Świętokrzyskie regionalia (cz. 58)

Edyta Smolińska, Małgorzata Pronobis, Dorota Parkita, Robert Kardas 

”Gwara świętokrzyska piękna i bogata, dziedzictwo utracone - dziedzictwo ocalone”

Europejskie Dni Dziedzictwa to największy projekt europejski w dziedzinie kultury. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest promowanie różnorodności regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz propagowanie dialogu międzykulturowego. Biblioteka pedagogiczna już od wielu lat włącza się w to przedsięwzięcie, organizując spotkania z młodzieżą, wystawy oraz zapraszając pasjonatów kultury i sztuki. W 2014 roku została laureatem Narodowego Instytutu Dziedzictwa za organizację Europejskich Dni Dziedzictwa w województwie świętokrzyskim. 

Kontynuując tak znaczące w skali Europy przedsięwzięcie, w bieżącym roku obchodzono je pod wspólnym hasłem Utracone Dziedzictwo. Pokłosiem podjętych działań jest publikacja pt. „Gwara świętokrzyska piękna i bogata, dziedzictwo utracone – dziedzictwo ocalone”. Została ona podzielona na trzy części tematyczne:

1. Gwara naszego regionu.
2. Publikacje i zbiory audiowizualne PBW w Kielcach.
3. Ocalić od zapomnienia – Jan Bernasiewicz i jego twórczość. 

Pierwsza część zawiera informacje o gwarze świętokrzyskiej, fragmenty tekstów gwarowych, krótkie notki o zaproszonych gościach (dr. hab. prof. UJK Stanisław Cygan oraz dziecięcy zespół folklorysty „Małe Wolanecki”), zaś kolejne stanowią jej uzupełnienie.  Tekst został wzbogacony ciekawym materiałem ilustracyjnym, który wprowadza czytelnika w świat sztuki ludowej, a zdjęcia dokumentują przebieg spotkania z młodzieżą szkolną.

Źródło:

http://www.pbw.kielce.pl/wydawnictwo/89#00046

Wydawca: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w  Kielcach

ISBN: 978-83-60666-5251-7

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 59

„Wrak”

Anna Kłodzińska „Wrak”

Warszawa, pierwsza połowa lat 70. ubiegłego wieku. Do gabinetu kapitana MO Szczęsnego puka major Czarliński. Dawny kolega ze Szkoły Oficerskiej w Szczytnie prosi asa stołecznej policji o pomoc w delikatnej sprawie. Otóż syn znajomego majora nawiązał niebezpiecznie bliskie kontakty ze środowiskiem narkomanów. Spokojny i dobrze uczący się dotąd młody człowiek nagle przeistoczył się w opryskliwego i zamkniętego w sobie odludka. Jego ojciec, szanowany dyrektor w dużej fabryce chemicznej, wini siebie za utratę kontaktu z synem. Uważa, że przez jego ciągły brak czasu i przepracowanie syn zszedł na złą drogę. Mimo to stara się zrobić wszystko co w jego mocy, aby wydobyć go z nieodpowiedniego towarzystwa i uchronić przed uwikłaniem się w śmiertelnie niebezpieczny nałóg.

Recenzje innych powieści kryminalnych Anny Kłodzińskiej:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Anna%20K%C5%82odzi%C5%84ska

Dyrektor nie zdaje sobie sprawy, że nagłe zmiany w zachowaniu syna oraz cały szereg innych niepokojących wydarzeń jakie następują w rodzinie Czertwanów mają związek z dramatyczną historią sprzed ponad dwudziestu lat. Kapitan Szczęsny postanawia wyrwać młodego człowieka ze szponów narkomanów. Nie byłby jednak sobą, gdyby przy okazji nie podjął próby wytropienia handlarzy, którzy dostarczają narkotyki hippisom. Anna Kłodzińska stara się przedstawić od środka egzystencję grupy młodych ludzi, którzy rujnują sobie życie i niszczą zdrowie, wydając ostatnie grosze na środki, które przez pewien czas zapewniają barwne wizje. Pisarka stara się uświadomić czytelnikom, jakie zagrożenie niesie zażywanie narkotyków. Tłumaczy, że z beznadziejną, szarą wegetacją należy walczyć przy pomocy innych niż narkotyki sposobów.

