Świętokrzyskie regionalia (cz. 81)

Red. naukowa: Łukasz Guldon, Edyta Majcher-Ociesa, Wiesława Rutkowska, Hubert Wilk

„Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne”

Tom VIII

SPIS TREŚCI:

ARTYKUŁY

1. Lech Frączek – Śluby Żydów w Lelowie w latach 1872-1938
2. Grzegorz Liebrecht – Ksiądz Jacek Pycia – facecjonista i mimowolny biograf Biskupa Łosińskiego
3. Anna Michalczyk – Rozwój szkolnictwa w gminie Końskie w okresie międzywojennym
4. Aleksander Kondrat – Udział przedstawicieli obozu narodowego z powiatu sandomierskiego w wyborach parlamentarnych 1919-1938
5. Bartosz Kułan – Komuniści w więzieniu w Kielcach w świetle raportów Straży Więziennej w latach 1932-1935
6. Barbara Łabędzka – Andrzej Reszczyk – funkcjonariusz więzienia na Świętym Krzyżu (1927-1939)
7. Piotr Rogowski, Ewa Wójcicka – Kielce i powiat kielecki pod rządami Eduarda Jadamczika i Huberta Rottera na przełomie 1939 i 1940 roku
8. Michał Kazimierz Nowak – Miejsce pamięci indywidualnej, zbiorowej i zarchiwizowanej w procesie narracji historycznej. Wokół okupacyjnego epizodu z życia Ignacego Machowskiego jako tematu śledztwa prowadzonego w 1952 roku przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego

ŹRÓDŁA

1. Robert Bitner, Edyta Majcher-Ociesa, Dariusz Palacz – Periodyczne wydawnictwa „Jednodniówki” z Normalnej Szkoły Fachowej dla Szeregowych Policji Państwowej w Mostach Wielkich jako źródło do historii szkolnictwa policyjnego w Polsce
2. Hubert Kiełczewski – Charakterystyka duchowieństwa w województwie kieleckim w 1976 roku w świetle materiałów administracji wyznaniowej

RECENZJE I OMÓWIENIA

1. Edmund Wierusz-Kowalski, Wspomnienia moje z roku 1863 oraz wybór źródeł do dziejów powstania styczniowego na ternie powiatu włoszczowskiego w zasobach Archiwum Państwowego w Kielcach, oprac. A. Malicki, Włoszczowa 2018, ss. 290 – Lech Frączek
2. Omówienia: Marta Pawlina-Meducka, Gazeta Kielecka (1870-1939), Kielce 2017, Muzeum Historii Kielc, ss. 174; Jan Biały, Trzy wojny. Pamiętnik Cichociemnego, Wrocław 2018, ss. 138; Edyta Majcher-Ociesa, Interwencjonizm państwowy w przemyśle Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1930-1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2019, ss. 444; Anita Młynarczyk-Tomczyk, W kręgu polityki, nauki i popularyzacji. Obchody „Polskiego Tysiąclecia” (1957-1966/67), Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2019, ss. 664; Piotr Sławiński, Tomasz Kowal, Ochotnicza Straż Pożarna w Sulisławicach 1919-2019, Ochotnicza Straż Pożarna w Sulisławicach, Sulisławice 2019, ss. 232, il. – Zespół Redakcyjny

KRONIKA

1. Działalność Archiwum Państwowego w Kielcach w 2018 roku – Wiesława Rutkowska
2. Sprawozdanie z realizacji cyklu „Spotkania ze źródłem archiwalnym” w 2018 roku – Monika Poszalska, Łukasz Wołczyk
3. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Przyjaciół Archiwum Diecezjalnego im. bł. Wincentego Kadłubka w Kielcach za rok 2018 – Lech Frączek
4. Sprawozdanie z realizacji serii wykładów Kieleckiego Towarzystwa Naukowego pt. „Wiedza: Otwarte!” w 2018 roku – Artur Kornacki
5. Sprawozdanie z realizacji nagrań do projektu Kieleckiego Towarzystwa Naukowego pod tytułem „By nie zapomnieć… Ludzie nauki, kultury i sztuki w Kielcach” w 2018 roku – Artur Kornacki
6. Sprawozdanie z sesji pt. „Odzyskanie niepodległości w źródle archiwalnym. Od chaosu po stabilizację w służbach mundurowych” w ramach „Spotkań ze źródłem archiwalnym, Kielce , 28 listopada 2018 roku – Łukasz Guldon, Edyta Majcher-Ociesa
7. Sprawozdanie z konferencji naukowej „Europejskie struktury policyjne na przestrzeni 100 lat”, Kielce, 24-25 kwietnia 2019 roku – Dariusz Palacz
8. Sprawozdanie z konferencji popularnonaukowej „Społeczność żydowska w Małopolsce”, Kielce, 3 lipca 2019 roku – Damian Kozłowski, Tomasz Świątkowski
9. Sprawozdanie z rocznej działalności Muzeum Samochodu Papieskiego JP2 w Kielcach – Lila Król
10. Otwarcie wystawy „Dwór straszny, dwór piękny, dwór narodowy” w Archiwum Państwowym w Kielcach, Kielce, 30 stycznia 2019 roku – Krzysztof Karbownik
11. Otwarcie wystawy w 100-lecie powstania Policji Państwowej, Kielce, 3 czerwca 2019 roku – Grażyna Szkonter
12. Sprawozdanie z otwarcia wystawy „Kupić, nie kupić potargować można – jarmark chłopski w Bodzentynie na fotografiach Janusza Buczkowskiego” w Zagrodzie Czernikiewiczów w Bodzentynie, Bodzentyn, 16 września 2019 roku – Justyna Staszewska
13. Sprawozdanie z siódmej edycji konkursu „Nasi sąsiedzi – Żydzi” (2019) – Tomasz Świątkowski

• Informacja o autorach
• Indeks osób
• Indeks miejscowości
• Fotografie

Źródło:

http://kieleckietowarzystwonaukowe.pl/sklep/swietokrzyskie-studia-archiwalno-historyczne-tom-viii

Publikacje Kieleckiego Towarzystwa Naukowego

można nabyć w biurze Towarzystwa lub zamawiać:

listownie: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, ul. Rynek 3, 25 – 303 Kielce

telefonicznie: tel. (41) 344 54 53 lub 798 120 328

e-mail: ktn@kieleckietowarzystwonaukowe.pl

e-mail: kie.tow.nau@gmail.com

Wydawca: Kieleckie Towarzystwo Naukowe
ISSN: 2353-1223
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 379 + wkładka 38 stron na papierze kreda z 96 fotografiami

Świętokrzyskie regionalia (cz. 80)

Edmund Wierusz-Kowalski „Wspomnienia moje z roku 1863”

oraz wybór źródeł do dziejów powstania styczniowego

na terenie powiatu włoszczowskiego w zasobach

Archiwum Państwowego w Kielcach

Opracował Adam Malicki

Książkę powstałą pod redakcją Adama Malickiego należy obiektywnie zaliczyć do grona najwartościowszych zbiorów materiałów źródłowych dotyczących powstania styczniowego na terenie powiatu włoszczowskiego.  Uznanie budzi szerokie wykorzystanie zasobów wielu archiwów, co w połączeniu z wnikliwością oraz pracowitością badacza doprowadziło do ukazania się rzetelnej publikacji historycznej. Jej niewątpliwą zatelą jest również to, że poprzez umiejętną prezentację licznych fotografii, reprodukcji obrazów, rycin, map a także oryginalnych dokumentów czytelnik w łatwy sposób poznaje klimat epoki. (dr Lech Frączek, Uniwersytet Jagielloński)

Redaktor Adam Malicki jest dociekliwym autorem wielu, zwieńczonych sukcesem, kwerend archiwalnych. Do takich należy m.in. odnalezienie zaginionych wspomnień z okresu powstania styczniowego Edmunda Kowalskiego, które Czytelnikom  są prezentowane w niniejszej publikacji. Opracowanie takiego znaleziska to dla historyków marzenie na miarę opus vitae, bo też jakże rzadko takie rękopiśmienne materiały trafiają się historykom! Nie jest to jedyne znalezisko Adama Malickiego, które zainteresowanych lokalną przeszłością winno przyprawić o szybsze bicie serca. Do innych z pewnością należy odnalezienie kopii aktu lokacji Włoszczowy  (przetłumaczony przez ks. Tadeusza Gacię i wydany drukiem w 2017 r. w opracowaniu Ziemia włoszczowska w tekstach źródłowych od XIII do XVI wieku). Poszukiwania archiwalne wydają się pasjonować Adama Malickiego najbardziej ze wszystkich zajęć historyka. Z tego włoszczowianie i mieszkańcy powiatu mogą się tylko cieszyć, licząc że pasja ta doprowadzi go do kolejnych cennych odkryć na miarę wspomnień Edmunda Kowalskiego. (Od Wydawcy)

Strona wydawcy:

https://www.facebook.com/drukarniakontur

Więcej o publikacji:

http://dawnekieleckie.pl/edmund-wierusz-kowalski-wspomnienia-moje-roku-1863

Książka dostępna w drukarni Kontur w cenie 35 zł. Wysyłka do paczkomatu 12 zł.

https://www.facebook.com/commerce/products/3031124860246350

Wydawca: Kontur
ISBN: 978-83-65334-34-3
Rok wydania: 2018
Liczba stron: 290

Świętokrzyskie regionalia (cz. 79)

Cezary Nowak, Michał Staniaszek „Włoszczowskie rozmaitości, czyli silva rerum”

Książka „Włoszczowskie rozmaitości, czyli silva rerum” Cezarego Nowaka i Michała Staniaszka, to udana próba pokazania regionalnej historii w sposób niesztampowy i atrakcyjny - czytamy we wstępie do najnowszej publikacji autorów. - Rzeczy istotne i błahe mieszają się w krótkich omówieniach wydarzeń i spraw związanych z przeszłością Włoszczowy. Podjęte tematy nierzadko są bardzo solidnie i merytorycznie opracowane, ale przedstawione w sposób lekki, potoczystym stylem, który nie pozwala czytelnikowi na nudę. Dodatkowym atutem książki jest oryginalność opracowanych wpisów, z których zdecydowana większość, to tematy opracowane po raz pierwszy. Znajdziemy w książce „Włoszczowskie rozmaitości” m.in. prezentację nieistniejącego już budynku synagogi, rekonstrukcję historycznego herbu miasta, ślady po staropolskiej winnicy, złoto na kościelnym dachu i wychodzącego z kolejowego dworca cesarza Niemiec. Liczne ilustracje, fotografie z epoki, plany i rysunki uzupełniają barwny obraz przeszłości Włoszczowy i okolic - zachęcają do lektury regionaliści.

„Włoszczowskie rozmaitości, czyli silva rerum” to kolejna książka poświęcona Włoszczowie. Ta jednak jest zgoła wyjątkowa! Silva rerum – las rzeczy. Sylwa to gatunek łączony ze Stacjuszem, starożytnym rzymskim poetą, który pisał właśnie Silvae. Nową formą gatunku były sylwy w naszej kulturze sarmackiej. We dworach wykładano księgi, na stronicach których gospodarz wpisywał swoje wspomnienia i relacje, a nawet wszystko, co miał pod ręką, a co chciał ocalić dla domowego użytku. Dwudziestowieczne sylwy, po okresie zapomnienia tej formy, były już trochę inne, miały inną stylizację, ale nadrzędną i trwałą ich cechą pozostała pewna wielorakość, rozmaitość – jak w tytule tej książki. Cezary Nowak i Michał Staniaszek w swej publikacji do tego gatunku wracają. Bardzo słusznie. Konwencja literacka nadana książce sprawia, że na pewno znajdą wielu czytelników, gdyż większości z nas łatwiej jest usiąść do krótkiego (i ciekawego na dodatek) tekstu niż do długiego opracowania. Z drugiej strony, a jest to równie ważne, albo jeszcze ważniejsze, teksty na stronicach książki zawarte, to coś, co naprawdę warto ocalić dla „domowego” użytku, dla tych, którzy kiedyś będą we Włoszczowie mieszkać i Włoszczowę kochać. Ks. Tadeusz Gacia.

Lektura „Włoszczowskich rozmaitości" naprawdę wciąga. Bardzo szybko z recenzenta stałem się po prostu zaciekawionym czytelnikiem. Forma książki, nawiązująca (także w tytule) do staropolskiej silva rerum sprawiła, że wiele faktów zostało zaprezentowanych w przystępnym i popularnym ujęciu. Czyta się to lekko, czasami z uśmiechem, czasami z zadumą. Można się dużo dowiedzieć o sprawach poważnych i niepoważnych, znaczących dla historii miasta i regionu albo z pozoru błahych, choć wyciągających z mroku niepamięci zdarzenia oraz ludzi, dla których Włoszczowa i jej okolice były kiedyś małą ojczyzną. Podobno cenna to rzecz - przekazać coś istotnego, ale nie zanudzić! Dr hab. Andrzej Światłowski, UJ.

Źródło:

http://wloszczowa.pl/art,4561,wloszczowskie-rozmaitosci-czyli-silva-rerum

Więcej o publikacji:

http://www.biblioteka-wloszczowa.pl/79-aktualnosci/959-spotkanie-z-autorami-ksiazki

Książka dostępna w drukarni Kontur w cenie 50 zł. Wysyłka do paczkomatu 12 zł.

https://www.facebook.com/drukarniakontur

Wydawca: Kontur
ISBN: 978-83-65334-40-4
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 154

Świętokrzyskie regionalia (cz. 78)

Rafał Jurkowski „Pałace świętokrzyskie. Dzieje – atrakcje – sekrety”

Pałace Świętokrzyskie to drugi tom serii przewodników Świętokrzyskie wędrówki historyczne. Przedstawiono w nim losy niemal sześćdziesięciu pałaców znajdujących się w granicach województwa świętokrzyskiego. Są pośród nich tak znane budowle jak Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach czy pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, są również obiekty, które w trakcie wieków utraciły funkcje obronne i z zamków przeistoczyły się w pałace. Znajdziemy na kartach przewodnika informacje o zabytkach, które podzieliły los pałacu Karskich we Włostowie, i na skutek dziejowych zawirowań z architektonicznych perełek zamieniły się w porośnięte trawą ruiny. W przewodniku znalazło się również miejsce na przypomnienie historii pałacyków wzniesionych na terenie Kielc i Ostrowca Świętokrzyskiego na przełomie XIX i XX stulecia.

Podobnie jak w poświęconym zamkom świętokrzyskim,  pierwszym tomie serii, także w niniejszej książce zamieszczone zostały informacje o wartych odwiedzania zabytkach znajdujących się w pobliżu opisywanych obiektów.

Źródło:

https://www.wydawnictwocm.pl/rafal-jurkowski-palace-swietokrzyskie-dzieje-atrakcje-sekrety-p-449.html

Wydawca: CM

Seria wydawnicza: Świętokrzyskie wędrówki historyczne

ISBN: 978-83-66371-33-0

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 240

Świętokrzyskie regionalia (cz. 77)

Bolesław Halik „Kielce mojej młodości”

1902-1913

Rodzina Halików od XIX wieku była bardzo związana z Kielecczyzną i Kielcami. Wacław Halik, ojciec autora, uczęszczał do Gimnazjum Miejskiego w Kielcach, gdzie zaprzyjaźnił się ze Stefanem Żeromskim. Później, już jako prawnik, pracował w Sądzie Okręgowym w Kielcach.

Jego brat Mieczysław, który był dziadkiem znanego podróżnika Tony’ego Halika, również mieszkał w Kielcach. Był rejentem, a także właścicielem Oblęgorka, który od niego został odkupiony i ofiarowany w darze od narodu Henrykowi Sienkiewiczowi. Grobowiec rodziny Halików, w którym został on pochowany, znajduje się na warszawskich Powązkach.

Życie mego ojca Bolesława w młodości również związane było z Kielcami, gdzie uczęszczał do Szkoły Handlowej, co stało się przedmiotem niniejszej książki. Oprócz wspomnień z tego okresu znajdziemy tu wierny obraz Kielc z początków XX wieku, co sprawia, że ma ona dużą wartość historyczną. Liczne anegdoty pokazują też życie Polaków w zaborze rosyjskim. Podczas lektury czytelnik ma możliwość poznania wielu postaci, które autor zapamiętał z imienia i nazwiska mimo tak długiego upływu czasu. Może ktoś odnajdzie wśród nich swoich krewnych lub znajomych? Z Przedmowy Mirosławy Halik, córki Autora.

Źródło:

https://sorus.pl/produkt/kielce-mojej-mlodosci

Wydawca: Sorus

ISBN: 978-83-66024-41-0
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 146

Świętokrzyskie regionalia (cz. 76)

Scenariusz Sławomir Zajączkowski, rysunki Krzysztof Wyrzykowski

„Starachowice, 6 sierpnia 1943, Końskie, 5 czerwca 1944”

Komiks opisuje dwie mało znane akcje polskiego podziemia niepodległościowego dokonane przez oddział AK por. Antoniego Hedy „Szarego” w Starachowicach i Końskich. W obydwu przypadkach bezpośrednią przyczyną ich przeprowadzenia były aresztowania członków organizacji i potrzeba ich odbicia z rąk okupanta. Obydwie też, co niezwykle istotne, zakończyły się sukcesem strony polskiej.

Źródło:

https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/76891,Starachowice-6-sierpnia-1943-Konskie-5-czerwca-1944.html

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Seria wydawnicza: W imieniu Polski walczącej, cz. 4
ISBN: 978-83-8098-753-1
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 40

Świętokrzyskie regionalia (cz. 75)

Piotr Kacprzak „Nadleśnictwo Daleszyce 1918-2018”
100 lat służby lasom, ludziom, Ojczyźnie

W liczącej ponad 400 stron monografii „Nadleśnictwo Daleszyce 1918-2018” Piotr Kacprzak opisuje dzieje jednostki Lasów Państwowych na tle uwarunkowań społeczno-gospodarczych, ale również przyrodniczych. Kolejne strony monumentalnego dzieła to sentymentalna podróż w historii, dzieje daleszyckich lasów, ludzi z nimi związanych i im służących.

Monografia to kilkaset godzin poszukiwań w archiwach, ale i ludzkich wspomnieniach, to próba ocalenia od zapomnienia faktów, które w kontekście złożonej historii nie tylko jednostki, ale i regionu  oraz kraju rysują się jako swoista sztafeta pokoleń ludzi związanych z daleszyckimi lasami.

Imponująca praca dyrektora Piotra Kacprzaka, który wieloma przywołanymi faktami zaskakuje nawet wieloletnich pracowników naszego nadleśnictwa, doczekała się godnej oprawy dzięki pracy redaktorów, grafików i edytorów Wydawnictwa Panzet.

Źródło:

http://www.daleszyce.radom.lasy.gov.pl/en/aktualnosci/-/asset_publisher/cTqC7NXLHKTa/content/premiera-monografii-nadlesnictwa-daleszyce

Publikacje Piotra Kacprzaka na stronach Zapomnianej Biblioteki:

http://www.zapomnianabiblioteka.pl/search/label/Piotr%20Kacprzak

Wydawca: Drukarnia Panzet na zlecenie Daleszyce
ISBN: 978-83-65019-44-8
Rok wydania: 2019 
Liczba stron: 424

 

Świętokrzyskie regionalia (cz. 74)

Świętokrzyskie - 101 atrakcji turystycznych

Mapa turystyczna

Mapa samochodowo-krajoznawcza województwa świętokrzyskiego, w skali 1:200'000 - regionu pełnego zabytków, atrakcji kulturalnych i przyrodniczych. Na mapie zaznaczono większość miejsc i obiektów, które warto zobaczyć, ale te najbardziej  ciekawe wybrane wg subiektywnego uznania autora jako 101 największych atrakcji wyróżniono graficznie na mapie i dodatkowo opisano  w informatorze turystycznym na rewersie wydawnictwa. Poza krótką charakterystyką regionu świętokrzyskiego opisy atrakcji zostały pogrupowane na kilka bloków:

-Atrakcje Kielc

-Atrakcje Sandomierza

- Zamki, Pałace, Dwory

-Architektura miast i miasteczek

-Architektura sakralna

-Martyrologia

-Muzea i zabytki techniki

-Atrakcje przyrodnicze

-Inne ciekawe miejsca i obiekty

Źródło:

https://www.compass.krakow.pl/swietokrzyskie-atrakcje-turystyczne-mapa-papierowa

Rodzaj: Jednostronna mapa z informatorem turystycznym na odwrocie

Skala: 1:200'000

Rok wydania: 2019

Wydanie: 2

Format: B1 (68 x 98 cm)

Świętokrzyskie regionalia (cz. 73)

Ponidzie. Szlak kajakowy Nidy

Mapa turystyczna

Jest to mapa dwustronna w skali 1:75'000. Przedstawia jeden z ciekawszych turystycznie regionów Polski, położony w województwie świętokrzyskim nad dolną i środkową Nidą. Zasięg mapy wyznaczają: od północy - Chęciny; od południa - Proszowice; od zachodu - Jędrzejów i od wschodu - Staszów. Osią regionu jest rozległa dolina Nidy, otoczona pasmami niewysokich wzgórz i garbów. Wzdłuż Nidy leżą najstarsze miasta regionu: Chęciny, Pińczów, Wiślica i Nowy Korczyn. Interesująca historia tego obszaru, wspaniałe zabytki, uzdrowiska, jak również rzadkie w Polsce elementy środowiska – kras gipsowy, murawy kserotermiczne, wapienne i gipsowe wzgórza, silnie meandrująca Nida, tworząca starorzecza i rozlewiska oraz jedyna w Polsce delta śródlądowa sprawiają, że jest to wymarzone miejsce do odpoczynku. 

Gęsta sieć dróg, niewielkie natężenie ruchu, dość małe nachylenie terenu sprawiają, że jest to atrakcyjny teren na rower. Znakowane szlaki piesze łączą ze sobą najważniejsze miasta regionu, a wijąca się wśród łąk i pól Nida idealnie nadaje się do spływów kajakowych. Na obszarze tym rozwija się także turystyka konna. Doskonałe warunki do wypoczynku oraz uprawiania sportów wodnych daje utworzony na rzece Czarnej Staszowskiej zbiornik Chańcza. Na odwrocie mapy znajdują się plany centrum miast: Buska-Zdroju, Pińczowa i Jędrzejowa (1:20 000). Informator mapy wzbogacony został szczegółowym opisem szlaku kajakowego Nidy wraz z kilometrażem. Zamieszczono tu również opisy wartych zobaczenia zabytków, rezerwatów przyrody, uzdrowisk i innych atrakcji turystycznych. Mapa polecana jest do uprawiania różnych rodzajów turystyki, jak również dla osób zmotoryzowanych.

Źródło:

https://www.compass.krakow.pl/ponidzie-mapa-papierowa

Rodzaj: mapa dwustronna z mini-przewodnikiem turystycznym na odwrocie

Skala: 1:75'000

Rok wydania: 2019

Wydanie: 8

Format: B1 (68 x 98 cm)

Świętokrzyskie regionalia (cz. 73)

Zenon Gierała „Baśnie i legendy ziemi świętokrzyskiej”

Trudno znaleźć na mapie naszego kraju region, który obfitowałby w baśnie, legendy i niesamowite opowieści bardziej niż ziemia świętokrzyska. Tego samego zdania jest również znany regionalista i gawędziarz Zenon Gierała. Spod pióra autora wyznającego zasadę, że w każdej baśni, czy legendzie można znaleźć ziarnko prawdy wyszła książka, w której tajemnicze wydarzenia z udziałem niezwykłych postaci, zapomniane obrzędy i zwyczaje splatają się z dziejami tej, mogącej się poszczycić tysiącletnią historią krainy. Wydanie II rozszerzone „Baśni i legend ziemi świętokrzyskiej” zostało podzielone na kilka części. W rozdziale pierwszym znajdziemy niemal dwadzieścia opowieści osnutych wokół licznych miejsc leżących w malowniczych Górach Świętokrzyskich. Zenon Gierała przypomina nie tylko popularne legendy, jak choćby te o Emeryku czy o pustelniku z Góry Witosławskiej, ale przedstawia również baśnie znane jedynie najstarszym mieszkańcom wiosek i miasteczek leżących u stóp prastarych gór. W rozdziale tym nie zabraknie opowieści o zbójcach i tajemnicach klasztoru na Świętym Krzyżu, odwiedzimy także Bodzentyn i Tarczek.

Związków polskich władców z ziemią świętokrzyską można doszukiwać się już w czasach pierwszych Piastów. Kilka legend o monarchach, którzy odwiedzali te strony przeczytamy w kolejnym rozdziale. W części trzeciej  autor zamieścił opowieści związane z Sandomierzem, a w części czwartej z zamkiem w Chęcinach i miejscowościami leżącymi w cieniu jego murów. Rozdziały te wypełniają baśnie o skarbach, jaskiniach oraz groźnych rozbójnikach. Część ta obok rozdziału pierwszego, jest najobszerniejsza w całym zbiorze. Niezbyt znane szerszemu gronu czytelników są zapewne legendy związane z północnym skrajem regionu, przez który przepływa niezbyt długa, licząca zaledwie 138 km rzeka Kamienna. Tu Zenon Gierała przypomniał ponad dziesięć historii, wśród których najciekawsze są opowieści o zygmuntowskiej studzience, kowalu z Wąchocka i skrzypku z Michniowskiego Kamienia. Mimo, że kilka legend o zamkach przeczytaliśmy już w poprzednich rozdziałach, w części ostatniej Zenon Gierała zabiera nas jeszcze do czasów kiedy budowle te pełniły funkcje obronne. Przeczytamy w niej m.in. o skarbach ukrytych w zamku Krzyżtopór, zamkach w Szydłowie, Ossolinie i Rembowie, zejdziemy do rozległych podziemi pod Opatowem a także odkryjemy tajemnice Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach.

