Wyjątkowa pozycja na temat
procesów czarownic w Polsce! Profesor Jacek Wijaczka,
autorytet w dziedzinie historii polowań na czarownice, ukazuje osiem
przypadków poświęconych procesom o czary w XVI-XVIII wieku. Zrelacjonowane
na podstawie źródeł archiwalnych, dostarczają nowych informacji
o prześladowaniach czarownic w naszym kraju.
W książce poznajemy dosyć
burzliwe, a dotychczas nieznane, koleje życia Doroty Paluszki, mieszkanki
Gniezna, oskarżonej o czary i spalonej na stosie w 1619
roku. Dowiadujemy się także, jakie lęki i obawy związane z wiarą
w diabła i czarownice dręczyły mieszkańców Kaszub w końcu XVIII
wieku. Co ciekawe, autor obala również rozpowszechniony mit, że ostatni
stos w Europie, na którym spłonęła rzekoma czarownica, został
rozpalony w Reszlu na początku XIX wieku.
Wydarzenia bardziej i mniej
znane. Niekiedy przyjmujące zaskakujący obrót, zawsze kontrowersyjne.
„Czarownicom żyć nie dopuścisz” to książka,
która w pasjonujący sposób przybliża procesy o czary
w Polsce w czasach, gdy były najbardziej powszechne.
Józef Skrabski „Kościół polski w
Rzymie: tożsamość i reprezentacja w perspektywie sztuki”
Publikacja Towarzystwa Naukowego
„Societas Vistulana” pt. Kościół polski w Rzymie: tożsamość i
reprezentacja w perspektywie sztuki autorstwa Józefa Skrabskiego to
nowatorskie i pasjonujące studium dziejów artystycznych i społecznych
kluczowych polskich instytucji we Włoszech – narodowego hospicjum i kościoła
św. Stanisława w Rzymie. Autor kompleksowo i w perspektywie kilku stuleci bada
temat kształtowania polskiej tożsamości narodowej w Wiecznym Mieście i jej
reprezentacji poprzez sztukę. Z jednej strony ze znawstwem wytrawnego badacza
sztuki nowożytnej przygląda się dziełom malarstwa, rzeźby i rzemiosła
artystycznego funkcjonującym w przestrzeni kościoła i hospicjum – i to zarówno
obiektom wciąż istniejącym, jak i tym znanym jedynie ze źródeł pisanych – z
drugiej zaś z uwagą i dużą wrażliwością historyczną odmalowuje kontekst
społeczny opisywanych zjawisk artystycznych, czerpiąc między innymi z koncepcji
miejsca pamięci Pierre’a Nory czy badań nad kreowaniem wizerunku za pomocą
środków artystycznych (w tym wypadku obiektem zainteresowania nie jest jednak
wizerunek konkretnej osoby, a całej nacji!).
Czytelnicy znajdą w książce
zarówno szczegółowy opis dziejów architektonicznych kompleksu polskiego w
Rzymie od chwili jego powstania u schyłku XVI wieku aż po upadek żelaznej
kurtyny, jak i błyskotliwą analizę zmieniającego się w tym długim okresie
znaczenia polskich instytucji w Rzymie dla samoidentyfikacji Polaków jako
jednej z wielu nacji szukających właściwych sposobów wyrażania własnej
tożsamości i promowania swoich interesów w sercu chrześcijańskiego świata.
Bohaterami tej opowieści są przebywający nad Tybrem Polacy różnych stanów,
administratorzy i rektorzy świątyni narodowej, a także przedstawiciele elit
Rzeczypospolitej i Stolicy Apostolskiej przyjmujący rolę fundatorów i
protektorów narodowych instytucji. Głównym punktem odniesienia zawsze jednak
pozostaje dla Józefa Skrabskiego sztuka.
Książka jest efektem wieloletnich
badań obejmujących między innymi kwerendy archiwalne w Rzymie i Petersburgu.
Wśród 379 barwnych ilustracji znajdują się nigdy niepublikowane fotografie i
plany architektoniczne, a w liczącym ponad 100 stron aneksie źródłowym
Czytelnicy znajdą m.in. szeroki wybór niewydanych do tej pory inwentarzy kościoła
i hospicjum polskiego w Rzymie.
