Świętokrzyskie regionalia (cz. 60)

Marta Boszczyk

"Bibliografia zabytków Kielc i województwa świętokrzyskiego"

Niniejsza bibliografia została przygotowana w związku z obchodami Europejskich Dni Dziedzictwa 2009 w regionie świętokrzyskim pod hasłem „Zabytkom na odsiecz! Szlakiem grodów, zamków i twierdz”. Temat ten zachęca do powszechnego zainteresowania cennymi obiektami architektury bogato reprezentowanymi w naszym regionie. Szczególną uwagę zwrócono na niszczejące obiekty, nowe formy konserwacji, renowacji i rewitalizacji zabytków. Jest to pierwsza publikacja, która prezentuje kompleksowo literaturę przedmiotu dotyczącą wybranych zabytków Kielc i obiektów znajdujących się w poszczególnych miejscowościach obecnego województwa świętokrzyskiego. Zebrany materiał uwzględnia zabytki nieruchome, ruchome, obiekty archeologiczne; pominięto publikacje na temat cmentarzy, pomników i kieleckich kamienic. Wybiórczo przedstawiono materiał dotyczący zabytków techniki i przemysłu oraz sztuki sakralnej. Uzupełnieniem publikacji są dokumenty odnoszące się do problematyki ochrony, renowacji i konserwacji zabytków. Bibliografia rejestruje druki zwarte i materiał z czasopism naukowych, popularnonaukowych, regionalnych, krajoznawczych ogólnopolskich i lokalnych począwszy od XIX wieku.

Źródło:

http://www.pbw.kielce.pl/wydawnictwo/89#b1

Wydawca: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w  Kielcach

ISBN: 978-83-60666-20-3

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 244

"Spotkania z Zabytkami" numer 7-8/2018

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Co można znaleźć w numerze 7-8, 2018, który ukazał się na początku sierpnia? Część artykułową otwiera tekst „Gdynia – dziedzictwo modernizmu”, przygotowany przez jednego z uczestników i prelegentów 6. Międzynarodowej Konferencji „Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni. Architektura XX w. – badania i popularyzacja”, wybitnego znawcę tego tematu prof. Andrzeja Szczerskiego (Instytut Historii SztukiUJ w Krakowie). Artykuł jest prezentacją „w pigułce” nie tylko narodzin nowego stylu w architekturze światowej – modernizmu, ale także opisem fenomenu, jakim w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. była dobrze przemyślana i konsekwentnie realizowana w tym nurcie zabudowa Gdyni – wtedy młodego, prężnie rozwijającego się portowego miasta, „okna na świat”, jak mawiano o nim w dwudziestoleciu międzywojennym.

Następnie cofamy się o kilka wieków w artykule „Gotycka rzeźba »Madonna Jackowa« i jej barokowa kopia”, aby przekonać się, co łączy figurę z klasztoru oo. Dominikanów w Krakowie z obiektem ze zbiorów Muzeum Historii Religii we Lwowie. O zawiłych losach – nie wiadomo, czy nie bezpowrotnie utraconych – dzieł sztuki i zabytków z prywatnych zbiorów opowiada tekst „Ocalone i utracone. O Leopoldzie Binentalu i jego kolekcji”. Miłośnikom architektury mogą przypaść do gustu teksty: „Założenie dworskie w Brześcach”, „Mauzoleum wodza Legionów” (o Winnej Górze, dobrach Jana Henryka Dąbrowskiego) i „Konfederaci na Podolu” (artykuł z cyklu „Spotkania na Wschodzie” przybliża obiekty architektury i miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne w Barze i Kamieńcu Podolskim). Dalej przenosimy się do warsztatu konserwatora, aby poznać tajniki konserwacji i restauracji malowideł ściennych. Wspominamy także o jubileuszu 50-lecia Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju oraz o trwających wystawach: portretów Marcella Bacciarellego na Zamku Królewskim w Warszawie, monograficznej Józefa Brandta w Muzeum Narodowym w Warszawie, kolekcji Grażyny i Jacka Łozowskich w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie i zegarów słonecznych w pałacu Zamoyskich w Kozłówce. Przypominamy też o cennych darach i powrotach utraconych dzieł, które wzbogaciły w ostatnim czasie zbiory polskich muzeów.

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/67

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia”

Emilia Jaroszewska „Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia”

Przewodnik

Województwo warmińsko-mazurskie bywa częstym celem urlopów i wakacyjnych wyjazdów. Zazwyczaj jednak turyści, którzy decydują się na przyjazd w ten usiany jeziorami region poprzestają na odwiedzeniu najbardziej znanych zabytków i to nie wiekowe mury, lecz brzegi Śniardw i innych akwenów działają na nich jak magnes. Położone w północno-wschodniej części Polski tereny mają również bardzo wiele do zaproponowania tym, którzy uwielbiają poznawać dzieje zabytkowych budowli, często zasłoniętych przed wzrokiem spacerowiczów, czy niedzielnych turystów. W przewodniku Emilii Jaroszewskiej „Zapomniane miejsca. Warmińsko-Mazurskie. Część zachodnia” przedstawiono aż 133 takie obiekty, leżące w zachodniej części tego pełnego tajemnic i zagadek historycznych regionu.

