„Opowiadania kryminalne” Część 2.

Adolf Doliński „Opowiadania kryminalne” Część 2.

Przed wybuchem II światowej ukazało się kilkaset numerów ilustrowanego tygodnika powieści, sensacyj i humoru[1] „Co Tydzień Powieść” łódzkiego wydawnictwa Republika. Były to dwudziestokilkustronicowe zeszyty zawierające m.in. krótkie opowiadania sensacyjne, kryminalne i romanse. Jednym z autorów, którego utwory publikowano w tej popularnej serii był Adolf Doliński. Pięć kryminalnych historii napisanych przez niego w 1938 i 1939 r. zostało po raz pierwszy po wojnie zebrane przez Wydawnictwo CM i wydane w dwóch tomach w cyklu „Kryminały przedwojennej Warszawy.”

„Blondynka czy brunetka?” to tytuł pierwszego z opowiadań zamieszczonych w tomie drugim.[2] W jednym z renomowanych warszawskich hoteli, w niecodziennych okolicznościach znika pewna kobieta. Dzień wcześniej zaginiona wraz z tajemniczym mężczyzną wynajęła jeden z pokoi. Pracownicy hotelu podejrzewają, że popełniono morderstwo, a ciało ofiary zostało wyniesione w kufrze przez jej towarzysza. Kiedy znajdują w pokoju plamy krwi oraz tajemniczy list decydują się na powiadomienie policji. Do akcji wkraczają aspirant Szczygieł i komisarz Motalski. Policjanci starają się ustalić jaki związek ze sprawą ma przystojny fordanser o przezwisku „Jimmy.”

Akcja opowiadania „Amerykański spadek” rozgrywa się głównej mierze za oceanem. Do Stanów Zjednoczonych wyjeżdża panna Maryla Minorska. Zatrudniona w warszawskiej firmie importującej kawę młoda kobieta, tak jak kilka innych urzędniczek otrzymuje wymówienie z pracy. Wkrótce po tym przykrym wydarzeniu nadchodzi list z Ameryki, w którym adwokat zawiadamia Marylę o śmierci stryja. Krewny zapisuje jej oraz niejakiemu Janowi Stolarowiczowi cały swój majątek. Stawia jednakże jeden warunek: Maryla musi poślubić Stolarowicza. Minorska waha się, nie wiedząc co czynić w tak niespodziewanej sytuacji. Kiedy jednak w czasie trzech miesięcy nie udaje się jej znaleźć nowego zatrudnienia, nie mająca nic do stracenia kobieta, decyduje się opuścić Polskę i wyruszyć w nieznane.

Bohaterowie opowiadań Adolfa Dolińskiego lubią odwiedzać nocne lokale, lub też w nich pracują. Mimo to autor stara się spojrzeć obiektywnie na czasy, w których dane jest im żyć. Warto pamiętać, że lata dwudzieste i trzydzieste ubiegłego wieku to nie tylko blask neonów, kabarety i biesiady w „Ziemiańskiej” lecz przede wszystkim nękające Polaków bezrobocie i bieda. Z takimi też problemami borykają się niektóre z postaci występujące na kartach opowiadań pana Adolfa: zwolniona z pracy stenotypistka, czy zdeprawowany, cyniczny i gotowy zrobić wszystko dla pieniędzy fordanser.

Trudno porównywać poziom literacki utworów Adolfa Dolińskiego do dzieł innych, poczytnych ówczesnych autorów kryminałów. Piszący takowe powieści Stanisław Wotowski czy Adam Nasielski potrafili znacznie lepiej konstruować intrygi kryminalne. Mający wieloletnie doświadczenie w pracy śledczej Ludwik Kurnatowski sprawnie i interesująco przelewał na papier swe policyjne wspomnienia. Tworząc opowiadania do popularnego, cyklicznego wydawnictwa Doliński stara się natomiast wzruszyć i zaciekawić jak najszersze grono swoich  czytelników a tym samym zaspokoić oczekiwania wydawcy. Warto w tym miejscu przypomnieć, jaką poczytnością cieszył się przed wybuchem wojny choćby ilustrowany tygodnik kryminalno-sądowy „Tajny Detektyw.” Stąd również każde z opowiadań opublikowanych w serii „Co Tydzień Powieść” nasączone jest sensacyjnymi i melodramatycznymi wątkami. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-75-6

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 137

---

[1] Pisownia oryginalna – przedwojenna.

[2] Recenzja tomu pierwszego: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2015/10/opowiadania-kryminalne-czesc-1.html

„Kryminały przedwojennej Warszawy”

Ranking „Kryminałów przedwojennej Warszawy”

Seria „Kryminały przedwojennej Warszawy” wydawnictwa CM ukazuje się od maja 2012 r. Wydano w niej już ponad 20 powieści. Czytelnik często rozpoczyna swą przygodę z dawnymi kryminałami od „Czerwonego Błazna” Aleksandra Błażejowskiego. Wydana po raz pierwszy w 1925 r. książka jest często określana jako pierwsza polska powieść kryminalna. Nie jest to prawda. Wcześniej ukazało się kilka, a może nawet kilkanaście kryminałów. Henryk Nagiel „Tajemnice Nalewek” i „Sępa” napisał pod koniec lat 80-tych XIX wieku.

Po przedwojenne powieści kryminalne sięgamy nie tylko ze względu na skomplikowane zagadki kryminalne. W trakcie lektury chcemy przenieść się choć na kilka godzin do innego świata. Świata dawnej Warszawy. Klimatu dawnych kabaretów, nocnych lokali, kamienic, ulic, teatrów i melin lepiej od Błażejowskiego, Romańskiego, Wotowskiego czy Nasielskiego nie są w stanie oddać nawet najlepsi współcześni autorzy kryminałów retro.

Poniżej zamieściłem własny ranking pierwszych 20 tomów „Kryminałów przedwojennej Warszawy”. Głównym kryterium jakie przyjąłem układając poniższą listę jest właśnie atmosfera dawnej stolicy. Czytelnicy, którzy jednak cenią wyżej wątki kryminalne powinni zapoznać się powieściami Adama Nasielskiego z cyklu „Wielkie gry Bernarda Żbika.” Cztery pierwsze pozycje z listy określiłbym jako „lekturę obowiązkową”, która powinna rozbudzić apetyt na przeczytanie pozostałych powieści tej serii wydawniczej.

1. Aleksander Błażejowski, Korytarz Podziemny B
2. Henryk Nagiel, Sęp
3. Ryszard Braun, Manekin nr 6
4. Henryk Nagiel, Tajemnice Nalewek
5. Józef Jeremski, Tajemnica komisarza policji
6. Ludwik Kurnatowski, Tajemnica Belwederu
7. Stanisław A. Wotowski, Upiorny dom
8. Adam Nasielski, Dom tajemnic (Wielkie gry Bernarda Żbika)
9. Adam Nasielski, Człowiek z Kimberley (Wielkie gry Bernarda Żbika)
10. Rafał Scherman, Samobójstwo zmarłego
11. Stanisław A. Wotowski, Człowiek, który zapomniał swego nazwiska
12. Adam Nasielski, Alibi (Wielkie gry Bernarda Żbika)
13. Stanisław A. Wotowski, Czarny Adept
14. Marek Romański, Żółty szatan
15. Marek Romański, Ostatnia gra Yoshimury
16. Adam Nasielski, Opera śmierci (Wielkie gry Bernarda Żbika)
17. Adolf Doliński, Opowiadania kryminalne. Część 1.
18. Stanisław A. Wotowski, Sekta diabła
19. Aleksander Błażejowski, Czerwony Błazen
20. Aleksander Błażejowski, Sąd nad Antychrystem

Recenzje wszystkich tomów znajdziecie w ZAPOMNIANEJ BIBLIOTECE:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Krymina%C5%82y%20przedwojennej%20Warszawy

„Opowiadania kryminalne” Część 1.

