„Węgry. Tysiąc lat samotności”

 

Grzegorz Górny „Węgry. Tysiąc lat samotności”

 

Książka jest zbiorem esejów o kraju „naszych Bratanków” wobec których żywimy wielką sympatię, trwając w braterskich relacjach przypieczętowanych wspólną tysiącletnią historią. Zarazem jednak, tak naprawdę, niewiele o Węgrzech wiemy. Książka Grzegorza Górnego odkrywając sekrety tego niezwykłego kraju i bogactwo jego kultury, uzupełnia tę wiedzę w niesłychanie interesujący sposób. Autor zabiera nas bowiem w pasjonującą podróż przez węgierskie dzieje: od św. Stefana do Viktora Orbana. Wprowadza w tajniki węgierskiej duszy.

 

Węgry. Tysiąc lat samotności to książka, którą trzeba przeczytać – w wielu miejscach zaskakująca, pełna nieznanych faktów, a przy tym napisana z lekkością i pasją.

 

Grzegorz Górny – reporter, eseista, publicysta, reżyser, producent filmowy i telewizyjny. Założyciel i redaktor naczelny kwartalnika „Fronda” (w latach 1994-2005 i 2007-2012). Współautor i producent kilku cykli telewizyjnych. W latach 2005-2006 redaktor naczelny tygodnika „Ozon”. Autor ponad 30 książek, z których część doczekała się 24 wydań w językach obcych, m.in. po angielsku (6 tytułów w USA), niemiecku, hiszpańsku, francusku, portugalsku, węgiersku, bułgarsku, chorwacku i słoweńsku. Laureat wielu nagród dziennikarskich, filmowych i książkowych (m.in. Grand Press, Feniks, Nagroda SDP im. J. Zieleńskiego). Odznaczony Rycerskim Krzyżem Zasługi Republiki Węgierskiej oraz uhonorowany Medalem Europejskim węgierskiej Wszechnicy Wolnych Mediów. Obecnie publicysta tygodnika „Sieci”, portalu „W Polityce” i telewizji wPolsce.pl.

 

Źródło:

https://www.aa.com.pl/wegry-tysiac-lat-samotnosci-grzegorz-gorny

 

Wydawca: Wydawnictwo AA

ISBN: 978-83-7864-246-6

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 160

”Miasto zgruzowstałe”

 

Sylwia Chutnik ”Miasto zgruzowstałe”

Codzienność Warszawy w latach 1954–1955

 

Jak wygląda miasto wyłaniające się z ruin? Jak żyją jego mieszkańcy? Co słyszą w domach, zakładach pracy, na ulicach? Co jedzą, jak się ubierają, jak spędzają czas wolny? Dziesięć lat po wyzwoleniu i tuż przed odwilżą Warszawa była miastem w stanie zawieszenia. Pomiędzy traumą wojny i entuzjazmem odbudowy, pomiędzy oficjalnym optymizmem i pragnieniem wolności niezadekretowanej żadnym aktem komunistycznej władzy toczyło się życie, o którym, jak pokazuje autorka, wiemy zaskakująco mało.

 

W czterech rozdziałach Sylwia Chutnik opisuje kolejno: przestrzeń i architekturę miasta, przede wszystkim flagowe projekty socrealizmu; Warszawę odbieraną zmysłami, czyli jej smaki, zapachy, dźwięki i hałasy; obrazy ciała i płci w ówczesnej sztuce i ikonografii; w końcu charakterystyczne typy mieszkańców stolicy z ich obyczajami, subkulturami i obecnością w sferze publicznej.

 

Podążając literackim tropem Leopolda Tyrmanda, autora Złego i Dziennika 1954, czytając gazety, przepisy prawne, oglądając plakaty, zdjęcia i filmy, słuchając przemówień polityków i piosenek, autorka odtwarza codzienne życie Warszawy w jednym z najbardziej intrygujących okresów historii miasta.

 

Źródło:

https://wydawnictwo.ossolineum.pl/products/107

 

Wydawca: Ossolineum

Seria wydawnicza: Na Jeden Temat

ISBN: 978-83-66267-09-1

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 280

„Łemkowie. Losy zaginionego narodu”

 

Marek A. Koprowski „Łemkowie. Losy zaginionego narodu”

 

Łemkowie. Losy zaginionego narodu Marka Koprowskiego to książka przybliżająca historię Łemków-Rusinów. Naród ten, żyjący od wieków w Karpatach, po przesiedleniu do ZSRR i na polskie Ziemie Odzyskane, utracił swoją ojczyznę. Owe „góry” są dla nich tym, czym dla Polaków Kresy − utraconą „Arkadią”, gdzie wszystko było lepsze, bo swoje. Choć nadal istnieje szansa na renesans tej narodowości, wciąż napotyka ona liczne przeszkody. Ukraińcy starają się zukrainizować wszystko, co zawsze kojarzyło się z Łemkami. Uważają bowiem, że jest to co najwyżej grupa etniczna i miano narodu jej nie przysługuje. W swych staraniach osiągają jednak tylko częściowy sukces.