Upiór. Historia
naturalna Łukasza Kozaka, to praca bezprecedensowa. Trudno zrozumieć
polską kulturę – w tym jej najważniejsze dzieła literackie, wymieniając
choćby Mickiewicza czy Leśmiana – nie znając wierzeń ludowych. Upiory,
wieszczy, strzygi i strzygonie – czyli „polskie wampiry” są najważniejszym ich
elementem. Zjawiska spychane często na peryferia „zabobonu” i uznawane za
element niepoważny lub niepożądany, doczekały się wreszcie szerokiego
opracowania.
Upiór otwiera całkowicie
nowy rozdział w postrzeganiu tej części polskiej kultury i historii, która była
albo marginalizowana, albo – odcięta od źródeł – ulegała deformacji będąc
zepchniętą do pojęć „ludowej demonologii” czy „mitologii niższej”.
Autor przeprowadził szeroką
kwerendę w zignorowanych dotąd źródłach – od uczonych rozpraw z czasów
nowożytnych, przez dokumenty sądowe, traktaty teologiczne, barokową poezję i
oświeceniową publicystykę, a wreszcie materiały etnograficzne i doniesienia
prasowe sięgające XX w., które pokazują, jak trwała była wiara w upiory na
ziemiach dawnej Rzeczpospolitej. Materiały obejmują również teksty łacińskie,
francuskie, ukraińskie, kaszubskie, niemieckie i hebrajskie – przełożone i
zebrane w źródłowym aneksie do książki. Upiór powstał na podstawie
ponad stu historycznych i etnograficznych przekazów. Ten obszerny
wybór stanowi doskonały punkt wyjścia do dalszych badań, interpretacji i
twórczych inspiracji.
Niewątpliwie panuje w Polsce wielka wolność, która daje wam prawo
chodzić po waszej śmierci. Tutaj – wyznaję wam – nasi zmarli są tak spokojnymi,
jak cichymi. Papież Benedykt XIV, list z około 1750 roku
[Upiór] nie jest to opętany przez złego ducha; jest to zjawisko ludzkie
i przyrodzone, ale niezwykłe i niepodobne do wytłumaczenia rozumem. Upiór rodzi
się, jak utrzymują, z dwoistym sercem i dwoistą duszą. Aż do wieku
młodzieńczego żyje nie znając sam siebie, nie mając świadomości swego
jestestwa; ale gdy dojdzie do okresu przełomu w swym życiu, zaczyna odczuwać w
sercu rozwijanie się popędu niszczycielskiego, i ta dusza, którą uczony Dalibor
nazywa duszą negatywną, sercem negatywnym, zaczyna brać górę. Adam
Mickiewicz, wykład w Collège de France, 16 lutego 1841 roku
Rozmowa z autorem
Upiory traktuję nie jako
demoniczne kuriozum z przeszłości, a ludzi. Ludzi, którzy nierzadko rodzili się
upiorami, przyjmowali fatalistycznie swój upioryzm, ukrywając go, lub
przeciwnie: traktując jako powołanie, a nawet profesję. Osoby za życia, a
zwłaszcza po śmierci, wykluczane ze społeczności wykluczonych. Zasługują one na
własną historię opowiedzianą przez nie same, przez tych, w których wzbudzały
nieopisaną grozę, a wreszcie i tych, dla których pozostały jedynie „potwornym
zabobonem” lub ludowym wierzeniem i przedmiotem badań. Łukasz Kozak, Wstęp
Partnerem projektu jest Instytut
Adama Mickiewicza.
W marcu 1923 roku ksiądz Paul
Reiser skacze z wieży kościoła Wniebowzięcia NMP w Glatzu. Jego samobójstwo,
wydawałoby się, przechodzi bez echa, jednak kilka miesięcy później ujawniane są
obrazy przedstawiające wizje, którymi ksiądz dzielił się przed śmiercią z
wiernymi. Malowidła stają się zapowiedzią kolejnych morderstw. Czy za
drastycznymi wydarzeniami stoją wyznawcy Reisera? A może berlińska organizacja
przestępcza, która właśnie pojawiła się w Glatzu?
Zdegradowany wachmistrz Franz
Koschella ściera się z nowym przeciwnikiem. Wraz z kapitanem Wilhelmem Kleinem
natrafiają na zagmatwaną sieć intryg, której nici prowadzą w stronę kłodzkiego
magistratu, ciemnych uliczek Glatzu, a nawet dalej, w kierunku stolicy. Czego
szukają w mieście berlińskie ringvereiny? Czy wizje Reisera dotyczące Pasji
Chrystusa urzeczywistniły się właśnie w Hrabstwie Kłodzkim? Kryzys Republiki
Weimarskiej przenosi się na ulice miasta. W cieniu kłodzkiej twierdzy
rozpoczyna się krwawa walka o wpływy.
Nadchodzi okres chaosu i rozliczeń z przeszłością
Tomasz Duszyński –
dziennikarz (pracował w RFM FM i Radiu Aplauz), pisarz, w wolnych chwilach
maratończyk. Debiutował zbiorem opowiadań Produkt uboczny (2007). Jego
opowiadania ukazały się w antologiach: Jeszcze nie zginęła, Epidemie i
zarazy, Trupojad. Nie ma ocalenia oraz w magazynie „Science Fiction Fantasy i
Horror”. W Wydawnictwie SQN ukazała się jego powieść Impuls (2017).
Przed kłamstwem nie uchroni nawet
przysięga, a przed demonami i siłami nieczystymi nie ocali nowy Bóg…
Po śmierci Zbigniewa Bolesław
Krzywousty przejmuje pełnię władzy. Szybko przekonuje się, że rządzenie krajem
nie jest takie proste, jak sądził. Kościół grozi klątwą, sąsiedzi ingerują
w wewnętrzne sprawy Polski, wojna goni wojnę...
Tymczasem Sambor zaczyna układać
sobie życie. Dzięki odwadze i poświęceniu na polu bitwy zyskuje większe
uznanie księcia – z czym nie może pogodzić się Radomir. Drogi trojga
przyjaciół ostatecznie się rozchodzą, gdy na dworze pojawia się nowa wybranka
Bolesława: Salomea. Nikt i nic nie powstrzyma jej przed osiągnięciem celu,
jakim jest zapewnienie tronu swoim synom, nawet kosztem pasierba. Na domiar
złego tajemnica skrywana przez Górę Milczenia po raz kolejny kładzie się
cieniem na życiu Sambora.
Krzysztof Goluch „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej”
Tom III. Zdrajca
Między Elizą, córką szefa polskiego wywiadu, i Wiktorem Adamczewskim, sprawującym nad nią opiekę, pojawia się zaskakujące dla obojga uczucie. Tymczasem rodzice dziewczyny, podczas spotkania w siedzibie polskich służb wywiadowczych, wpadają na trop odkrycia, które może mieć wpływ na dalsze losy państwa polskiego. Wiktor udaje się na pogranicze, by dowiedzieć się, jakim sposobem służby radzieckie weszły w posiadanie polskich dokumentów. Wieniawa-Długoszowski knuje sprytną intrygę, dzięki której jego przyjaciel, Tomasz Grobel, będzie mógł opuścić więzienie i odzyskać dobre imię. Uwięzieni w trybach politycznej maszyny bohaterowie próbują wykorzystać wszelkie możliwości, by uporządkować swoje życie osobiste i przysłużyć się walce o odbudowę ojczyzny. Ale pogodzenie tych dwóch spraw nie zawsze idzie w parze.
Przedzierał się ku dziewczynie, roztrącając ludzi. Po chwili stanął za człowiekiem, który stanowił zagrożenie dla jej cnoty. Bez chwili namysłu pchnął go z taką siłą, że ten zatoczył się na najbliższy stolik; padł na niego, strącając kufle, które z trzaskiem rozprysły się na tysiące odłamków, a ich zawartość rozlała się po podłodze.
– W porządku – rzekł do dziewczyny Wieniawa. – Jesteś pod moją opieką i nic ci już nie grozi. A teraz stań za mną.