Adolf Doliński „Opowiadania kryminalne” Część 1.

Przed wybuchem II światowej ukazało się kilkaset numerów ilustrowanego tygodnika powieści, sensacyj i humoru[1] „Co Tydzień Powieść” łódzkiego wydawnictwa Republika. Były to dwudziestokilkustronicowe zeszyty zawierające m.in. krótkie opowiadania sensacyjne, kryminalne i romanse. Jednym z autorów, którego utwory publikowane były w tej popularnej serii był Adolf Doliński. Pięć kryminalnych historii napisanych przez niego w 1938 i 1939 r. zostało po raz pierwszy po wojnie zebrane przez Wydawnictwo CM i wydane w dwóch tomach w cyklu „Kryminały przedwojennej Warszawy.”

W pierwszym z tomów zamieszczone zostały trzy opowiadania. „O piątej w hotelu” to historia nieszczęśliwie zakochanego pracownika zakładu jubilerskiego, który dla kobiety decyduje się okraść swego szefa. Wykorzystując jego nieuwagę, młody człowiek zabiera z ogniotrwałej kasy cenne precjoza i udaje się do hotelu, gdzie zamierza przekonać piękną pannę Jadwigę aby uciekła z nim za granicę. Niestety, życie jest okrutne. Kobieta nie decyduje się na wyjazd z kraju, a klejnoty w niewyjaśniony sposób zostają podmienione na bezwartościowe kopie.

W opowiadaniu „Zaklinacz węży”, w pociągu jadącym z Warszawy do Zbąszynia zostają znalezione zwłoki młodej kobiety. Dzięki zeznaniom konduktora policjanci ustalają, że związek ze zbrodnią może mieć jadąca pociągiem tancerka Genowefa Villon. Denatka była niezbyt zamożną osobą, mimo to znaleziono przy niej kilkaset złotych. Okazuje się także, że  w tym samym czasie w Warszawie dochodzi do napadu na kantor zakładów fabrycznych. Zamaskowany mężczyzna terroryzuje kasjera i zabiera dużą sumę pieniędzy. Policja zaczyna podejrzewać, że za rabunkiem może stać tajemniczy przestępca nazywany „Fakirem.” Komisarz Rozjemski stara się ustalić, czy zabójstwo w pociągu i napad mają ze sobą jakiś związek.

Najlepiej skonstruowaną intrygę kryminalną zawiera trzecia opowieść „Morfina i miłość”. W wypadku samochodowym ginie doktor filozofii Aleksy Bronisz. W kieszeni zmarłego znajduje się list, w którym Bronisz przyznaje się do zamordowania niejakiego Feliksa Gronnerta, właściciela kiepsko prosperującej drogerii. Na miejscu zbrodni zostaje znalezione otwarte pudło z kosztownościami oraz weksle i czeki. Śledczy zaczynają się zastanawiać, co było faktycznym źródłem dochodów Gronnerta. Ustalają także, że na podwórzu domu, w którym znaleziono ciało, w momencie zabójstwa była widziana przez chwilę tajemnicza kobieta. W opowiadaniu tym można się chyba doszukać inspiracji autora słynną powieścią Henryka Nagiela „Tajemnice Nalewek.”

Choć słowo „miłość” pojawia się w tytule tylko jednego z opowiadań, jest spoiwem łączącym wszystkie historie napisane przez Adolfa Dolińskiego. W każdej z nich pojawia się bowiem piękna niewiasta, której serce zostaje złamane lub sama doprowadza mężczyznę do jakiegoś desperackiego kroku. Z uwagi na niewielką objętość każdego z opowiadań, autor nie kreślił głębokich portretów psychologicznych bohaterów. O ile jednak postacie policjantów prowadzących śledztwa są nieco schematyczne, to nie można już tego powiedzieć  o pozostałych bohaterach. Zarówno przestępcy jak i ofiary to targane emocjami osoby z krwi i kości. Akcja rozgrywa się nie tylko na warszawskich ulicach, w kawiarniach,  hotelach czy nocnych lokalach, przenosi się także do pociągów i szpitali. Każda z historii zamieszczonych w dwóch tomach opowiadań mogłaby stać się  szkicem scenariusza filmowego. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-74-9

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 177

---

Część pierwsza „Opowiadań kryminalnych” Adolfa Dolińskiego 

stanowi jednocześnie dwudziesty tom cyklu „Kryminały przedwojennej Warszawy.” 

Recenzje wszystkich tomów znajdziecie w ZAPOMNIANEJ BIBLIOTECE:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Krymina%C5%82y%20przedwojennej%20Warszawy

Niebawem zamieszczę także subiektywny ranking 20 tomów 

„Kryminałów przedwojennej Warszawy.”

---

[1] Pisownia oryginalna – przedwojenna.

„Pętla”

Piotr Bojarski „Pętla”

Poznań, pierwsze dni listopada 1938 r. Nad brzegiem Warty zostają znalezione zwłoki mężczyzny. Ciało ofiary jest niemal zupełnie pozbawione ubrania. Przybyły na miejsce komisarz Kaczmarek zauważa czerwoną pręgę pod uchem denata. Policjant jest pewien, że ma do czynienia z zabójstwem a rozebranie ciała  ma na celu uniemożliwienie jego identyfikacji. Przyjaciel Kaczmarka, doktor Marciniak w trakcie sekcji zwłok stwierdza, że ofiara zbrodni była wyznania mojżeszowego. Komisarz zdaje sobie sprawę, że czeka go niezwykle trudne śledztwo. Wkrótce okazuje się także, że zabójstwo może mieć podtekst polityczny. Niespełna rok przed wybuchem II wojny światowej do stolicy Wielkopolski zaczynają przenikać zza zachodniej granicy nastroje antysemickie. Na domiar złego Poznań ogarnia przedwyborcza gorączka. Przełożeni Kaczmarka z Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego usiłują wykorzystać głośne morderstwo do bezpardonowej, brutalnej walki politycznej.

Atutem „Pętli” jest nie tylko solidnie skonstruowana intryga kryminalna lecz także tło powieści. Jest nim dramatyczna historia wypędzenia przez nazistów z III Rzeszy polskich Żydów. Pośród setek koczujących przybyszów zgrupowanych w nieludzkich warunkach na dworcu w Zbąszyniu, komisarz Kaczmarek usiłuje znaleźć punkt zaczepienia, który pozwoli ruszyć z miejsca prowadzonemu przez niego śledztwu. Nie brak w książce wzruszających scen. Doświadczony policjant, który niejedno już przeżył w swej bogatej karierze z trudem utrzymuje nerwy na wodzy widząc tragedię ludności żydowskiej oraz nieudolność polskich władz, nie umiejących poradzić sobie z zaistniałą sytuacją.

Karty książki zaludnione są wyrazistymi, barwnymi sylwetkami pierwszo i drugoplanowych bohaterów. Autor wprowadził na nie także kilka postaci, które zapisały się chlubnie w dziejach Poznania i naszego kraju. Profesor Franciszek Raszeja stawał w obronie żydowskich studentów w czasie ekscesów na uniwersytecie, a mecenas Stanisław Hejmowski bronił poznańskich robotników uczestniczących w wydarzeniach czerwcowych w 1956 r. 

