Pokazywanie postów oznaczonych etykietą sztuka. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą sztuka. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, 4 grudnia 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 11-12/2017



 W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Tradycyjnie już ostatni numer w roku poświęcony jest niemal w całości zabytkom Warszawy. Artykuł otwierający numer jest próbą odpowiedzi na pytanie „Kim byli i jak żyli malarze w Warszawie za panowania Stanisława Augusta”. W tytule kolejnego tekstu – „Szklany pająk u sufitu” – Czytelnicy mogą się domyślić opowieści o zabytkowych żyrandolach. Muzealnictwo to tym razem m.in. „Muzeum Warszawy – modernizacja przestrzeni i nowa wystawa”, „Biedermeier – nowe spojrzenie” (czyli o czasowej ekspozycji w MNW), „Węgierscy moderniści w Zamku Królewskim w Warszawie” czy udostępnione niedawno „Magazyny zbiorów w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie”.

Wśród tematów architektonicznych znalazły się teksty o spichlerzu w Wilanowie i o zabytkowej klatce schodowej w gmachu Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossya” w Warszawie. Wyroby rzemiosła reprezentują tak różne zbiory przedmiotów jak tradycyjne sprzęty do wypieku chleba przechowywane w muzeach etnograficznych i srebrna neogotycka zastawa stołowa rodziny Kelchów. W sto osiemdziesiątą rocznicę urodzin i sto pięćdziesiątą śmierci wspominamy twórczość Artura Grottgera, a kończąc Rok Rzeki Wisły, omawiamy „Wiślane porty stolicy”.

Spis treści: 

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


wtorek, 24 października 2017

Publikacje Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK



Maria Anna Potocka (red.) „Wilhelm Brasse. Fotograf. 3444. Auschwitz 1940–1945”


Inspiracją dla projektu Wilhelm Brasse. Fotograf. 3444. Auschwitz 1940–1945 była wystawa Obok. Polska – Niemcy. 1000 lat historii w sztuce zorganizowana przez Zamek Królewski w Warszawie wspólnie z Martin-Gropius-Bau z okazji pierwszej polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Anda Rottenberg, kurator wystawy, zaprosiła Marię Annę Potocką, dyrektor MOCAK-u, do udziału w tym niezwykłym wydarzeniu.



Wilhelm Brasse w bramie obozu, lipiec 2010 r.


W marcu 2010 roku Maria Anna Potocka przeprowadziła z Wilhelmem Brassem wywiad. Jego efektem jest książka, którą stanowią zredagowane opowieści więźnia i głównego fotografa Auschwitz, oraz film zawierający fragmenty wywiadu. Książka została opatrzona między innymi wstępem historyka Teresy Wontor-Cichy z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, która również opracowała tekst naukowo. Publikacja jest bogato ilustrowana zdjęciami z archiwum Wilhelma Brassego, Archiwum Fotograficznego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz Yad Vashem.

Książka wraz z filmem zostały opublikowane również w języku niemieckim i angielskim. Wilhelm Brasse urodził się w Żywcu w roku 1917. Jego ojciec był Austriakiem, a matka Polką. Przed wojną pracował jako portrecista w zakładzie fotograficznym w Katowicach. Za odmowę wstąpienia do Wehrmachtu został uwięziony w Oświęcimiu, gdzie od 1941 do 1945 roku pracował w Służbie Rozpoznawczej jako fotograf. Wykonał kilkadziesiąt tysięcy zdjęć więźniów, kilkaset portretów esesmanów i dokumentację kilku eksperymentów pseudomedycznych. Po wojnie wrócił do Żywca, gdzie mieszka do dzisiaj.

Publikacji towarzyszy 43-minutowy film na płycie DVD.

Źródło:


Wydawca: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
ISBN: 978-83-62435-04-3
Rok wydania: 2011
Liczba stron: 128




Delfina Jałowik (red.) „Polska – Izrael – Niemcy. Doświadczenie Auschwitz dzisiaj”


W lipcu 2015 nakładem MOCAK-u ukazało się tłumaczenie książki Jürgena Kaumköttera Śmierć nie ma ostatniego słowa poświęconej twórczości artystów, którzy w okresie istnienia III Rzeszy znaleźli się w gettach i obozach koncentracyjnych. Natomiast najnowsza publikacja Muzeum stanowi refleksję na temat sposobów interpretowania problemu Auschwitz przez współczesnych artystów. Wystawa kuratorowana przez Delfinę Jałowik oraz Jürgena Kaumköttera analizuje różne sposoby przepracowywania tematu bolesnej pamięci przez 24 artystów z Polski, Izraela i Niemiec.

Wystawa w MOCAK-u, zorganizowana we współpracy z Zentrum für verfolgte Künste w Solingen w 70. rocznicę wyzwolenia obozu KL Auschwitz, podkreśla istotną obecność tematu Auschwitz w dyskursie historyczno-społeczno-kulturowym. Pokazuje, w jaki sposób współcześni artyści z Polski, Izraela i Niemiec interpretują przeszłe wydarzenia. Główną intencją prezentacji jest postawienie pytania o to, co stanie się po śmierci ostatnich bezpośrednich świadków tragedii. Czy drugie i trzecie pokolenie po Auschwitz czuje odpowiedzialność pamiętania o tych wydarzeniach?
Artyści z Polski, Izraela i Niemiec w różny sposób odnoszą się do Zagłady. Polscy twórcy często odwołują swoje prace do obozu jako miejsca. Wykorzystują głęboko zakorzenione postrzeganie Auschwitz, pokazując ich obecność w obiegu kultury konsumpcyjnej i komercjalizację tematu. Niejednokrotnie prowokują do myślenia, wykraczając poza przyjęty model mówienia o zagładzie. 



Michel Kichka, Drugie pokolenie. Czego nie powiedziałem mojemu ojcu, Paryż 2012 r.