Książka Zenona Gierały adresowana jest przede wszystkim do młodszego pokolenia czytelników. Aby zainteresować odbiorcę autor postanowić uatrakcyjnić fabułę opowieści poprzez wprowadzenie dialogów. Dzięki temu każda kolejna podróż szlakiem tajemniczych miejsc ziemi świętokrzyskiej staje się pełną emocji przygodą. Na uwagę zasługuje niezwykle klimatyczna szata graficzna tego bogato ilustrowanego wydawnictwa. Na kartach książki pojawiają się rycerze, władcy, duchowni oraz zwykli mieszkańcy, którzy przed wiekami zamieszkiwali ten region. Widzimy ruiny zamków, kościoły i malownicze kapliczki. Rysunki postaci były inspirowane obrazami Jana Matejki, zaś krajobrazy w tle to fragmenty dzieł Wojciecha Gersona i Zygmunta Vogla. Kilkadziesiąt ostatnich stron zajmuje komentarz autorski wyjaśniający genezę i historię każdej z legend. Polecam.

Wydawca: Jedność

ISBN: 978-83-7971-980-8

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 287

Świętokrzyskie regionalia (cz. 72)

Góry Świętokrzyskie - mapa laminowana

Jest to mapa dwustronna w skali 1:60'000. Przedstawiono na niej obszar całych Gór Świętokrzyskich – masywu położonego w centralnej części Wyżyny Kieleckiej, z najwyższym szczytem Łysicą (612 m n.p.m.). Zasięg mapy wyznaczają: Końskie na północy, Ostrowiec Świętokrzyski na wschodzie, Dobrzeszów na zachodzie, Raków na południu. W centralnej części mapy znajdują się Kielce – stolica województwa świętokrzyskiego oraz Świętokrzyski Park Narodowy. 

Charakterystyczne dla krajobrazu tego regionu są: urozmaicona rzeźba terenu, duża lesistość (lasy bukowo-jodłowe) i rumowiska skalne – gołoborza. Występuje tu wiele osobliwości przyrody, w tym wiekowe drzewa (Dąb „Bartek”) i obiekty geologiczne (jaskinie, skałki, wyrobiska skalne i inne).  walorach historyczno-kulturowych obszaru świadczą: zabytkowe budowle sakralne, zabytkowe obiekty architektury świeckiej, zabytki techniki dawnego górnictwa i hutnictwa, pozostałości budownictwa drewnianego, stanowiska archeologiczne (Jaskinia Raj), cmentarze i miejsca pamięci z okresu I i II wojny światowej. a mapie zastosowano cieniowanie w celu uzyskania wrażenia plastyczności rzeźby terenu.

Źródło:

https://www.compass.krakow.pl/pl/p/Gory-Swietokrzyskie-mapa-laminowana/1049

Rodzaj: mapa dwustronna laminowana

Skala: 1:60'000

Rok wydania: 2019

Wydanie: 8

Format: B1 (68 x 98 cm)

Świętokrzyskie regionalia (cz. 71)

Cezary Jastrzębski (tekst), Andrzej Borys (zdjęcia) 

„Skarby Ziemi Świętokrzyskiej”

Ziemia Świętokrzyska należy do regionów najchętniej odwiedzanych przez turystów z innych zakątków naszego kraju. Co roku przybywa tu kilka milionów osób spragnionych widoku malowniczych krajobrazów prastarych Gór Świętokrzyskich i Ponidzia. Przybywają tu amatorzy spacerów szlakiem budowli obronnych czy licznych na tych terenach zabytków techniki. W pięknie wydanym albumie „Skarby Ziemi Świętokrzyskiej” znajdziemy kilkaset barwnych fotografii przedstawiających nie tylko najpopularniejsze, stanowiące ważne punkty na mapach turystycznych obiekty, lecz również mniej znane budowle oraz atrakcje przyrodnicze, które grzechem byłoby pominąć w czasie urlopowych bądź wakacyjnych wędrówek.

Twórcą urokliwych zdjęć jest znany kielecki fotografik, uczestnik licznych wystaw indywidualnych i zbiorowych, członek ZPAF z ponad czterdziestoletnim stażem, Andrzej Borys. W publikacji zamieszczono również mnóstwo informacji poświęconych miejscom ukazanym na fotografiach. Ich autor, Cezary Jastrzębski stara się odpowiedzieć na mogące się pojawiać w trakcie oglądania zdjęć pytania. Autor szczodrze raczy czytelników ciekawostkami związanymi z przedstawionymi obiektami. Nie znajdziemy więc w albumie suchych, sztampowych opisów powielanych w dziesiątkach innych publikacji o zbliżonym charakterze.

I tak np. w rozdziale „Piękno zakute w kamieniu” znajdziemy m.in. fotografie zabytków Pińczowa. Stają się one pretekstem do przypomnienia jak ważny dla dawnych budowniczych był wydobywany w okolicy miasta wapień. Wymienione zostały oczywiście najważniejsze budowle, do wzniesienia których użyty został ten cenny surowiec. Kiedy z kolei przejdziemy do marmurów chęcińskich, zobaczymy także fotografie ukazujące wykonane z nich fragmenty pierwotnego trzonu Kolumny Zygmunta III Wazy, spoczywające w pobliżu Zamku Królewskiego w Warszawie.