Piotrowi Bojarskiemu nieobca jest zapewne twórczość klasyków przedwojennej polskiej powieści kryminalnej z Aleksandrem Błażejowskim na czele. Daje się to zauważyć szczególnie w konstrukcji drugiej części jego powieści. Natomiast nawiązanie do trudnych, bolesnych i wstydliwych wydarzeń jakie rozegrały się w 1938 r. pozwoliło autorowi na uplastycznienie i tak już gęstej, zimnej i mrocznej atmosfery Poznania u progu wybuchu największego w dziejach konfliktu zbrojnego.

„Pętla” to już czwarta powieść Piotra Bojarskiego o przygodach przedwojennego poznańskiego policjanta. W poprzednich latach ukazały się: „Kryptonim Posen”, „Mecz” oraz „Rache znaczy zemsta”. Prawdopodobnie jesienią nakładem Wydawnictwa Miejskiego Posnania pojawi się kolejna książka autora. Bohaterem powieści „Arcymistrz” będzie oczywiście komisarz Zbigniew Kaczmarek. Polecam.

Wydawca: Wydawnictwo Miejskie Posnania

ISBN: 978-83-7768-107-7

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 223

„Pan Whicher w Warszawie”

Agnieszka Chodkowska-Gyurics, Tomasz Bochiński „Pan Whicher w Warszawie”

Dobiega końca rok 1862 r. Już niebawem na ziemiach Królestwa Polskiego oraz zaboru rosyjskiego wybuchnie największe w historii polskie powstanie narodowe. W Warszawie pogłębiają się rozdźwięki pomiędzy organizacjami spiskowymi. Władze rosyjskie podejmują działania zmierzające do skłócenia i rozbicia konspiratorów. W takiej oto scenerii Agnieszka Chodkowska-Gyurics oraz Tomasz Bochiński umieścili akcję bardzo udanej powieści kryminalnej. Bohaterem książki jest as londyńskich detektywów Jonathan Whicher.  W tych niespokojnych czasach Anglik przybywa do Warszawy na zaproszenie cara. Ma pomóc w wyłapywaniu buntowników a także podzielić się wiedzą, doświadczeniem oraz nowoczesnymi metodami pracy z policjantami pracującymi w kraju nad Wisłą.

Opiekę nad gościem zza Kanału La Manche powierzono zdolnemu policjantowi, inspektorowi Mikołajowi Borysowiczowi Czernyszewskiemu. Między detektywami nawiązuje się nić porozumienia. Niestety, plany Whichera szybko weryfikuje życie. „Książę detektywów” otrzymuje nowe zadanie. Musi odnaleźć zaginioną krewną cara. Zadanie nie jest proste a pan Jonathan zgłębiając zawiłe i mroczne rodzinne tajemnice, musi wykazać się nie lada zręcznością aby nie narazić się wielu wpływowym osobom pośrednio lub bezpośrednio związanym ze sprawą. W tym samym czasie Mikołaja Czernyszewskiego absorbują sprawy tajemniczych mordów do jakich dochodzi na ulicach Warszawy.

Zawsze kiedy sięgam po książkę, która jest owocem pracy autorskiego duetu mam wątpliwości, czy jej twórcy potrafili zgrać się ze sobą na tyle, abym w treści nie dostrzegał zgrzytów stylistycznych. W tym przypadku moje obawy zostały rozwiane już po przeczytaniu kilku stron powieści. Fabuła jest pomysłowo skonstruowana. Przygody XIX-wiecznych detektywów  przeplatane są wspomnieniami pana Whichera. Choć w posłowiu autorzy przyznają, że nie mieli zamiaru stworzyć powieści stricte historycznej, to jednak na kartach książki pojawia się kilka autentycznych postaci. Poza tytułowym bohaterem najbardziej znanym z nich jest niewątpliwie zaangażowany politycznie pisarz Józef Ignacy Kraszewski.

Autorzy powołali do życia sympatyczny duet głównych bohaterów. Anglik i Rosjanin to postacie z krwi i kości. Nie obce są im, szczególnie Czernyszewskiemu, zwykłe ludzkie słabostki. Charaktery postaci drugoplanowych są także doskonale dopracowane. W powieści znajdziemy szereg ciekawostek z pracy dawnych śledczych. Wraz z bohaterami mamy okazję uczestniczyć w seansie spirytystycznym, przyjęciach towarzyskich, jak również w niebezpiecznych nocnych eskapadach ulicznych. Jesteśmy wszędzie tam gdzie Whicher i Czernyszewski usiłują wpaść na trop przybliżający ich do rozwiązania skomplikowanych zagadek kryminalnych. Agnieszka Chodkowska-Gyurics oraz Tomasz Bochiński zadbali oczywiście o wierne oddanie detali historycznych i obyczajowych Warszawy w przededniu zrywu narodowowyzwoleńczego. Polecam.

Wydawca: Instytut Wydawniczy Erica

Seria wydawnicza: Alibi

ISBN: 978-83-62329-68-7

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 494

„Tajemnice Nalewek”

Henryk Nagiel „Tajemnice Nalewek”

Nalewki to nazwa jednej z najważniejszych ulic dawnej Warszawy. To ulica, przy której na przełomie XIX i XX stulecia kwitł handel i którą z trudem można było się przecisnąć między tłumami mieszkańców załatwiających sprawunki lub prowadzących różne, nie zawsze legalne interesy. Nic więc dziwnego, że ów klimat zainspirował warszawskiego prawnika i dziennikarza Henryka Nagiela do napisania kryminału, którego akcja ogniskuje się wokół tej legendarnej dziś ulicy.

Już pierwsze strony, przedstawiające barwny opis tętniących gwarem Nalewek dają przedsmak uczty, jaka czeka na miłośników dawnych kryminałów. Powieść rozpoczyna się od rzutu okiem na firmę bankiera Abrahama Ejtelesa. To właśnie jej klientów i pracowników pewnego wrześniowego dnia 1877 r. zaniepokoiła zamknięta kasa oraz zniknięcie głównego kasjera, Mojżesza Halbersona. Po komisyjnym otwarciu kasy stwierdzono brak dwóch milionów złotych. W tym samym dniu policja odkrywa, że stary, doświadczony kasjer nie żyje. Poszlaki wskazują na to, że sprawcą przestępstw jest pracownik zawiadujący działem towarowym firmy pana Ejtelesa, niejaki Jan Strzelecki. Nie wszyscy są jednak przekonani o winie lubianego powszechnie pracownika. Grupka jego przyjaciół postanawia znaleźć prawdziwych winowajców i tym samym oczyścić Janka ze stawianych mu zarzutów.