 

Książkę otwiera obszerny szkic historyczny dotyczący dziejów Łemków-Rusinów od połowy XIX w. do chwili obecnej. W odróżnieniu od dotychczasowych opracowań, opisujących temat Łemkowszyzny w sposób hermetyczny, naukowy, szkic ten napisany został niezwykle przystępnie. Nie traktuje Łemków i ich kultury wyłącznie jako folkloru, ciekawostki czy „resztki po wielonarodowej Rzeczypospolitej”.

Łemkowie są pełnoprawnym narodem o własnej, odrębnej kulturze i tożsamości. Są także narodem skrzywdzonym. Pomimo wierności Rzeczypospolitej, zastosowano wobec niego surowe reguły Operacji „Wisła” i potraktowano jak Ukraińców, którzy wspierali działania OUN-UPA. Tymczasem na środkowej i zachodniej Łemkowszczyźnie formacja ta żadnych wpływów nie miała.

Publikacja Koprowskiego zawiera również bezpośrednie relacje rodowitych Łemków − Teodora Gocza i jego żony Marii z Zyndranowej koło Dukli w Beskidzie Niskim. Opowiadają oni o historii swoich rodzin, miejscowości, gdzie przyszło im mieszkać, a także dziele ich życia − Muzeum Kultury Łemkowskiej. Młode pokolenia Łemków są z kolei reprezentowane w książce przez Bogdana Gambala, działacza „Ruskiej Bursy” w Gorlicach − odrodzonej instytucji służącej społeczności łemkowskiej.

 

Marek A. Koprowski – pisarz, dziennikarz i reporter. Niestrudzony tropiciel wciąż istniejących śladów polskości na dawnych Kresach II Rzeczpospolitej.

 

Źródło:

https://replika.eu/tytul/lemkowie-losy-zaginionego-narodu

Wydawca: Replika

ISBN: 978-83-66790-80-3

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 296

„Dzwoniąc Zygmuntem”

 

Marcin Biborski „Dzwoniąc Zygmuntem”

Ze wspomnień wawelskiego dzwonnika

 

W książce „Dzwoniąc Zygmuntem…” Marcin Biborski, archeolog, konserwator zabytków i jeden z dzwonników Zygmunta, przyjął za cel ukazanie związków legendarnego dzwonu z Krakowem i ojczyzną, więzi łączącej rodaków bez względu na pochodzenie i miejsce zamieszkania. Nie jest to jednak oschła historia powstania dzwonu i jego losów wplecionych w dzieje Polski i Polaków, ale emocjonalna opowieść o wyjątkowym zabytku, instrumencie-symbolu. Znajdziemy tu szereg anegdot, znanych i nieznanych tradycji oraz opisów niezwykłych dzwonień. Poznamy ludzi, którzy uruchamiają dzwon i dbają o jego kondycję, dowiemy się, kiedy to robią i za ile. Poznamy historię awarii dzwonu, jego napraw i fenomenu długiego trwania. Z wartkiej narracji wyłoni się kolorowy obraz bogatego materialnego i niematerialnego dziedzictwa pięćsetletniego Zygmunta.

 

Zygmunt to dziś jedyny tak potężny dzwon w Europie poruszany siłą ludzkich mięśni.

Wprawiany w ruch przez dzwonników, kołysze się i bije tak samo, jak przed pół tysiącem

lat. W 2021 roku Zygmunt obchodzi kolejne święto – 13 lipca mija dokładnie 500 lat,

odkąd dał się po raz pierwszy słyszeć krakowianom. I bardzo się cieszę, że z tej właśnie

okazji ukaże się wydawnictwo będące solidnym, merytorycznym dopełnieniem i trwałą

pamiątką jubileuszowych obchodów. Jest to publikacja o tyle ważna, że o Zygmuncie

opowiada jego wybitny znawca – archeolog i konserwator, a jednocześnie dzwonnik,

który sam współtworzy najnowszy rozdział z życia króla polskich dzwonów.