Przewodnik powiedzie nas do zrujnowanych zamków i pałaców, opuszczonych dworów, zakładów przemysłowych i świątyń różnych wyznań. Z przewodnikiem w ręku dotrzemy do położonych z dala od uczęszczanych tras turystycznych, ukrytych pośród drzew i krzewów, cmentarzy ewangelickich, odnajdziemy pamiętające czasy zimnej wojny bunkry i pomniki, zwiedzimy wiekowe fortyfikacje i nadgryzione zębem czasu różnorakie zabytki techniki. Większość obiektów, do których dotarła autorka znajduje się w złym stanie technicznym, niektóre zapewne w ciągu kilku lat znikną z krajobrazu regionu, stąd też nie należy odkładać na zbyt odległy termin wyprawy szlakiem zapomnianych miejsc Warmii i Mazur. W bogato ilustrowanym przewodniku zamieszczono również kilka mapek oraz szereg wskazówek ułatwiających odnalezienie opisywanych zabytków. Emilia Jaroszewska w trakcie pracy nad przewodnikiem wiele czasu spędziła na wertowaniu źródeł historycznych. Należy pochwalić autorkę także za to, że zamieściła w nim liczne ciekawostki zaczerpnięte od mieszkańców miejscowości, w pobliżu znajdują się opisywane zabytki.

Tereny, które odwiedzała autorka wielu czytelnikom kojarzą się nieodparcie ze Zbigniewem Nienackim. W skromnym, zbudowanym z czerwonej cegły domku nad urokliwym Jeziorakiem znalazł bowiem swą życiową przystań autor przygód Pana Samochodzika. W Jerzwałdzie organizowane są zloty fanów twórczości pisarza, a jego dom często odwiedzają osoby, dla których przygody Tomasza NN wiążą się z najpiękniejszymi latami dzieciństwa. Komplet dzieł Zbigniewa Nienackiego od lat zajmuje poczesne miejsce w biblioteczce Emilii Jaroszewskiej. Nic zatem dziwnego, że w przewodniku również nie mogło zabraknąć miejsc związanych z pisarzem bądź jego utworami. Warto dodać, że autorka wiele podróży i wycieczek odbyła w towarzystwie przyjaciół skupionych wokół Forum Miłośników Pana Samochodzika[1]. Podziękowania dla nich zostały zamieszczone na kartach przewodnika. Forum objęło również patronat medialny nad książką. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Zapomniane miejsca

ISBN: 978-83-66022-07-2

Liczba stron: 183

Rok wydania: 2018

---

[1] Forum Miłośników Pana Samochodzika: http://pansamochodzik.net.pl

„Mataszkowie i gdańska zagadka”

Tomasz Stochmal „Mataszkowie i gdańska zagadka”

Rodzina Mataszków lubi aktywie spędzać wakacje. Nie interesuje ich pluskanie się w morzu czy beztroskie wylegiwanie się na plaży. Kiedy rok szkolny zaczyna zbliżać się do końca trójka chłopców Mataszek, Kasztanek i Grzybcio wertuje przewodniki i książki historyczne. Młodzi ludzie zastanawiają się, które miejsce na mapie naszego kraju warto odwiedzić aby przeżyć niezapomniane przygody. Chłopcy pasjonują się historią, stąd też starają się wybierać regiony, w których nie brakuje zabytkowych budowli. W minionych latach rozwiązywali już zagadki historyczne na Półwyspie Helskim, zwiedzali zabytkową toruńską starówkę oraz poszukiwali wrażeń przemierzając zakątki urokliwych Mazur. Młodym odkrywcom na ogół towarzyszą rodzice oraz nieodłączny wujek.

Kolejną pasjonującą przygodę Mataszkowie przeżyją pośród zabytkowych  kamieniczek Gdańska. To właśnie w Grodzie Neptuna bohaterowie zmierzą się z pewną tajemniczą historią. Po przejeździe do miasta i zakwaterowaniu w starej kamienicy, chłopcy wyruszają na rekonesans. W trakcie spaceru kierują swe kroki do bazyliki Mariackiej. Zauroczeni wnętrzem sakralnego obiektu zauważają wyryty na kamiennej posadzce dziwny znak. Zaintrygowani niespodziewanym odkryciem postanawiają dowiedzieć się co oznacza tajemniczy symbol. Wkrótce w ich ręce trafia stary notes, na okładce którego widnieje dokładnie taki sam znak. Odkrywcy są przekonani, że podobnie jak w czasie poprzednich wakacji, i tym razem będą musieli sporo się nagłowić aby rozwikłać tę niezwykłą zagadkę.

Trudno nie dostrzec, że jednym z celów jaki przyświecał autorowi w trakcie pracy nad cyklem książek poświęconym Mataszkom była popularyzacja zainteresowań historycznych wśród młodych czytelników oraz zaszczepienie im zamiłowania do historycznych wędrówek połączonych z odkrywaniem malowniczych zakątków naszego kraju. Tym razem wędrujemy uliczkami mogącego poszczycić się wielowiekową historią miasta. Odwiedzamy muzea i świątynie, uczestniczymy w rejsie po Motławie, mamy także okazję podziwiać panoramę Gdańska z perspektywy kościelnych wież. Autor od czasu do czasu wplata w fabułę ciekawostki związane z obiektami które podziwia Mataszek z rodziną. Mimo, że krok po kroku poszczególne elementy historycznej zagadki zaczynają się układać w całość, czytelnik niemal do ostatniej strony nie ma pewności w jaki sposób zakończy się wizyta Mataszków w Gdańsku.