Izraelscy artyści w centrum zainteresowania stawiają pytanie: co to znaczy być dzieckiem, wnukiem i prawnukiem ofiary, pokazują, jak bardzo pobyt w Auschwitz odcisnął się na świadomości i sposobie funkcjonowania rodzin. O tych, którzy nie przeżyli, mówią instalacje i obiekty złożone z osobistych przedmiotów, przywołujące indywidualne historie. U artystów niemieckich widoczne jest zainteresowanie oprawcą — nazistami lub Hitlerem. Sam temat obozu pojawia się rzadko i to jedynie w tle, zazwyczaj jako lustro dokumentujące winę bądź refleksja na temat własnej obciążonej tożsamości. Pomimo tych różnic tematycznych twórcy reprezentujący drugą i trzecią generację po Auschwitz są świadomi spoczywającego na wszystkich obowiązku pamiętania o tych tragicznych wydarzeniach.

Trójjęzyczną, polsko-angielsko-niemiecką publikację uzupełnia płyta z zapisem performansu rysunkowego Michela Kichki i krótkim filmem o wystawie. MOCAK planuje również wydanie publikacji poświęconej sposobom opisywania i interpretowania Holokaustu. Ekspertów z różnych dziedzin — kuratorów, historyków i krytyków sztuki, artystów, pisarzy i filozofów zapytamy między innymi o to, czy istnieje jedyna akceptowalna konwencja mówienia o Zagładzie i w jaki sposób można obrazić pamięć Holokaustu.

Źródło:


Wydawca: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
ISBN: 978-83-62435-90-6
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 88


piątek, 6 października 2017

„Biblia w malarstwie”



Bożena Fabiani „Biblia w malarstwie”


Albumowe, ozdobne wydanie gawęd Bożeny Fabiani poświęconych sztuce inspirowanej Pismem Świętym. Książka z barwnymi reprodukcjami, wydana na wysokim jakościowo papierze i w twardej oprawie będzie pięknym prezentem dla wszystkich miłośników sztuki. Stary Testament zawiera opowieści najróżniejsze: zadziwiające, niezrozumiałe, wzniosłe i okrutne, tętniące życiem i emocjami – i wszystko to autorka obserwuje na obrazach, tropiąc przy tym realia związane zarówno z epoką żydowskich patriarchów i królów, jak i z czasami artystów podejmujących tematy biblijne. Przygląda się, jak w ciągu wieków radzono sobie z trudnościami w wyobrażeniu człowieka i żywiołów, powietrza, światła, wody, jak ukazywano potężne emocje bohaterów biblijnych, zwłaszcza te najgroźniejsze – nienawiść, mściwość, zawiść. Autorka ściśle powiązuje historię z obrazem, wyjaśnia jego treść, pokazuje podejście malarza do tematu – tak różne w zależności od epoki oraz indywidualnych cech artysty.

Bożena Fabiani przybliża i objaśnia również malarstwo, którego źródłem stał się Nowy Testament. Przyjmuje układ chronologiczny, zgodny z opowieścią o życiu Jezusa. Wpisuje swoją opowieść w szeroko pojęty kontekst historyczno-obyczajowy, zarówno w odniesieniu do samego zapisu Ewangelii i starożytnej Palestyny, jak i do konkretnego dzieła, badając czas i okoliczności jego powstania oraz cechy charakterystyczne, styl artysty i ducha epoki, nie wchodząc przy tym w zagadnienia czysto teologiczne.

Prawdę Starego i Nowego Testamentu można oddać w rozmaitych wariantach – opowiedzieć na swój własny sposób, uchwycić przez zmyślenie czy idealizację, wynieść ponad czas fabularny. Opowiedziana językiem malarstwa przeszłość biblijnych bohaterów jawi się w zaskakujących odsłonach i kostiumach, a artyści wszystkich epok prowokują do zupełnie innego spojrzenia na literacki pierwowzór.

Pisząc o sztuce, która wyrosła na glebie słowa pisanego, Bożena Fabiani utrzymuje równowagę słowa i obrazu. Każdy rozdział składa się z przeplatających się dwóch elementów – krótkiego streszczenia tekstu, który malarz miał za zadanie zilustrować (autorka cytuje przy tym tekst biblijny) oraz z obrazów, którym towarzyszy opis, a nierzadko także dygresyjna informacja o malarzu. Autorka wzbogaca narrację o wiersze inspirowane Ewangelią.

Książka jest skierowana do wszystkich miłośników malarstwa, a zwłaszcza tych, których interesują dzieła inspirowane tematyką biblijną. To propozycja książki popularyzującej wiedzę o sztuce i pasję do sztuki, pisana przez panią profesor Fabiani z zamysłem, by publikacja trafiła także do rąk młodych odbiorców. Kto sięgnie po tę książkę, będzie czerpał dużo przyjemności, odnajdując w niej rozmaite wymiary – słowne, literackie, malarskie i materialne.


Bożena Fabiani – absolwentka Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego (1963), doktor nauk humanistycznych (1974), długoletni wykładowca historii kultury w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1975–2005), historyk, pisarka, poetka, pedagog, nauczyciel akademicki, tłumaczka i popularyzatorka wiedzy o sztuce. Autorka książek historycznych, artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz utworów poetyckich. W kręgu jej zainteresowań znajdują się: kultura i sztuka baroku, dzieje chrześcijańskiego Rzymu, kultura staropolska oraz biografie najbardziej znanych artystów. Od lat popularyzuje zagadnienia z zakresu historii sztuki na antenie 2 Programu Polskiego Radia w audycji Ewy Prządki „W stronę sztuki”. Część z tych gawęd – przejrzana i rozszerzona – znalazła się w serii książek „Gawędy o sztuce”.