[ze wstępu prof. dr. hab. Jacka Majchrowskiego, prezydenta Miasta Krakowa]

 

Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa

 

Źródło:

http://www.profil-archeo.pl/dzwoniac-zygmuntem

 

Wydawca: Profil-Archeo

ISBN: 978-83-66579-05-7

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 266

„Wakacje gwiazd w PRL. Cały ten szpan”

 

Krystyna Gucewicz „Wakacje gwiazd w PRL. Cały ten szpan”

 

W Polskę jedziemy! Elitarny Sopot, szokujące nagością Chałupy, malowniczy Kazimierz, zwariowane Zakopane, roztańczony Ciechocinek. Jak w kalejdoskopie pojawiają się modne miejscowości, znane twarze, wielkie nazwiska. Dokąd jeździli i gdzie się bawili artyści ze świata kina: Janusz Majewski, Andrzej Łapicki, Bogumił Kobiela, literaci: Stefania Grodzieńska, Stefan Kisielewski, a wreszcie muzycy, satyrycy oraz ikony świata mody: Maria Koterbska, Eryk Lipiński i Barbara Hoff?

Dlaczego w Rabce rodziły się najlepsze pomysły na książki? Czym kusiły artystów Bieszczady, a czym pociągały Mazury? Co oferowała wczasowiczom polska Palm Beach? Co myślała o tym wszystkim córka Stefana Żeromskiego, a co Kalina Jędrusik? Jak wyglądał ślub Zbyszka Cybulskiego i czy Leopold Tyrmand naprawdę nosił czerwone skarpetki? Dlaczego Tym wie lepiej? I skąd ten pomysł, że Osiecka lubiła krokodyle?

 

Książka Krystyny Gucewicz to nie tylko fascynująca podróż do miejsc, w których czas wolny spędzała śmietanka towarzyska PRL-u, to przede wszystkim pretekst do snucia barwnych i humorystycznych opowieści o ludziach i ich stylu życia w tych mało artystycznych czasach. To gęsty od zdarzeń, anegdot i faktów patchworkowy reportaż z pamięci. I… PRL w pigułce. "Gucewicz ma oko na Polskę Ludową. Czyta się tę książkę jak dobrze zmrożoną wódkę." Jerzy Iwaszkiewicz

 

Źródło:

https://muza.com.pl/biografie/3887-wakacje-gwiazd-w-prl-caly-ten-szpan-9788328716766.html

Recenzje książki:

https://historykon.pl/wakacje-gwiazd-w-prl-recenzja

https://historia.org.pl/2021/05/04/wakacje-gwiazd-w-prl-caly-ten-szpan-k-guncewicz-zapowiedz

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4970747/wakacje-gwiazd-w-prl-caly-ten-szpan

 

Wydawca: Muza

ISBN: 978-83-287-1676-6

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 448

„Jaworowi ludzie”

 

Joanna Żak-Bucholc „Jaworowi ludzie”

      Rzecz o czasach Bolka II świdnickiego       

 

Powieść „Jaworowi ludzie” to swoisty hołd, jaki składa autorka bohaterom epoki Bolka II Małego (świdnickiego). Ludziom często zapomnianym, którzy żyli i budowali kulturowe dzieło, jakie – już tylko we fragmentach – jeszcze dziś możemy podziwiać na terenach dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego. Ta wyprawa do czasów średniowiecza jest z jednej strony bardzo realistyczna, ponieważ znajdziemy w książce historyczne wydarzenia, z drugiej zaś strony to podróż magiczna, przepełniona średniowieczną symboliką i tajemniczością. Ten odległy świat w powieści jawi się czytelnikowi jako zupełnie bliski i interesujący, a takie miasta i miejsca, jak chociażby Świdnica, zamek Książ i zamek Grodno, będące częścią tej bogatej historii, nabierają symbolicznego znaczenia. Bo przecież, jak mówi jeden z bohaterów książki: „Są miejsca, które pytają, nieraz dają odpowiedzi, dlatego krążymy przy nich niczym planety wokół kosmicznego środka świata (...). Każda ziemia na taki środek, swoje Liber Mundi, dziedzictwo, a nasz, twój jest właśnie tutaj (...) Bez pamięci jesteśmy niczym”.

Po przeczytaniu tej książki podróż na Dolny Śląsk zapewne będzie już inna...