Oficerom milicji, ze Szczęsnym na czele, jak zwykle nie brakuje nieszablonowych pomysłów i odwagi w prowadzeniu działań operacyjnych. Akcja powieści rozgrywa się głównie stolicy. Jedynie na chwilę śledztwo przenosi się do pewnej niewielkiej miejscowości, gdzie miały miejsce wydarzenia, które doprowadziły do tragicznych incydentów w rodzinie dyrektora Czertwana. Tłem sensacyjnej akcji są meliny, w których zbiera się podejrzane towarzystwo, biura i hale fabryki chemicznej, sale konferencyjne, mieszkania bohaterów, oraz zadymione pomieszczenia komendy milicji, w których kapitan Szczęsny wraz z kolegami głowi się nad czynnościami śledczymi i przesłuchuje delikwentów. Polecam.

Wydawnictwo: CM

Seria wydawnicza: Najlepsze kryminały PRL

ISBN: 978-83-66022-02-7
Rok wydania: 2018

Liczba stron: 211

„Encyklopedia polskiej emigracji i polonii”

Kazimierz Dopierała (red.) „Encyklopedia polskiej emigracji i polonii”

(Tom II)

Encyklopedia ta jest pierwszym tego typu dziełem w literaturze polskiej i światowej. Obejmuje wszystkie skupiska emigracyjne i Polonijne rozsiane po świecie. Dzieło w układzie alfabetycznym, w hasłach dotyczących instytucji, przeglądowych, biograficznych, geograficznych i terminologicznych próbuje oddać istotę emigracji i Polonii od jej początków do chwili obecnej. Encyklopedia nie jest tylko suchym zestawem haseł, lecz także zbiorem opracowań, mających charakter esejów. Szczególnie jest to widoczne w artykułach przeglądowych, w których unikano jednak wartościowania faktów. Opracowań do Encyklopedii dostarczyło ok. 120 osób z kraju i z zagranicy, wywodzących się z różnych kręgów społecznych: naukowców, księży, literatów, dziennikarzy, lekarzy, etc. Wszystkie opracowania były weryfikowane, poprawione i autoryzowane. Każdy artykuł, choćby najmniejszy, wymienia literaturę, z której autor korzystał, i jest podpisany imieniem i nazwiskiem.

Na ostatnich stronach Encyklopedii umieszczone są biogramy autorów opracowań działających w Polsce oraz noty opolskich czasopismach i instytucjach, w których ci autorzy pracują, jeśli one zajmują się problematyką emigracyjną. Zamieszczona w Encyklopedii ikonografia barwna i czarno-biała nie tylko zaspakaja zmysł estetyczny czytelnika, ale także jest dokumentacją historyczną pozwalającą bardziej wnikliwie spojrzeć na prezentowaną osobę czy instytucję. Stanowi ona niekiedy wartość samą w sobie, godną pogłębionego opracowania. Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii powstała, by uświadomić społeczeństwu nie do końca o tym przekonanemu że ci, którzy znaleźli się poza granicami kraju stanowią integralną część polskiego narodu i że mają trwałe miejsce w jego dziejach. Jest ona także hołdem oddanym wszystkim polskim emigrantom i członkom Polonii, którzy nie znaleźli się w tej Encyklopedii, a odnajdą także cząstkę swego życia w biogramach innych.