Weronika – bo ona to rzecz jasna była – spojrzała na nieznajomego, którego twarzy ani oczu nie mogła dostrzec. Ale było coś w jego głosie, co przekonało ją, że może mu zaufać.
Krzysztof Goluch urodził się w 1994 roku w Puławach. Mieszka w Pogonowie, małej miejscowości położonej w przepięknej dolinie Wieprza. Od małego uwielbiał słuchać o minionych wydarzeniach, później fascynowało go opowiadanie o przeszłości, a teraz ma ogromną satysfakcję z popularyzowania historii. W wolnych chwilach sam dużo czyta, głównie literaturę historyczną i sensacyjną, a także dobre kryminały. Jego zainteresowania, poza historią, to sport, kino i polityka. W 2019 roku nakładem wydawnictwa Novae Res ukazała się jego debiutancka powieść, osadzona w realiach II wojny światowej, pt. Czerwona zemsta, a rok później wydana została jej kontynuacja. W tajnej służbie Rzeczypospolitej to nowa seria powieści osadzona w realiach najnowszej historii Polski.
Mikołaj Konorski ma poważny
problem z bratem. Maurycy jest kryminalistą, to typowa czarna owca w rodzinie,
nieraz sprowadzał kłopoty na Mikołaja, podając się za niego. Niedawno wyszedł z
więzienia i istnieje poważne ryzyko, że znowu wplącze brata w ciemne interesy.
Sprawy komplikują się jeszcze bardziej, gdy do Polski przyjeżdża bogaty wuj
Konorskich, Joachim Zelbert, który zawsze krytykował postawę Maurycego i teraz
na pewno zechce przeprowadzić z nim wychowawczą rozmowę twarzą w twarz. Kilka
dni po przylocie do kraju Zelbert pada ofiarą morderstwa, a Maurycy znika bez
śladu, co oczywiście czyni go głównym podejrzanym. Ale czy naprawdę sprawcą
jest brat Mikołaja?
Königsberg (Królewiec), mroźny
styczeń 1896 roku. Detektyw Stanisław Berg otrzymuje nowe, na pierwszy rzut
oka, niezbyt trudne zlecenie. Pewna kobieta, zaniepokojona zachowaniem swojego
męża, emerytowanego oficera, uznaje, że najlepszym sposobem wyjaśnienia sprawy
będzie powierzenie śledzenia go prywatnemu detektywowi. Niestety oficer niebawem
zostaje zamordowany, a podejrzenie o przyczynienie się do jego śmierci pada na
pomocnika detektywa, młodego chłopca Oskara Radtke. Berg jest przekonany o
niewinności swego podopiecznego. Za wszelką cenę stara się wyświetlić
okoliczności zbrodni i doprowadzić do uwolnienia Oskara. W tym samym czasie na
horyzoncie pojawia się dawna znajoma Berga, z którą detektyw odnawia łączące ich
niegdyś relacje. Wkrótce jednak dziewczyna niespodziewanie znika. Niebawem
społecznością Königsberga wstrząsa wiadomość o zastrzeleniu francuskiego ambasadora. Detektyw zastanawia się, czy istnieje
jakaś nić mogąca łączyć te trzy wydarzenia.
Stanisław Berg, młody łódzki
detektyw, chyba już na dobre zadomowił się w mieście nad rzeką Pregel. Mimo
planów powrotu do Łodzi, ciągle pojawia się coś, co sprawia, że detektyw
zmuszony jest odwołać swój wyjazd. Każda kolejna sprawa, którą rozwiązuje w Königsbergu,
jest bardziej skomplikowana od poprzedniej. Na szczęście mężczyzna może liczyć
na pomoc swoich wiernych współpracowników. Czytelnicy powieści „Amber Gold”
oraz „Duchy rzeki Pregel”[1] mieli
już okazję ich poznać. Dobroduszny Roch Ciupa, były pielęgniarz pracujący
niegdyś w szpitalu psychiatrycznym, wzbudza szacunek imponującą posturą. Oskar
Radtke to mający wiele grzeszków na sumieniu, kilkunastoletni urwis, którego
Berg, stara się sprowadzić na dobrą drogę. Jak widać metody stosowane przez
detektywa przynoszą zadowalające rezultaty i chłopiec, który otrzymał namiastkę
rodzinnego ciepła, nie wałęsa się już po ulicach i nie wyrywa torebek
spacerującym damom. Młoda Agnes Lauder to sekretarka i gospodyni „urzędująca” w
kamienicy, w której mieści się zarówno biuro detektywistyczne, jak i niewielkie
mieszkanko Berga.