 

Źródło:

https://www.atutoficyna.pl/proza?func=productPage&wid=78&pid=212&cid=6&prid

Recenzja powieści:

https://histmag.org/Joanna-Zak-Bucholc-Jaworowi-ludzie-recenzja-i-ocena-19341

Więcej o książce:

https://www.walbrzych24.com/artykul/24721/gosc-dnia-joanna-zak-bucholc

 

Wydawca: Oficyna Wydawnicza Atut

ISBN: 978-83-7977-352-7

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 534

„Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Kariera w optyce prywatności”

 

Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak (red.)

„Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Kariera w optyce prywatności” Tom 9

 

Jedną z największych przygód badaczy przeszłości jest odkrywanie motywów działania człowieka. To często mozolna rekonstrukcja uwarunkowań, które nadały kierunek aktywności jednostki, grupy, narodu. Przeszłość składa się z faktów, które zostały zapamiętane, oraz tych, które uległy zapomnieniu albo uznano je za niewygodne, oczywiste lub nikomu niepotrzebne i przez to bezwartościowe. Historyk zamierzający zrekonstruować obraz przeszłości w możliwie pełnej formie musi pochylić się również nad „przemilczeniami”, motywami ukrytymi, a czasem nieuświadomionymi. Odrzucenie w badaniach nad historią społeczną i biografistyką źródeł o charakterze prywatnym lub prywatności dotyczących może doprowadzić do zniekształceń, utrwalenia pośmiertnych legend bohaterów, którzy z racji sprawowanych funkcji, ról, jakie odegrali w określonym czasie, sukcesów lub porażek w ważnych momentach dziejowych, ukazywani są wyłącznie przez pryzmat aktywności publicznej. „Etykiety”, jakie nadali im współcześni lub biografowie, zostają wówczas przekształcone w mity i stereotypy, a z pola widzenia traci się indywidualne uwarunkowania, motywy zakonspirowane przed „publicznością” lub te o charakterze socjokulturowym i intymnym.

Badacze przemian społeczno-kulturowych na ziemiach polskich w dobie rozbiorów coraz częściej sięgają do źródeł prywatnych, co przynosi ciekawe z poznawczego punktu widzenia wyniki i otwiera nowe perspektywy. Życie prywatne jest bowiem fragmentem społecznego procesu – determinuje je poziom rozwoju cywilizacyjnego, sytuacja polityczna, model kulturowy, świadomość historyczna etc. W prezentowanym tomie proponujemy czytelnikom odświeżone spojrzenie na Polaków w XIX stuleciu poprzez ukazanie w nowym świetle grup społecznych, reinterpretacje znanych lub rekonstrukcję dotąd niezidentyfikowanych rysów biograficznych oraz fragmentów życiorysów ze szczególnym uwzględnieniem prywatnych uwarunkowań karier.

 

Źródło:

https://wydawnictwo.uni.lodz.pl/produkt/zycie-prywatne-polakow-w-xix-wieku-8

 

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN: 978-83-8142-846-0

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 364

„Węgierski łącznik”

 

Grzegorz Górny, o. Paweł Cebula „Węgierski łącznik”

 

Wielu czynnych dziś polityków węgierskich należało do tzw. pokolenia autostopowiczów, dla których Polska w czasach komunistycznych była oknem na świat, swoistą enklawą swobody w bloku realnego socjalizmu. Takim autostopowiczem, który zjeździł Polskę wzdłuż i wszerz, był m.in. prezydent Węgier Laszló Sólyom.

Nasz kraj stał się też głównym punktem odniesienia dla węgierskiej opozycji antykomunistycznej. Premier Viktor Orban wiatach osiemdziesiątych często przyjeżdżał do Polski, by – jak sam mówił – „ładować akumulatory”. „Zawsze w Polsce dostawałem olbrzymi impuls do działania” – wspomina Orban.

 

Polska miała więc olbrzymi wpływ na kształtowanie się węgierskiej opozycji antykomunistycznej. Ta rola nie byłaby jednak możliwa bez działalności wielu pośredników między polskimi a węgierskimi środowiskami. To oni przez lata mozolnie tkali sieć różnorakich porozumień. W książce opowiadają Grzegorzowi Górnemu i o. Pawłowi Cebuli o swoich przeżyciach, spotkaniach z Polską i Polakami, które dla nich były prawdziwym łykiem wolności.