Źródło:


Wydawca: PWN
ISBN: 9788301194369
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 408


środa, 4 października 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2017



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Na okładce numeru 9-10 (wrzesień-październik), 2017 „Spotkań z Zabytkami” widnieje „Zwiastowanie” Mistrza Jerzego z 1517 r., zapowiadające omówienie kolekcji Książąt Czartoryskich eksponowanej w krakowskim Arsenale. Pierwszą część numeru zdominowały jednak – w związku z rocznicą śmierci bohatera spod Racławic – artykuły związane z Rokiem Tadeusza Kościuszki. Tekst „Tadeusz Kościuszko jako wojskowy i polityk” pochodzi od kuratora wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, której „Spotkania” patronują; dalej można przeczytać o widoku na Kopiec Kościuszki autorstwa Klementyny Narbutt; o ładnych i patriotycznych zarazem pamiątkach – wisiorach, broszkach czy zegarkach z wizerunkiem Kościuszki; wreszcie o zachowanym do dziś, choć niestety pozbawionym oryginalnych pamiątek po naczelniku, dworku Kościuszków w Mereczowszczyźnie. Dla fascynatów malarstwa mamy artykuły o twórczości Saturnina Świerzyńskiego czy też o portretach Radziwiłłów prezentowanych w Białej Podlaskiej, dla miłośników architektury – m.in. tekst o dawnym założeniu rezydencjonalnym w Świerklańcu, a bibliofilów mogą zainteresować inkunabuły i szesnastowieczne polonika z kolekcji Ossolineum. „Natan Krieger, krakowski fotograf” to kolejny z serii naszych artykułów dotykających tematu dawnej fotografii. W numerze znalazła się także rozmowa z prof. Magdaleną Gawin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego i Generalnym Konserwatorem Zabytków. To oczywiście nie wszystko…

Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


wtorek, 8 sierpnia 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 7-8/2017



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


W numerze 7-8, 2017 „Spotkań z Zabytkami”, który oddajemy w Państwa ręce w samym środku lata, mamy oczywiście kilka tematów na ochłodę – choćby tekst o Wiśle w dziejach Polski, nieodzowny w Roku Rzeki Wisły, a także parę słów o dawnych sikawkach strażackich, które można oglądać m.in. w Dziale Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku i w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach na Górnym Śląsku. Zapraszamy do lektury wywiadu z prof. dr. hab. inż. arch. Krzysztofem Pawłowskim, architektem i urbanistą specjalizującym się w zagadnieniach z zakresu historii urbanistyki i rewaloryzacji miejskich zespołów zabytkowych – rozmowa poprzedza artykuł o zabytkach Piotrkowa Trybunalskiego na Trakcie Wielu Kultur. Później piszemy o kilku większych i mniejszych budowlach – przedstawiamy m.in. casus przebudowy Starego Zamku w Grodnie, która budzi wiele kontrowersji, a także zamek biskupi w Otmuchowie i Zameczek Myśliwski „Promnice”.

 Wśród tematów muzealnych znalazło się omówienie intrygującego portretu księżnej Daisy von Pless ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie, który poddało analizie Krajowe Centrum Badań nad Dziedzictwem, a także wystawy: #dziedzictwo (Muzeum Narodowe w Krakowie), dzieł złotniczych ze skarbca archikatedry wrocławskiej (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) oraz śląskiego malarstwa barokowego (Muzeum w Gliwicach – Willa Caro) czy też nowe otwarcie Muzeum Czartoryskich w Puławach. Pasjonatom fotografii na pewno przypadnie do gustu tekst o krakowskim fotografie Ignacym Kriegerze i jego kolekcji klisz szklanych.


Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


poniedziałek, 5 czerwca 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 5-6/2017



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Zapraszamy do lektury najnowszego, majowo-czerwcowego numeru 5-6/2017 
„Spotkań z Zabytkami”. A w nim:

- rozmowa z prof. dr hab. Małgorzatą Rozbicką przed obradami 
Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Krakowie;
- zabytki pogórnicze w Tarnowskich Górach;
- 40-lecie warszawskiego Ursynowa – dorobek architektoniczny ostatnich 
40 lat oraz ursynowskie zabytki;
- „Spotkania na Wschodzie” – Czehryń (dzisiejsza Ukraina);
- „Osada Sopliczanka” w Otwocku;
- obraz Jana Stanisławskiego „Pont Neuf w Paryżu” w Muzeum Miasta Łodzi;
- rzemiosło: wyroby złotnicze (nabytki Muzeum Warszawy) i platery;
- dzieła Marcina Zaleskiego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu…



Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


poniedziałek, 29 maja 2017

Publikacje Muzeum Narodowego w Gdańsku (Cz. 4)



Kalina Zabuska „Ryciny Daniela Chodowieckiego”
Ryciny szkoły niemieckiej od końca XV do początku XIX wieku” 
Część 2


Tematem publikacji są ryciny Daniela Chodowieckiego z kolekcji Jacoba Kabruna, znajdujące się dziś w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku. Katalog ten stanowi drugą część tomu poświęconego sztuce niemieckiej. Większość rycin Daniela Chodowieckiego z kolekcji Kabruna ocalała szczęśliwie po zniszczeniach i rozproszeniach II wojny światowej. Ten liczny zespół ma charakter reprezentatywny dla twórczości artysty, konsekwentnie budującego wizerunek Europy okresu oświecenia. Różnorodne tematycznie prace stanowią cenne dziedzictwo gdańskiego muzealnictwa. Niewielkie na ogół ryciny Chodowieckiego, kreujące wyrazisty obraz wieku rozumu, są niewyczerpanym źródłem wiedzy na temat idei przyświecających epoce, prądów literackich i artystycznych, a także kultury materialnej i życia codziennego.