Twórcą cyklu powieści o przygodach rodziny Mataszków jest Tomasz Stochmal. Podobnie jak w poprzednich tomach autor zamieścił w książce słowniczek objaśniający trudniejsze sformułowania. Znajdziemy w niej również mapkę, na której zaznaczono najistotniejsze dla przebiegu akcji miejsca. Pasjonujący się historią i odkrywaniem tajemniczych zakątków Polski autor posiada w dorobku również dwa przewodniki: „Zapomniane miejsca. Kujawsko-Pomorskie” oraz „Zapomniane linie kolejowe kujawsko-pomorskiego”. Polecam.

Informacje o poprzednich tomach cyklu znajdziecie na stronach:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Mataszkowie

Wydawca: Stotom

Ilustracje: Paulina Lewandowska

ISBN: 978-83-943175-6-0

Liczba stron: 93

Rok wydania: 2018

„Krystyna Rudkowska — kustosz pałacu w Rogalinie”

Piotr Zaworski „Krystyna Rudkowska — kustosz pałacu w Rogalinie” 

W lipcu ubiegłego roku na stronach Zapomnianej Biblioteki przypomniałem wydaną w 1939 r. znakomitą, nie wznawianą po wojnie, powieść przygodową Wandy Polankiewicz „Rycerze Wielkiej Przygody”: 

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2017/07/rycerze-wielkiej-przygody.html

Wanda Polankiewicz była blisko związana z siostrą Krystyną, która po zakończeniu II wojny światowej piastowała m.in. stanowisko kustosza pałacu w Rogalinie. W udostępnionej poniżej biografii Krystyny Rudkowskiej znajdziemy wiele nie znanych szerzej informacji związanych z losami Wandy Polankiewicz oraz dziejami rodziny Polankiewiczów:

https://drive.google.com/file/d/1Yelr7Wflv0p7b8YeYNPFeWsAJJRQrqUZ/view?usp=sharing

"Spotkania z Zabytkami" numer 5-6/2018

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

- ARCHITEKTURA: międzywojenny klasycyzm akademicki w Krakowie; Koźminek (dziś wieś, dawniej miasto); windy w kamienicach z początku XX w. na przykładzie Wiednia;

- HISTORIA: krakowskim szlakiem konfederatów barskich; historia na głazach zapisana (kamienne upamiętnienia w okolicach Elbląga);

- POSTACIE I DZIEŁA SZTUKI: Wincenty Pol i figurka Madonny Jackowej; obrazy Jana Ciąglińskiego; projekty architektoniczne Władysława Horodeckiego; Marek Szwarc i Eugenia Markowa − przestrzenie wspólnoty (mało znana kolekcja ze zbiorów Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN); „Dama z gronostajem” w świecie kolekcjonerskich monet i gadżetów.

- WYSTAWY: „Życie sztuką. Gołuchów Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej” w Muzeum Narodowym w Poznaniu; „Rewolucja w sypialni” (o biedermeierowskich meblach) w Muzeum Narodowym we Wrocławiu; Mała Jadalnia rodziny Poznańskich (wystawa stała w Pałacu Poznańskich, Oddział Muzeum Sztuki w Łodzi); „Sztuka konserwacji – konserwacja sztuki” w Zamku Królewskim na Wawelu (temat z okładki);

- WYDARZENIA: III Ogólnopolska Konferencja Oprawoznawcza; co się dzieje w Muzeum Książąt Czartoryskich?

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/66

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Zapomniane miejsca Lubuskie. Część południowa”

„Zapomniane miejsca Lubuskie. Część południowa”

14. tom przewodników serii "Zapomniane miejsca". Obejmuje jeden z najbardziej zrujnowanych regionów kraju: południową część województwa lubuskiego. Przewodnik poprowadzi Ciebie do miejsc, których „się nie zwiedza” i „się nie opisuje”. Zrujnowane pałace, zamki i dwory, budynki fabryczne, bunkry Armii Czerwonej, zniszczone zabytki techniki, ruiny z czasów PRL, nietypowe pomniki.

W obecnym tomie opisaliśmy wszystkie warte odwiedzenia zniszczone zabytki, które znajdują się w granicach województwa lubuskiego od granicy niemieckiej aż po Odrę i linię dróg nr 289 i 290, które przebiegają przez Brody, Lubsko, Nowogród Bobrzański i Kożuchów. Geograficznie teren ten przynależy do Niziny Śląsko-Łużyckiej, hydrograficznie – do zlewni Odry, Bobru i Nysy Łużyckiej. Przypomnijmy pokrótce, jakie obiekty spełniają kryteria „zapomnianych miejsc”. Może być to ruina, najlepiej mało znana, nawet w środowisku przewodników czy historyków sztuki, lub inny interesujący i cenny zabytek z jakiegoś powodu nieodwiedzany przez tłumy turystów. Kryteria spełniają również kurioza, jak np. dziwne pomniki, zabytki techniki czy miejscowości o trudnej historii. Drugie podstawowe kryterium – muszą to być miejsca, do których warto pojechać.

Patronat medialny: 

Forum Miłośników Pana Samochodzika, Zapomniana Biblioteka 

Źródło:

https://www.wydawnictwocm.pl/zapomniane-miejsca-warminsko-mazurskie-czesc-zachodnia-p-309.html

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Zapomniane miejsca

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 196

"Zapomniane miejsca Warmińsko-mazurskie. Część zachodnia"

"Zapomniane miejsca Warmińsko-mazurskie. Część zachodnia" 

133 opuszczone miejsca województwa warmińsko-mazurskiego: część zachodnia. Jeden z najbardziej oczekiwanych tomów serii: wreszcie opisujemy zrujnowane zabytki z krainy jezior. Przewodnik poprowadzi Ciebie do miejsc, których „się nie zwiedza” i „się nie opisuje”. Zrujnowane pałace, zamki i dwory, budynki fabryczne, opuszczone kościoły, cmentarze ewangelickie, fortyfikacje, bunkry Armii Radzieckiej, dziwne pomniki, zabytki techniki.