 

Źródło:

https://www.aa.com.pl/wegierski-lacznik-grzegorz-gorny-o-pawel-cebula

 

Wydawca: Wydawnictwo AA

ISBN: 978-83-7864-027-1

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 256

„Plan Warszawy 1655. Erik Jönsson Dahlberg”

Agnieszka Bartoszewicz, Paweł E. Weszpiński

„Plan Warszawy 1655. Erik Jönsson Dahlberg”

 

Kolejny tom – znanej i cenionej serii Planów Warszawy – zatytułowany „Erik Jönsson Dahlberg – 1655 Miasto Warszawa, siedziba Królów Polski faktycznie w takim stanie pokazana, w jakim przez Święty Królewski Majestat Szwecji dnia 30 sierpnia 1655 roku była zajęta”. Plan 1655 to najwcześniejszy znany drukowany plan Warszawy!

 

Autorzy publikacji, czyli Paweł E. Weszpiński oraz Agnieszka Bartoszewicz, pozwalają zobaczyć plan Dahlberga nie tylko jako cenny dokument dziejów warszawskiej kartografii, ale także fascynujący przekaz historyczny i ikonograficzny. Urbs Warsavia  na planie Erika J. Dahlberga. Rycina nie jest duża, ponieważ była ilustracją.  Zajmowała, jak byśmy dziś powiedzieli, rozkładówkę w drukowanej siedemnastowiecznej księdze, której autor opisał dzieje zwycięstw władcy Szwecji Króla Karola X Gustawa. Księga miała sławić króla oraz jego polityczne i wojenne sukcesy. Urbs Warsavia [!] – Miasto Warszawa było ukazane jako jeden z wielu jego podbojów.

 

Łaciński tytuł umieszczony w kartuszu u góry z barokową kwiecistością informuje nas, że jest to wizerunek miasta, jakie ujrzały wojska szwedzkie, wkraczając do stolicy Rzeczpospolitej w czasie Potopu: Miasto Warszawa, siedziba Królów Polski faktycznie w takim stanie pokazana, w jakim przez Święty Królewski Majestat Szwecji dnia 30 sierpnia 1655 roku była zajęta.

 

Źródło:

https://sklep.muzeumwarszawy.pl/pl/p/Plan-Warszawy-1655.-Erik-Jonsson-Dahlberg/2354

 

Wydawca: Muzeum Warszawy

ISBN: 978-83-657-7790-4

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 272 + mapy

„Sibi, suisque et Patriae ornamento”

 

Zbigniew Bania „Sibi, suisque et Patriae ornamento”

Fundacje artystyczne Koniecpolskich w XV–XVII wieku 

 

Inspiracją dla sformułowanego tytułu książki Sibi, suisque et Patriae ornamento jest akapit z pamiętnika Stanisława Albrychta Radziwiłła, który tymi słowami ujął wrażenie, jakie na nim wywarła oglądana willa-pałac hetmana Stanisława Koniecpolskiego w Podhorcach. Bo rzeczywiście to, co zdążył zrealizować hetman, zaliczane jest do kreacji architektonicznych reprezentujących najwyższy poziom rozwiązań formalnych w dziejach naszej architektury. Należy również podkreślić, że fundacje architektoniczne hetmana stanowią apogeum przedsięwzięć realizowanych przez przedstawicieli tej rodziny przez niemal 300 lat jej funkcjonowania w życiu politycznym Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej. Zachętą do podjęcia się scharakteryzowania tak długo trwającego procesu inwestycyjnego jednego rodu było poznanie faz jego następowania, odniesienia go do dziejów poszczególnych pokoleń i gałęzi rodu, zależności między ich potencjałem ekonomicznym a skalą i klasą powstających obiektów. W działaniach tych znakomite potwierdzenie zyskuje przesłanie wyrażone przez Arystotelesa w Etyce, opublikowanej w tłumaczeniu Sebastiana Petrycego w 1618 roku, które zwięźle podsumowuje autor Krótkiej nauki budowniczej…, że „budowanie trwałą pamiątkę po sobie zostawuje”.

 

Na dwu terenach dawnej Rzeczypospolitej rodzina ta odgrywała niezwykle ważną rolę: w okresie średniowiecza i wczesnej nowożytności były to ziemie Polski Centralnej, w XVII wieku – tereny południowo-wschodnich Kresów. Koniecpolscy byli rodem w dziejach Polski bardzo zasłużonym, którego przedstawiciele działali konsekwentnie w sytuacjach, gdy sprzyjały ku temu okoliczności polityczne i odznaczali się zapobiegliwością w budowaniu swych podstaw ekonomicznych.

 

Źródło:

https://wydawnictwo.uni.lodz.pl/produkt/sibi-suisque-et-patriae-ornamento

 

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN: 978-83-8220-578-7

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 240