Ziemia Świętokrzyska skrywa niezwykle różnorodne skarby. Nie brak tu kopalin, surowców mineralnych oraz co oczywiste bajkowych krajobrazów. Ale skarby to także neolityczne kopalnie w Krzemionkach koło Ostrowca Świętokrzyskiego, Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach, zamki w Chęcinach, Szydłowie, Ujeździe czy Sandomierzu, klasztory na Świętym Krzyżu, Karczówce, w Rytwianach czy w Koprzywnicy oraz setki jeśli nie tysiące innych zabytkowych budowli, leżących często w pewnym oddaleniu od uczęszczanych szlaków turystycznych.

„Skarby Ziemi Świętokrzyskiej” to nie tylko okazały album, który może sprawić wiele estetycznych wrażeń obdarowanemu nim miłośnikowi regionu, lecz także swoisty przewodnik ułatwiający podjęcie decyzji, które z miejsc należy koniecznie podczas po bytu w województwie położonym w widłach rzek Wisły i Pilicy. Polecam.

Album na stronie wydawcy:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/4863/skarby-ziemi-swietokrzyskiej

Wydawca: Jedność

ISBN: 978-83-7971-311-0

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 221

Świętokrzyskie regionalia (cz. 70)

Mirek i Magda Osip-Pokrywka 

„Świętokrzyskie od Łysogór po Ponidzie”

Przewodnik

W położonym u stóp prastarych gór regionie świętokrzyskim zachowało się bardzo wiele zabytkowych obiektów. Turysta, który zdecyduje się aby spędzić tu czas nie będzie narzekał na brak emocji i przygód. Co krok zamek, pałac, okazała świątynia, zbór ariański lub skromny drewniany kościółek. Niemal w każdym mieście i miasteczku można podziwiać zabytki techniki, ruiny fabryk, hut, zbudowane z kamienia lub cegły gorzelnie i drewniane młyny. Mimo upływu czasu i dziejowych zawirowań nadal można tu znaleźć otoczone wiekowymi drzewami dworki szlacheckie. Niektóre z tych obiektów przetrwały do dnia dzisiejszego w formie malowniczej ruiny, inne zostały odrestaurowane i nadal cieszą oko spragnionych wrażeń miłośników historii.

Nic więc dziwnego, że znani podróżnicy i dziennikarze,  autorzy kilku przewodników, Mirek i Magda Osip-Pokrywka postanowili zwiedzić ten jeden z najpiękniejszych regionów w Polsce. Owocem ich pracy jest kolejny bogato ilustrowany przewodnik „Świętokrzyskie od Łysogór po Ponidzie”. Autorzy dotarli do około stu miejscowości, a na kartach niniejszego przewodnika przedstawili dzieje pięciuset zabytkowych obiektów. Przemierzyli Góry Świętokrzyskie, Wzgórza Koneckie, Płaskowyż Jędrzejowski, Wyżynę Sandomierską, Pogórze Szydłowieckie oraz Ponidzie. Odwiedzili niewielkie miasteczka, które dopiero od niedawna mogą cieszyć się prawami miejskimi oraz miasta, które od stuleci odgrywają istotną rolę w historii regionu.

Na niemal 250 stronach przewodnika znajdziemy również mnóstwo informacji o rezerwatach i pomnikach przyrody oraz rezerwatach geologicznych. Z przewodnikiem w ręku można wybrać się na wycieczkę szlakiem miejsc związanych z życiem i twórczością Mikołaja Reja, Henryka Sienkiewicza i Stefana Żeromskiego. Na uwagę zasługują wykonane przez autorów wysokiej jakości, piękne fotografie. Patrząc na pokryte złocistymi liśćmi drzewa bądź też soczystą zieloną trawę na łąkach bez trudu można zauważyć, że praca nad publikacją zajęła Mirkowi i Magdzie wiele miesięcy, a w regionie świętokrzyskim gościli przy tym niejeden raz.

Mirek i Magda Osip-Pokrywka pamiętali aby zamieścić w przewodniku praktyczne wskazówki ułatwiające zwiedzanie, w tym m.in. informacje o godzinach otwarcia zabytkowych obiektów, muzeów, itp. Autorzy nie zadowolili się przytoczeniem ogólnie znanych wiadomości dotyczących danych budowli, lecz starali się je uzupełnić o niezbyt często publikowane, lub zapomniane ciekawostki. Obok każdego, napisanego ze swadą rozdziału znajdziemy także wzmianki o tym jakie zabytki w okolicy warte są jeszcze odwiedzenia. Wędrówkę po regionie świętokrzyskim ułatwi niewątpliwie kilka kolorowych map zamieszczonych w przewodniku. Polecam.

Przewodnik na stronie wydawcy:

https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/4528/swietokrzyskie-od-lysogor-po-ponidzie-przewodnik

Wydawca: Jedność

ISBN: 978-83-7971-872-6

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 248

Świętokrzyskie regionalia (cz. 68)

Dziennik „Staszka”

Zapiski st. strz. z cenz. Stanisława Wolffa,

żołnierza Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”

(15 czerwca – 11 października 1943 r.)