Przewodnik prezentuje obraz zapomnianych miejsc i ginących zabytków zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Za linię podziału przyjęto granicę Warmii, obejmując opisem wszystkie krainy położone na zachód od niej, czyli Wysoczyznę Elbląską, Żuławy i cechujący się pagórkowatym ukształtowaniem terenu Oberland (używa się także określenia Prusy Górne, Kraj Górny czy Pogórze, ale nazwa Oberland jest preferowana przez związanych z tymi ziemiami regionalistów). Do zbioru odwiedzanych miejsc dodano również położone w zachodniej części województwa tereny pogranicza, czyli Ziemię Lubawską oraz okolice Nidzicy i Działdowa.

W przewodniku zaprezentowano różnego typu miejsca i obiekty. Znajdują się tu opuszczone lub przerobione świątynie, młyny, wiatraki i inne zabytki techniczne, szczególnie ciekawe pomniki, pozostałości zamków czy ślady wymarłych wsi. Gros stanowią jednak dawne siedziby arystokracji, bo taki był charakter mało zindustrializowanego terenu Prus Wschodnich. (Ze wstępu)

Patronat medialny: 

Forum Miłośników Pana Samochodzika, Zapomniana Biblioteka 

Źródło:

https://www.wydawnictwocm.pl/zapomniane-miejsca-warminsko-mazurskie-czesc-zachodnia-p-309.html

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Zapomniane miejsca

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 200

"Spotkania z Zabytkami" numer 3-4/2018

 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Wizerunek „Damy z gronostajem” Leonarda da Vinci towarzyszy naszej redakcji już od pierwszego numeru, stając się z czasem czymś w rodzaju logo „Spotkań z Zabytkami”. Zamieszczony był nie tylko na okładce debiutanckiego wydania pisma, ale także na okładce jubileuszowego numeru pięćdziesiątego i na pierwszej stronie kalendarza ściennego wydanego z okazji numeru setnego, był też stałym motywem zdobniczym przy leadzie w dziesięciu kolejnych dodatkach specjalnych „Spotkań z Zabytkami”, przygotowanych z okazji 200-lecia muzealnictwa w Polsce (numery 3-12, 2001), ilustrował również artykuł autorstwa Janusza Wałka na temat tego arcydzieła (nr 3-4, 2010). Z kolei w 2003 r. opublikowaliśmy krótki tekst „Spotkanie”, w którym opisane zostało niezwykłe tête-à-tête Hieronima Skurpskiego (1914-2006), artysty malarza, rysownika i muzealnika, „z wielkim dziełem Leonarda, po wielu latach”, które stało się inspiracją do namalowania przez niego reprodukowanego w naszym piśmie obrazu (nr 10, s. III okładkowa).

Słabość redakcji do „Damy z gronostajem” nie jest jednak głównym powodem złamania w tym numerze zasady prezentowania jak największej różnorodności tematów – tym razem zamieszczamy dwa obszerne artykuły dotyczące arcydzieła Leonarda (s. 4-21) i jeden krótszy na temat wystawy poświęconej temu twórcy, w innym wszak kontekście, jako wizjonerowi i wynalazcy (s. 22-24). Podstawowy powód tej rozszerzonej prezentacji to fakt, że w 2019 r. cały kulturalny świat obchodzić będzie pięćsetną rocznicę śmierci tego bodaj najwybitniejszego w dziejach ludzkości artysty. Mając nadzieję, że również w Polsce nie zapomnimy o twórcy najcenniejszego ze znajdujących się w naszych zbiorach dzieła sztuki malarskiej, w ten nietypowy sposób zapowiadamy zbliżające się wydarzenia Światowego Roku Leonarda da Vinci.

A co poza tym w numerze? W dziale „Z wizytą w muzeum” publikujemy artykuł na temat wystawy „Paderewski” (17 lutego − 20 maja 2018), pierwszej z trzech ekspozycji czasowych zapowiedzianych przez Muzeum Narodowe w Warszawie w ramach obchodzonej w bieżącym roku 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Dwie pozostałe – „Józef Brandt 1841-1915” (22 czerwca − 30 września 2018) i „Niepodległa 1918” (26 października − 27 stycznia 2019) – omówione zostaną na naszych łamach niedługo po ich otwarciu. (Wojciech Przybyszewski)

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/65 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Szlakami zabytków: Polska – Węgry”

„Szlakami zabytków: Polska – Węgry”

Publikacja „Szlakami zabytków Polska – Węgry” prezentuje wybrane trasy turystyczne wiodące po zamkach gotyckich zlokalizowanych w północno-wschodniej Polsce oraz na terenie Szabolcs-Szatmár-Bereg, najdalej wysuniętym na wschód komitacie Węgier, od północnego wschodu graniczącym z Ukrainą, zaś od południowego wschodu z Rumunią. Osoby zainteresowane odwiedzeniem tych terenów znajdą w publikacji nie tylko propozycje kilkudniowych czy jednodniowych tras turystycznych, ale także będą mogły zapoznać się z ofertą kulturalną i turystyczną przygotowaną przez gospodarzy zamków, adresowaną do różnych grup wiekowych. W opracowaniu odnaleźć można również informacje o dodatkowych atrakcjach organizowanych w poszczególnych miejscowościach: warsztatach, zajęciach edukacyjnych, turniejach rycerskich, festiwalach, jarmarkach, różnorodnych formach aktywnego wypoczynku czy też parkach rozrywki zlokalizowanych w pobliżu wybranych obiektów architektury świeckiej i sakralnej.