Źródło:

http://www.oficynamjk.com.pl/nasza-oferta.html#oferta

Wydawca: Oficyna Wydawnicza Kucharski

ISBN całości: 83-89376-10-5

Rok wydania: 2003

tom 1, A-E, 492 strony, ISBN 83-89376-11-3

tom 2, F-K, 496 strony, ISBN 83-89376-12-1

tom 3, K-O, 504 strony, ISBN 83-89376-13-X

tom 4, P-S, 492 strony, ISBN 83-89376-14-8

tom 5, S-Ż, 532 strony, ISBN 83-89376-15-6

(Format 21 x 29, twarda oprawa ekoskóra ze złoceniami)

„Paź królowej Ginewry”

Zbigniew Badowski „Paź królowej Ginewry”

Nowa książka Zbigniewa Badowskiego, pisarza i poety, to opowieść spisana  przez Ojca Opata klasztoru w Glastonbury, niegdyś księcia Michaela, a wcześniej Taliesina – pazia królowej Ginewry, nieślubnego syna znakomitego rycerza Sir Lancelota i kapłanki z Avalonu. Autor przenosi nas w czasy niezwykłe i w dziejach Europy zamglone – lata 508-577 z retrospekcją do roku 49 – od ucieczki z Ziemi Świętej Marii Magdaleny.

Związane z kultem przyrody pogańskie wierzenia druidów spotykają się z nową religią chrześcijańską. Wiekowe tradycje ustępują  nowym obrzędom i zwyczajom. Badowski sugestywnie przedstawia atmosferę druidowskich zgromadzeń, starych zamków, ucieczek i marszów wojennych, spotkań przy Okrągłym Stole, autentyczny klimat Avalonu, Caer Leonu, Stonehenge... Ginewra rozpaczająca po kolejnych poronieniach, Lancelot o wyraźnie biseksualnych skłonnościach, spiskująca Morgana de Fay, kapłanki-kobiety pełne namiętności a i sam Taliesin robiący zawrotną karierę – to postacie ukazane wielostronnie, może bliskich wielu z nas...

Źródło:

https://lsw.pl/beletrystyka/15-paz-krolowej-ginewry-zbigniew-badowski.html?search_query=Paz&results=6

Wydawca: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza

ISBN: 978-83-205-5550-9

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 448

"Śladami Klossa po Wrocławiu"

Bogdan Bernacki "Śladami Klossa po Wrocławiu"

Przewodnik

W jakim lokalu porucznik von Vormann wypowiada hasło o kasztanach z placu Pigalle? Gdzie znajduje się willa profesora Porschatta? A sztab generała von Boldta? W jakiej kamienicy mieszkała Christin Kield? Jak znaleźć mieszkanie radiotelegrafisty Weissa? Weź ze sobą książkę i podążaj tropem Klossa! Filmowe plenery na licznych zdjęciach archiwalnych i współczesnych, dokładne mapki z zaznaczonymi miejscami, gdzie pracowała ekipa „Stawki większej niż życie” pod kierunkiem Andrzeja Konica i Janusza Morgensterna, ciekawostki z planu, wycinki prasowe z okresu pracy filmowców we Wrocławiu.

Źródło:

http://www.przewodnicy.org/oferta-turystyczna/publikacje

Wydawca: Via Wrocław – Małgorzata Urlich-Kornacka

ISBN: 978-83-941447-3-9

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 56

„Książę Nocy”.

Marek Nowakowski „Książę Nocy. Najlepsze opowiadania”

Wybór czterdziestu najlepszych opowiadań jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, mistrza krótkich form, Marka Nowakowskiego, zebranych w jednym tomie. Wśród nich są między innymi Książę Nocy, Benek Kwiaciarz, Wesele raz jeszcze!, Kwadratowy, Górą Edek, Piorunek.

Źródło:

http://iskry.com.pl/570-ksiaze-nocy-najlepsze-opowiadania-9788324405107.html

Recenzje książki:

http://instytutksiazki.pl/aktualnosci,2,ksiazka-tygodnia-ksiaze-nocy-najlepsze-opowiadania-marka-nowakowskiego,887.html

https://wpolityce.pl/kultura/390548-caly-smutek-polski-o-lekturze-opowiadan-marka-nowakowskiego

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1746214,1,recenzja-ksiazki-marek-nowakowski-ksiaze-nocy-najlepsze-opowiadania.read

Wydawca: Iskry

ISBN: 978-83-244-0510-7

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 1120

„Czarny wygon. Bisy”

Stefan Darda „Czarny wygon. Bisy”