Źródło:


Wydawca: Muzeum Narodowe w Gdańsku
ISBN: 978-83-63185-05-3
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 356



piątek, 26 maja 2017

Publikacje Muzeum Narodowego w Gdańsku (Cz. 3)



Grażyna Zinówko "Rysunki artystów gdańskich i obcych 
działających w Gdańsku w XIX wieku"

Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku


W katalogu ujęto prace gdańskich artystów i twórców obcych, którzy przebywali w Gdańsku jakiś czas i zostawili tu artystyczne ślady. Zakres czasowy – XIX wiek – został podyktowany obszernością zbioru rysunków z tego okresu, których tematyka w większo- ści wiąże się z miastem. Powstałe poza Gdańskiem i niezaliczane do sztuki gdańskiej rysunki artystów objętych katalogiem ujęto w aneksie; katalog uwzględnia zatem wszystkie rysunki danego twórcy przechowywane w Muzeum Narodowym w Gdańsku. W aneksie zaprezentowano również prace imitujące rysunki, wykonane technikami mieszanymi.




Źródło:

Więcej o publikacji:




Wydawca: Muzeum Narodowe w Gdańsku
ISBN: 978-83-63185-77-0
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 300


poniedziałek, 22 maja 2017

„Antyk w malarstwie”



Bożena Fabiani „Antyk w malarstwie”
 XV-XXI wiek

Antyk w malarstwie to kolejna publikacja Bożeny Fabiani. Autorka tym razem sięga do tradycji mitologicznej w europejskiej sztuce nowożytnej. Przybliża dorobek kultury klasycznej na przykładach malarstwa, a niekiedy także rzeźby. Pokazuje trwałość tradycji, ciągłość wątków, które trafiły do sztuki głównie w okresie renesansu i zadomowiły się w niej na kilka następnych wieków. Autorka skupia się na objaśnieniu tego, co przedstawiają dzieła, jednak nie pomija także samych artystów, którzy je tworzyli. Wszystko po to, by ocalić choć cząstkę światowego dorobku malarstwa – bez znajomości mitologii nie można bowiem zrozumieć tysięcy obrazów wchodzących w skład kanonu sztuki europejskiej.



Camille Corot, Orfeusz i Eurydyka


Poza śledzeniem tradycji mitologicznej w sztuce nowożytnej autorka opowiada także o zabytkach pompejańskich oraz kulturze antycznej na wyspie Capri – rozdziały im poświęcone mogą posłużyć Czytelnikom jako krótkie przewodniki po tych miejscach. Epilog z kolei stanowi wspomnienie zmarłego niedawno Igora Mitoraja, polskiego rzeźbiarza światowej sławy, który zaszczycił autorkę swoją przyjaźnią i przekonał ją do sztuki współczesnej, czerpiącej piękno z odległej przeszłości.



Rembrandt, Porwanie Europy


„Wyobraźnię Greków i Rzymian zaludniały tłumy najrozmaitszych duchów – dobrych i złych – bóstw, bogów, półbogów, nimf, a wszystkie te istoty były w przekonaniu większości ówczesnych realne i należało żyć z nimi w zgodzie. Mitologia, przekazywana przez wieki z pokolenia na pokolenie, stała się żywą częścią religii i egzystencji tych ludzi. Kiedy dziś bierzemy do ręki mity greckie i rzymskie, traktujemy je jak każdy inny wyraz literatury pięknej, a naukowiec dodatkowo widzi w nich źródło historyczne. Ale dla starożytnych Greków i Rzymian opowieści o bogach zawarte w tych dziełach były czymś więcej niż literaturą, stanowiły w pewnym sensie wyznanie wiary. Poznawali je już jako dzieci podczas wysłuchiwania opowieści – Homera i innych autorów recytowano przecież na placach – a także podczas świątynnych uroczystości, które były ważną częścią ich religii”. (Ze wstępu)

Źródło:


Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN
ISBN: 978-83-01-19230-3
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 332


środa, 17 maja 2017

„Muzea i narody w Europie Środkowej przed pierwszą wojną światową”



Krzysztof Pomian „Muzea i narody w Europie Środkowej przed pierwszą wojną światową”


Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych, którego członkiem jest Muzeum Historii Medycyny i Farmacji UMB wydało we współpracy z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów  oraz Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego publikację prof. Krzysztofa Pomiana pt.: Muzea i Narody w Europie Środkowej przed pierwszą wojną światową.

Pomysł polskiego wydania obszernego fragmentu przygotowanej do druku przez wydawnictwo Gallimard monumentalnej książki profesora Krzysztofa Pomiana, wybitnego historyka i znawcy tematyki muzeologicznej, zatytułowanej Le Musée: une histoire mondiale. Tom I: Jusqu’a 1850 narodził się w czasie jednego ze spotkań w Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, a skrystalizował w czasie uroczystości odnowienia Jego dokroratu (w 50. rocznicę uzyskania) w maju 2015 roku. Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych wraz z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów i Muzeum Uniwersytetu warszawskiego oddają w ręce Czytelnika ten ważny głos dotyczący istotnego momentu naszych dziejów – czasu kształtowania się pierwszych muzeów w Polsce i Europie.



Joseph Richter, Widok Domku Gotyckiego w Puławach, przed 1830 r., 
Muzeum Narodowe w Warszawie


Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych, działające od 2012 roku, a ukonstytuowane oficjalnie w roku 2014, zrzesza obecnie 25 muzeów należących do uczelni wyższych z całej Polski. Bogata działalność naukowa i kulturalna partycypujących jednostek dokumentowana jest na stronie www.muzeauczelniane.pl. Naszym najważniejszym celem jest działalność na rzecz rozwoju muzeów uczelnianych oraz zachowanie dziedzictwa akademickiego przez jego ochronę, upowszechnianie i promocję, a także wspieranie badań naukowych oraz statutowych zadań muzeów – gromadzenie, dokumentowanie i konserwacja zabytków. SMU prowadzi stałą współpracę z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów mającą na celu podnoszenie poziomu merytorycznego muzeów uczelnianych i ich pracowników oraz popularyzację idei kolekcji uczelnianych jako specyficznego, odrębnego typu zbiorów –funkcjonujących na przecięciu obszarów nauki i sztuki.

Źródło:


Wydawca: Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych
ISBN: 978-83-946438-0-5
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 108


czwartek, 11 maja 2017

Publikacje Muzeum Narodowego w Gdańsku (Cz. 1)



„Grzech. Obrazy grzechu w sztuce europejskiej od XV do początku XX wieku”
(album wystawy)


Niezwykle pasjonujący i zawsze aktualny problem grzechu jest przez sztukę europejską podejmowany od ponad 2000 lat w powiązaniu z tematem cnót i dobrych uczynków, które przeciwdziałają złu. Jak daleko sięga pamięć ludzkości, tak od zawsze dobro walczy ze złem; raz zwycięża jedno, innym razem – drugie.

Gdańska wystawa ukaże różne konotacje i postaci grzechu: religijne, społeczne, polityczne, obyczajowe czy filozoficzne. Oczywiście, nie da jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czym jest grzech, ale pomoże uważnemu widzowi w zrozumieniu i nazwaniu przejawów grzechu oraz będących w jego opozycji cnót. Organizatorzy wystawy mają nadzieję, że dla zwiedzających będzie ona zaczynem do refleksji nad obrazowaniem grzeszności w sztuce dawnej – w malarstwie, rzeźbie i grafice, poza tym prezentowane dzieła sztuki powinny skłonić do przemyśleń nad postawami i dylematami moralnymi czasów współczesnych. Do dziś wiele motywów sztuki dawnej nie straciło na aktualności. Nadal gnębi nas pytanie i troska o to, co człowiek czyni z własną moralnością i religijnością oraz jaką przyjmuje postawę wobec ich braku.




Oblicze grzechu było i jest widziane przez pryzmat religii. Filarami europejskiej tradycji rozumienia grzechu były judaizm i chrześcijaństwo. Autorzy wystawy sięgają także do kultury antycznej i jej rozumienia występków moralnych i zła. Trzy wyznania chrześcijańskie są szczególnie ważne w nowożytnym obrazowaniu i rozumieniu grzechu z punktu widzenia teologicznego. Są to: prawosławie, katolicyzm i protestantyzm, których ikonografia także znajdzie swoje przykłady na wystawie.

Walka z grzechem to wieczna walka z diabłem i jego zastępami, posłańcami i personifikacjami. Ikonografia Sądu Ostatecznego, a więc potępienia, odkupienia i zbawienia zajmie ważną część wystawy, która zostanie zbudowana wokół najcenniejszego eksponatu Muzeum Narodowego w Gdańsku, jakim jest tryptyk Sąd Ostateczny Hansa Memlinga. Jest to jeden z ważniejszych motywów w sztuce chrześcijańskiej od średniowiecza. Obrazy grzechu mają szczególnie mocne umocowanie w sztuce nowoczesnej. Grzech chętnie był ilustrowany na przełomie XIX i XX wieku, kiedy jednoznacznie kojarzył się z wizerunkiem upadłych kobiet, niemoralnych mężczyzn. Wskazywano zło, jakie niosła cywilizacja wielkomiejskiego życia i jego występnych pokus.




Na wystawie zgromadzono ponad 300 wybitnych dzieł sztuki. Pochodzą z muzeów zagranicznych i polskich. Godnym odnotowania jest fakt sprowadzenia przy tej okazji do Gdańska rzadko oglądanej przez polską publiczność kolekcji aż 42 znamienitych dzieł europejskiego malarstwa z Siedmiogrodu (Narodowe Muzeum Brukenthala w Sibiu, Rumunia). Będzie można zatem obejrzeć płótna znanych mistrzów malarstwa niderlandzkiego, flamandzkiego, holenderskiego, włoskiego i niemieckiego, takich jak Albrecht Bouts, Marinus van Reymerswaele, Pieter Bruegel II, Frans Floris de Vriendt, Cornelis Cornelisz van Haarlem, Jacob Jordaens, Hendrick Goltzius, Joachim Wtaewel, Abraham Janssens, Frans Snyders, Dawid Teniers II, Leonaert Bramer, Hendrick van Balen, Peeter I Gysels, Jan Gerritsz van Bronkhorst, Frans van Mieris, Paul Juvenal, Hans von Aachen, Georg Hinz, Johann Rottenhammer, Johann Heinrich Schönfeld, Jan Carl Loth, Lorenzo Lotto, Cavalier ďArpino, Alessandro Turchi i Alessandro Magnasco.

Warto dodać, że po raz pierwszy mury Siedmiogrodu opuści także perła niderlandzkiego miniatorstwa – słynny brewiarz brukentalski z początku XVI wieku. Podziwiać będzie można również dzieło Otta van Veen, nauczyciela Rubensa, sprowadzone z Budapesztu (Szépművészeti Múzeum). Jest to jedyny zachowany obraz z pierwszego cyklu malarskiego doby nowożytnej dotyczącego prac Herkulesa. Ponadto na wystawie znajdą się prace innych znanych malarzy i grafików europejskich, takich jak Albrecht Dürer, Lucas Cranach, Vredeman de Vries, Abraham Bloemaert, Carel van Mander, Hieronymus Francken I, Hieronymus Wierix, Martino Altomonte, Rembrandt, Cornelis Saftleven, Jan Saenredam, Rubens, Adriaen van Stalbemt, Benjamin Cuyp, Frans Snyders, Jan Miense Molenaer, Sebastiano Ricci, Giambattista Tiepolo, Salvator Rosa, Castiglione, Giovanni Benedetto, Hans Rotterhammer, Jan Carl Loth, Francisco de Goya, Edvard Munch, Max Klinger, Karl Friedrich Lessing i Lovis Corinth. Na wystawie nie zabraknie obrazów polskich artystów: Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Artura Grottgera, Aleksandra Gierymskiego, Henryka Siemiradzkiego, Józefa Mehoffera, Franciszka Kostrzewskiego, Wojciecha Weissa, Vlastimila Hofmana, Władysława Podkowińskiego, Bruno Schultza, Stanisława Ignacego Witkiewicza i Stanisława Lentza.




Wystawa została podzielona na działy, w których będą przedstawione różnorodne obrazy obyczajowości dawnej Europy. Prezentacja ma wskazać, że grzech i strach przed grzechem zawsze były obecne w kulturze i w religijności europejskiej, a mądrość traktowano jako antidotum na zło. W ten sposób podkreślano ludzkie dostojeństwo wobec nieprawości. W tym rozumowaniu kierowanie się wiedzą i mądrością, a nie emocjami, wynosiło człowieka na wyżyny ducha. Tak samo jest ze sztuką, która pragnie ukazywać moc duchową człowieka i wyżyny jego możliwości.

Wystawa została przygotowana we współpracy z Muzeum Narodowym we Wrocławiu i Muzeum Narodowym Brukenthala w Sibiu (Rumunia) oraz Biblioteką Uniwersytecką w Warszawie. W projekcie biorą również udział: Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, Muzeum Zamek Królewski w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Narodowe w Warszawie, a także Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze.

Źródło:

Album dostępny w sklepie internetowym Muzeum Narodowego w Gdańsku:


Wydawca: Muzeum Narodowe w Gdańsku
ISBN: 978-83-63185-33-6
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 422


czwartek, 6 kwietnia 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 3-4/2017



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Na okładce numeru 3-4, 2017 znalazły się naczynia z Serwisu łabędziego wyprodukowanego w latach 1737-1742 w Królewskiej Wytwórni Porcelany Miśni – to zapowiedź tekstu o udostępnionej w grudniu minionego roku Galerii Sztuki Dawnej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Tematy muzealne są szczególnie obecne w tym wydaniu pisma; wśród nich: wystawa „Skarby baroku. Między Bratysławą a Krakowem” w Muzeum Narodowym w Krakowie, ekspozycja „Każdy krok zostawia ślad. Obuwie historyczne ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku”, która zagościła w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, oraz czynna do końca kwietnia w zamku w Baranowie Sandomierskim wystawa „Europejskie busole polowe. Pułkownik Jan Bezard”.

Miłośników militariów mamy nadzieję zaciekawić następującymi wystawami: „Mundury Stanów Galicyjskich” w Zamku Królewskim na Wawelu, „Z Bogiem za króla i ojczyznę. Kultura militarna prowincji śląskiej od wojen zjednoczeniowych do Wielkiej Wojny (1864-1914). Kolekcja regimentów śląskich Norberta Kozioła” w Willi Caro – siedzibie głównej Muzeum w Gliwicach – oraz ekspozycją militariów w Zamku Książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej. Oprócz tego odwiedzamy zabytki Drohiczyna i neoromański kościół w Kamieńsku, zaglądamy także za granicę – szukając śladów dworu w Mańkowiczach i ogrodu botanicznego w Krzemieńcu; śledzimy „Polskie ślady w czeskich kurortach”. Przypominamy także o zbliżającym się Międzynarodowym Dniu Ochrony Zabytków – tegoroczne obchody odbędą się w dniach 19-20 kwietnia w Operze Nova w Bydgoszczy. Wspominamy hrabiego Franciszka Ksawerego Krasickiego (1774-1844), piszemy o wędrującym pomniku, zabytkach archeologicznych i pewnym profesorskim portrecie.


Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


piątek, 10 marca 2017

„Orzeszkowa w świecie sztuki”



Małgorzata Imperowicz-Jurczak „Orzeszkowa w świecie sztuki”


Książka jest wyjątkowa jako pierwsza monografia tytułowego problemu i jako odkrywcze studium osoby i twórczości Elizy Orzeszkowej, napisane przystępnie, a więc kierowane nie tylko do wąskiego grona specjalistów. Nie do przecenienia są zamieszone w książce ilustracje, trud ich zgromadzenia (m.in. z XIX-wiecznej prasy) i merytoryczna funkcjonalność materiału ikonograficznego. Jego ilość i rozmieszczenie tworzą równoległą narrację, pozwalają śledzić i sprawdzać „naocznie” sądy Autorki, są także, poza ogromną wartością poznawczą, okazją do przeżyć estetycznych.



A. Kamieński „Figlarze (1986), Muzeum Narodowe w Warszawie.


Źródło:

Spis treści:

Wydawca: Wydawnictwo Nauka i Innowacje
ISBN: 978-83-64864-34-6
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 445


czwartek, 9 lutego 2017

"Spotkania z Zabytkami" numer 1-2/2017



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Numer 1-2, 2017 rozpoczyna się od podróży na Wschód. Na Kresach koncentrują się m.in. artykuły „Kudak – najdalsza twierdza Rzeczypospolitej”, „Neobarokowy pałac w Zyplach pod Łukszami”, „Biblioteka dawnego kolegium w Krożach” oraz „Wileński nagrobek Józefa Bielińskiego”. Następnie przenosimy się na pogranicze polsko-niemieckie, żeby poznać „Zapomniane rezydencje Łużyc Dolnych”. Później znajdzie się miejsce na refleksje o budowaniu stałych ekspozycji muzealnych, ciekawe przykłady rzemiosła oraz przegląd architektury uzdrowiskowej. Temat zabytków utraconych przybliżymy na przykładzie mostu w Łażanach. Będzie można przeczytać także o bibliofilskich zamiłowaniach prymasa Macieja Drzewickiego, konserwacji malowideł Samuela Hirszenberga czy dokumentacji detali architektonicznych warszawskich kamienic.


Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:



piątek, 9 grudnia 2016

"Spotkania z Zabytkami" numer 11-12/2016



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


W ostatnim już w tym roku podwójnym numerze „Spotkań z Zabytkami” (11-12, 2016) zapraszamy do dawnego eremu zakonu kamedułów w warszawskim Lesie Bielańskim, rezydencji Izabeli Czartoryskiej w Powązkach oraz gmachu stołecznego ratusza projektu Antonia Corazziego. Jak mogą się Państwo domyślić, listopadowo-grudniowy numer tradycyjnie dedykujemy tematom warszawskim. Pokazujemy więc także drzeworyty Tadeusza Cieślewskiego syna z widokami Starego Miasta, rzeźbę św. Jana Nepomucena z placu Trzech Krzyży, willę przy ul. Modlińskiej, w której odkryto cenny wystrój malarski, fabrykę wyrobów platerowanych rodziny Hennebergów oraz nabytki i wystawy czasowe wybranych warszawskich muzeów (Muzeum WarszawyMuzeum Narodowe w WarszawieMuzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie). To jednak nie wszystko, bo pojawiło się także kilka tematów spoza stolicy, np. cenne gobeliny Michała Kazimierza Ogińskiego z kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu. Zapraszamy do lektury w te długie, właściwie już zimowe wieczory!


Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


czwartek, 8 grudnia 2016

„Wojciech Kossak. Opowieść biograficzna”



Maja i Jan Łozińscy „Wojciech Kossak. Opowieść biograficzna”


Wojciech Kossak, słynny malarz batalista, zdobył popularność, jakiej rzadko doświadczają mistrzowie pędzla. Syn Juliusza Kossaka, ojciec Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec, żył i malował z niekłamaną pasją. Pracował na dworze cesarzy: Wilhelma II i Franciszka Józefa, a w II Rzeczypospolitej portretował Józefa Piłsudskiego, polskich kawalerzystów i polityków. Jego Olszynka Grochowska, Panorama Racławicka, Szarża pod Rokitną weszły do kanonu polskiego malarstwa historycznego. Podziwiano jego efektowne portrety dam z towarzystwa i obrazy koni.

Malarz obracał się wśród polskiej i europejskiej arystokracji, dużo podróżował po świecie. Uchodził za wzór zawsze wytwornego dżentelmena. Ogromnie podobał się kobietom, a sam nie wyobrażał sobie życia bez romansów i flirtów. Uwielbiał luksus, dobre samochody, polowania, a nawet hazard. Ogromna korespondencja, którą po sobie zostawił, pozwala wizerunek Kossaka – „malarza polskiej chwały” – nieco odbrązowić…

O autorze: Jan Łoziński od lat bada obyczajowość Polaków w minionych wiekach. Ostatnie swoje prace poświęcił (wspólnie z żoną, Mają Łozińską) tematom związanym przede wszystkim z dwudziestoleciem międzywojennym. Opublikował m.in. W przedwojennej Polsce, W kurortach przedwojennej Polski. Teraz postanowił przyjrzeć się dziejom polskiej kuchni i stołu od średniowiecza po wiek XX.

Źródło:

Wydawca: PWN
ISBN: 9788301185725
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 240


środa, 9 listopada 2016

„Rynek sztuki w Polsce”



Monika Bryl „Rynek sztuki w Polsce. Przewodnik dla kolekcjonerów i inwestorów”


Od czego zależy cena i wartość poszczególnych dzieł sztuki? Kiedy i gdzie kupować, a kiedy i jak sprzedawać, aby na dziele sztuki zarobić? Na czym polegają tzw. okazje, jak nie paść ofiarą fałszerza, czy oszusta? W powszechnym przekonaniu ceny dzieł sztuki są tak wysokie, że na ich kupno pozwolić sobie mogą tylko najbogatsi. To mit, który należy obalić, aby otworzyć drzwi do świata sztuki: jakkolwiek liczone w setkach tysięcy, a nawet milionach aukcyjne rekordy robią wrażenie, warto wiedzieć, że ceny antyków i dzieł sztuki na naszym rynku zaczynają się już od kilkuset złotych.

Aby rozpocząć kolekcjonerską przygodę trzeba jednak mieć świadomość, jakie dzieła funkcjonują w obrocie rynkowym, w jaki sposób ocenia się ich autentyczność oraz wycenia, a także jakie me­chanizmy rządzą rynkiem antykwarycznym. Celem książki jest przekazanie Czytelnikom wiedzy praktycznej, jaka jest podstawowym narzędziem kolekcjonera i inwestora.

Autorka bazując na swoim doświadczeniu zawodowym analizuje obecną kondycję rynku, realne perspektywy jego rozwoju, a przede wszystkim wyjaśnia, na czym polegają tzw. okazje, czyli sytu­acje sprzyjające korzystnym dla inwestora transakcjom. Na przykładach pokazuje najbardziej po­wszechne techniki fałszerskie, dzięki którym zdobędziesz wiedzę na temat najczęściej spotykanych w handlu falsyfikatów. Poznasz także marketingowe sztuczki, jakie stosują ich nieuczciwi sprze­dawcy. W publikacji odkryte zostały również tajniki warsztatu antykwariusza: dowiesz się, w jaki sposób ocenia się wartość artystyczną dzieła sztuki, a także jakie czynniki instytucjonalne kształtują jego wartość rynkową. Łącząc teorię z praktyką autorka przekazuje wiedzę, którą eksperci bardzo niechętnie się dzielą.

dr Monika Bryl - Z wykształcenia historyczka sztuki i socjolożka. Od roku 2005 pracuje w zawodzie antykwariusza w domach aukcyjnych. Jest autorką monografii warszawskiej wytwórni brązów Bracia Łopieńscy (2012) oraz ponad 30 artykułów poświęconych ocenie, wycenie oraz inwestowaniu w dzieła sztuki. W roku 2013 otrzymała przyznawaną przez Towarzystwo Przyjaciół Warszawy Odznakę Honoro­wą im. Pamięci Prezydenta Stefana Starzyńskiego.