Dystrybucja: Stowarzyszenie Gmin „Polskie zamki gotyckie" 

Źródło:

http://wydawnictwo.elset.pl/?p=books&id=226&cat=

Wydawnictwo: Pracownia wydawnicza ElSet

ISBN: 978-83-64736-8207

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 72

"Spotkania z Zabytkami" numer 1-2/2018

 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Z okładki nowego numeru 1-2, 2018, spod siatki spękań spogląda na nas Dalila z XVIII-wiecznego obrazu „Pojmanie Samsona”. Muzeum Zamkowe w Pszczynie przed opracowaniem programu konserwatorskiego oddało obraz do dyspozycji specjalistów z Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych (LANBOZ). Efekty ich działań można prześledzić w artykule poprzedzonym wprowadzającym tekstem „LANBOZ – piętnaście lat badań interdyscyplinarnych w Muzeum Narodowym w Krakowie”.

Skoro o konserwacji mowa, czasopismo otwiera wywiad z prof. Jakubem Lewickim, Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Po rozmowie następuje artykuł o niezwykle ciekawych nowożytnych gdańskich przedprożach (przybliżmy: „mianem przedproża określamy okolony balustradami, podpiwniczony taras, który wzniesiony ponad poziom ulicy rozciąga się przed fasadą domu, zajmując zazwyczaj całą jej szerokość. Na taras prowadzą kilkustopniowe schody, ujęte u podstawy słupkami bądź kamiennymi kulami”). „Rustykalna idylla” to tekst poświęcony grafikom Anieli Cukier (1900-1944), która upodobała sobie małomiasteczkową architekturę i wiejskie pejzaże.

W kolejnych tekstach m.in. wspomnienie zdobycia Oczakowa (1788), kościół ewangelicki w Pokoju, pałac w Kocku, łóżko à la polonaise, historia Amalii Krieger (1846-1928) – właścicielki krakowskiego zakładu fotograficznego oraz pytanie o to, „czy obraz można przeczytać”. Tradycyjnie zachęcając do zwiedzania muzeów, wybraliśmy tym razem Thesaurus Cracoviensis – Centrum Interpretacji Artefaktów, czyli nowy oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, pokaz „Józef Szermentowski – Franciszek Kostrzewski. Uczeń i pierwszy mistrz” w Muzeum Narodowym w Kielcach, wystawę „Goci. Barbarzyńscy zdobywcy Europy” w Willi Caro, Oddziale Muzeum w Gliwicach i ekspozycję „Seweryn Mielżyński” w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/64

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Lista Wächtera”

Magdalena Ogórek „Lista Wächtera”

Generał SS, który ograbił Kraków 

To nie teoria spiskowa. To „Akta Odessy” Fredericka Forsytha – w realu. Gdzie podziała się krakowska „Walka karnawału z postem” Brueghela, za której kopię płacono 20 milionów funtów? Dokąd powędrowały zrabowane płótna Fałata, gotyckie i renesansowe meble, cenne numizmaty? Historyk, Magdalena Ogórek, prowadzi brawurowe śledztwo tropiące niemiecką grabież dzieł sztuki z okupowanych ziem Rzeczpospolitej. Trafia m.in. do zamku pod Wiedniem, którego właściciel, jeszcze 70 lat po wojnie, podpisywał się „Horst von Wächter, syn gubernatora”.

Krakowskie Collegium Maius, ok. 1940 r.

Otto von Wächter, austriacki baron SS, przyjaciel Himmlera, był prawą ręka Hansa Franka w okupowanym Krakowie. Ideał aryjczyka, koneser sztuki – powiększa swoje kolekcje o dzieła złupione pod Wawelem, a później o trofea ze Lwowa, dokąd przenosi się by założyć Ukraińcom SS-Galizien. Po klęsce Niemiec, na lewych papierach, trafia na ścieżkę przerzutową nazistów z Europy do Brazylii. Znajduje schronienie w Watykanie. Magdalena Ogórek prezentuje nowoodkryte dokumenty CIA, Centrum im. Szymona Wiesenthala, Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie i archiwów Watykanu. Stara się wyjaśnić, kto stoi za tajemniczą śmiercią nad Tybrem wojennego kolekcjonera polskich zabytków.

Getto w Warszawie, listopad 1940 r.

Kto oferuje na rynku antykwarycznym skarby zrabowane przez Wächtera? Kto zdecydował, że polscy urzędnicy nie chcieli przyjąć dzieł sztuki zwracanych Polsce przez syna zbrodniarza? Wielkie interesy, wielkie pieniądze. Śledztwo prowadzone w 8 krajach na 2 kontynentach.