Trzecia i przedostatnia część cyklu powieściowego o przeklętej wiosce na Roztoczu, który zapoczątkowały entuzjastycznie przyjęte przez czytelników powieści Słoneczna Dolina i Starzyzna.Bisy zawierają kontynuację losów dziennikarza Witolda Uchmanna i jego przyjaciela Adama Nawrota. W powieści pojawiają się także zupełnie nowi bohaterowie, którzy mimowolnie zostają uwikłani w historię Starzyzny, zawieszonej w czasie wioski dotkniętej upiorną klątwą. W ciągu kilku dni, w trakcie których rozgrywa się akcja, zagrożenie w większym stopniu niż w poprzednich tomach cyklu wkracza do realnego świata. Na scenie pojawia się też nowy gracz. Przy nim okrutny ksiądz Dobrowolski jest tylko niewiele znaczącym, słabym pionkiem...

Źródło:

https://videograf.pl/pl/p/Czarny-Wygon.-Bisy-wydanie-2017/2306 

Recenzja powieści:

http://recenzjeoptymisty.blogspot.com/2014/07/stefan-darda-bisy.html

Stefan Darda, cykl „Czarny Wygon”:

https://videograf.pl/pl/p/Cykl-Czarny-Wygon-PAKIET/2308

Wydawca: Videograf

ISBN: 978-83-7835-606-6

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 280

„Niechciani generałowie”

Szymon Nowak „Niechciani generałowie”

Sosabowski, Maczek, Bór-Komorowski i inni. Powojenne losy polskich oficerów

Choć w skład Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie tuż przez zakończeniem II wojny światowej wchodziło ponad 200 tysięcy żołnierzy, kiedy w czerwcu 1946 r. w Londynie odbywała się parada zwycięstwa, nie uczestniczył w niej ani jeden przedstawiciel kraju, który jako pierwszy stanął na drodze Hitlera. Od chwili przyłączenia się Związku Radzieckiego do koalicji antyhitlerowskiej systematycznie słabła pozycja polskiego rządu w Londynie. Po zakończeniu działań wojennych zainteresowanym żołnierzom polskim umożliwiono powrót do rządzonej przez komunistów ojczyzny. Tym którzy zdecydowali się pozostać w Wielkiej Brytanii miano ułatwić przejście do cywila i rozpoczęcie nowego życia. Aby zapewnić sobie minimum egzystencji wielu generałów i oficerów imało się różnorakich zajęć. Angażowali się do pracy warsztatach samochodowych, szpitalach, zostawali barmanami, stolarzami, magazynierami czy tapicerami.

Wśród bohaterów, których powikłane powojenne życiorysy przypomniał Szymon Nowak znajdziemy tak znaczące postacie dla historii walk o niepodległość Polski jak: dowódca polskiej floty i obrony wybrzeża w 1939 r. - kontradmirał Józef Unrug, dowódca Armii „Pomorze” we wrześniu 1939 r. - generał Władysław Bortnowski, dowódca owianej sławą brygady spadochronowej - generał Stanisław Sosabowski, dowódca Armii Krajowej i Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1945–1947 - generał Tadeusz „Bór” Komorowski, dowódca spod Falaise - generał Stanisław Maczek, ostatni komendant główny Armii Krajowej - generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, as myśliwski - generał Stanisław Skalski, dowódca lotnictwa w latach 1926–1939 - generał Ludomił Rayski oraz uczestnik I i II wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej  - generał Jerzy Wołkowicki.

Biografie dwóch z wymienionych oficerów: gen. Jerzego Wołkowickiego oraz gen. Ludomiła Rayskiego niezbyt często bywają przedmiotem badań historyków. Brakuje również popularnonaukowych publikacji poświęconych dokonaniom tych generałów, stąd też przypomnienie ich sylwetek należy uznać za duży plus niniejszej publikacji. Bogato ilustrowana książka, przedstawiająca losy wysokich rangą oficerów, którzy po wojnie postanowili nie wracać do kraju rządzonego przez komunistyczne władze wypełniona jest licznymi ciekawostkami. Wiele z zamieszczonych w niej historii nie było dotychczas znanych szerszemu gronu czytelników. Polecam.