Pierwsze skrzypce w śledztwie gra zdolny i przebiegły agent policyjny zwany „Frygą.” Dzielnie sekunduje mu przyjaciel podejrzanego, adwokat „Julek.” „Fryga” narażając niejednokrotnie życie, odkrywa ciemną stronę Nalewek: kłamstwa, intrygi, dramaty sprzed lat, oszustwa, zbrodnie i niewygasłe namiętności drzemiące w poważnych z pozoru handlarzach i bankowcach. Nie brakuje w powieści wątków miłosnych, wszak książka przed laty klasyfikowana była jako romans. Urzeka nieco archaiczny język, tej rozbudowanej, wielowątkowej powieści. Książka ukazała się w 1888 r. i jest obok „Sępa” jedyną znaną powieścią kryminalną tego autora. Właśnie w tej drugiej powieści możemy ponownie spotkać się z bohaterami „Tajemnic Nalewek.”[1]

Kamienice i oficyny dawnych Nalewek łączyła sieć piwnic, przejść i mrocznych korytarzy, a nalewkowskich kupców labirynt skomplikowanych powiązań, interesów, sekretów rodzinnych i tajemnic z przeszłości. Ulica Nalewki nie przetrwała II wojny światowej.  Niemiecki okupant zburzył setki kamienic, oficyn i magazynów, w których żydowscy przedsiębiorcy składowali towary. Po Nalewkach pozostały jedynie wspomnienia, zdjęcia, oraz powieść Henryka Nagiela, którą wszystkim czytelnikom zafascynowanym historią dawnej Warszawy serdecznie polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-09-1

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 423

---

[1] Recenzja powieści „Sęp” Henryka Nagiela: http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2015/01/sep.html 

„Kroniki Klary Schulz. Grande Finale”

Nadia Szagdaj „Kroniki Klary Schulz. Grande Finale”

„Kroniki Klary Schulz. Grande Finale” to trzecia powieść Nadii Szagdaj, której akcja rozgrywa się w Breslau. Tym razem autorka przenosi nas do roku 1911. Bohaterką powieści jest młoda, ambitna detektyw, która nic sobie nie robi z konwenansów a w tropienie przestępców i w rozwiązywanie kryminalnych zagadek wkłada więcej serca i czasu niż w układanie jadłospisów codziennych rodzinnych obiadów. Jak pamiętamy z poprzednich dwóch tomów „Kronik…”, Klara jest córką emerytowanego oficera policji. Jej ojciec Heinz Krencke, cieszył się znakomitą opinią przełożonych i kolegów. Był niezwykle skutecznym policjantem. Niestety nad życiem jego i córki cieniem położyła się tragedia rodzinna. Jego żona, Marie została brutalnie zamordowana, a świadkiem zabójstwa była młoda Klara.

Nie dziwi więc fakt, że stroskany ojciec pragnął jej zapewnić bezpieczne i spokojne życie. Dlatego zapewne ucieszył się, kiedy Klara wyszła za mąż za statecznego lekarza, Bernarda Schulza. Kto wie, może miał nadzieję, że Bernardowi uda się utemperować jego krnąbrną jedynaczkę? Nic z tego. Klara Schulz nadal jest tą samą, pewną siebie, zdecydowaną i pełną temperamentu kobietą. Sto lat temu trudno było spotkać kobietę – detektywa. A jestem pewien, że kobiety-detektywa spodziewającej się dziecka nie spotkał nikt. Zapomniałem bowiem dodać, że Klara podjęła ryzyko i pomiędzy drugim a trzecim tomem przygód spisanych przez Nadię Szagdaj, prawdopodobnie wraz z mężem zdecydowała się na powiększenie rodziny Schulzów.

Stan błogosławiony stanowi pewien problem dla Klary, która z trudem stara się przeorganizować swoje życie i wyeliminować z niego ryzyko związane z detektywistyczną profesją. Na szczęście (lub nieszczęście) na jej drodze staje przystojny mężczyzna. Tym razem jest to wysokiej rangi oficer berlińskiej policji Gabriel Hübschner, oddelegowany do wyjaśnienia sprawy makabrycznego zabójstwa w jednym z prestiżowych hoteli. Przypadkowe spotkanie owocuje nawiązaniem współpracy pomiędzy detektywami. W zamian za pomoc Klary, Hübschner ma zrewanżować się zaangażowaniem w rozwiązanie pewnej dręczącej ją sprawy, której ani Klara, ani policja z Breslau nie była w stanie dotąd rozwikłać. Zapewne nie bez wpływu na decyzję Gabriela ma uroda i wdzięk Klary. Trzeba też przyznać, że i na niej policjant robi duże wrażenie. Ale to nie powinno dziwić czytelników, którzy mieli okazję poznać panią Schulz podczas lektury pierwszych dwóch tomów serii. Wszak Klara jest osobą nie stroniącą od flirtów, a w męskim towarzystwie czuje się jak ryba w wodzie. Nie zawsze podoba się to jej mężowi, no ale gdyby we wszystkim mu ulegała, wtedy zapewne trafiła by na karty łzawego romansidła a nie stała się bohaterką powieści kryminalnej.

Nie byłbym jednak do końca obiektywny, gdybym nie wspomniał, że będąca przy nadziej Klara przestała sięgać po kieliszek. Spogląda co prawda stęsknionym wzrokiem na szafkę z koniakiem, ale raczy się jedynie kawą (co chyba w jej stanie nie jest wskazane) i ziółkami parzonymi przez troskliwą gosposię. Co jakiś czas wymyka się chyłkiem z mieszkania aby spotkać się z Hübschnerem lub ojcem i dowiedzieć się o postępy w interesujących ją sprawach. Mamy dzięki temu możliwość nie tylko poznać dogłębnie relacje domowe w jej rodzinie, lecz odwiedzając kawiarnie i spacerując malowniczymi uliczkami spoglądamy na Breslau początku drugiej dekady ubiegłego stulecia.

Klara nie jest tylko bierną obserwatorką wydarzeń, lecz stara się pomagać mężczyznom w nie do końca formalnym śledztwie. Od czasu do czasu w jej głowie zapala się jednak ostrzegawcza lampka przypominająca jej, aby bardziej uważała, gdyż teraz jest odpowiedzialna nie tylko za swoje życie. Mimo to nie raz zdarzy się jej wpakować w tarapaty, których konsekwencje mogą być bardzo tragiczne. Znajdziemy w powieści oczywiście liczne nawiązania do pierwszych dwóch książek serii.[1] Również z niektórymi z bohaterów mieliśmy już okazję się spotkać. Pojawi się także kilka nowych postaci, a w zasadzie odrażających typów, z którymi będzie musiała się zmierzyć spodziewająca się dziecka kobieta oraz nadzieja berlińskiej policji. Od pierwszej do ostatniej strony nad poczynaniami młodej detektyw unosi się cień tragedii z dzieciństwa. Ale jak czytamy na okładce książki, Klara zamierza rozprawić się wreszcie z „mroczną przeszłością i ostatecznie zakończyć sprawę zabójstwa matki.” Czy jej się to uda i czy sprawcy mordu zostaną wykryci? Odpowiedź na te pytania znajdziemy w trzecim tomie cyklu: „Kroniki Klary Schulz. Grande Finale.” Polecam.

Wydawnictwo: Bukowy Las

Seria wydawnicza: Kroniki Klary Schulz

ISBN: 978-83-64481-33-8
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 312

---

[1] Recenzje dwóch pierwszych tomów „Kronik Klary Schulz”: http://ksiazkiprzygodowe.blogspot.com/search/label/Kroniki%20Klary%20Schulz

"Sęp"

Henryk Nagiel „Sęp”

Dzięki serii wydawniczej „Kryminały przedwojennej Warszawy” czytelnicy mają możliwość zapoznania się z szeregiem powieści klasyków gatunku, z Aleksandrem Błażejowskim,  Stanisławem Wotowskim i Adamem Nasielskim na czele. Przedwojenne egzemplarze książek tych i wielu innych twórców powieści kryminalnych są dziś trudne do zdobycia. O ile od czasu do czasu pojawi się gdzieś „Czerwony błazen” pierwszego z wymienionych autorów, czy któraś z pozycji pozostałej dwójki, to książka Henryka Nagiela „Sęp” należy bez wątpienia do absolutnych unikatów na rynku antykwarycznym.

„Sęp” to powieść napisana z niebywałym rozmachem. Henryk Nagiel przenosi akcję książki z małej mazowieckiej wioski do Warszawy a nawet do Paryża. Zasiadamy w sali Teatru Wielkiego, odwiedzamy kancelarię adwokacką i salę sądową. Przemykamy nocą po uliczkach warszawskiej Pragi i zaułkach francuskiej metropolii. Ale najpierw otwieramy drzwi do starej, wiejskiej plebanii, gdzie w kałuży krwi gospodyni znajduje zwłoki księdza Andrzeja. Podejrzenie o dokonania zabójstwa tego dobrego i życzliwego dla parafian duszpasterza pada na jego wychowanka - Stefana Polnera. Pomiędzy młodzieńcem a jego dobrodziejem doszło co prawda do pewnej różnicy zdań, kiedy ten wyznał księdzu, że zakochał się w pięknej stołecznej kelnerce, niemniej jednak to komuś innemu zależało na tym aby Polner, mimo wysiłków broniącego go adwokata zwanego „Julkiem” został skazany za zabójstwo.

Szlachetny adwokat jest jednak przekonany o niewinności swego klienta i stara się zrobić wszystko co w jego mocy, aby znaleźć prawdziwego zbrodniarza i wydostać Polnera zza więziennych murów. Sprawa nie jest prosta, „Julek” korzysta więc z pomocy swego przyjaciela, genialnego detektywa zwanego „Frygą.”

Trudno jednoznacznie określić, kto jest bohaterem powieści Nagiela. Nie jest nim bowiem ani oskarżony o dokonanie zabójstwa Stefan Polner, ani broniący go adwokat i pomagający mu detektyw, nie są też mocodawca i sprawcy aresztowania młodzieńca. Mimo to charaktery wszystkich kilkunastu postaci mających największy wpływ na przebieg akcji są bardzo precyzyjnie zarysowane. W każdej z nich, nawet skrajnie złej  autor starał się dostrzec jakąś pozytywną, cieplejszą cechę, np. przedstawiając typa spod ciemnej gwiazdy, jakim bez wątpienia był Onufry Leszcz, jako kochającego ojca. Co ciekawe, również postępki „reżysera” dramatu wokół którego ogniskuje się akcja, tytułowego „Sępa” autor próbuje niemalże usprawiedliwić. Podobnie skrupulatnie i plastycznie Henryk Nagiel zobrazował wnętrza, w których rozgrywają się wydarzenia powieści. Tu na plan pierwszy wysuwa się duszna, pełna szumowin społecznych paryska knajpa, gabinet byłego komornika Onufrego oraz ponura melina na Pradze.

Powieść Henryka Nagiela ukazała się po raz pierwszy w 1889 r. i w przeciwieństwie do bardziej znanych „Tajemnic Nalewek”[1] nie była wznawiana przed wybuchem wojny. Książka pierwotnie była określana jako romans. Nic w tym dziwnego, korzenie zbrodni na podwarszawskiej plebanii możemy bowiem odnaleźć w tajemniczej, mrocznej i nieszczęśliwej historii miłosnej z okresu powstania styczniowego. Zakończenie powieści pozwala domniemywać, że autor zamierzał napisać kolejny tom, w którym mieliby wystąpić niektórzy z bohaterów „Sępa.” Nie wiadomo czy zamiar udało mu się zrealizować, ale skoro niniejszej powieści zachowało się zaledwie kilka egzemplarzy, mam nadzieję, że może ktoś kiedyś odkryje zagubiony rękopis kolejnej powieści autora. Klimat świata i półświatka dawnej Warszawy wyczarowany piórem Henryka Nagiela przewyższa nieco te wykreowane przez jego bardziej znanych, wymienionych wcześniej jego kolegów po piórze. Polecam.

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Kryminały przedwojennej Warszawy

ISBN: 978-83-63424-53-4

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 410

---

[1] Recenzja powieści „Tajemnice Nalewek” na pewno pojawi się również w ZAPOMNIANEJ BIBLIOTECE. Książka już czeka na półce na swoją kolej.

„Ostatnie śledztwo”

Aneta Ponomarenko „Ostatnie śledztwo”

„Ostatnie śledztwo” to już niestety ostatni, trzeci tom cyklu kryminalnego „Calisia” autorstwa Anety Ponomarenko.” Akcja powieści rozgrywa się oczywiście w Kaliszu, tym razem w 1900 r. Dwanaście lat wcześniej w tym samym mieście znakomity lekarz Jakub Zaif oraz policyjny agent do specjalnych poruczeń Walery Jezierski rozwiązali wspólnie sprawę kilku morderstw, zyskując tym samym szacunek i podziw mieszkańców stolicy guberni.[1]

I tym razem na duet nieco starszych już „detektywów” czeka do rozwikłania niezwykle trudna zagadka. Przed otwarciem wystawy zabytków archeologicznych i sztuk pięknych, którym to wydarzeniem żyje cała społeczność Kalisza, ktoś włamuje się do magazynów ze zbiorami. W magazynach znajduje się wiele cennych eksponatów udostępnionych przez miejscowych kolekcjonerów. Ginie pilnujący zbiorów stróż. W sąsiedniej uliczce zostają znalezione zwłoki żebraka. Kaliscy policjanci są przekonani, że te dwie zbrodnie nie są zwykłym zbiegiem okoliczności.

Na przełomie XIX i XX stulecia rządy w Kaliszu sprawuje bardzo przychylny Polakom gubernator Michał Piotrowicz Daragan. Propolska działalność sprawia, że gubernator popada w niełaskę ochrany. Zaprzyjaźnieni z nim Zaif i Jezierski pracują więc pod olbrzymią presją. Mimo oddelegowania do pomocy wszystkich policjantów w mieście, postępy śledztwa nie zadawalają Jezierskiego jak również samego Michała Daragana. Na domiar złego dochodzi do kolejnych brutalnych morderstw. W trakcie śledztwa wychodzą na jaw głęboko skrywane rodzinne sekrety jednej z kaliskich rodzin.

Choć dwaj główni bohaterowie postarzeli się nieco, na ich głowach pojawiły się pierwsze siwe włosy i przybyło im po kilka kilogramów, nadal imponują energią, intelektem oraz poczuciem humoru a szef policji jest dla swoich podwładnych wyrozumiały niczym ojciec.

Czytelnicy, którym przypadła do gustu otwierająca trylogię powieść „Strażnik skarbu” i tym razem nie będą zawiedzeni nową książką autorki. Po raz kolejny zaglądamy do dawnego Kalisza, przechadzamy się uliczkami jednego z najstarszych polskich miast, odwiedzając przy okazji pałac gubernatora, hotel, szpital i stare kamieniczki. Wyruszamy powozem do okolicznych, malowniczo położonych dworków. Aneta Ponomarenko z gracją wplata w fabułę powieści również wiele barwnych ciekawostek z życia dawnych Kaliszan oraz historii miasta. Polecam.

Wydawnictwo: Szara Godzina
Seria wydawnicza: Calisia

ISBN: 979-83-64312-41-0

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 349

---

[1] Patrz: recenzja powieści „Strażnik skarbu”: http://ksiazkiprzygodowe.blogspot.com/2014/04/straznik-skarbu-aneta-ponomarenko.html

"Kroniki Klary Schulz. Sprawa pechowca"

Nadia Szagdaj "Kroniki Klary Schulz. Sprawa pechowca"

Nieco ponad sto lat temu w operze w Breslau zostaje zamordowany znany śpiewak Emmanuel Heiss. Wszystko wskazuje na to, że mamy do czynienia z nieszczęśliwym wypadkiem. Podczas przedstawienia na sali znajduje się młoda detektyw Klara Schulz. Kobieta odkrywa, że śmierć artysty nastąpiła w wyniku precyzyjnie zaplanowanego morderstwa. Od przyjaciela Heissa pani Schulz otrzymuje zlecenie znalezienia zabójcy. Wkrótce ginie również sam zleceniodawca. Klara zamierza oddać matce ofiary pieniądze za prowadzenie sprawy, ta jednak ich nie przyjmuje, prosząc ją aby kontynuowała swe śledztwo. Giną kolejne osoby mające związek z operą. Miejscowa policja nie radzi sobie z wytropieniem mordercy.

Klara Schulz była w dzieciństwie świadkiem zabójstwa swojej matki. Kilka lat po tym traumatycznym wydarzeniu zamierzała pójść w ślady ojca i wstąpić do policji. Pragnęła odnaleźć morderców. Niestety, na początku dwudziestego stulecia mogła liczyć zaledwie na posadę sekretarki w Prezydium Policji. Nie zadawalało to ambitnej dziewczyny, która postanowiła udowodnić wszystkim, że szef policji popełnił błąd nie chcąc jej zatrudnić na stanowisku do jakiego aspirowała. Ojciec widząc determinację córki, mimo początkowej niechęci akceptuje tę decyzję a nawet jej pomaga. Uczy ją strzelania i sposobów unikania ciosów. Pan Krencke zabiera ją także na miejsca zbrodni, dziewczyna przestała się więc obawiać nawet oględzin zwłok. W prezencie ślubnym otrzymuje od ojca pistolet parabellum. Ten upominek ucieszył ją najbardziej. Niestety jak się przekonamy podczas lektury, Klara została zmuszona zrobić z niego użytek.

Śmierć matki odcisnęła piętno na dziewczynie. Klara leczyła się w szpitalu psychiatrycznym, gdzie z jednym z lekarzy dość blisko się zaprzyjaźniła omal nie doprowadzając do rozbicia jego małżeństwa. Nie wylewała też za kołnierz. W trudnych sytuacjach, a tych nie brakowało w trudnej i niebezpiecznej profesji detektywa, uspokajała się często sięgając po kieliszek. Nie przeszkadzało to jej wieść pozornie szczęśliwego małżeńskiego życia. Została matką. Mimo, że kochała męża miała skłonność do flirtowania z mężczyznami, a w kontaktach ze swym byłym kochankiem/psychiatrą zdarzało się jej balansować nawet na krawędzi zdrady.

Warstwa kryminalna książki przeplatana jest wątkami obyczajowymi. Miasto jest nie tylko tłem ale także drugoplanowym  bohaterem powieści. Trochę szkoda jedynie, że bohaterowie żyjący na początku ubiegłego stulecia posługują się językiem swoich praprawnuków.

Powieść Nadii Szagdaj to moje drugie spotkanie z przygodami Klary Schulz. Nie tak dawno miałem przyjemność recenzować powieść „Zniknięcie Sary.”[1] Trudno mi powiedzieć, która z książek zasługuje na wyższą ocenę. Obydwie zawierają wiele smaczków. W „Sprawie Pechowca” autorka wysyła nietuzinkową młodą detektyw nie tylko na spacery starymi wrocławskimi uliczkami. Wraz z Klarą z ukrycia obserwujemy próby w operze, słuchamy koncertu w nieistniejącym już dziś kościele imienia Marcina Lutra. To jednak tylko przystawka do gwoździa programu, a w zasadzie książki: udziału pani detektyw w sekcji zwłok i nielegalnej ekshumacji.

Komu uda się znaleźć klucz do rozwiązania zagadki zbrodni w operze, Klarze Schulz czy policjantom z Breslau? Co łączy ofiary tajemniczego mordercy? Czytelników, którzy wraz z młodą panią detektyw mają ochotę rozwikłać tę sprawę odsyłam do powieści Nadii Szagdaj „Kroniki Klary Schulz. Sprawa Pechowca.”

Wydawnictwo: Bukowy Las

Seria wydawnicza: Kroniki Klary Schulz

ISBN: 978-83-62478-77-4
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 328

Moja ocena: 4+/6

---

[1] Patrz: http://ksiazkiprzygodowe.blogspot.com/2014/04/kroniki-klary-schulz.html

"Morderstwo w Miłowie"

Alicja Minicka "Morderstwo w Miłowie"

Niewielka podpoznańska miejscowość Miłów jest tłem powieści Alicji Milickiej. Tam właśnie mieszka zamożna rodzina Górskich. Pan domu to wzięty architekt. Zaprojektowana przez niego rezydencja wyróżnia się z otoczenia niebanalną, nowoczesną jak na 1928 r. architekturą. Młoda malarka Samanta Greenwood nie spodziewała się, że przyjeżdżając na wakacje do Miłowa znajdzie się w centrum dramatycznych wydarzeń. Sielankowe z pozoru życie Górskich przerywa zabójstwo pana domu. Wkrótce giną kolejne osoby przebywające w pięknej, lecz pechowej budowli. Do akcji wkracza komisarz Łukasz Darski. Wychodzą na jaw skrywane tajemnice rodzinne, niemal każdy z domowników ma motyw aby pozbyć się kogoś z kim sąsiaduje przez ścianę.

Powieść Alicji Minickiej doskonale nawiązuje do klasycznych kryminałów. Dzieła Agaty Christie stoją co prawda kilka półek wyżej, ale czytaną nie tak dawno powieść Antoniego Marczyńskiego „Kłopoty ze spadkiem” książka pani Alicji zdecydowanie wyprzedza w moim prywatnym rankingu. Ocena byłaby zdecydowanie wyższa, gdyby autorce udało się lepiej oddać realia epoki, przekazać barwy i zapachy Miłowa i Poznania. Zdziwiła nie również dedykacja dla kustosza Muzeum Policji w Poznaniu zamieszczona na początku książki, w której Autorka dziękuje za „pomoc w zdobyciu informacji o Policji Państwowej okresu międzywojnia, zwłaszcza dotyczących ówczesnych procedur i technik kryminalistycznych.”[1] Podczas lektury nie dostrzegłem jednak zbytniego uwypuklenia policyjnego rzemiosła. Czynności stróżów prawa nakreślone są dość ogólnikowo i ograniczają się głównie wydawania przepustek przy wejściu do gmachu policji oraz zabezpieczania dowodów na miejscu przestępstwa. Wzorem angielskich policjantów Łukasz Darski prowadzi przesłuchania w swoim gabinecie lub też odwiedza Miłów, zbierając zeznania od wykruszającej się liczby domowników.

Widząc piękną kobietę na okładce książki, miałem pewne obawy, że zamiast kryminału z wątkiem romansowym zostanę poczęstowany romansem z wątkiem kryminalnym. Na szczęście obawy te okazały się płonne. Autorce udało się umiejętnie zrównoważyć proporcje pomiędzy tymi gatunkami. Jestem jednak przekonany, że gdyby powieść liczyła jeszcze co najmniej dwa rozdziały, cienka granica zostałaby przekroczona i sceny miłosne przesłoniłyby śledztwo, a prowadzący je komisarz Darski nie oparłby się wdziękom uroczej Samanty Greenwood.

