Ewa Ciszewska, Agata Hofelmajer-Roś, Michał Pabiś-Orzeszyna, Szymon Szul
Społeczne światy Studia Małych Form Filmowych „Se-Ma-For” w Łodzi
Książka jest monografią Studia Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”, będącego środkowoeuropejską wytwórnią filmów animowanych, która działała w Łodzi w latach 1946–1999. Publikacja prezentująca analizy społecznych światów produkcji filmów animowanych w Se-Ma-Forze wpisuje się w tradycje empirycznych badań historii polskiej kinematografii jako instytucji życia społecznego. Przyjęta w monografii perspektywa, zorientowana na pozaestetyczne determinanty, odchodzi od imperatywu interpretowania kanonicznych utworów. Publikacja jest efektem spotkania kolektywnie tworzonego metaarchiwum z wypracowanymi w trakcie badań praktykami poznawczymi. Pytania stawiane w poszczególnych rozdziałach niosą piętno osobistych temperamentów badawczych, różnią się także stopniem użycia poszczególnych elementów metaarchiwum – w rozdziale pierwszym wiele jest archiwaliów, w drugim – danych ilościowych, zaś trzeci i czwarty ekstensywnie opierają się na przeprowadzonych w trakcie projektu wywiadach. Transdyscyplinarny charakter badania widoczny jest w łączeniu metodologii charakterystycznych dla filmoznawczych badań produkcji, socjologii sztuki i socjologii relacyjnej oraz prozopografii. Używanie „wędrujących pojęć” (pole, świat sztuki, osoba, przestrzeń, innowacja), ale także testowanie „wędrujących praktyk”, takich jak mikrohistoria, pozyskiwanie historii ustnej (czy relacji świadka), studium przypadku i badanie w archiwum, pozwalają na zrozumienie unikatowości aktora społecznego, który nie jest ani fabryką, ani grupą artystyczną, ale jednocześnie zawiera w sobie elementy składowe obu tych form organizacji życia społecznego.
Książkę wyróżnia mocny fundament metodologiczny, a w drugiej kolejności – szeroka baza źródłowa, która obejmuje niepublikowane archiwalia, dane ilościowe oraz zapisy rozmów z byłymi pracownikami studia Se-Ma-For. We wstępnej części pracy drobiazgowo przedstawiono założenia i realizację grantu, który stał u podstaw tej publikacji, oraz charakterystykę metody naukowej łączącej elementy socjologii, production studies, tradycyjnej historii kina, prozopografii z niewielką domieszką antropologii.
Monografia uderza w rozmaite mity narosłe wokół działalności Se-Ma-Fora. To przede wszystkim opowieść o przełamywaniu kryzysów, o konieczności funkcjonowania w gospodarce niedoboru, o niekończącym się paśmie problemów z zatrudnieniem, pieniędzmi, sprzętem, lokalami i partnerami. W tak opowiedzianej historii filmy schodzą na dalszy plan, a na pierwszy wysuwają się twarde dane z archiwów, relacje świadków, liczby i zestawienia. Z tej perspektywy nie widać co prawda zbyt wielu filmów ani tym bardziej anegdot, ale możemy w zamian dostrzec ukryte mechanizmy produkcyjne, nieoczywiste relacje między pracownikami, krzyżujące się intencje rozmaitych grup interesu, innowacyjne rozwiązania na planie filmowym. Z recenzji prof. Pawła Sitkiewicza
Nie mamy tutaj do czynienia z powodzią faktów historycznych, lecz bardzo przemyślanym studium, w którym wydobyte na plan pierwszy zostały aspekty najistotniejsze: baza materiałowa i techniczna, relacje wewnątrz (i nie tylko wewnątrz) zespołu, współpraca z innymi konfiguracjami produkcyjnymi, trwałość i charakter zatrudnienia czy usprawnienia procesu realizacji filmów. Wartość rozprawy oraz wyjątkowo twórczo zaprojektowana warstwa metodologiczna czynią zeń pracę wzorcową dla badaczy i badaczek. Można bowiem wykorzystywać wypracowane w zespole instrumentarium do badań innych instytucji produkcji filmowej.
Na potrzeby tego projektu zastosowano oryginalne połączenie metodologiczne, nie tylko inspirowane badaniami produkcyjnymi, lecz także socjologią sztuki, socjologią twórczości, refleksją nad sieciowością, badaniami wytwórni filmowych, komparatystyką czy wreszcie prozopografią. Ten miks metodologiczny cechowały harmonijne połączenia, funkcjonalność i okazał się on ostatecznie płodny poznawczo. Z recenzji prof. Marcina Adamczaka
Publikacja powstała w ramach projektu CEUS-UNISONO Narodowego Centrum Nauki oraz Czeskiej Agencji Grantowej pt. „Studia animacji filmowej w Gottwaldovie i Łodzi (1945/47-1990) – porównawcza biografia zbiorowa”, realizowanego na Uniwersytecie Łódzkim, nr rejestracyjny 2020/02/Y/HS2/00015 oraz na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, nr rejestracyjny GF21-04081K
Książka na stronie wydawcy:
Spis treści:
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
ISBN: 978-83-8331-646-8
Rok wydania: 2025
Liczba stron: 252
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz