówek, dowództw i
ogniw organizacyjnych policji niemieckiej oraz komendantur Wehrmachtu na
Kielecczyźnie w latach 1939-1945.
Wydawca: IPN i Muzeum Wsi Kieleckiej
ISBN: 978-83-61240-06-8
Rok wydania:
2011
Liczba stron:
422
Więcej informacji o Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w
Michniowie