Mimo, że zbyt wielu retro-akcentów nie znajdziemy w „Morderstwie w Miłowie,” książka zapewne przypadnie do gustu wszystkim tym, którzy lubują się w starych klasycznych, angielskich kryminałach.

Wydawnictwo: Oficynka

Seria wydawnicza: ABC

ISBN: 978-83-62465-53-8
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 234

Moja ocena: 4/6

---

[1] Alicja Minicka „Morderstwo w Miłowie,” s. 5.

"Przypadek Ritterów"

Adam Węgłowski "Przypadek Ritterów"

Wiosną 1882 r. w małej wiosce Lutcza leżącej nieopodal Rzeszowa zostają znalezione okaleczone zwłoki kobiety. 35-letniej Franciszce Mnich poderżnięto gardło oraz wycięto narządy płciowe. Lekarze orzekli ponadto, że ze zmasakrowanego ciała został usunięty kilkumiesięczny płód. Jak ustalono w czasie śledztwa, Mnichówna tamtego dnia udała się do Żydów Ritterów po mleko. Później nikt z sąsiadów jej nie widział. Próbowano ustalić kto był ojcem nienarodzonego dziecka, brano pod uwagę m.in. miejscowych księży. Jedna z sąsiadek złośliwie opowiadała, „że musiało to być niepokalane poczęcie, bo przecie Franki brzyduli żaden facet i kijem by nie tknął.”[1] W końcu ustalono, że sprawca musiał być Izraelitą a mord ma charakter rytualny.

Sprawą zainteresował się bogaty panicz o antysemickich poglądach  Kamil Kord. Pisze on artykuły na temat procesu Ritterów do rodzinnej gazety.  Z czasem nabiera coraz większych wątpliwości co do tego czy faktycznie Żydzi są sprawcami zbrodni i próbuje dociec prawdy. Pomaga mu w tym oficer policji z Lutczy - Ponar oraz przyjaciel ojca - Ernest Ochorowicz. Okazuje się także, że nie wszystkim zależy aby to prawdziwy morderca został skazany. Kord z Ponarem wplątują się niebezpieczną grę.

Powieść oparta jest na wydarzeniach, które ponad sto lat temu rozegrały się w Lutczy, Rzeszowie i Krakowie. Sprawa Ritterów odbiła się wtedy głośnym echem na ziemiach Cesarstwa Austrowęgierskiego. Jedynie główni bohaterowie powstali w wyobraźni autora.  Adam Węgłowski na kartach książki wspomniał także o innej głośnej sprawie, która przed laty rozpalała wyobraźnię i bulwersowała mieszkańców podwawelskiego grodu. Chodzi o sprawę uwięzienia w ciemnej celi klasztoru karmelitanek bosych zakonnicy Barbary Ubryk.[2] Przeczytamy też o antysemickich poglądach sławnego mistrza pędzla Jana Matejki a miłośnicy XIX-wiecznego Krakowa również znajdą dla siebie kilka ciekawostek.

Nieco w tle poprowadzony jest wątek romansowy, który jednak nie pozostaje bez wpływu na przemianę wewnętrzną młodego dziennikarza. Mamy okazję zapoznać się również z dawnymi metodami śledczymi, które nie są jeszcze wolne od zabobonów i uprzedzeń. Ciekawość czytelnika rozbudzają pierwsze, niemal gotyckie fragmenty książki rozgrywające się na starym paryskim cmentarzu. Warta podkreślenia jest również zimowa scena zaatakowania przez wilki powozu, którym podróżował Kamil Kord. Trochę szkoda, że autor nie wykorzystał do końca atutów jakie daje magiczny, stary Kraków, czy też malownicza galicyjska wioska. Przesunięcie środka ciężkości książki w stronę bardziej plastycznego oddania realiów takich miejsc mogłoby niewątpliwie wzbogacić klimat powieści.

Adam Węgłowski jak sam pisze w notce zamieszczonej na ostatnich stronach, jest od dzieciństwa miłośnikiem powieści kryminalnych. Ponadto w „Przypadku Ritterów” autor pozostawił sobie kilka furtek, przez które nasz bohater Kamil Kord będzie mógł przedostać się na karty kolejnych tomów. A my pewnie znów za jakiś czas będziemy wraz z nim rozwiązywali następną kryminalną zagadkę.

Wydawnictwo: Szara Godzina

ISBN: 978-83-933462-3-3
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 239

Moja ocena: 4/6

---

[1] Adam Węgłowski „Przypadek Ritterów, „ s. 32.

[2] O sprawie Barbary Ubryk przeczytacie m.in. w „Pitawalu Krakowskim”: http://ksiazkiprzygodowe.blogspot.com/2013/12/pitaval-krakowski-stanisaw-salmonowicz.html

"Strażnik skarbu"

Aneta Ponomarenko "Strażnik skarbu"

W moich podróżach po coraz dłuższej półce z kryminałami retro sięgnąłem jakiś czas temu po powieść Anety Ponomarenko, której akcja rozgrywa się w Kaliszu w 1888 r. Najstarsze polskie miasto jest areną szeregu zbrodni. Ginie pomocnik aptekarza oraz wdowa po radcy prawnym. Policjanci uważają, że mają do czynienia z samobójstwami. Na miejsca przestępstw przybywają Walery Konstantynowicz Jezierski, agent do specjalnych poruczeń w randze radcy stanu oraz młody żydowski lekarz Jakub Zaif, z którymi przez ponad 300 stron powieści będziemy wędrować kaliskimi ulicami usiłując trafić na ślad osobnika, który zburzył spokój stolicy guberni. W trakcie prowadzenia śledztwa polski Żyd zaprzyjaźnia się z szefem rosyjskiej policji.

To właśnie Zaif odkrywa, że ktoś upozorował samobójstwa a w rzeczywistości dokonano morderstw. Wkrótce potem w bibliotece klasztornej zostają odkryte ciała dwóch zakonników, którzy przed śmiercią byli torturowani. Nasi dwaj bohaterowie są przekonani, że wszystkie zabójstwa łączy wspólna nić, która ma związek z kolekcjonerami masońskich pamiątek. Jak się bowiem okazuje Kalisz był niegdyś ważnym ośrodkiem wolnomularskim a gdzieś w mieście znajduje się ukryty przez nich skarb. Giną kolejne osoby, ktoś usiłuje zabić doktora Zaifa…

Aneta Ponomarenko z dużą pieczołowitością przedstawiła Kalisz u schyłku XIX wieku. Gościmy w pałacu dobrodusznego, dbającego o miasto gubernatora Michała Piotrowicza Daragana.[1] W tymże pałacu Jakub Zaif zapałał uczuciem do jego pięknej córki. Zdawał sobie jednocześnie sprawę, że ta miłość nie ma zbyt wielkiej przyszłości. Tak wiele dzieliło przecież córkę prawosławnego urzędnika i syna żydowskiego bankiera.

Od ojca doktora Zaifa przyjmujemy zaproszenie na wystawną ucztę w jego tajemniczym domu. Zaglądamy za klasztorne mury, do piwnic, cel zakonników i biblioteki. Odwiedzamy mieszkania kaliszan, sklepy i księgarnie. Wraz z mieszkańcami miasta uczestniczymy w balu dobroczynnym zorganizowanym przez życzliwego Polakom gubernatora.