Źródło:

Wydawca: PWN
ISBN: 978-83-01-18357-8
Rok wydania: 2016
Liczba stron: 446


wtorek, 4 października 2016

"Spotkania z Zabytkami" numer specjalny 2016 – Wrocław ESK



W numerze specjalnym czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


Wrocław został ogłoszony Europejską Stolicą Kultury 2016 i już trzeci kwartał z powodzeniem udowadnia, że jest godny tego miana. Z tej okazji przygotowaliśmy numer specjalny „Spotkań z Zabytkami” w całości poświęcony zagadnieniom związanym z kulturą, dziedzictwem materialnym oraz wydarzeniami artystycznymi we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku. Szczególnie gorąco zachęcamy czytelników do zapoznania się z zamieszczoną w numerze rozmową członków redakcji z dr. hab. Piotrem Oszczanowskim, dyrektorem Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jej tematem – niezwykle aktualnym, ale i niełatwym – jest restytucja dzieł sztuki na Dolnym Śląsku w czasie drugiej wojny światowej i wkrótce po jej zakończeniu, a także obecnie.

W numerze specjalnym piszemy też o wielkiej wystawie „Wrocławska Europa” w Muzeum Narodowe we Wrocławiu, o kolekcji polskiej sztuki współczesnej w Pawilonie Czterech Kopuł (to nowy Oddział Muzeum Narodowego), o arcydziełach malarstwa z Galerii Narodowej w Berlinie, które eksponowane są na wystawie w Pałacu Królewskim we Wrocławiu (Oddziale Muzeum Miejskie Wrocławia/City Museum of Wroclaw), o dwóch wystawach w Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego [Uniwersytet Wrocławski] – stałej i czasowej, o zabytkach Wrocławskiego Węzła Wodnego, o śląskim renesansowym pałacu na wodzie w Wiadrowie, o epitafium Wita Stwosza Młodszego, o najstarszym na kontynencie europejskim moście żeliwnym (w Łażanach koło Strzegomia) i o Akademii Rycerskiej w Legnicy. Zapewne wielu czytelników zainteresuje też artykuł „Wrocławski zwierzyniec”, którego tematem są bardziej lub mniej realistycznie odwzorowane zwierzęta występujące w detalu architektonicznym zabytkowych budynków w stolicy Dolnego Śląska.

Partnerem wydawniczym numeru jest Biuro Festiwalowe Impart 2016. Numer specjalny „Spotkań z Zabytkami” ukazuje się równolegle z numerem 9-10, 2016, a więc jest dostępny w sprzedaży od 1 października. Numer nie jest dostępny w ramach prenumeraty.


Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


poniedziałek, 3 października 2016

"Spotkania z Zabytkami" numer 9-10/2016



W najnowszym numerze czasopisma "Spotkania z Zabytkami":


W numerze 9-10, 2016 zamieszczono kilka artykułów dotyczących przykładowych „spraw do załatwienia” w polskich muzeach – nieraz wypadałoby odświeżyć ekspozycję, zaproponować nowy sposób zwiedzania, pochylić się z większą troską nad konkretnymi eksponatami czy po prostu zrobić remont. Jeszcze innym wyzwaniem jest odpowiednie dostosowanie muzeum do potrzeb różnych grup odbiorców – tym razem przyglądamy się rozwiązaniom skierowanym do osób autystycznych.

Poza tym przeczytamy o dzwonie Tuba Dei z toruńskiej fary Świętych Janów, o rysunku Jacka Malczewskiego (nasi fani mieli już możliwość zapoznania się z artykułem na stronie internetowej), o rzeźbach Jana Jerzego Pinsla, które można oglądać we Lwowie, o kościołach w Gidlach oraz kościele ewangelicko-augsburskim w Ozorkowie, o „Domu pod Wiewiórką” należącym dawniej do Jerzego i Marii Kuncewiczów, o wrocławskiej wystawie „Stolarski kunszt. Meble XV-XVII wieku” i wreszcie o zbiorze, w którym książki i dokumenty są przede wszystkim nośnikami będących właściwym przedmiotem kolekcjonowania dedykacji. Przeczytamy też o rocznicach: 500-leciu polskiego ekslibrisu i 250-leciu Mennicy Warszawskiej. Nie zabrakło zagadnień dotyczących dziedzictwa, zapowiedzi konferencji i omówienia nowości wydawniczych.

Spis treści:

"Spotkania z Zabytkami" na Facebooku:


poniedziałek, 29 sierpnia 2016

„Egzotyczna Europa”



„Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków”


Ukazał się oczekiwany katalog wystawy „Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków”. Albumowej prezentacji wystawionych suwalskim Muzeum Okręgowym dzieł towarzyszą eseje poszerzające problematykę, która była tematem ekspozycji. Siedem artykułów niemieckich, węgierskich i polskich autorów – historyków sztuki i literaturoznawcy – pozwalają spojrzeć na sztukę polską w perspektywie jej odmienności, a jednocześnie odnaleźć poprzez rodzimą odrębność swojskość w egzotyce innych regionów Europy.



Józef Jaroszyński (1835-1900) Krajobraz z Hucułami. 
Olej, płótno 49x65 cm. Wrocław, Muzeum Narodowe. 
Źródło: „Egzotyczna Europa…”, s. 230.


„Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków”, Suwałki 2015, red. Eliza Ptaszyńska, opracowanie graficzne Adam Orlewicz, str. 288, ilustracje 120 w części albumowej, wersja polsko-niemiecka. Album dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Urzędu Miejskiego w Suwałkach.

Źródło:


Wydawca: Muzeum Okręgowe w Suwałkach
ISBN: 978-83-61494-09-6
Data wydania: 2015
Liczba stron: 288