Książka dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródło:

https://xlm.pl/ksiazka/lista-wchtera-general-ss-ktory-ograbil-krakow-lista-wachtera

Recenzja książki:

https://historia.org.pl/2018/01/17/lista-wachtera-m-ogorek-recenzja

Wydawnictwo: Zona Zero

ISBN: 978-83-948743-2-2

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 536

"Spotkania z Zabytkami" numer 11-12/2017

 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Tradycyjnie już ostatni numer w roku poświęcony jest niemal w całości zabytkom Warszawy. Artykuł otwierający numer jest próbą odpowiedzi na pytanie „Kim byli i jak żyli malarze w Warszawie za panowania Stanisława Augusta”. W tytule kolejnego tekstu – „Szklany pająk u sufitu” – Czytelnicy mogą się domyślić opowieści o zabytkowych żyrandolach. Muzealnictwo to tym razem m.in. „Muzeum Warszawy – modernizacja przestrzeni i nowa wystawa”, „Biedermeier – nowe spojrzenie” (czyli o czasowej ekspozycji w MNW), „Węgierscy moderniści w Zamku Królewskim w Warszawie” czy udostępnione niedawno „Magazyny zbiorów w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie”.

Wśród tematów architektonicznych znalazły się teksty o spichlerzu w Wilanowie i o zabytkowej klatce schodowej w gmachu Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossya” w Warszawie. Wyroby rzemiosła reprezentują tak różne zbiory przedmiotów jak tradycyjne sprzęty do wypieku chleba przechowywane w muzeach etnograficznych i srebrna neogotycka zastawa stołowa rodziny Kelchów. W sto osiemdziesiątą rocznicę urodzin i sto pięćdziesiątą śmierci wspominamy twórczość Artura Grottgera, a kończąc Rok Rzeki Wisły, omawiamy „Wiślane porty stolicy”.

Spis treści: 

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/63 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Dziedzictwo obok Mnie – inspiracje do działań lokalnych”

„Dziedzictwo obok Mnie – inspiracje do działań lokalnych”

„Dziedzictwo obok Mnie – poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach” oraz „Dziedzictwo obok Mnie – inspiracje do działań lokalnych”, książki opublikowane  w ramach projektu DoM – dziedzictwo obok Mnie. Wartości dziedzictwa dla społeczności lokalnych. 

Poradnik ma na celu wspomóc samorządy oraz wszystkie organizacje czy instytucje zaangażowane w sprawy lokalnego dziedzictwa. Publikacja przeprowadza czytelnika krok po kroku przez cały proces zarządzania lokalnym dziedzictwem. Znajdują się w nim wskazówki jak  identyfikować elementy lokalnego dziedzictwa, jak szacować ich wartość, jak je włączać w proces planowania rozwoju. Poradnik omawia prawa i obowiązki gminy związane z dziedzictwem, a także proponuje cały wachlarz metod i narzędzi, które mogą być pomocne przy rozwijaniu m. in. lokalnej przedsiębiorczości, partycypacji społecznej, edukacji. Poradnik podpowiada też gdzie szukać środków na działania przy zabytkach.

Publikacja promocyjna jest zbiorem dobrych przykładów działań lokalnych społeczności, samorządów, przedsiębiorców, muzeów i fundacji. Dziedzictwo może być – i coraz częściej bywa – czynnikiem rozwoju społecznego i gospodarczego gmin. Książka pokazuje, jak gminy realizują pomysły na opiekę i skuteczne wykorzystanie dziedzictwa dla dobra społeczności. W publikacji tej piszemy także o idei projektu, gminach uczestniczących w nim oraz przedstawiamy wstępnie wyniki badań społecznych zrealizowanych w 2015 roku.

Stowarzyszenia, fundacje, naukowcy, specjaliści i inne osoby czy instytucje zainteresowane tematem mogą pobrać publikację na stronie NID lub otrzymać wersję drukowaną pisząc na adres: achabiera@nid.pl lub akoziol@nid.pl  

Projekt realizowany jest w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej Program „Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego” Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014 Norweski Mechanizm Finansowy 2009-2014

Cerkwisko w Dziewięcierzu

Źródło:

https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Aktualnosci/news.php?ID=3241

Publikacja dostępna na stronie:

https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Aktualnosci/Narol-publikacje/Dziedzictwo%20obok%20Mnie%20%E2%80%93%20inspiracje%20do%20dzia%C5%82a%C5%84%20lokalnych1.pdf

Więcej o publikacji:

http://samorzad.pap.pl/depesze/wiadomosci_centralne/165521/Nasze-dziedzictwo--Dwie-publikacje-poradnik-dla-gmin-i-inspiracje-dzialan-lokalnych

Wydawca: Narodowy Instytut Dziedzictwa

ISBN: 978-83-63260-45-3

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 100

„Dziedzictwo obok Mnie”

„Dziedzictwo obok Mnie – poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach”

Publikacja powstała w ramach projektu DoM – Dziedzictwo obok Mnie realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa we współpracy z norweską Dyrekcją ds. Dziedzictwa Kulturowego. Poradnik powstał, by wesprzeć merytorycznie władze samorządowe, liderów lokalnych i organizacje pozarządowe w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym rozumianym jako planowany proces ochrony i wykorzystanie potencjału dziedzictwa w rozwoju gospodarczym i społecznym gminy. Autorzy książki w sposób kompleksowy ujmują temat kompetencji samorządów lokalnych związanych z ochroną zabytków, poruszają też wiele aspektów zagospodarowania dziedzictwa i włączenia go w system rozwoju gminy. Wydawnictwo to zawiera szereg dobrych praktyk na polu zarządzania dziedzictwem, a także praktycznych wskazówek eksperckich. Zaletą poradnika jest ciekawa i przystępna formuła.