Z uśmiechem czytamy, jaką atrakcją dla mieszkańców XIX-wiecznego miasta był telefon, odkurzacz, czy też inne wynalazki. Nie bez wpływu  na rozwój śledztwa są także eksperymenty z daktyloskopią prowadzone przez dr Zaifa.

W jednym z wywiadów Aneta Ponomarenko zdradziła, że cykl powieści o przygodach agenta Jezierskiego i doktora Zaifa zamknie się na trzech tomach. Drugiej książki „Dom śmierci” nie miałem jeszcze okazji przeczytać, ale autorka uważa, że jest znacznie lepsza od „Strażnika skarbu,”[2] więc pewnie niebawem będę miał okazję do ponownych odwiedzin dawnego Kalisza. Polecam.

Wydawnictwo: Szara Godzina
Seria wydawnicza: Calisia

ISBN: 978-83-933462-2-6
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 367

Moja ocena: 5/6

---

[1] http://wkaliszu.pl/8025343/KALISZOBRANIE_O_dobrym_Daraganie.html

[2] http://www.calisia.pl/articles/13588-wywiad-z-autorka-kaliskiego-kryminalu-straznik-skarbu

"Kroniki Klary Schulz. Zniknięcie Sary"

 Nadia Szagdaj "Kroniki Klary Schulz. Zniknięcie Sary"

Na blogu ZAPOMNIANA BIBLIOTEKA często goszczą recenzje polskich kryminałów w odcieniu sepii. Zazwyczaj ich bohaterowie to błyskotliwi panowie detektywi rozwiązujący najtrudniejsze zagadki kryminalne. Dziś mam przyjemność zrecenzować powieść kryminalną Nadii Szagdaj, w której szare komórki wytęża – kobieta detektyw. Klara Schulz to młoda matka i żona. Wraz z ojcem, byłym policjantem prowadzi biuro detektywistyczne w Breslau. Jest lipiec 1911 r. Talentami  dedukcyjnymi pani Schulz nie ustępuje swoim bardziej znanym kolegom po fachu Jerzemu Drwęckiemu czy też Ignazowi Braunowi. Jest przy tym piękną kobietą, odważną i nieco próżną. Ta właśnie próżność sprawi, że Klara wpakuje się w nie lada kłopoty. A wszystko zacznie się od pełnego pochlebstw listu z zaproszeniem do pracowni fotograficznej w Danzig. Pani Braun bez głębszego zastanowienia postanawia wyjechać nad morze by dać się uwiecznić na zdjęciach nieznajomemu fotografowi. Okazuje się, że ktoś usiłuje podstępnie wywabić ją z Breslau. W jej rodzinnym mieście dochodzi tymczasem do porwań dwóch dziewczyn. Rodziny uprowadzonych mają nadzieję, że detektywom uda się odnaleźć miejsce gdzie są przetrzymywane Sara i Renate.

Niestety podczas powrotu pociągiem z Danzig do Breslau Klarę spotyka dramatyczna przygoda, która sprawi, że pani Schulz będzie miała ogromne problemy z aktywnym udziałem w tropieniu porywaczy. Czy detektywom uda się połączyć ze sobą sprawy zaginięć młodych kobiet? Co wspólnego mają ze sobą obydwie dziewczyny, które pochodzą przecież z różnych światów? Jedna z nich pracuje w fabryce, druga zaś to córka znakomitego lekarza. Nadia Szagdaj postarała się, żeby nie tylko Klara z ojcem, lecz także Czytelnicy mieli twardy orzech do zgryzienia.

„Zniknięcie Sary” to druga powieść o przygodach Klary Schulz. Pierwszej – „Sprawy pechowca” nie miałem jeszcze okazji przeczytać. Umiejscowienie akcji w Breslau sprawiło jednak, że większość recenzentów porównuje książki Nadii Szagdaj do powieści kryminalnych Marka Krajewskiego. Ja pani detektyw nie będę porównywał do Eberharda Mocka. Zauważyłem jednak, że 10 lat przed Klarą podobną podróżą pociągiem odbył wspomniany wcześniej inspektor Braun.[1] Trasa jego wyprawy była nieco inna. Pan Braun przemierzył trasę Berlin - Wejherowo. Jakże inne temperamenty ma jednak ta para detektywów. Ignaz Braun - spokojny, dystyngowany inspektor, Klara Schulz - spontaniczna, pełna temperamentu, nie stroniąca od alkoholu kobieta, ktora swoim niekonwencjonalnym zachowaniem wielokrotnie wzbudzała co najmniej zdziwienie wśród postronnych osób.

Nadia Szagdaj przedstawiając bohaterkę powieści mówi: „To kobieta odważna jak na tamte czasy, wychodząca poza ramy kulturalno-obyczajowe. Przez czytelników nazywana wręcz feminizująco-emancypująca. Z pewnością jest przebojowa. No i robi swoje, realizuje pasję pomimo tego, że patrzy się na nią niezbyt poważnie jako na kobietę-detektyw.”[2]

W powieści „Kroniki Klary Schulz. Zniknięcie Sary” znajdziemy odniesienia do numerologii, hipnozy i jasnowidzenia. Nie będę jednak o nich szerzej pisał, aby nie zabierać Czytelnikom przyjemności płynącej z lektury powieści. Autorka nie zasypuje nas nadmiarem detali geograficznych i historycznych związanych z Breslau. Mimo to nie odczułem ich braku. W zamian mamy dość szczegółowo przedstawione życie rodzinne rodziny Schulzów. Może to wiecznie zapracowany, nie mający czasu mąż - lekarz sprawił, że Klara zdecydowała się na wyjazd do Danzig. Może potrzebowała przejrzeć się choćby w oczach nieznajomego fotografa, skoro wzrok męża ciągle błądził po teczkach z dokumentacją medyczną? Wypada tylko współczuć ich synkowi, który na nadmiar rodzicielskich uczuć nie może narzekać. Ciągle nieobecny ojciec, matka znajdująca czas tylko na to aby w biegu pogłaskać małego Fritza po głowie. Kto wie, czy pochodzący z tak „dobrej” rodziny chłopiec nie wkroczy w przyszłości na drogę przestępstwa i wtedy przypadkiem nie skrzyżują się na dłużej drogi matki-detektywa i syna.

No ale to tylko teoretyczne rozważania a recenzję czas kończyć. Dodam więc jeszcze tylko, że moją uwagę zwróciła estetyczna, dopracowana i bardzo klimatyczna okładka książki. Wydanie ilustrowane zawiera reprodukcje pocztówek przedstawiających zdjęcia Breslau i Danzig z początków XX wieku. W wywiadzie przeprowadzonym z Autorką, znalazłem informację, że planowane są kolejne tomy serii. Ich akcja ma rozgrywać się podczas I wojny światowej.[3] Mam nadzieję, że będą co najmniej równie interesujące jak „Zniknięcie Sary,” które oczywiście polecam miłośnikom kryminałów retro.

Wydawnictwo: Bukowy Las

Seria wydawnicza: Kroniki Klary Schulz

ISBN: 978-83-63431-59-4
Rok wydania: 2014
Liczba stron: 311

Moja ocena: 4+/6

---

[1] http://ksiazkiprzygodowe.blogspot.com/2013/10/pruska-zagadka-piotr-schmandt-pruska.html

[2] http://www.polskieradio.pl/10/482/Artykul/1080279,Wyemancypowana-kobietadetektyw-powraca 

[3] Tamże.