---

Szymon Nowak, urodzony w 1973 r. Absolwent wydziału historii Wyższej Szkoły Humanistyczno Pedagogicznej w Łowiczu. Współpracuje ze Stowarzyszeniem Pamięci Powstania Warszawskiego 1944 oraz jako recenzent, z portalem historia.org.pl.

Wydawca: Fronda

ISBN: 978-83-8079-176-3

Liczba stron: 448

Rok wydania: 2018

„Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia”

Emilia Jaroszewska „Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia”

Przewodnik

Województwo warmińsko-mazurskie bywa częstym celem urlopów i wakacyjnych wyjazdów. Zazwyczaj jednak turyści, którzy decydują się na przyjazd w ten usiany jeziorami region poprzestają na odwiedzeniu najbardziej znanych zabytków i to nie wiekowe mury, lecz brzegi Śniardw i innych akwenów działają na nich jak magnes. Położone w północno-wschodniej części Polski tereny mają również bardzo wiele do zaproponowania tym, którzy uwielbiają poznawać dzieje zabytkowych budowli, często zasłoniętych przed wzrokiem spacerowiczów, czy niedzielnych turystów. W przewodniku Emilii Jaroszewskiej „Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia” przedstawiono aż 133 takie obiekty, leżące w zachodniej części tego pełnego tajemnic i zagadek historycznych regionu.

Przewodnik powiedzie nas do zrujnowanych zamków i pałaców, opuszczonych dworów, zakładów przemysłowych i świątyń różnych wyznań. Z przewodnikiem w ręku dotrzemy do położonych z dala od uczęszczanych tras turystycznych, ukrytych pośród drzew i krzewów, cmentarzy ewangelickich, odnajdziemy pamiętające czasy zimnej wojny bunkry i pomniki, zwiedzimy wiekowe fortyfikacje i nadgryzione zębem czasu różnorakie zabytki techniki. Większość obiektów, do których dotarła autorka znajduje się w złym stanie technicznym, niektóre zapewne w ciągu kilku lat znikną z krajobrazu regionu, stąd też nie należy odkładać na zbyt odległy termin wyprawy szlakiem zapomnianych miejsc Warmii i Mazur. W bogato ilustrowanym przewodniku zamieszczono również kilka mapek oraz szereg wskazówek ułatwiających odnalezienie opisywanych zabytków. Emilia Jaroszewska w trakcie pracy nad przewodnikiem wiele czasu spędziła na wertowaniu źródeł historycznych. Należy pochwalić autorkę także za to, że zamieściła w nim liczne ciekawostki zaczerpnięte od mieszkańców miejscowości, w pobliżu znajdują się opisywane zabytki.

Tereny, które odwiedzała autorka wielu czytelnikom kojarzą się nieodparcie ze Zbigniewem Nienackim. W skromnym, zbudowanym z czerwonej cegły domku nad urokliwym Jeziorakiem znalazł bowiem swą życiową przystań autor przygód Pana Samochodzika. W Jerzwałdzie organizowane są zloty fanów twórczości pisarza, a jego dom często odwiedzają osoby, dla których przygody Tomasza NN wiążą się z najpiękniejszymi latami dzieciństwa. Komplet dzieł Zbigniewa Nienackiego od lat zajmuje poczesne miejsce w biblioteczce Emilii Jaroszewskiej. Nic zatem dziwnego, że w przewodniku również nie mogło zabraknąć miejsc związanych z pisarzem bądź jego utworami. Warto dodać, że autorka wiele podróży i wycieczek odbyła w towarzystwie przyjaciół skupionych wokół Forum Miłośników Pana Samochodzika[1]. Podziękowania dla nich zostały zamieszczone na kartach przewodnika. Forum objęło również patronat medialny nad książką. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Zapomniane miejsca

ISBN: 978-83-66022-07-2

Liczba stron: 183

Rok wydania: 2018

---

[1] Forum Miłośników Pana Samochodzika: http://pansamochodzik.net.pl

Świętokrzyskie regionalia (cz. 57)