Dom Pomocy Społecznej w dawnym Pałacu w Rościsławicach

Źródło:

http://samorzad.nid.pl/publikacje/dziedzictwo-obok-mnie-poradnik-zarzadzania-dziedzictwem-w-gminach

Publikacja dostępna na stronie:

https://nid.pl/pl/Wydawnictwa/inne%20wydawnictwa/Dziedzictwo%20obok%20Mnie%20%E2%80%93%20poradnik%20zarz%C4%85dzania%20dziedzictwem%20w%20gminach.pdf

Więcej o publikacji:

http://kurier.pap.pl/depesza/165521

Wydawca: Narodowy Instytut Dziedzictwa

ISBN: 978-83-63260-46-0

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 255

„Żuławy – niezwykła kraina”

Józef Golicki „Żuławy – niezwykła kraina”

Żuławy to kraina fascynująca. Można ją poznawać bez końca i na wiele sposobów. Na tym terenie zachowało się mnóstwo interesujących obiektów niespotykanych na innych polskich ziemiach. Aby dostrzec żuławskie osobliwości, trzeba zanurzyć się w tę krainę. Publikacja skupia się na trzech zagadnieniach: wiejskich kościołach, chłopskich dworkach (domach podcieniowych) i mennonickich śladach. Te tematy wyróżniają Żuławy spośród wielu innych regionów i świadczą o ich niezwykłości. Charakterystyczne dla tej krainy obiekty i swoista kultura powstała w twórczej koegzystencji różnych europejskich narodów: Polaków, Niemców, Holendrów, Szkotów, Szwajcarów i mniejszych grup etnicznych. Przez 700 lat tworzyło się niecodzienne wielokulturowe zjawisko.

Książka „Żuławy – niezwykła kraina” jest jedną z prób ocalenia przed niepamięcią i zapomnieniem tej bezcennej spuścizny. Bogata w materiał zdjęciowy publikacja tworzy swoisty album i zarazem przewodnik po miejscach wartych odwiedzenia. Nie znajdziemy ich na wydeptanym turystycznym szlaku, ale właśnie w tym kryje się ich urok.

Źródło:

http://ksiegarnia.bernardinum.com.pl/pl/p/Zulawy.-Niezwykla-kraina/1021

Wydawca: Bernardinum

ISBN: 978-83-7823-978-9

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 172

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2017

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

Na okładce numeru 9-10 (wrzesień-październik), 2017 „Spotkań z Zabytkami” widnieje „Zwiastowanie” Mistrza Jerzego z 1517 r., zapowiadające omówienie kolekcji Książąt Czartoryskich eksponowanej w krakowskim Arsenale. Pierwszą część numeru zdominowały jednak – w związku z rocznicą śmierci bohatera spod Racławic – artykuły związane z Rokiem Tadeusza Kościuszki. Tekst „Tadeusz Kościuszko jako wojskowy i polityk” pochodzi od kuratora wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, której „Spotkania” patronują; dalej można przeczytać o widoku na Kopiec Kościuszki autorstwa Klementyny Narbutt; o ładnych i patriotycznych zarazem pamiątkach – wisiorach, broszkach czy zegarkach z wizerunkiem Kościuszki; wreszcie o zachowanym do dziś, choć niestety pozbawionym oryginalnych pamiątek po naczelniku, dworku Kościuszków w Mereczowszczyźnie. Dla fascynatów malarstwa mamy artykuły o twórczości Saturnina Świerzyńskiego czy też o portretach Radziwiłłów prezentowanych w Białej Podlaskiej, dla miłośników architektury – m.in. tekst o dawnym założeniu rezydencjonalnym w Świerklańcu, a bibliofilów mogą zainteresować inkunabuły i szesnastowieczne polonika z kolekcji Ossolineum. „Natan Krieger, krakowski fotograf” to kolejny z serii naszych artykułów dotykających tematu dawnej fotografii. W numerze znalazła się także rozmowa z prof. Magdaleną Gawin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego i Generalnym Konserwatorem Zabytków. To oczywiście nie wszystko…

Spis treści:

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/62

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Mataszkowie i mazurska przygoda”

Tomasz Stochmal „Mataszkowie i mazurska przygoda”

„Mataszkowie i mazurska przygoda” to już trzecia powieść Tomasza Stochmala, na kartach której spotykamy się z sympatycznymi bohaterami: trójką rozmiłowanych w historii chłopców Mataszkiem, Kasztankiem, Grzybciem oraz ich rodzicami i wujkiem. W poprzednich dwóch tomach serii Mataszkowie rozwiązywali zagadki historyczne związane z Helem i Toruniem[1]. Przemierzali uliczki miast wypatrując tajemniczych znaków i napisów, które mogłyby ich naprowadzić na tropy umożliwiające odkrycie skarbów. Kolejne wakacje chłopcy postanawiają spędzić z dala od gwaru i cywilizacji. Ich wybór pada na Mazury. Jak przed każdą wyprawą, także i do tej skrupulatnie się przygotowują. Wertując przewodniki, mapy i atlasy zamierzają zdobyć jak najwięcej informacji o miejscowościach, które znajdą się na trasie ich wędrówek i o zabytkowych obiektach, które warto odwiedzić.

Rodzina Mataszków zatrzymuje się na kwaterę we wsi Wojnowo. To miejscowość o wspaniałej historii. Znajduje się tutaj dawny klasztor staroobrzędowców. W klasztornej kaplicy pośród wielu zabytkowych przedmiotów zachowały się cenne, stare ikony. Pierwotnie w kaplicy wiekowych malowideł było znacznie więcej. Niestety ich los jest nieznany. Nie wiadomo czy zostały skradzione, zniszczone lub ukryte w jakimś tajemniczym miejscu. Mataszek wraz pozostałymi chłopcami postanawiają rozwikłać tajemnicę zniknięcia ikon. Pragną je odnaleźć i sprawić aby ponownie przyozdobiły ściany kaplicy.