Główny bohater powieściowego
cyklu, prywatny detektyw Stanisław Berg, jest postacią z krwi i kości. Nie
zawsze wszystko mu się udaje, nie raz i nie dwa zdarza mu się porządnie oberwać
od kogoś, komu nadepnął na odcisk. Jest jednak ambitny i konsekwentny, dzięki
czemu udaje mu się wykaraskać z licznych opresji. Berg lubi swą pracę i
towarzyszące jej emocje. Nie nadużywa zaufania osób, które mu powierzyły swoje
sprawy. Jest prawy i sumienny, stara się przekraczać pewnych granic. Wokół
detektywa nie brakuje pięknych kobiet. On jednak nadal nie potrafi znaleźć tej,
z którą będzie dzielił trudy swego niebezpiecznego życia. Na kartach powieści
co pewien czas pojawiają się nowi bohaterowie, a nierzadko postacie, które
doskonale już znamy zmieniają się w zupełnie inne osoby.
Na kartach książki pojawia się
jeszcze kilka postaci znanych z poprzednich powieści autora. Nie brakuje
pięknych kobiet, w tym tytułowych sufrażystek. To właśnie w ich mieszkaniu,
będącym jednocześnie siedzibą redakcji pisma dla nowoczesnych pań, dochodzi do
kilku wydarzeń, mających istotny wpływ na rozwój fabuły. Dramatycznych
wydarzeń, niespodziewanych zwrotów akcji, bójek i awantur w powieści Krzysztofa
Beśki i tym razem nie zabraknie. Kiedy wydaje się, że jakiś etap zostaje przez
detektywa definitywnie zamknięty, okazuje się, że jest to zaledwie prolog do
kolejnych wyzwań. Łatwo dostrzegalną cechą powieści z tym bohaterem jest pewna
komiksowość, a nawet filmowość scen. Nie trudno zauważyć, że sprawny
scenarzysta bez wielkiego wysiłku potrafiłby zaadaptować każdą z książek na
kilkuodcinkowy serial. Kto wie, być może kiedyś doczekamy się ekranizacji
którejś z powieści tego cyklu. Problemem może być jedynie wybór miasta, w
którym udałoby się odtworzyć niezwykły klimat Königsberga w schyłkowych latach
XIX wieku. Polecam.
Heinrich Kramer, Jacob Springer „Młot na czarownice. Pars
Tertia”
Malleus Maleficarum
Z języka angielskiego przełożył Tomasz Nowak
Najsłynniejszy w dziejach
traktat o walce z mocami zła – Młot na czarownice – po raz
pierwszy w całości w języku polskim! Oto ostatnia, trzecia część Malleus
Maleficarum, której dotychczas brakowało. Część ta składa się
z trzech rozdziałów. W pierwszym znajdziemy dokładnie omówione
przesłanki i sposoby wszczynania postępowań przeciwko czarownicom.
W drugim autorzy przedstawiają zasady prowadzenia procesu, a w trzecim
przybliżają sposoby wydawania wyroku. Wszystko to czynią z rozwagą,
bardzo szczegółowo, w zależności od rodzaju i ciężaru
rozpatrywanego przypadku.
Ten swoisty kodeks postępowania
w sprawach przeciwko czarownicom stanowi ważne i dotąd mało znane
dopełnienie całości dzieła Kramera i Sprengera. Jest zarazem cennym
dokumentem epoki objaśniającym zasady działania ówczesnego prawa. Jego treść
niejednokrotnie okazuje się zaskakująca, gdyż w swej istocie przeczy
wielu uproszczeniom i narosłym stereotypom przypisywanym działalności
Inkwizycji oraz jej trybunałom i procesom.