Edyta Smolińska, Małgorzata Pronobis, Gracjan Bazyl, Robert Kardas

„Duchy, zjawy i upiory na świętokrzyskim szlaku”

Europejskie Dni Dziedzictwa jawią się jako największy społeczno-edukacyjny projekt europejski. Do jego podstawowych celów należy historyczna i kulturalna edukacja społeczeństwa europejskiego. Projekt w swoim założeniu ma zbliżać do siebie kraje i narody poprzez wzajemne poznawanie swoich tradycji, kultury, zabytków, wychodząc z założenia, że uprzedzenia i stereotypy zwalczyć można tylko poprzez wzajemne poznanie i zrozumienie. Mając świadomość wagi celów w działania te włącza się również Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach. Na miarę swoich sił i środków, przy okazji kolejnych wystaw organizuje spotkania młodzieży ze znanymi postaciami życia społeczno-kulturalnego regionu świętokrzyskiego. Biblioteka wraz z filiami stara się przybliżać środowisku, w którym działa, ciekawe inicjatywy kulturalne, dziedzictwo historyczne oraz ludzi będących wizytówką szeroko pojętej świętokrzyskiej kultury. Pokłosiem podjętych w bieżącym roku działań, w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa, jest publikacja pt. Duchy, zjawy i upiory na świętokrzyskim szlaku. Została ona podzielona na dwie części tematyczne. 

Część pierwszą otwiera artykuł "Wiedźmy, czarty i inne istoty ze świata ludowej wyobraźni" Ewy Tomaszewskiej, z Pracowni Etnografii Muzeum Wsi Kieleckiej Park Etnograficzny w Tokarni. Autorka w sposób bardzo interesujący przedstawia w nim wpływ istot magicznych na wierzenia i zwyczaje ludu wiejskiego Kielecczyzny, a także na folklor naszego regionu. W tekście przytacza ogromną ilość przykładów związanych z czarownicami, czartami i demonami występującymi w wierzeniach ludowych. Następną pozycję stanowi abstrakt artykułu Alicji Trukszyn "Castrum Gigantów i plateau sabatów czarownic – legendarne dzieje Łysej Góry". Zawiera on główne tezy wykładu wygłoszonego przez autorkę w dniu otwarcia wystawy, 16.09.2016 r. Całość wystąpienia zostanie zamieszczona w V tomie publikacji Biblioteka – bibliotekarz dla nauczyciela i ucznia wydanej nakładem PBW w Kielcach. 

Część pierwszą zamyka tekst Małgorzaty Pronobis i Edyty Smolińskiej "Magia ziół". Autorki zamieściły w nim wykaz najpopularniejszych ziół ziemi świętokrzyskiej, a stosowanych nie tylko w leczeniu różnych przypadłości zdrowotnych, ale także w najróżniejszych czynnościach magicznych np. ochrony przed wiedźmami, diabłami itp. Drugą część publikacji stanowi katalog wystawy, który zawiera materiał źródłowy i ikonograficzny pochodzący ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Kielcach, Muzeum Wsi Kieleckiej Parku Etnograficznego w Tokarni, uzupełniony fotografiami Edyty Smolińskiej, a stanowiącymi ilustrację niezwykłych miejsc naszego regionu. Zamieszczone fragmenty legend pochodzą m.in. z publikacji  Legendy i podania świętokrzyskie, red. Alicja Trukszyn, Kielce, 2009 Legendy świętokrzyskie, red. Krzysztof Bracha, Kielce, cop. 2009. Pragniemy, aby tak ciekawe materiały miały szanse zaistnienia w świadomości szerszej grupy odbiorców, a poprzez zamieszczenie w niniejszej publikacji jedynie fragmentów, zachęcały do zapoznania się z pełnymi tekstami tych i pozostałych legend. Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja w pełni oddaje podjęte starania, aby ocalić od zapomnienia to, co warunkuje naszą tożsamość. (ze wstępu)

 Źródło:

http://www.pbw.kielce.pl/wydawnictwo/89#00047

Wydawca: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w  Kielcach

ISBN: 978-83-60666-52-4

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 111