Młodzi czytelnicy, którzy sięgną po nową książkę Tomasza Stochmala, mogą zaczerpnąć z niej garść ciekawostek o społeczności staroobrzędowców, którzy w pierwszej połowie XIX stulecia osiedlili się na Mazurach. Bohaterowie odwiedzają miejsca związane z życiem i działalnością wyznawców tej doktryny. Przed Mataszkami trudne zadanie, dlatego kiedy poznają mieszkającą w okolicy dziewczynkę Olę, szybko się z nią zaprzyjaźniają. Chętnie korzystają z jej wiedzy i znajomości terenu. Jej pomoc okazuje się niezwykle wartościowa, gdyż dziewczynka także należy do staroobrzędowców.

Na końcowych stronach powieści autor zamieścił słowniczek wyjaśniający trudniejsze pojęcia zawarte w tekście. Na szczęście nie ma ich zbyt dużo, wszak książka, tak jak poprzednie tomiki serii adresowana jest przede wszystkim do młodych czytelników. W książce znajduje się także mapka Doliny Krutyni z zaznaczonymi miejscami, do których docierają młodzi odkrywcy. Dzieciaki, które miały już okazję poznać przygody Mataszków na Helu i w Toruniu, z pewnością nie rozczarują się kolejnym spotkaniem z rezolutną trójką chłopców i z przyjemnością wraz z nimi przemierzać będą urokliwe zakątki Mazur odsłaniając tajemnice w jakie obfituje ten malowniczy i nadal nie do końca poznany region naszego kraju. Polecam.

Wydawca: Stotom

Ilustracje: Paulina Lewandowska

ISBN: 978-83-943175-4-6

Liczba stron: 88

Rok wydania: 2017

---

[1] Recenzje powieści „Mataszkowie i tajemnice Helu” oraz „Mataszkowie i skarby Torunia”: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Tomasz%20Stochmal

"Spotkania z Zabytkami" numer 7-8/2017

W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":

W numerze 7-8, 2017 „Spotkań z Zabytkami”, który oddajemy w Państwa ręce w samym środku lata, mamy oczywiście kilka tematów na ochłodę – choćby tekst o Wiśle w dziejach Polski, nieodzowny w Roku Rzeki Wisły, a także parę słów o dawnych sikawkach strażackich, które można oglądać m.in. w Dziale Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku i w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach na Górnym Śląsku. Zapraszamy do lektury wywiadu z prof. dr. hab. inż. arch. Krzysztofem Pawłowskim, architektem i urbanistą specjalizującym się w zagadnieniach z zakresu historii urbanistyki i rewaloryzacji miejskich zespołów zabytkowych – rozmowa poprzedza artykuł o zabytkach Piotrkowa Trybunalskiego na Trakcie Wielu Kultur. Później piszemy o kilku większych i mniejszych budowlach – przedstawiamy m.in. casus przebudowy Starego Zamku w Grodnie, która budzi wiele kontrowersji, a także zamek biskupi w Otmuchowie i Zameczek Myśliwski „Promnice”.

 Wśród tematów muzealnych znalazło się omówienie intrygującego portretu księżnej Daisy von Pless ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie, który poddało analizie Krajowe Centrum Badań nad Dziedzictwem, a także wystawy: #dziedzictwo (Muzeum Narodowe w Krakowie), dzieł złotniczych ze skarbca archikatedry wrocławskiej (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) oraz śląskiego malarstwa barokowego (Muzeum w Gliwicach – Willa Caro) czy też nowe otwarcie Muzeum Czartoryskich w Puławach. Pasjonatom fotografii na pewno przypadnie do gustu tekst o krakowskim fotografie Ignacym Kriegerze i jego kolekcji klisz szklanych.

Spis treści:

http://www.spotkania-z-zabytkami.pl/artykuly/61

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:

https://www.facebook.com/spotkaniazzabytkami

„Zamek biskupów w Lidzbarku Warmińskim”

Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec

„Zamek biskupów w Lidzbarku Warmińskim”

Przewodnik

Zamek biskupów w Lidzbarku Warmińskim. Zbudowany w latach 1350-1401, należy do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Jest znakomicie zachowany, w ogromnej części autentyczny. Był główną siedzibą biskupów warmińskich – od 1350 do 1795 roku i stolicą ich księstwa – Warmii, należącej od 1466 roku aż do I rozbioru do Rzeczypospolitej. Wśród rezydujących na zamku biskupów byli wybitni uczeni, mężowie stanu, humaniści, m.in. Stanisław Hozjusz Jan Dantyszek, Ignacy Krasicki. Mieszkał tu również Mikołaj Kopernik, pełniący funkcję sekretarza i lekarza biskupów warmińskich.

Zamek jest oddziałem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Prezentuje bogate zbiory od sztuki gotyku Warmii i Prus Książęcych, przez dawną broń, rzemiosło artystyczne, po malarstwo polskie, organizuje wystawy czasowe, a co roku na przełomie lipca i sierpnia odbywa się tu festiwal muzyki dawnej.

Wydawca: Studio Wydawnicze ARTA  Mirosław Garniec

 tel./fax: 89 526 55 07, tel. 603 937 317 

e-mail: mgarniec@arta.olsztyn.pl

www.arta.olsztyn.pl

www.palaceidwory.pl

ISBN: 978-83-912840-1-8

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 88