Wstęp i opracowanie Marek jedynak

Starszy strzelec Stanisław Wolff ps. „Staszek” był żołnierzem Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”. Zapiski młodego partyzanta to prawdziwa skarbnica informacji o potyczkach i bitwach, w których brali udział żołnierze Armii Krajowej w 1943 r. Wartość publikacji podnosi fakt, że wiele relacji zostało spisanych niemal kilka chwil po zakończeniu walk. Dziennik „Staszka” to również zbiór wspomnień związanych z codziennym życiem partyzantów, ich zmartwieniami, rozczarowaniami i marzeniami. Znajdziemy w książce sprawozdania z przebiegu zapomnianych już często starć, poznamy szereg pseudonimów i nazwisk kolegów, z którymi „Staszek” dzielił trudy wojennej tułaczki w rejonie Gór Świętokrzyskich.

Główną część książki poprzedza rozdział, w którym przedstawiono sylwetkę tragicznie zmarłego 14 października 1943 r. pod Wielką Wsią autora. Tragicznego dnia będący członkiem obstawy podporucznika Waldemara Szwieca ps. „Robot” starszy strzelec Wolff wraz z dowódcą i trzema kolegami zginął w zasadzce zastawionej przez Niemców. Przy zwłokach partyzanta odnaleziono m.in. prowadzony przez niego dziennik. Zapiski zostały przetłumaczone przez hitlerowców, a oryginalny polski tekst zaginął. Treść niemieckiego przekładu została odnaleziona po wielu latach i powtórnie przetłumaczona, tym razem na język polski. Szczegółowe, skomplikowane losy dziennika zostały zrekonstruowane w kolejnym rozdziale książki.

W publikacji zamieszczono również kilka listów pisanych przez partyzanta do najbliższych. Ostatni z nich został wysłany niemal tuż przed śmiercią młodego żołnierza. Stanisław Wolff był jednym z kilkunastu partyzantów Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”, którzy spisywali swoje wojenne przeżycia. Niestety większość z nich nie zachowała się, lub też została wydana w okrojonej formie. Niektórzy żołnierze „Ponurego” zdecydowali się przelać wspomnienia na papier już po 1945 r.

„Dziennik Staszka” jest już trzecim tomem Serii Świętokrzyskiej „Dzienniki. Wspomnienia. Pamiętniki. Listy”. Dotychczas ukazały się w niej dwie pozycje: „Listy z frontu i na front. Korespondencja rodziny Massalskich (1914-1921)”[1] oraz „Wielka Wojna nad Nidą. Kronika parafii Imielno (1912–1917)”[2]. Publikacja powstała dzięki zaangażowaniu Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, Archiwum Państwowego w Kielcach, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Muzeum Historii Kielc, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach, oraz Archiwum Diecezjalnego w Kielcach. Książkę uzupełniają liczne, często wcześniej nigdy nie publikowane, reprodukcje dokumentów i fotografii znalezionych przez Niemców przy zabitych żołnierzach, zdjęcia z lat młodości Stanisława Wolffa, zdjęcia z archiwum Ośrodka „Karta” oraz kilka fotografii powojennych związanych z upamiętnieniem poległych żołnierzy AK. Polecam.

Więcej o publikacji:

https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/72103,Dziennik-Staszka-Zapiski-st-strz-z-cenz-Stanislawa-Wolffa-zolnierza-Zgrupowan-Pa.html

Wydawcy: 

Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, 

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 

Muzeum Narodowe w Kielcach

ISBN: 978-83-60108-59-8

ISBN: 978-83-8098-616-9

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 200

---

[1] http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2017/12/swietokrzyskie-regionalia-cz-49.html

[2] https://krakow.ipn.gov.pl/pl4/aktualnosci/65635,Ukazal-sie-II-tom-Serii-Swietokrzyskiej-kronika-parafii-Imielno-z-okresu-I-wojny.html

Świętokrzyskie regionalia (cz. 67)

Michał Zawisza 

„Robotnicy przemysłowi w województwie kieleckim w latach 1945-1949”

W państwie rządzonym przez komunistów robotnicy mieli odgrywać szczególną rolę. Poprzez poparcie dla programu politycznego i aprobatę kolejnych inicjatyw rządzących mieli legitymizować system władzy tworzony w Polsce w drugiej połowie lat czterdziestych XX w. Kontrolę i bezpośredni wpływ na rzesze zatrudnionych umożliwiła nacjonalizacja znacznej części zakładów przemysłowych, w wyniku której państwo stało się największym pracodawcą. Warto w tym kontekście spróbować odpowiedzieć na pytanie: czy w fabrykach istniała możliwość prezentowania postaw innych niż oczekiwane przez władze? Zawarta w niniejszej książce analiza zachowań pracowników, oprócz sytuacji politycznej, uwzględnia również ówczesne realia ekonomiczne oraz wieloaspektowe skutki zakończonej w 1945 r. wojny.

Źródło i spis treści:

https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/67267,Robotnicy-przemyslowi-w-wojewodztwie-kieleckim-w-latach-19451949.html

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Seria wydawnicza: Monografie, t. 143

ISBN: 978-83-8098-583-4 

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 312